-
We zijn op San Giorgio Maggiore
-
aan de overkant van het Grote Kanaal van San Marco in Venetië.
-
En we kijken naar Tintoretto's "Het laatste avondmaal".
-
Het hangt in het heiligdom van de kerk -
-
aan de rechter muur.
-
Het is groots.
-
Het is zo'n ontraditionele versie van
-
dit onderwerp - erg maniëristisch
-
We zijn zo gewend om te kijken naar Leonardo da Vinci's
-
Laatste Avondmaal in Milaan
-
Dat is een schilderij waar de tafel
-
schuin horizontaal is getekend -
-
Wat een Renaissance voorbeeld is
-
van het gebruik van het linear perspectief -
-
met Christus als het verdwijnpunt -
-
in het midden van het schilderij -
-
aan het midden van de tafel.
-
En hier is alles scheef.
-
En Leonardo gebruikt natuurlijk licht - zonder halo's.
-
Christus is omlijnd door een raam.
-
Maar hier gloeit het figuur van Christus
-
als teruggave naar spiritueel symbolisme.
-
En het spirituele doordringt de hele ruimte van het schilderij
-
op een erg duidelijke manier.
-
Licht staat centraal om dit schilderij te begrijpen.
-
Er zijn maar twee lichtbronnen hier
-
in dit zeer donkere schilderij.
-
Dichter bij ons, bovenaan links,
-
zie je een lantaarn,
-
die gewoon danst in het licht,
-
en vlamt en rookt.
-
En dan is er een goddelijke eminantie.
-
En door die lamp, bovenin links,
-
zijn de engelen verlicht.
-
En we zien ze over het hele plafond zweven.
-
Dat is niet de Renaissance-manier van
-
hoe je het spirituele door het natuurlijke
-
door het reeële aangeeft.
-
Nu, Tintoretto is niet bang op engelen te schilderen.
-
Er is een soort van goddelijke openbaring.
-
Het licht dat straalt
-
uit Christus zijn halo ziet er redelijk sterk uit.
-
Als je naar de vrouw die
-
knielt op de voorgrond kijkt -
-
een beetje aan de rechterkant -
-
dan zul je zien dat, in Christus' licht,
-
haar hoofd in een diepe schaduw gehuld wordt
-
die een diagonaal die richting Christus wijst creeërd.
-
En de apostelen rond de tafel
-
hebben ook halos van het licht -
-
alhoewel ze kleiner zijn dan het licht van Christus.
-
Maar dit schilderij gaat over energie.
-
Het gaat over drama.
-
Kijk naar hoe de primaire diagonaal van de tafel
-
ons met ongelooflijke snelheid terugbrengt
-
naar het verdwijntpunt
-
in de rechterbovenhoek van het schilderij.
-
En eigenlijk ben ik niet eens zeker
-
dat dat de correcte manier is om linear perspectief te gebruiken.
-
De tafel kantelt naar voren -
-
Zo dat hij niet zo nauw speelt met
-
de ideeën die zo kritiek waren
-
in de Renaissance -
-
zoals linear perspectief.
-
Picturale ruimtes lijken lettelijk aan hun eind.
-
De ruimte stijgt zo snel, zo dramatisch,
-
en zo snel.
-
En de vorm zelf lijkt opgelost te zijn
-
door de kracht van zijn lijn en kleur.
-
Tintoretto zei dat het zijn doel was om
-
twee verschillende tradities te verenigen;
-
die van de Florentijnse Renaissance
-
en die van de Venetiaanse Renaissance -
-
en de lijn van de Toscaanse traditie van Michelangelo
-
en de kleur van Titian.
-
Hij had een teken geschreven op de muur van zijn studio
-
die dat exact beschreef.
-
Als ik naar dit schilderij kijk
-
voel ik me alsof ik verschillende kanten wordt opgetrokken.
-
Ik voel me voortgetrokken door de snelheid
-
van de orthogonalen van deze tafel.
-
En dan voel ik me aangetrokken door het licht rond Christus.
-
En dan voel ik ook dat er aan mij getrokken wordt door de
-
anekdotische details die rond deze periferie staan.
-
Het figuur dat eten serveert aan de rechterkant, bijvoorbeeld.
-
Of in de voorgrond.
-
Of de apostelen die op elkaar reageren en praten met elkaar,
-
na Christus zijn woorden;
-
"Neem dit brood, als mijn lichaam," en,
-
"Neem deze wijn, als mijn bloed"
-
en Christus stond op en draaide zich om.
-
En het lijkt erop dat hij brood aanbied.
-
En dus hebben we letterlijke enactment
-
van de Euchasterie.
-
Het is veel meer actief.
-
Ik wil terug gaan naar het idee van het anekdotische.
-
Ja, de vrouw serveert eten.
-
Maar zie dat ze naar de mand reikt.
-
En de kat kijkt ook naar de mand.
-
Er is een soort plechtig gebeurtenis die plaats vind.
-
En toch, op het zelfde moment, is het omringd
-
door de elementen die gewoonweg niet belangrijk zijn.
-
En dit een menselijke gebeurtenis maken.
-
Dat is zo. Ze maakt het, op een manier, meer echt
-
dan de zichzelf beperkende, harmonieuze, gebalanceerde
-
beeld dat Leonardo ons geeft van het Laatse Avondmaal.
-
En dat is wat ik zo absurd vind
-
aan dit donkere schilderij.
-
En met al zijn plechtigheid - ja - maar met al zijn energie
-
in dit milieu
-
van de kerk door Palladio - San Giorgio Maggiore
-
We zijn in een zuiver, wit gebouw.
-
En toch is dit schilderij zo donker en zo mysterieus.
-
En toch heeft Paladio ons alles duidelijk gemaakt.
-
Met zijn klassiekheid, zijn volgorde, zijn precisie, zijn logica
-
en zijn rationaliteit.
-
En in deze Tintoretto gaan we binnen in
-
het rijk van het spirituele - het bovennatuurlijke.
-
Dit is totaal niet het rijk van het rationele.
-
We gaan door van de Renaissance naar
-
het klassicisme van Paladio door naar het manneriëstische van Tintoretto.
