Bunu izledikten sonra, beyniniz eskisi gibi olmayacak | Lara Boyd | TEDxVancouver

Bu konuşma bir TEDx etkinliğinde TED konferans formatı kullanılarak yapılmış fakat yerel bir organizasyon tarafından bağımsız olarak organize edilmiştir. Daha fazla bilgi için: http://ted.com/tedx

Dr. Lara Boyd nöroplastisitenin beyninizi şekillendirme gücünü size nasıl verdiğini açıklıyor.

Dr. Boyd'un çabaları beyin hasarına sahip bireyler için yeni, daha etkili terapötiklerin geliştirilmesine öncülük ediyor fakat daha geniş uygulamalara da ışık tutuyor. Yeni kavramları öğrenerek, fırsatlardan yararlanarak ve yeni etkinliklere katılarak, fiziksel olarak kim olduğunuzu değiştiriyorsunuz ve sınırsız bir dünya yaratıyorsunuz.

Nasıl öğreneceğiz?

Neden bazılarımız diğerlerinden
daha kolay öğrenir?

Az önce bahsettiğim gibi, Ben Doktor
Lara Boyd.

Burada, British Columbia Üniversitesi'nde,
beyin araştırmacısıyım.

İşte bunlar beni büyüleyen sorular.

(Alkışlar)

Beyin araştırması

insan psikolojisini anlamada
büyük bir sınır ve

dikkate alındığında bizi biz yapan şey.

Beyin araştırmacısı olmak için
harika bir zaman

ve tartışmak isterim ki

dünya üzerindeki en ilginç
mesleğe sahibim.

Beyin hakkında bildiğimiz şey onun
nefes kesici bir hızla değişiyor olması.

Beyin hakkında düşündüğümüz
ve anladığımız birçok şeyin

doğru olmadığı veya eksik
olduğu ortaya çıkıyor.

Bu yanlış düşüncelerden bazıları
diğerlerinden daha belirgin.

Örneğin, çocukluk çağından sonra beynin

değişmediğini, gerçekten
değişemediğini düşünmüştük.

Hiçbir şeyin gerçeğin dışına
çıkamayacağı ortaya çıkıyor.

Beyin hakkındaki bir diğer yanlış kanı,

bir bölümünü herhangi bir zamanda
kullanılabiliyor olmanız

ve hiçbir şey yapmadığınızda
sessizleştirmeniz.

Bu da yanlış.

Dinlediğiniz zamanlarda bile

ve hiçbir şey düşünmeseniz de,
beyniniz yüksek derecede aktif.

Bu nedenle teknolojide
MR gibi gelişmeler oldu.

Bu gelişmeler, bu ve bunun gibi
keşifler yapmamızı sağladı.

Belki de en heyecan verici,

en ilginç ve dönüşebilir olanı,

yeni gerçek veya yetenek öğrendiğinizde,

beyninizi değiştirebiliyor olmanız.

Bu durumu nöroplastisite olarak
adlandırıyoruz.

25 yaş kadar küçük olduğunuzda,
yaklaşık ergenlikten hemen sonra,

beyninizde yer alan en büyük
değişiklik olumsuzdur:

Yaşlanmayla beyin hücrelerinin
kaybedilerek

felç gibi hasarlarla sonuçlanması.

Daha sonra, yetişkin beyinlerdeki,
dikkate değer miktarda

yeniden değişimleri göstermek için
araştırmalara başlandı.

Devam eden araştırmalar gösterdi ki

tüm davranışlarımız beynimizi
değiştirebilir.

Bu değişiklikler yaşla sınırlandırılmaz.

Bu iyi haber değil mi?

Aslında, onlar her zaman yer alıyor.

En önemlisi, beyniniz hasar aldıktan sonra

beynin yeniden değişimleri tedaviye

yardımcı oluyor.

Bu değişikliklerin en önemli anahtarı
nöroplastisitedir.

Peki, bu neye benziyor?

Beyniniz öğrenmeyi desteklemek için

üç basit farklı yolla değişebilir.

Bunların ilki kimyadır.

Beyniniz aslında kimyasal sinyallerin,
nöronlar dediğimiz beyin

hücreleriyle arasında
iletilmesiyle çalışır

ve bu bir seri eylem
ve reaksiyonu tetikler.

Bu nedenle, öğrenmeyi desteklemek için,
beyniniz nöronlar

arasında gerçekleşen bu kimyasal
sinyalizasyon

konsantrasyonları sayesinde öğrenme
miktarını artırabilir.

Bu değişimin çok hızlı
gerçekleşmesi nedeniyle,

bu kısa süreli hafızayı ya da

motor yeteneklerindeki kısa süreli
gelişmeyi destekler.

Beyninizin öğrenmeyi
desteklemesinin ikinci yolu

beyninizin yapısını değiştirmektir.

Öğrenme esnasında, beyin nöronlar
arasındaki bağlantıları değiştirebilir.

Burada, beynin fiziksel yapısı değişiyor.

Bu nedenle, biraz daha zaman alıyor.

Bu tipte değişiklikler
uzun süreli hafıza ve

motor yeteneklerindeki uzun süreli
gelişmelerle bağlantılıdır.

Bu işlemler birbirleriyle etkileşirler
ve bunu örneklendirmeme izin verin.

Yeni bir motor yetisi öğrenmeye çalıştık,

piyano çalmak mesela

ya da hokkabazlık yapmak.

Tek seferlik bir pratikte

daha iyi ve daha iyi olma tecrübeniz oldu

ve "Yaptım" diye düşündünüz.

Daha sonra, sonraki gün geri döndüğünüzde,

önceki gün kazandığınız bütün gelişmeleri
kaybetmiş olursunuz.

Ne oldu?

Kısa sürede, beyniniz nöronlar arasındaki

kimyasal iletişimi arttırabildi.

Ancak, bazı sebeplerden dolayı, bu
değişiklikler uzun süreli hafızayı

destekleyecek yapısal
değişiklikleri tetiklemedi.

Şunu hatırlayın; uzun süreli hafıza
zaman alır

ve kısa süreli hafızada gördükleriniz
öğrenmeyi etkilemez.

İşte bu fiziksel değişimler

uzun süreli hafızayı destekleyecek

ve kimyasal değişimler, kısa süreli
hafızayı destekleyecektir.

Yapısal değişiklikler, beyin
bölgelerinin birlikte çalışarak öğrenmeyi

destekleyen entegre ağlarını da
yönetebilir.

Bu ayrıca, beyin yapınızı
değiştirmek, büyütmek;

beyninizin çok özel davranışlar için

önemli olan bölgelerini de yönetebilir.

İşte bunun bazı örnekleri.

Kabartma yazı okuyan insanlar,
okumayan bizlere göre

daha büyük el
duyusal alana sahiptirler.

Beyninizin sol yanında bulunan
baskın el motor bölgeniz,

sağ elinizle yazıyorsanız, diğer yandan
daha büyüktür.

Araştırmalar gösteriyor ki genellikle
Londra'nın

bir haritasını ezberlemek zorunda olan
taksi sürücüleri,

özel veya haritalandırma hafızasına bağlı
daha büyük beyin bölgelerine sahip.

Beyninizin öğrenmeyi desteklemeyen son
değişim yolu,

fonksiyonlarını değiştirmektir.

Bir beyin bölgesini kullandığınızda,

o bölge giderek daha heyecanlı
ve yeniden kullanılabilir oluyor.

Beyninizin uyarılmasını arttıran bu
alanlara sahip olması nedeniyle

beyin, nasıl ve ne zaman aktifleştiğine
göre değişiyor.

Öğrenmeyle, görüyoruz ki

beyin aktivitesinin tüm
ağı değişime uğruyor.

Nöroplastisite kimyasal, yapısal

ve fonksiyonel değişimlerle destekleniyor

ve bu tüm beyin boyunca meydana geliyor.

Bunlar birbirlerinden
ayrı olarak meydana gelir

ancak sıklıkla, birlikte hareket ederler.

Hepsi birlikte, öğrenmeyi destekler ve

her zaman gerçekleşir.

Biraz önce size, beyninizin
ne kadar harika

nöroplastik olduğundan bahsettim.

Neden istediğiniz şeyi kolaylıkla
öğrenemiyorsunuz?

Neden çocuklarımız bazen okulda
başarısız oluyor?

Neden yaşlandıkça bir şeyleri unutmaya
daha yatkınız?

Neden insanların beyin hasarı
tamamen iyileşmiyor?

Yani, nöroplastisiteyi sınırlayan ve
kolaylaştıran şey nedir?

İşte bu, üzerinde çalıştığım şey.

Belirli bir biçimde nasıl felçten kurtulma
ile ilişkisi olduğu üzerinde çalışıyorum.

Felç, ABD'de ölüme

sebep olan üçüncü etken iken,

son günlerde artık dördüncü etken oldu.

Harika haber! Değil mi?

Aslında, felç geçiren insan

sayısının azalmadığı ortaya çıkıyor.

Sadece şiddetli felç geçiren insanları
hayatta tutmakta daha iyi olduk.

Beynin felç geçirdikten sonra iyileşmesine
yardımcı olmak daha zor oluyor.

Açıkça söylemek gerekirse,

etkili rehabilitasyon müdahaleleri
geliştirmede başarısız olduk.

Bunun net sonucu şudur ki felç
dünyadaki yetişkinlerde

uzun süreli sakatlığın başlıca nedenidir.

Felç geçiren bireyler daha gençtir ve

bu özürlülükle daha uzun
yaşamaya eğilimlidir.

Grubumdaki araştırmalar gösteriyor ki

felçli Kanadalıların hayat kalitelerine
bağlı sağlıkları düştü.

Bu nedenle insanları

felçten kurtarmada daha iyi olmalıyız.

Bu muazzam bir toplumsal sorun ve

çözemediğimiz bir sorun.

Peki, ne yapılabilir?

Bir şey kesin:

Nöroplastik değişimin beyninizdeki en iyi
sürücüsü; davranışlarınız!

Sorun şudur ki; motor becerilerinizi
yeniden

öğrenmeniz için gereken pratik
ve davranış miktarı

çok büyüktür.

Bu denli büyük pratik miktarlarının
nasıl karşılanacağı

bir başka zor problemdir. Bu ayrıca çok
pahalı bir problemdir.

Araştırmamın aldığı yaklaşım

beyni öğrenmeye hazırlayacak
terapiler geliştirmektir.

Bunlar arasında, beyin simülasyonu,
alıştırmalar ve robotik vardır.

Araştırmam süresince, nöroplastisitenin
kişiden kişiye yüksek oranda

değişebilirliği felcin hızlıca
iyileşebilmesini sağlayan terapilerin

gelişiminde başlıca engel
olduğunu fark ettim.

Bir araştırmacı olarak, değişkenlik beni
deli ediyordu.

Verilerinizi ve fikirlerinizi
test etmek için

istatistikleri kullanmayı çok
zorlaştırıyordu.

Bu nedenle, tıbbi müdahale çalışmaları

değişkenliği azaltmak için
özellikle tasarlandı.

Ancak benim araştırmamda,
topladığımız en önemli,

en bilgilendirici verinin bu değişkenliği

gösterdiğinden gerçekten emin oluyoruz.

Felçten sonra beyni eğitirken,
çok şey öğrendik

ve bu derslerin diğer bölgelerde çok
değerli olduğunu düşünüyorum.

İlk ders:

Beyninizdeki değişikliğin öncelikli
faktörü sizin davranışlarınız.

Yani içebileceğiniz bir
nöroplastisite ilacı yok.

Hiçbir şey öğrenmenize yardımcı olacak
pratiklerden daha etkili değil

ve altını çizerek; işinizi yapmalısınız.

Aslında, araştırmalarım gösterdi ki

yükselen zorluk, yükselen mücadele, eğer
pratik sırasında iradeniz olursa,

hem daha fazla öğrenmeye yol açar,

hem de beyninizde daha çok
yapısal değişikliğe.

Buradaki problem nöroplastisitenin
iki yönde çalışabilmesi.

Pozitif açıdan, yeni şeyler öğreniyorsunuz

ve yeni bir motor becerisi
geliştiriyorsunuz.

Negatif açıdan, daha önce bildiğiniz
bir şeyler unutuyorsunuz,

ilaçlara bağımlı oluyorsunuz,

belki kronik ağrınız oluyor.

Beyniniz muazzam derecede plastik

ve yapısal ve işlevsel olarak yaptığınız
her şey tarafından değil, aynı zamanda

yapmadığınız her şey tarafından da
şekillendirilmiştir.

Beyin hakkında öğrendiğimiz ikinci ders,

öğrenmeye uyan tek bir yaklaşım yok.

Bu nedenle, öğrenmek için bir tarif yok.

Yeni bir motor becerisini öğrenmenin

10.000 saat sürdüğünü öne süren popüler
düşünceyi düşünün.

Seni temin ederim ki, o kadar basit değil.

Bazılarımız için,

biraz daha pratik gerektirir ve
diğerlerimiz için daha az.

Plastik beyinlerin şekillenmesi,
hepimiz için geçerli olacak

tek bir müdahalenin
olması için çok benzersizdir.

Bu gerçek, bizi kişiselleştirilmiş ilaç
adı verilen bir şey düşünmeye itti.

Bu, her bireyin kendi müdahalesini

gerektiren sonuçların en iyi
duruma getirilmesi fikridir.

Bu fikir aslında kanser
tedavilerinden gelmektedir.

Burada genetiklerin belirli kanser
türleriyle, belirli kemoterapi türlerinin

eşleştirilmesinde çok önemli
olduğu ortaya çıkıyor.

Araştırmam bunun felçten iyileşmeye de
uygulanabileceğini gösteriyor.

Biyolojik belirteç olarak
adlandırdığımız bazı beyin yapısı

işlev özellikleri var.

Bu biyolojik belirteçlerin çok
yardımcı olduğunu

ve belirli tedavileri bireysel hastalarla

eşleştirmemize yardımcı
olduğunu kanıtlıyoruz.

Laboratuvarımın verileri, nöroplasti
değişimini ve felçten sonraki iyileşme

modellerini tahmin eden biyo-işaretlerin
bir kombinasyonu olduğunu öne sürüyor.

İnsan beyninin karmaşıklığı göz önüne
alındığında bu hiç şaşırtıcı değil.

Ayrıca, bu kavramı daha geniş ölçüde
düşünebileceğimizi düşünüyorum.

Her birimizin beyninin karmaşık yapısı
ve fonksiyonu göz önüne alındığında,

felç sonrası öğrendiğimiz nöroplastisite
herkese uygulanabilir.

Günlük hayatınızda kullandığınız
davranışlar önemli.

Her biri beyninizi değiştiriyor.

Sadece kişiselleştirilmiş ilaçlar değil,

aynı zamanda kişiselleştirilmiş öğrenmeyi
de düşünmek zorunda olduğumuza inanıyorum.

Beyninizin benzersizliği,
sizi hem öğrenci olarak,

hem de öğretmen olarak etkileyecektir.

Bu fikir bize neden bazı çocukların
geleneksel eğitim ortamında

başarılı olabildiklerini; neden
diğerlerinin olamadığını;

neden bazılarımızın kolayca dil

öğrenebildiğini ve diğerlerinin
herhangi bir spor yapabildiğini

ve üstün başarılı olabildiğini
anlamamıza yardımcı olur.

Bu yüzden, bugün bu odadan ayrıldığınızda,

beyniniz bugün buraya geldiğinizle
aynı olmayacak.

Bence bu oldukça muhteşem!

Fakat her biriniz beyninizi
farklı şekilde değiştireceksiniz.

Bu farkları,

bu bireysel kalıpları,
bu değişkenleri ve değişiklikleri anlamak;

sinir bilimdeki bir sonraki
ilerlemeyi sağlayacak;

yeni ve daha etkin müdahaleler
geliştirmemize, öğretmenler ile öğrenciler

ve hastalar ve müdahaleler arasında

eşleşmeler yapılmasını sağlayacaktır.

Bu, sadece felcin tedavisi için değil,

her birimiz için, ebeveyn olarak, öğretmen
olarak, yönetici olarak ve bugün burada

TEDx'de olduğunuz için, siz hayat boyu
öğrenenler için geçerlidir.

En iyi ve nasıl öğrendiğinizi araştırın!

Beyniniz için sağlıklı olan bu
alışkanlıkları tekrar edin

ve sağlıklı olmayan davranışları kırın.

Pratik yapın.

Öğrenme, beyninizin gerektirdiği
çalışmaları yapmakla ilgilidir.

Bu yüzden, en iyi stratejiler bireyler
arasında değişecektir.

Biliyorsunuz ki, bireyler arasında
değişiklik bile gösterecek.

Şimdiye dek, müzik öğrenmek
çok kolay gelebilir,

ancak snowboard öğrenmek daha zor.

Umarım bugün beyninizin ne kadar

ihtişamlı olduğuna dair yeni bir
değerlendirme ile ayrılırsınız.

Sen ve plastik beynin, sürekli çevrendeki
dünya tarafından şekillendiriliyor.

Yaptığınız her şeyin,

karşılaştığınız ve deneyimlediğiniz her
şeyin beyninizi değiştirdiğini anlayın.

Bu daha iyi olabilir, ancak daha da
kötüsü olabilir.

Bu yüzden, bugün buradan ayrıldığınızda,
çıkın ve istediğiniz beyni yaratın!

Çok teşekkür ederim.

(Alkışlar)