WEBVTT 00:00:06.372 --> 00:00:07.481 We zijn op San Giorgio Maggiore 00:00:07.481 --> 00:00:10.633 aan de overkant van het Grote Kanaal van San Marco in Venetië. 00:00:10.633 --> 00:00:13.823 En we kijken naar Tintoretto's "Het laatste avondmaal". 00:00:13.823 --> 00:00:16.944 Het hangt in het heiligdom van de kerk - 00:00:16.944 --> 00:00:18.184 aan de rechter muur. 00:00:18.184 --> 00:00:19.383 Het is groots. 00:00:19.383 --> 00:00:21.663 Het is zo'n ontraditionele versie van 00:00:21.663 --> 00:00:23.817 dit onderwerp - erg maniëristisch 00:00:23.817 --> 00:00:26.306 We zijn zo gewend om te kijken naar Leonardo da Vinci's 00:00:26.306 --> 00:00:28.060 Laatste Avondmaal in Milaan 00:00:28.060 --> 00:00:29.414 Dat is een schilderij waar de tafel 00:00:29.414 --> 00:00:31.503 schuin horizontaal is getekend - 00:00:31.503 --> 00:00:33.518 Wat een Renaissance voorbeeld is 00:00:33.518 --> 00:00:35.005 van het gebruik van het linear perspectief - 00:00:35.005 --> 00:00:36.908 met Christus als het verdwijnpunt - 00:00:36.908 --> 00:00:38.319 in het midden van het schilderij - 00:00:38.319 --> 00:00:40.112 aan het midden van de tafel. 00:00:40.112 --> 00:00:42.397 En hier is alles scheef. 00:00:42.397 --> 00:00:46.690 En Leonardo gebruikt natuurlijk licht - zonder halo's. 00:00:46.690 --> 00:00:48.355 Christus is omlijnd door een raam. 00:00:48.355 --> 00:00:52.774 Maar hier gloeit het figuur van Christus 00:00:52.774 --> 00:00:56.013 als teruggave naar spiritueel symbolisme. 00:00:56.013 --> 00:00:59.371 En het spirituele doordringt de hele ruimte van het schilderij 00:00:59.371 --> 00:01:01.736 op een erg duidelijke manier. 00:01:01.736 --> 00:01:04.305 Licht staat centraal om dit schilderij te begrijpen. 00:01:04.305 --> 00:01:06.279 Er zijn maar twee lichtbronnen hier 00:01:06.279 --> 00:01:08.369 in dit zeer donkere schilderij. 00:01:08.369 --> 00:01:09.945 Dichter bij ons, bovenaan links, 00:01:09.945 --> 00:01:11.174 zie je een lantaarn, 00:01:11.174 --> 00:01:13.060 die gewoon danst in het licht, 00:01:13.060 --> 00:01:14.831 en vlamt en rookt. 00:01:14.831 --> 00:01:17.288 En dan is er een goddelijke eminantie. 00:01:17.288 --> 00:01:20.117 En door die lamp, bovenin links, 00:01:20.117 --> 00:01:21.926 zijn de engelen verlicht. 00:01:21.926 --> 00:01:24.622 En we zien ze over het hele plafond zweven. 00:01:24.622 --> 00:01:27.213 Dat is niet de Renaissance-manier van 00:01:27.213 --> 00:01:31.159 hoe je het spirituele door het natuurlijke 00:01:31.159 --> 00:01:32.516 door het reeële aangeeft. 00:01:32.516 --> 00:01:35.910 Nu, Tintoretto is niet bang op engelen te schilderen. 00:01:35.910 --> 00:01:38.073 Er is een soort van goddelijke openbaring. 00:01:38.073 --> 00:01:39.799 Het licht dat straalt 00:01:39.799 --> 00:01:43.140 uit Christus zijn halo ziet er redelijk sterk uit. 00:01:43.140 --> 00:01:44.263 Als je naar de vrouw die 00:01:44.263 --> 00:01:45.989 knielt op de voorgrond kijkt - 00:01:45.989 --> 00:01:47.145 een beetje aan de rechterkant - 00:01:47.145 --> 00:01:48.506 dan zul je zien dat, in Christus' licht, 00:01:48.506 --> 00:01:50.819 haar hoofd in een diepe schaduw gehuld wordt 00:01:50.819 --> 00:01:53.555 die een diagonaal die richting Christus wijst creeërd. 00:01:53.555 --> 00:01:55.657 En de apostelen rond de tafel 00:01:55.657 --> 00:01:57.409 hebben ook halos van het licht - 00:01:57.409 --> 00:02:00.278 alhoewel ze kleiner zijn dan het licht van Christus. 00:02:00.278 --> 00:02:02.407 Maar dit schilderij gaat over energie. 00:02:02.407 --> 00:02:03.515 Het gaat over drama. 00:02:03.515 --> 00:02:06.603 Kijk naar hoe de primaire diagonaal van de tafel 00:02:06.603 --> 00:02:09.107 ons met ongelooflijke snelheid terugbrengt 00:02:09.123 --> 00:02:10.522 naar het verdwijntpunt 00:02:10.522 --> 00:02:12.295 in de rechterbovenhoek van het schilderij. 00:02:12.295 --> 00:02:13.448 En eigenlijk ben ik niet eens zeker 00:02:13.448 --> 00:02:16.090 dat dat de correcte manier is om linear perspectief te gebruiken. 00:02:16.090 --> 00:02:18.166 De tafel kantelt naar voren - 00:02:18.166 --> 00:02:20.101 Zo dat hij niet zo nauw speelt met 00:02:20.101 --> 00:02:23.789 de ideeën die zo kritiek waren 00:02:23.789 --> 00:02:25.723 in de Renaissance - 00:02:25.723 --> 00:02:27.354 zoals linear perspectief. 00:02:27.354 --> 00:02:29.728 Picturale ruimtes lijken lettelijk aan hun eind. 00:02:29.728 --> 00:02:33.011 De ruimte stijgt zo snel, zo dramatisch, 00:02:33.011 --> 00:02:33.923 en zo snel. 00:02:33.923 --> 00:02:37.239 En de vorm zelf lijkt opgelost te zijn 00:02:37.239 --> 00:02:40.427 door de kracht van zijn lijn en kleur. 00:02:40.427 --> 00:02:41.841 Tintoretto zei dat het zijn doel was om 00:02:41.841 --> 00:02:44.949 twee verschillende tradities te verenigen; 00:02:44.949 --> 00:02:46.429 die van de Florentijnse Renaissance 00:02:46.429 --> 00:02:47.539 en die van de Venetiaanse Renaissance - 00:02:47.539 --> 00:02:51.372 en de lijn van de Toscaanse traditie van Michelangelo 00:02:51.372 --> 00:02:52.766 en de kleur van Titian. 00:02:52.766 --> 00:02:55.637 Hij had een teken geschreven op de muur van zijn studio 00:02:55.652 --> 00:02:57.177 die dat exact beschreef. 00:02:57.177 --> 00:02:58.267 Als ik naar dit schilderij kijk 00:02:58.267 --> 00:03:00.091 voel ik me alsof ik verschillende kanten wordt opgetrokken. 00:03:00.091 --> 00:03:02.426 Ik voel me voortgetrokken door de snelheid 00:03:02.426 --> 00:03:05.017 van de orthogonalen van deze tafel. 00:03:05.017 --> 00:03:08.202 En dan voel ik me aangetrokken door het licht rond Christus. 00:03:08.202 --> 00:03:11.025 En dan voel ik ook dat er aan mij getrokken wordt door de 00:03:11.025 --> 00:03:13.114 anekdotische details die rond deze periferie staan. 00:03:13.114 --> 00:03:15.735 Het figuur dat eten serveert aan de rechterkant, bijvoorbeeld. 00:03:15.735 --> 00:03:17.142 Of in de voorgrond. 00:03:17.142 --> 00:03:20.802 Of de apostelen die op elkaar reageren en praten met elkaar, 00:03:20.802 --> 00:03:22.084 na Christus zijn woorden; 00:03:22.084 --> 00:03:23.975 "Neem dit brood, als mijn lichaam," en, 00:03:23.975 --> 00:03:25.786 "Neem deze wijn, als mijn bloed" 00:03:25.786 --> 00:03:28.369 en Christus stond op en draaide zich om. 00:03:28.369 --> 00:03:29.186 En het lijkt erop dat hij brood aanbied. 00:03:29.186 --> 00:03:31.369 En dus hebben we letterlijke enactment 00:03:31.369 --> 00:03:32.306 van de Euchasterie. 00:03:32.306 --> 00:03:33.592 Het is veel meer actief. 00:03:33.592 --> 00:03:35.594 Ik wil terug gaan naar het idee van het anekdotische. 00:03:35.594 --> 00:03:36.688 Ja, de vrouw serveert eten. 00:03:36.688 --> 00:03:39.274 Maar zie dat ze naar de mand reikt. 00:03:39.274 --> 00:03:42.499 En de kat kijkt ook naar de mand. 00:03:42.499 --> 00:03:44.869 Er is een soort plechtig gebeurtenis die plaats vind. 00:03:44.869 --> 00:03:46.858 En toch, op het zelfde moment, is het omringd 00:03:46.858 --> 00:03:48.725 door de elementen die gewoonweg niet belangrijk zijn. 00:03:48.725 --> 00:03:51.004 En dit een menselijke gebeurtenis maken. 00:03:51.004 --> 00:03:54.980 Dat is zo. Ze maakt het, op een manier, meer echt 00:03:54.980 --> 00:03:57.851 dan de zichzelf beperkende, harmonieuze, gebalanceerde 00:03:57.851 --> 00:04:00.372 beeld dat Leonardo ons geeft van het Laatse Avondmaal. 00:04:00.372 --> 00:04:02.310 En dat is wat ik zo absurd vind 00:04:02.310 --> 00:04:04.494 aan dit donkere schilderij. 00:04:04.494 --> 00:04:07.832 En met al zijn plechtigheid - ja - maar met al zijn energie 00:04:07.832 --> 00:04:10.515 in dit milieu 00:04:10.515 --> 00:04:14.240 van de kerk door Palladio - San Giorgio Maggiore 00:04:14.240 --> 00:04:17.650 We zijn in een zuiver, wit gebouw. 00:04:17.650 --> 00:04:20.718 En toch is dit schilderij zo donker en zo mysterieus. 00:04:20.718 --> 00:04:23.764 En toch heeft Paladio ons alles duidelijk gemaakt. 00:04:23.764 --> 00:04:27.588 Met zijn klassiekheid, zijn volgorde, zijn precisie, zijn logica 00:04:27.588 --> 00:04:29.178 en zijn rationaliteit. 00:04:29.178 --> 00:04:31.607 En in deze Tintoretto gaan we binnen in 00:04:31.607 --> 00:04:34.409 het rijk van het spirituele - het bovennatuurlijke. 00:04:34.409 --> 00:04:36.473 Dit is totaal niet het rijk van het rationele. 00:04:36.473 --> 00:04:39.868 We gaan door van de Renaissance naar 00:04:39.868 --> 00:04:45.196 het klassicisme van Paladio door naar het manneriëstische van Tintoretto.