Wszystko, co trzeba wiedzieć, żeby przeczytać „Odyseję” Homera - Jill Dash

Zobacz pełną lekcję: ed.ted.com/lessons/everything-you-need-to-know-to-read-homer-s-odyssey-jill-dash

Spotkanie z pożerającym ludzi olbrzymem. Czarodziejka zmieniająca mężczyzn w świnie. Zaginiony król powracający na tron. Każda z tych historii jest wspaniała sama w sobie. ale wszystkie stanowią jedynie fragment "Odysei", liczącego 12 tysięcy wersów poematu opisującego całe lata historii i legend starożytnej Grecji. Jak zrozumieć tak ogromny tekst? Jill Dash mówi, co trzeba wiedzieć, żeby odczytać „Odyseję” Homera.

Bliskie spotkanie
z olbrzymem-ludojadem,

czarodziejka zmieniająca ludzi w świnie,

zaginiony król powracający na tron.

Każda opowieść jest
wspaniała sama w sobie,

ale wszystkie stanowią
jedynie fragment "Odysei",

liczącego 12 tysięcy wersów poematu

opisującego całe lata historii,
mitów i legend starożytnej Grecji.

Jak zrozumieć tak ogromny tekst

pochodzący z tak odległego świata
i opowiadający o nim?

Fakt, że w ogóle możemy
przeczytać "Odyseję", jest niesamowity,

bo powstała ona przed pojawieniem się
greckiego alfabetu w VIII wieku p.n.e.

Powstała dla słuchaczy,
nie zaś dla czytelników

i wykonywana była przez poetów
ustnych zwanych rapsodystami.

Tradycja podaje, że jej autorem
był ślepiec o imieniu Homer.

Jednak nie wiadomo na pewno,
czy to prawdziwy człowiek, czy legenda.

Najwcześniejsze wzmianki o nim
pojawiły się całe wieki po jego czasach.

Przypisywane mu wiersze
najwyraźniej zostały zmienione

i wielokrotnie poprawione
przez wielu autorów

zanim ostatecznie zostały
spisane w obecnej formie.

Słowo "rapsod" oznacza zszywanie części,

a poeci łączyli istniejące
historie, żarty, mity i pieśni

w jedną opowieść.

Aby móc recytować
tak długie eposy na żywo,

rapsodyści używali jednostajnego metrum

oraz technik takich jak powtarzanie

zapamiętanych fraz lub stałych fragmentów.

Wśród nich znajdowały się opisy
scenerii oraz listy bohaterów,

które pomagały rapsodystom
odnaleźć się w historii,

tak jak refren czy łącznik w piosence
przypominają nam kolejne wersy.

Ponieważ wiele z tych opowieści
było znanych publiczności,

często fragmentów słuchano nie po kolei.

W pewnym momencie
kolejność została ustalona,

a historia utrwalono jako tę,
którą czytamy obecnie.

Ponieważ świat zmienił się odrobinę
przez ostatnie kilka tysięcy lat,

warto mieć pewną wiedzę, zanim zaczniemy.

"Odyseja" stanowi kontynuację innego
sławnego eposu Homera, "Iliady",

opowiadającej historię wojny trojańskiej.

Jeśli istnieje jakiś wspólny temat łączący
te dwa wiersze, jest on następujący:

pod żadnym pozorem
nie narażaj się na gniew bogów.

Grecki panteon to niebezpieczna mieszanka
boskiej mocy i ludzkich kompleksów,

skłonna do zazdrości
i uraz na epicką skalę.

Wiele z ludzkich problemów
w tych wierszach wynika z ludzkiej pychy

lub nadmiernej dumy, przez którą
wierzyli, że są lepsi od bogów.

Pragnienie zadowolenia
bogów było tak silne,

że tradycyjnie starożytni Grecy
zapraszali wszystkich obcych

do swoich domów ze szczodrością

z obawy, że tacy obcy
mogą być bogami w przebraniu.

Ten starożytny kodeks
gościnności nazywał się xenia.

W jego myśl gospodarze zapewniali gościom
bezpieczeństwo, jedzenie i wygodę,

goście zaś odwdzięczali się uprzejmością
oraz prezentami, jeśli je posiadali.

Xenia odgrywa istotną rolę w "Odysei",

gdzie Odyseusz jest w czasie
swojej tułaczki wiecznym gościem,

podczas gdy jego sprytna żona Penelopa
odgrywa nieustannie rolę gospodyni.

"Odyseja" opowiada o wszystkich
latach podróży Odyseusza,

jednak narracja
rozpoczyna się w środku akcji.

Dziesięć lat po wojnie trojańskiej
spotykamy naszego bohatera na wyspie,

wciąż z dala od ojczystej Itaki
i rodziny, której nie widział od 20 lat.

Ponieważ rozgniewał boga mórz Posejdona
oślepiając jego syna cyklopa,

podczas podróży do domu
Odyseusza wciąż nękały nieszczęścia.

Gdy w domu szykują się kłopoty,
a bogowie dyskutują nad jego losem,

Odyseusz zaczyna opowiadać o tych
brakujących latach swoim gospodarzom.

Najciekawsza w "Odysei" jest przepaść

między tym, jak niewiele wiadomo
na temat jej czasów,

a bogactwem detali,
jakie zawiera sam tekst.

Historycy, językoznawcy i archeolodzy

poświęcili całe wieki
na poszukiwania ruin Troi

oraz identyfikację wysp
odwiedzonych przez Odyseusza.

Tak jak jego bohater,

epos złożony z 24 ksiąg
przebył własną długą drogę

przez wieki mitów i historii,

aby opowiedzieć nam dzisiaj
swą niezwykłą historię.