Ya diabet hakkında yanılıyorsak?

Genç bir cerrah olarak Peter Attia bir diabet hastasını hor görmüştür. Kadının fazla kilolu olduğunu ve bu yüzden ayağının ampute edilmesi (kesilmesi) gerektiği gerçeğinin sebebi olduğunu düşünmüş, fakat yıllar sonra, Attia sağlığıyla ilgili üzücü bir sürpriz ile karşı karşıya kalmış ve merak etmiştir: Diabet hastalığı hakkında bildiklerimiz doğru mu? Diabete yol açan sebepler obezitenin sebebi olabilir mi ve tersi yanlış olabilir mi? Varsayımların bizi yanlış bir düşmanla savaşa itiyor olabileceğine dair bir bakış açısı.

2006 ilkbaharındaki

o günü asla unutmayacağım.

Johns Hopkins Hastanesi'nde

cerrahi uzmanıydım ve

acil çağrılarını alıyordum.

Bir gece saat 2'de, acil servisten

ayağında diabetik yara olan

bir kadını görmek üzere çağırıldım.

Perdeyi açtığım anda aldığım o çürümüş et kokusunu

halen hatırlayabiliyorum.

Oradaki herkes kadının çok hasta olduğu ve hastanede olmaya

ihtiyaç duyduğu konusunda hemfikirdi.

Fakat asıl soru bu değildi.

Bana yöneltilen asıl soru başkaydı;

amputasyon gerekiyor muydu?

Şimdi, o geceyi tekrar düşününce,

ondan 3 gün önce acil servise bel ağrısı şikayetiyle gelen

ve sonra ileri evre pankreas kanseri olduğu öğrenilen

27 yaşında, yeni evli birine yaklaşırken gösterdiğim

empati ve şefkatin aynısını

o kadına da gösterdiğime inandığım için

son derece memnunum.

Onun durumunda, hayatını kurtarmak için

yapabileceğim bir şey olmadığını biliyordum,

kanser çok ilerlemişti.

Ancak daha rahat ve huzurlu olduğundan emin olmak için

mümkün olan her şeyi yapacağımdan

şüphem yoktu. Ona sıcak bir battaniye

ve bir bardak kahve götürdüm.

Biraz da ailesi için aldım.

Fakat daha önemlisi, onu hiç yargılamadım,

çünkü o duruma gelmek için

hiç bir şey yapmamıştı.

Peki niçin, sadece birkaç gece sonra,

aynı acil serviste dururken ve diabet olan hastamın

gerçekten bir amputasyona ihtiyacı olduğuna karar vermişken,

niçin onu hor görmüştüm?

Bakın, önceki gece gelen kadından farklı olarak,

bu kadının tip 2 diabeti vardı.

Şişmandı.

Tabi hepimiz biliyoruz ki, bunun sebebi

fazla yemek ve egzersiz yapmamak, değil mi?

Yani, ne kadar zor olabilir ki?

Yatağında yatarken ona bakıp düşündüm;

'sadece biraz daha özen göstermeyi deneseydin,

şu an bu durumda, hiç tanımadığın

bir doktorla, ayağının kesilmesi

hakkında konuşuyor olmazdın.'

Onu yargılarken niçin kendimi haklı görüyordum?

Bunun sebebini bilmediğimi söylemek isterdim.

Fakat, aslında biliyorum.

Gençliğimin kibiriyle

her şeyi bildiğimi düşünüyordum.

O çok fazla yemişti. Şanssızdı.

Diabet hastası oldu. Konu kapandı.

Ancak şu işe bakın ki, aynı zamanda

kanser araştırması yapıyordum,

daha açıkçası melanom için bağışıklık temelli tedavi ile ilgili;

ve hayatımın o kısmında tüm varsayımların doğruluğunu tartışmak için

her şeyi sorgulamam ve mümkün olan

en yüksek bilimsel standartlara göre davranmam gerektiği öğretiliyordu.

Fakat konu diabet gibi bir hastalık olunca,

ki Amerikalılar için melanomdan 8 kat daha sık bir ölüm sebebi,

daha önce genelgeçer bilgileri hiç sorgulamamıştım.

Aslında sadece olaylardaki patolojik sıralanışın

bilim olduğunu sanmıştım.

3 yıl sonra ne kadar yanlış olduğumu farkettim.

Fakat bu sefer, hasta olan bendim.

Her gün 3-4 saat egzersiz yapmama ve

besin piramidine harfi harfine sadık kalmama rağmen,

çok kilo aldım ve metabolik sendrom denilen

bir hastalık gelişti.

Bu bazılarınıza tanıdık gelebilir.

Vücudumda insülin direnci oluştu.

İnsülini, yediğimiz yemeklerin yakılacağına

veya depolanacağına dair kontrolü elinde tutan

bir şef hormon olarak düşünebilirsiniz.

Buna kabaca yakıtı paylaştırma diyebiliriz.

Yeterli insülini üretememek yaşamla bağdaşmaz.

İnsülin direnci ise, adından anlaşılacağı gibi,

insülinin görevini yapması esnasında

hücrelerin bu etkiye karşı direnç göstermesidir.

Bir kez insülin direnci gelişirse,

pankreas bezinizin buna ayak uydurup

yeteri kadar insülin üretememesi ile karakterize

diabet hastalığına doğru ilerliyorsunuzdur.

O zaman kan şekeri seviyeniz yükselmeye başlar

ve birçok patolojik olay serisi bir anlamda

kontrolden çıkarak kalp hastalığı, kanser, hatta

Alzheimer hastalığına ve birkaç yıl önceki kadında

olduğu gibi amputasyonlara yol açabilir.

Bu korkuyla, gayet radikal bir şekilde dietimi;

bir şeyler ekleyip çıkararak birçoğunuzun kesinlikle

çok şaşıracağı bir şekilde değiştirdim.

Bunu yaptım ve hem de daha az egzersizle yaklaşık 18 kilogram verdim.

Gördüğünüz gibi, sanırım artık fazla kilolu değilim.

Daha önemlisi, insülin direncim yok.

Fakat en önemlisi,

hiç aklımdan çıkmayan şu 3 can alıcı soru ile baş başa kalmıştım:

Eğer sözde her şeyi doğru yapıyorduysam,

bu nasıl benim başıma gelmişti?

Eğer beslenme hakkındaki genelgeçer bilgiler benim üzerimde yanıldıysa,

başka biri için de yanılabilir miydi?

Bu soruların altını çizerek,

obezite ile insülin direnci arasındaki

gerçek ilişkiyi anlamak için neredeyse

manyakça bir saplantıya girmiştim.

Şu an, birçok araştırmacı obezitenin

insülin direncine sebep olduğuna inanıyor.

Mantık olarak, insülin direncini tedavi etmek istiyorsanız,

hastaların kilo vermesini sağlamalısınız, değil mi?

Obeziteyi tedavi edersiniz.

Peki ya aslında tam tersi doğruysa?

Ya obezite insülin direncine hiç sebep olmuyorsa?

Gerçekte, ya çok daha derindeki bir sorunun belirtisi ve

buz dağının görünen kısmıysa?

Kulağa çok çılgınca geldiğinin farkındayım, çünkü hakikaten

bir obezite salgınının ortasındayız, fakat bitirmemi bekleyin.

Ya obezite, hücre içinde süregelen

çok daha tehditkar bir problemle

baş etme mekanizması ise?

Obezitenin iyi huylu olduğunu ileri sürmüyorum,

söylemek istediğim, iki tane metabolik sorundan

daha iyi olan olabileceği.

İnsülin direncini yakıt paylaşımındaki

azalmış kapasitemiz olarak düşünün;

ki, bu az önce de anlatmaya çalıştığım gibi

aldığımız kalorilerin bazısını uygunca yakıp

bazısını yine uygunca depolayan bir paylaşım.

İnsülin direnci geliştiğinde,

organizmadaki bu denge bozuluyor.

Yani şimdi, insülin bir hücreye;

'Daha fazla enerji yakmanı istiyorum.'derse ve

bu miktar hücrenin güvenli gördüğünden fazla ise,

hücre doğrusu; 'Hayır, teşekkürler. Bu enerjiyi depolasam daha iyi olur.' der.

Yağ hücreleri, diğer hücrelerde bulunan birçok

biyokimyasal mekanizmadan yoksun olduğu için,

muhtemelen depolanmak için en doğru yerdir.

Yani birçoğumuz, yani 75 milyon Amerikalı için,

insülin direncine makul yanıt,

aslında yağ olarak depolanma olabilir, yani tersi olan

şişmanlamaya yanıt olarak insülin direnci geliştirmek değil.

Bu gerçekten kabaca bir yaklaşım,

fakat altında yatan anlam derin olabilir.

Şu benzetime bir bakın:

Sehpaya yanlışlıkla çarptığınızda bacağınızda

oluşan bir morluğu düşünün.

Tabi, o morluk çok ağrır ve siz de o

renk değişimini hiç sevmezsiniz, fakat hepimiz biliyoruz ki

morluk başlı başına bir problem değildir.

Aslında, tam tersidir. O, travmaya karşı sağlıklı bir yanıttır;

tüm bağışıklık hücreleri hasarlı bölgeye hücum eder

ve hücresel birikintileri sınırlayıp enfeksiyonun

vücutta başka bir yere yayılımını engeller.

Şimdi, morlukların asıl sorun olduğunu düşündüğümüzü

ve morlukları tedavi etmek üzere muazzam bir tıbbi düzen

ve protokol geliştirdiğimizi hayal edin:

gizleyici kremler, ağrı kesiciler, ve saire;

fakat tüm bu sırada insanların halen bacaklarını

sehpalara vurduğu gerçeğinin göz ardı edildiğini hatırlayın.

İnsanlara salonda yürürken dikkatli olmalarını

söyleyerek sonuçtan ziyade asıl sebebi

ortadan kaldırmayı deneseydik

ne kadar daha iyi bir iş yapmış olurduk?

Sebebi ve sonucu doğru tayin etmek

dünyadaki tüm farklılıkları yaratan şeydir.

Yanlış belirlemekse, ilaç endüstrisini

ve ortaklarını yine de kalkındırsa da

bacakları morarmış insanları iyileştirmez.

Sebep ve sonuç.

Yani ortaya koymaya çalıştığım,

belki obezite ve insülin direnci hakkındaki

sebep ve sonucu yanlış belirledik.

Belki de kendimize sormalıyız;

insülin direncinin kilo alımına ve obezite ile ilişkili hastalıklara

en azından çoğu kişide

yol açma ihtimali olabilir mi?

Ya obezite; altta yatan, hakkında asıl düşünmemiz gereken

çok daha tehditkar

ve yaygın bir probleme

karşı sadece metabolik bir yanıtsa?

Şimdi bazı gerçeklere bakalım.

Biliyoruz ki, Birleşik Devletler'deki

30 milyon obez Amerikalı'nın insülin direnci yok;

ve bu insanların herhangi bir hastalığa

yakalanma riskleri zayıf ve sağlıklı olanlardan daha fazla değil.

Diğer yandan, Birleşik Devletler'deki

6 milyon zayıf insanda insülin direnci var ve bu insanların

biraz önce bahsettiğim metabolik hastalıklara yakalanma

ihtimali, insülin direnci olmayan

obez insanlarınkinden daha bile fazla.

Şu an sebebini bilmiyorum, ama bunun sebebi,

onların vücüdunda, hücrelerin fazla enerji ile

ne yapacağını henüz keşfetmemiş olması olabilir.

Yani, obez olup insülin direnciniz yoksa

veya zayıf olup insülin direnciniz varsa,

bu obezitenin bu süreçte sadece bir aracı

olduğunu ortaya koyar.

Ya eğer yanlış düşmana karşı savaşıyorsak,

insülin direncinden ziyade obezite ile savaşıyorsak?

Hatta daha kötüsü, ya obeziteyi suçlayarak

kurbanları suçluyorsak?

Ya obezite hakkındaki bazı temel fikirlerimiz

yanlışsa?

Kişisel olarak,artık bu kibirin ağırlığını kaldıramıyorum,

hatta kesinliğin ağırlığını hiç kaldıramıyorum.

Bunun merkezinde ne olabileceğine dair kendi fikirlerim var,

fakat diğer her fikre açığım.

Şimdi, benim hipotezim, herkes bana sorduğu için

budur.

Bir hücrenin, insüline direnç geliştirirken kendini hangi şeyden

korumaya çalıştığını kendinize sorarsanız,

cevap muhtemelen fazla yemek olmayacaktır.

Daha büyük olasılıkla fazla glukoz, kan şekeri olacaktır.

Şu an, işlenmiş tahıl ve nişastanın

kısa vadede kan şekerini yükselttiğini biliyoruz

ve hatta şekerin direkt olarak insülin direncine

yol açabildiğine inanmak için sebep var.

Bu fizyolojik süreçleri yürürlüğe koyarsanız,

obezite ve diabetin bu kadar yaygınlaşmasına

işlenmiş tahıl, şeker ve nişastadan zengin beslenmemizin,

insülin direnci üzerinden yol açmış olabileceğini

varsayabilirim; ve gördüğünüz gibi

sadece fazla yiyip az egzersiz yapmak üzerinden değil.

Birkaç yıl önce 18 kilo kaybederken,

kişisel tecrübeme dayanarak

şüphesizce bir önyargımın olduğunu ortaya koyan

o şeyleri kısıtlamıştım.

Ancak bu önyargımın yanlış olduğu anlamına gelmiyor

ve en önemlisi, bunların hepsi bilimsel olarak test edilebiliyor.

Fakat ilk adım; obezite, diabet ve insülin direnci

hakkındaki güncel inançlarımızın

yanlış olabileceğini kabul etmek

ve dolayısıyla test edilmeleri gerekmektedir.

Tüm kariyerimi bunu üzerine koymuş durumdayım.

Bugün, tüm zamanımı bu sorun üzerine çalışmaya adadım

ve bilimin beni götürdüğü kadar ileri gideceğim.

Bundan sonra yapamayacağım ve yapmayacağım şeyin

cevabı bilmediğimde biliyormuş gibi yapmak olduğuna karar verdim.

Bilmediğim şeyler tarafından yeterince gururum kırıldı.

Geçtiğimiz yıl boyunca, bu sorun üzerine

obezite ve diabet araştırmacıları arasında

ülkedeki en müthiş ekiple çalıştığım için çok şanslıydım

ve işin en iyi tarafı,

tıpkı Abraham Lincoln gibi biz de kendi etrafımıza

rakip ekipler koyduk.

En iyi ve en zekilerden oluşan ve

hepsi bu hastalığın merkezi hakkında farklı hipotezleri olan

bilimsel rakiplerden bir takım görevlendirdik.

Bazıları sorunun fazla kalori tüketimi olduğunu düşünüyordu.

Bazıları dietteki fazla yağ olduğunu.

Diğerleri de fazla işlenmiş tahıl ve nişasta olduğunu.

Fakat, gayet şüpheci ve fazlaca yetenekli olan

çoklu disiplinli bu ekip

iki konuda hemfikirdi.

Birincisi, bu problem; cevabı bildiğimizi düşündüğümüzden dolayı

göz ardı etmeye devam etmek için fazla önemli.

İkincisi, eğer yanılmaya niyetliysek,

bilimin sunduğu en iyi deneylerle

geleneksel bilimin doğruluğunu tartışmaya hazırsak,

bu sorunu çözebiliriz.

Biliyorum, şu an bir cevap istemek çok cazip,

birtakım aktivite veya prosedür, bazı diet reçeteleri

-- şunu ye, bunu yeme -- gibi,

ama eğer doğru sonuca ulaşmak istiyorsak

o reçeteyi yazmadan önce

çok daha titiz bir bilimsel tavırda olmalıyız.

Kısaca, bu sorunu çözmek için, araştırma programımız

3 adet üst konu veya sorun üzerine odaklanmış durumda.

Birincisi, 'Tükettiğimiz farklı besinler metabolizmamızı,

hormon ve enzimlerimizi nasıl ve hangi özel

mekanizmalar aracılığıyla etkiliyor?'

İkincisi, bu bilgiler ışığında,

'İnsanlar dietlerinde uygulaması güvenli ve pratik

bir yolla gerekli değişiklikler yapabilir mi?'

Son olarak, 'İnsanların dietlerinde yapabilecekleri

güvenli ve pratik değişiklikleri tanımladığımız zaman

onların davranışlarını, uç örnek olmaktan ziyade

varsayılan hale

nasıl getirebiliriz?

Ne yapacağınızı biliyor olmanız

her zaman onu başaracağınız anlamına gelmez.

Bazen işleri kolaylaştırmak için insanların etrafına

bazı ipuçları koymalıyız ve ister inanın ister inanmayın,

bu bilimsel olarak araştırılabilir.

Bu yolculuğun nasıl sonlanacağını bilmiyorum,

ama en azından bana çok açık görünüyor ki;

Fazla kilolu ve diabetik hastaları suçlamaya devam edemeyiz,

benim yaptığım gibi.

Onların çoğu doğru olanı yapmaya çalışıyor,

fakat neyin doğru olduğunu bilmek zorundalar

ve o şey de işliyor olmak zorunda.

Hastaların fazla kilolarından kurtulup

kendi insülin dirençlerini tedavi

edebilir olduğu günün hayalini kuruyorum.

Çünkü sağlık çalışanları olarak biz

zihinsel yüklerimizden kurtulduk ve

asıl amacımıza doğru gitmek için

yeni fikirlere karşı olan direncimizi kırdık:

açık zihinler, işe yaramadıkları anda

geçmişin fikirlerini çöpe atma cesareti

ve bilimsel gerçeğin asla bir son olmadığını;

sürekli değişim gösterdiğini anlama.

Bu yola sadık kalmak, hastalarımız ve

bilim için daha iyi olacaktır.

Eğer obezite metabolik hastalık için

bir aracıdan başka bir şey değilse,

ona sahip olanları cezalandırmak bizi iyi mi yapar?

Bazen 7 yıl önce acil serviste yaşadığım

o geceyi düşünüyorum.

Keşke o kadınla tekrar konuşabilseydim.

Ona ne kadar üzgün olduğumu anlatmak isterdim.

Ona; ''bir doktor olarak

elimden gelen en iyi tıbbi yardımı verdim,

fakat bir insan olarak

sizi hayal kırıklığına uğrattım.'' derdim.

''Benim yargıma ve hor görmeme ihtiyacınız yoktu.

Benim empati ve merhametime ihtiyacınız vardı,

ve her şeyden önemlisi,

sizin duygularınızı da düşünen bir doktora ihtiyacınız vardı.''

''Belki siz sistemi hayal kırıklığına uğratmadınız,

belki de benim bir parçası olduğum sistem

sizi hayal kırıklığına uğrattı.

Eğer şu an bunu izliyorsanız,

umarım beni affedersiniz.''

(alkışlar)