1 00:00:07,775 --> 00:00:11,085 Bliskie spotkanie z olbrzymem-ludojadem, 2 00:00:11,085 --> 00:00:14,834 czarodziejka zmieniająca ludzi w świnie, 3 00:00:14,834 --> 00:00:18,345 zaginiony król powracający na tron. 4 00:00:18,345 --> 00:00:21,956 Każda opowieść jest wspaniała sama w sobie, 5 00:00:21,956 --> 00:00:25,545 ale wszystkie stanowią jedynie fragment "Odysei", 6 00:00:25,545 --> 00:00:27,565 liczącego 12 tysięcy wersów poematu 7 00:00:27,565 --> 00:00:32,895 opisującego całe lata historii, mitów i legend starożytnej Grecji. 8 00:00:32,895 --> 00:00:36,046 Jak zrozumieć tak ogromny tekst 9 00:00:36,046 --> 00:00:39,995 pochodzący z tak odległego świata i opowiadający o nim? 10 00:00:39,995 --> 00:00:44,095 Fakt, że w ogóle możemy przeczytać "Odyseję", jest niesamowity, 11 00:00:44,095 --> 00:00:49,435 bo powstała ona przed pojawieniem się greckiego alfabetu w VIII wieku p.n.e. 12 00:00:49,435 --> 00:00:52,156 Powstała dla słuchaczy, nie zaś dla czytelników 13 00:00:52,156 --> 00:00:56,277 i wykonywana była przez poetów ustnych zwanych rapsodystami. 14 00:00:56,277 --> 00:01:00,476 Tradycja podaje, że jej autorem był ślepiec o imieniu Homer. 15 00:01:00,476 --> 00:01:05,017 Jednak nie wiadomo na pewno, czy to prawdziwy człowiek, czy legenda. 16 00:01:05,017 --> 00:01:08,866 Najwcześniejsze wzmianki o nim pojawiły się całe wieki po jego czasach. 17 00:01:08,866 --> 00:01:12,456 Przypisywane mu wiersze najwyraźniej zostały zmienione 18 00:01:12,456 --> 00:01:15,771 i wielokrotnie poprawione przez wielu autorów 19 00:01:15,771 --> 00:01:19,207 zanim ostatecznie zostały spisane w obecnej formie. 20 00:01:19,207 --> 00:01:22,556 Słowo "rapsod" oznacza zszywanie części, 21 00:01:22,556 --> 00:01:27,616 a poeci łączyli istniejące historie, żarty, mity i pieśni 22 00:01:27,616 --> 00:01:30,295 w jedną opowieść. 23 00:01:30,295 --> 00:01:33,207 Aby móc recytować tak długie eposy na żywo, 24 00:01:33,207 --> 00:01:35,697 rapsodyści używali jednostajnego metrum 25 00:01:35,697 --> 00:01:38,008 oraz technik takich jak powtarzanie 26 00:01:38,008 --> 00:01:42,198 zapamiętanych fraz lub stałych fragmentów. 27 00:01:42,198 --> 00:01:46,057 Wśród nich znajdowały się opisy scenerii oraz listy bohaterów, 28 00:01:46,057 --> 00:01:49,705 które pomagały rapsodystom odnaleźć się w historii, 29 00:01:49,705 --> 00:01:54,157 tak jak refren czy łącznik w piosence przypominają nam kolejne wersy. 30 00:01:54,157 --> 00:01:56,868 Ponieważ wiele z tych opowieści było znanych publiczności, 31 00:01:56,868 --> 00:02:00,548 często fragmentów słuchano nie po kolei. 32 00:02:00,548 --> 00:02:02,858 W pewnym momencie kolejność została ustalona, 33 00:02:02,858 --> 00:02:07,288 a historia utrwalono jako tę, którą czytamy obecnie. 34 00:02:07,288 --> 00:02:11,508 Ponieważ świat zmienił się odrobinę przez ostatnie kilka tysięcy lat, 35 00:02:11,508 --> 00:02:15,048 warto mieć pewną wiedzę, zanim zaczniemy. 36 00:02:15,048 --> 00:02:20,179 "Odyseja" stanowi kontynuację innego sławnego eposu Homera, "Iliady", 37 00:02:20,179 --> 00:02:22,821 opowiadającej historię wojny trojańskiej. 38 00:02:22,821 --> 00:02:27,158 Jeśli istnieje jakiś wspólny temat łączący te dwa wiersze, jest on następujący: 39 00:02:27,158 --> 00:02:32,349 pod żadnym pozorem nie narażaj się na gniew bogów. 40 00:02:32,349 --> 00:02:36,908 Grecki panteon to niebezpieczna mieszanka boskiej mocy i ludzkich kompleksów, 41 00:02:36,908 --> 00:02:40,838 skłonna do zazdrości i uraz na epicką skalę. 42 00:02:40,838 --> 00:02:45,569 Wiele z ludzkich problemów w tych wierszach wynika z ludzkiej pychy 43 00:02:45,569 --> 00:02:50,499 lub nadmiernej dumy, przez którą wierzyli, że są lepsi od bogów. 44 00:02:50,499 --> 00:02:52,797 Pragnienie zadowolenia bogów było tak silne, 45 00:02:52,797 --> 00:02:55,850 że tradycyjnie starożytni Grecy zapraszali wszystkich obcych 46 00:02:55,850 --> 00:02:58,068 do swoich domów ze szczodrością 47 00:02:58,068 --> 00:03:01,969 z obawy, że tacy obcy mogą być bogami w przebraniu. 48 00:03:01,969 --> 00:03:05,200 Ten starożytny kodeks gościnności nazywał się xenia. 49 00:03:05,200 --> 00:03:10,320 W jego myśl gospodarze zapewniali gościom bezpieczeństwo, jedzenie i wygodę, 50 00:03:10,320 --> 00:03:14,910 goście zaś odwdzięczali się uprzejmością oraz prezentami, jeśli je posiadali. 51 00:03:14,910 --> 00:03:17,551 Xenia odgrywa istotną rolę w "Odysei", 52 00:03:17,551 --> 00:03:21,681 gdzie Odyseusz jest w czasie swojej tułaczki wiecznym gościem, 53 00:03:21,681 --> 00:03:27,330 podczas gdy jego sprytna żona Penelopa odgrywa nieustannie rolę gospodyni. 54 00:03:27,330 --> 00:03:30,800 "Odyseja" opowiada o wszystkich latach podróży Odyseusza, 55 00:03:30,800 --> 00:03:36,030 jednak narracja rozpoczyna się w środku akcji. 56 00:03:36,030 --> 00:03:40,922 Dziesięć lat po wojnie trojańskiej spotykamy naszego bohatera na wyspie, 57 00:03:40,922 --> 00:03:46,341 wciąż z dala od ojczystej Itaki i rodziny, której nie widział od 20 lat. 58 00:03:46,341 --> 00:03:51,511 Ponieważ rozgniewał boga mórz Posejdona oślepiając jego syna cyklopa, 59 00:03:51,511 --> 00:03:56,271 podczas podróży do domu Odyseusza wciąż nękały nieszczęścia. 60 00:03:56,271 --> 00:03:59,420 Gdy w domu szykują się kłopoty, a bogowie dyskutują nad jego losem, 61 00:03:59,420 --> 00:04:04,468 Odyseusz zaczyna opowiadać o tych brakujących latach swoim gospodarzom. 62 00:04:04,468 --> 00:04:07,031 Najciekawsza w "Odysei" jest przepaść 63 00:04:07,031 --> 00:04:10,551 między tym, jak niewiele wiadomo na temat jej czasów, 64 00:04:10,551 --> 00:04:14,671 a bogactwem detali, jakie zawiera sam tekst. 65 00:04:14,671 --> 00:04:17,422 Historycy, językoznawcy i archeolodzy 66 00:04:17,422 --> 00:04:20,433 poświęcili całe wieki na poszukiwania ruin Troi 67 00:04:20,433 --> 00:04:24,172 oraz identyfikację wysp odwiedzonych przez Odyseusza. 68 00:04:24,172 --> 00:04:25,651 Tak jak jego bohater, 69 00:04:25,651 --> 00:04:28,921 epos złożony z 24 ksiąg przebył własną długą drogę 70 00:04:28,921 --> 00:04:31,511 przez wieki mitów i historii, 71 00:04:31,511 --> 00:04:34,482 aby opowiedzieć nam dzisiaj swą niezwykłą historię.