Nasıl öğreneceğiz? Neden bazılarımız diğerlerinden daha kolay öğrenir? Az önce bahsettiğim gibi, Ben Doktor Lara Boyd. Burada, British Columbia Üniversitesi'nde, beyin araştırmacısıyım. İşte bunlar beni büyüleyen sorular. (Alkışlar) Beyin araştırması insan psikolojisini anlamada büyük bir sınır ve dikkate alındığında bizi biz yapan şey. Beyin araştırmacısı olmak için harika bir zaman ve tartışmak isterim ki dünya üzerindeki en ilginç mesleğe sahibim. Beyin hakkında bildiğimiz şey onun nefes kesici bir hızla değişiyor olması. Beyin hakkında düşündüğümüz ve anladığımız birçok şeyin doğru olmadığı veya eksik olduğu ortaya çıkıyor. Bu yanlış düşüncelerden bazıları diğerlerinden daha belirgin. Örneğin, çocukluk çağından sonra beynin değişmediğini, gerçekten değişemediğini düşünmüştük. Hiçbir şeyin gerçeğin dışına çıkamayacağı ortaya çıkıyor. Beyin hakkındaki bir diğer yanlış kanı, bir bölümünü herhangi bir zamanda kullanılabiliyor olmanız ve hiçbir şey yapmadığınızda sessizleştirmeniz. Bu da yanlış. Dinlediğiniz zamanlarda bile ve hiçbir şey düşünmeseniz de, beyniniz yüksek derecede aktif. Bu nedenle teknolojide MR gibi gelişmeler oldu. Bu gelişmeler, bu ve bunun gibi keşifler yapmamızı sağladı. Belki de en heyecan verici, en ilginç ve dönüşebilir olanı, yeni gerçek veya yetenek öğrendiğinizde, beyninizi değiştirebiliyor olmanız. Bu durumu nöroplastisite olarak adlandırıyoruz. 25 yaş kadar küçük olduğunuzda, yaklaşık ergenlikten hemen sonra, beyninizde yer alan en büyük değişiklik olumsuzdur: Yaşlanmayla beyin hücrelerinin kaybedilerek felç gibi hasarlarla sonuçlanması. Daha sonra, yetişkin beyinlerdeki, dikkate değer miktarda yeniden değişimleri göstermek için araştırmalara başlandı. Devam eden araştırmalar gösterdi ki tüm davranışlarımız beynimizi değiştirebilir. Bu değişiklikler yaşla sınırlandırılmaz. Bu iyi haber değil mi? Aslında, onlar her zaman yer alıyor. En önemlisi, beyniniz hasar aldıktan sonra beynin yeniden değişimleri tedaviye yardımcı oluyor. Bu değişikliklerin en önemli anahtarı nöroplastisitedir. Peki, bu neye benziyor? Beyniniz öğrenmeyi desteklemek için üç basit farklı yolla değişebilir. Bunların ilki kimyadır. Beyniniz aslında kimyasal sinyallerin, nöronlar dediğimiz beyin hücreleriyle arasında iletilmesiyle çalışır ve bu bir seri eylem ve reaksiyonu tetikler. Bu nedenle, öğrenmeyi desteklemek için, beyniniz nöronlar arasında gerçekleşen bu kimyasal sinyalizasyon konsantrasyonları sayesinde öğrenme miktarını artırabilir. Bu değişimin çok hızlı gerçekleşmesi nedeniyle, bu kısa süreli hafızayı ya da motor yeteneklerindeki kısa süreli gelişmeyi destekler. Beyninizin öğrenmeyi desteklemesinin ikinci yolu beyninizin yapısını değiştirmektir. Öğrenme esnasında, beyin nöronlar arasındaki bağlantıları değiştirebilir. Burada, beynin fiziksel yapısı değişiyor. Bu nedenle, biraz daha zaman alıyor. Bu tipte değişiklikler uzun süreli hafıza ve motor yeteneklerindeki uzun süreli gelişmelerle bağlantılıdır. Bu işlemler birbirleriyle etkileşirler ve bunu örneklendirmeme izin verin. Yeni bir motor yetisi öğrenmeye çalıştık, piyano çalmak mesela ya da hokkabazlık yapmak. Tek seferlik bir pratikte daha iyi ve daha iyi olma tecrübeniz oldu ve "Yaptım" diye düşündünüz. Daha sonra, sonraki gün geri döndüğünüzde, önceki gün kazandığınız bütün gelişmeleri kaybetmiş olursunuz. Ne oldu? Kısa sürede, beyniniz nöronlar arasındaki kimyasal iletişimi arttırabildi. Ancak, bazı sebeplerden dolayı, bu değişiklikler uzun süreli hafızayı destekleyecek yapısal değişiklikleri tetiklemedi. Şunu hatırlayın; uzun süreli hafıza zaman alır ve kısa süreli hafızada gördükleriniz öğrenmeyi etkilemez. İşte bu fiziksel değişimler uzun süreli hafızayı destekleyecek ve kimyasal değişimler, kısa süreli hafızayı destekleyecektir. Yapısal değişiklikler, beyin bölgelerinin birlikte çalışarak öğrenmeyi destekleyen entegre ağlarını da yönetebilir. Bu ayrıca, beyin yapınızı değiştirmek, büyütmek; beyninizin çok özel davranışlar için önemli olan bölgelerini de yönetebilir. İşte bunun bazı örnekleri. Kabartma yazı okuyan insanlar, okumayan bizlere göre daha büyük el duyusal alana sahiptirler. Beyninizin sol yanında bulunan baskın el motor bölgeniz, sağ elinizle yazıyorsanız, diğer yandan daha büyüktür. Araştırmalar gösteriyor ki genellikle Londra'nın bir haritasını ezberlemek zorunda olan taksi sürücüleri, özel veya haritalandırma hafızasına bağlı daha büyük beyin bölgelerine sahip. Beyninizin öğrenmeyi desteklemeyen son değişim yolu, fonksiyonlarını değiştirmektir. Bir beyin bölgesini kullandığınızda, o bölge giderek daha heyecanlı ve yeniden kullanılabilir oluyor. Beyninizin uyarılmasını arttıran bu alanlara sahip olması nedeniyle beyin, nasıl ve ne zaman aktifleştiğine göre değişiyor. Öğrenmeyle, görüyoruz ki beyin aktivitesinin tüm ağı değişime uğruyor. Nöroplastisite kimyasal, yapısal ve fonksiyonel değişimlerle destekleniyor ve bu tüm beyin boyunca meydana geliyor. Bunlar birbirlerinden ayrı olarak meydana gelir ancak sıklıkla, birlikte hareket ederler. Hepsi birlikte, öğrenmeyi destekler ve her zaman gerçekleşir. Biraz önce size, beyninizin ne kadar harika nöroplastik olduğundan bahsettim. Neden istediğiniz şeyi kolaylıkla öğrenemiyorsunuz? Neden çocuklarımız bazen okulda başarısız oluyor? Neden yaşlandıkça bir şeyleri unutmaya daha yatkınız? Neden insanların beyin hasarı tamamen iyileşmiyor? Yani, nöroplastisiteyi sınırlayan ve kolaylaştıran şey nedir? İşte bu, üzerinde çalıştığım şey. Belirli bir biçimde nasıl felçten kurtulma ile ilişkisi olduğu üzerinde çalışıyorum. Felç, ABD'de ölüme sebep olan üçüncü etken iken, son günlerde artık dördüncü etken oldu. Harika haber! Değil mi? Aslında, felç geçiren insan sayısının azalmadığı ortaya çıkıyor. Sadece şiddetli felç geçiren insanları hayatta tutmakta daha iyi olduk. Beynin felç geçirdikten sonra iyileşmesine yardımcı olmak daha zor oluyor. Açıkça söylemek gerekirse, etkili rehabilitasyon müdahaleleri geliştirmede başarısız olduk. Bunun net sonucu şudur ki felç dünyadaki yetişkinlerde uzun süreli sakatlığın başlıca nedenidir. Felç geçiren bireyler daha gençtir ve bu özürlülükle daha uzun yaşamaya eğilimlidir. Grubumdaki araştırmalar gösteriyor ki felçli Kanadalıların hayat kalitelerine bağlı sağlıkları düştü. Bu nedenle insanları felçten kurtarmada daha iyi olmalıyız. Bu muazzam bir toplumsal sorun ve çözemediğimiz bir sorun. Peki, ne yapılabilir? Bir şey kesin: Nöroplastik değişimin beyninizdeki en iyi sürücüsü; davranışlarınız! Sorun şudur ki; motor becerilerinizi yeniden öğrenmeniz için gereken pratik ve davranış miktarı çok büyüktür. Bu denli büyük pratik miktarlarının nasıl karşılanacağı bir başka zor problemdir. Bu ayrıca çok pahalı bir problemdir. Araştırmamın aldığı yaklaşım beyni öğrenmeye hazırlayacak terapiler geliştirmektir. Bunlar arasında, beyin simülasyonu, alıştırmalar ve robotik vardır. Araştırmam süresince, nöroplastisitenin kişiden kişiye yüksek oranda değişebilirliği felcin hızlıca iyileşebilmesini sağlayan terapilerin gelişiminde başlıca engel olduğunu fark ettim. Bir araştırmacı olarak, değişkenlik beni deli ediyordu. Verilerinizi ve fikirlerinizi test etmek için istatistikleri kullanmayı çok zorlaştırıyordu. Bu nedenle, tıbbi müdahale çalışmaları değişkenliği azaltmak için özellikle tasarlandı. Ancak benim araştırmamda, topladığımız en önemli, en bilgilendirici verinin bu değişkenliği gösterdiğinden gerçekten emin oluyoruz. Felçten sonra beyni eğitirken, çok şey öğrendik ve bu derslerin diğer bölgelerde çok değerli olduğunu düşünüyorum. İlk ders: Beyninizdeki değişikliğin öncelikli faktörü sizin davranışlarınız. Yani içebileceğiniz bir nöroplastisite ilacı yok. Hiçbir şey öğrenmenize yardımcı olacak pratiklerden daha etkili değil ve altını çizerek; işinizi yapmalısınız. Aslında, araştırmalarım gösterdi ki yükselen zorluk, yükselen mücadele, eğer pratik sırasında iradeniz olursa, hem daha fazla öğrenmeye yol açar, hem de beyninizde daha çok yapısal değişikliğe. Buradaki problem nöroplastisitenin iki yönde çalışabilmesi. Pozitif açıdan, yeni şeyler öğreniyorsunuz ve yeni bir motor becerisi geliştiriyorsunuz. Negatif açıdan, daha önce bildiğiniz bir şeyler unutuyorsunuz, ilaçlara bağımlı oluyorsunuz, belki kronik ağrınız oluyor. Beyniniz muazzam derecede plastik ve yapısal ve işlevsel olarak yaptığınız her şey tarafından değil, aynı zamanda yapmadığınız her şey tarafından da şekillendirilmiştir. Beyin hakkında öğrendiğimiz ikinci ders, öğrenmeye uyan tek bir yaklaşım yok. Bu nedenle, öğrenmek için bir tarif yok. Yeni bir motor becerisini öğrenmenin 10.000 saat sürdüğünü öne süren popüler düşünceyi düşünün. Seni temin ederim ki, o kadar basit değil. Bazılarımız için, biraz daha pratik gerektirir ve diğerlerimiz için daha az. Plastik beyinlerin şekillenmesi, hepimiz için geçerli olacak tek bir müdahalenin olması için çok benzersizdir. Bu gerçek, bizi kişiselleştirilmiş ilaç adı verilen bir şey düşünmeye itti. Bu, her bireyin kendi müdahalesini gerektiren sonuçların en iyi duruma getirilmesi fikridir. Bu fikir aslında kanser tedavilerinden gelmektedir. Burada genetiklerin belirli kanser türleriyle, belirli kemoterapi türlerinin eşleştirilmesinde çok önemli olduğu ortaya çıkıyor. Araştırmam bunun felçten iyileşmeye de uygulanabileceğini gösteriyor. Biyolojik belirteç olarak adlandırdığımız bazı beyin yapısı işlev özellikleri var. Bu biyolojik belirteçlerin çok yardımcı olduğunu ve belirli tedavileri bireysel hastalarla eşleştirmemize yardımcı olduğunu kanıtlıyoruz. Laboratuvarımın verileri, nöroplasti değişimini ve felçten sonraki iyileşme modellerini tahmin eden biyo-işaretlerin bir kombinasyonu olduğunu öne sürüyor. İnsan beyninin karmaşıklığı göz önüne alındığında bu hiç şaşırtıcı değil. Ayrıca, bu kavramı daha geniş ölçüde düşünebileceğimizi düşünüyorum. Her birimizin beyninin karmaşık yapısı ve fonksiyonu göz önüne alındığında, felç sonrası öğrendiğimiz nöroplastisite herkese uygulanabilir. Günlük hayatınızda kullandığınız davranışlar önemli. Her biri beyninizi değiştiriyor. Sadece kişiselleştirilmiş ilaçlar değil, aynı zamanda kişiselleştirilmiş öğrenmeyi de düşünmek zorunda olduğumuza inanıyorum. Beyninizin benzersizliği, sizi hem öğrenci olarak, hem de öğretmen olarak etkileyecektir. Bu fikir bize neden bazı çocukların geleneksel eğitim ortamında başarılı olabildiklerini; neden diğerlerinin olamadığını; neden bazılarımızın kolayca dil öğrenebildiğini ve diğerlerinin herhangi bir spor yapabildiğini ve üstün başarılı olabildiğini anlamamıza yardımcı olur. Bu yüzden, bugün bu odadan ayrıldığınızda, beyniniz bugün buraya geldiğinizle aynı olmayacak. Bence bu oldukça muhteşem! Fakat her biriniz beyninizi farklı şekilde değiştireceksiniz. Bu farkları, bu bireysel kalıpları, bu değişkenleri ve değişiklikleri anlamak; sinir bilimdeki bir sonraki ilerlemeyi sağlayacak; yeni ve daha etkin müdahaleler geliştirmemize, öğretmenler ile öğrenciler ve hastalar ve müdahaleler arasında eşleşmeler yapılmasını sağlayacaktır. Bu, sadece felcin tedavisi için değil, her birimiz için, ebeveyn olarak, öğretmen olarak, yönetici olarak ve bugün burada TEDx'de olduğunuz için, siz hayat boyu öğrenenler için geçerlidir. En iyi ve nasıl öğrendiğinizi araştırın! Beyniniz için sağlıklı olan bu alışkanlıkları tekrar edin ve sağlıklı olmayan davranışları kırın. Pratik yapın. Öğrenme, beyninizin gerektirdiği çalışmaları yapmakla ilgilidir. Bu yüzden, en iyi stratejiler bireyler arasında değişecektir. Biliyorsunuz ki, bireyler arasında değişiklik bile gösterecek. Şimdiye dek, müzik öğrenmek çok kolay gelebilir, ancak snowboard öğrenmek daha zor. Umarım bugün beyninizin ne kadar ihtişamlı olduğuna dair yeni bir değerlendirme ile ayrılırsınız. Sen ve plastik beynin, sürekli çevrendeki dünya tarafından şekillendiriliyor. Yaptığınız her şeyin, karşılaştığınız ve deneyimlediğiniz her şeyin beyninizi değiştirdiğini anlayın. Bu daha iyi olabilir, ancak daha da kötüsü olabilir. Bu yüzden, bugün buradan ayrıldığınızda, çıkın ve istediğiniz beyni yaratın! Çok teşekkür ederim. (Alkışlar)