< Return to Video

რელიგია, ევოლუცია და თვითტრანსცენდეტულობის აღტყინება

  • 0:00 - 0:03
    კითხვა მაქვს თქვენთან
  • 0:03 - 0:05
    ხართ რელიგიური?
  • 0:05 - 0:07
    აწიეთ ხელი თუ შეიძლება
  • 0:07 - 0:10
    თუ თავს რელიგიურად მიიჩნევთ.
  • 0:10 - 0:13
    ვნახოთ, სადღაც 3 ან 4 პროცენტი.
  • 0:13 - 0:16
    არ მეგონა ასე ბევრი მორწუნე თუ ესწრებოდა
    TED-ის კონფერენციას.
  • 0:16 - 0:18
    (სიცილი)
  • 0:18 - 0:20
    კარგი, შემდეგი კითხვა:
  • 0:20 - 0:22
    თვლით თუ არა თავს რამე გაგებით,
  • 0:22 - 0:24
    ან ფორმით სულიერად? აწიეთ ხელი.
  • 0:24 - 0:27
    კარგი, უმრავლესობა.
  • 0:27 - 0:29
    ჩემი დღევანდელი საუბარი
  • 0:29 - 0:31
    ეხება მთავარ,
    ან ერთ-ერთ მთავარ მიზეზს იმისა,
  • 0:31 - 0:33
    თუ რატომ მიიჩნევს უმეტესობა თავს
  • 0:33 - 0:35
    რამე გაგებით, ან ფორმით სულიერად.
  • 0:35 - 0:38
    ჩემი დღევანდელი საუბარი
    თვითტრანსცენდენტულობაზეა.
  • 0:38 - 0:41
    ცნობილი ფაქტია, რომ ადამიანები
  • 0:41 - 0:44
    ზოგჯერ თითქოს საკუთარ "მე"-ს ვკარგავთ
  • 0:44 - 0:46
    და როცა ეს ხდება,
  • 0:46 - 0:49
    აღფროვანებას ვგრძნობთ
  • 0:49 - 0:51
    და ამ გრძნობების აღსაწერად
  • 0:51 - 0:53
    მეტაფორებს ვიშველიებთ.
  • 0:53 - 0:55
    ჩვენ ვყვებით, რომ ამ დროს ავმაღლდით,
  • 0:55 - 0:57
    ან აღვზევდით.
  • 0:57 - 1:00
    რთულია ასეთ აბსტრაქტულ რამეზე მსჯელობა
  • 1:00 - 1:02
    კონკრეტული კარგი მეტაფორის გარეშე.
  • 1:02 - 1:05
    ამიტომ ასეთ მეტაფორას გთავაზობთ.
  • 1:05 - 1:08
    წარმოიდგინეთ რომ გონება სახლია
    ბევრი ოთახით,
  • 1:08 - 1:11
    რომელთაგან უმრავლესობა
    ჩვენთვის ძალიან ნაცნობია.
  • 1:11 - 1:14
    მაგრამ ზოგჯერ თითქოს არსაიდან კარი ჩნდება
  • 1:14 - 1:16
    მაგრამ ზოგჯერ თითქოს არსაიდან კარი ჩნდება
  • 1:16 - 1:19
    და მის მიღმა კიბეა.
  • 1:19 - 1:21
    ჩვენ ავდივართ კიბეზე
  • 1:21 - 1:25
    და ცნობიერების ცვლილებას ვგრძნობთ.
  • 1:25 - 1:27
    1902 წელს
  • 1:27 - 1:29
    დიდმა ამერიკელმა ფსიქოლოგმა უილიამ ჯეიმსმა
  • 1:29 - 1:32
    რელიგიური განცდების
    ბევრ სხვადასხვაობაზე დაწერა.
  • 1:32 - 1:34
    მან შეაგროვა ყველა კვლევა.
  • 1:34 - 1:36
    დააციტირა ყველა იმ ტიპის
    ადამიანის სიტყვები,
  • 1:36 - 1:38
    ვინც მსგავსი რამეები გამოსცადა.
  • 1:38 - 1:40
    ჩემთვის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო
  • 1:40 - 1:42
    ეს ახალგაზრდა კაცი, სტივენ ბრედლია,
  • 1:42 - 1:45
    რომელსაც ეგონა რომ იესო ნახა 1820 წელს.
  • 1:45 - 1:48
    აი, რა თქვა ბრედლიმ ამაზე.
  • 1:51 - 1:53
    (მუსიკა)
  • 1:54 - 1:57
    (ვიდეო) სტივენ ბრედლი: მეგონა
    მხსნელი ვნახე ადამიანის ფორმით
  • 1:57 - 1:59
    ოთახში სადღაც 1 წამით.
  • 1:59 - 2:01
    ის ხელგაშლილი იყო
  • 2:01 - 2:04
    და თითქოს მეუბნებოდა: "მოდი".
  • 2:04 - 2:07
    შემდეგ დღეს სიხარულისგან ვკანკალებდი
  • 2:07 - 2:10
    უდიდესი ბედნიერებისგან,
    ვთქვი რომ სიკვდილი მინდოდა.
  • 2:10 - 2:13
    ეს სამყარო არ იყო ჩემთვის ამაღელვებელი.
  • 2:13 - 2:15
    ამ დრომდე,
  • 2:15 - 2:17
    მე ძალიან ეგოისტი და თვითკმაყოფილი ვიყავი.
  • 2:17 - 2:20
    მაგრამ ახლა მთელი კაცობრიობისთვის
    კეთილდღეობა მსურდა
  • 2:20 - 2:22
    და შემეძლო მთელი გულით მიმეტევებინა
  • 2:22 - 2:25
    ჩემი ყველაზე უარესი მტრებისთვის.
  • 2:26 - 2:28
    ჯ.ჰ.: დააკვირდით, როგორ კვდება
  • 2:28 - 2:30
    ბრედლის უმნიშვნელო, მორალისტური "მე"
  • 2:30 - 2:32
    კიბეზე ასვლისას
  • 2:32 - 2:34
    და ამ ზედა დონეზე
  • 2:34 - 2:37
    ის მოსიყვარულე და მიმტევებელი ხდება.
  • 2:38 - 2:40
    მსოფლიოს ბევრი რელიგია
  • 2:40 - 2:42
    სხვადასხვა გზით დაეხმარა
    ხალხს კიბეზე ასვლაში.
  • 2:42 - 2:44
    ზოგი მედიტაციაში ჩაიკეტა,
  • 2:44 - 2:46
    სხვებმა ფსიქოდელური წამლები გამოიყენეს
  • 2:46 - 2:50
    ეს მე-16 საუკუნის აცტეკების გრაგნილია.
  • 2:50 - 2:53
    აქ ჩანს კაცი, რომელიც პსილოციბინიანი
    სოკოს შეჭმას აპირებს
  • 2:53 - 2:57
    და ამავე დროს ის კიბეზე აჰყავს ღმერთს.
  • 2:57 - 2:59
    ზოგი ცეკვას, ტრიალს
    და წრეზე მოძრაობას მიმართავს
  • 2:59 - 3:01
    თვითტრანსცენდეტულობის მისაღწევად.
  • 3:01 - 3:04
    მაგრამ თქვენ არ გჭირდებათ რელიგია
    კიბეზე ასასვლელად.
  • 3:04 - 3:07
    ბევრი ადამიანი თვითტრანსცენდეტულობას
    ბუნებაში პოულობს.
  • 3:07 - 3:10
    სხვები საკუთარ "მე"-ს რეივებზე ძლევენ.
  • 3:10 - 3:13
    მაგრამ აი, ყველაზე უცნაური ადგილი:
  • 3:13 - 3:15
    ომი.
  • 3:15 - 3:17
    ბევრი წიგნი ომზე ერთსა და იგივეს ამბობს,
  • 3:17 - 3:19
    რომ არაფერი არ აერთიანებს ადამიანებს ისე,
  • 3:19 - 3:21
    როგორც ომი.
  • 3:21 - 3:24
    მათი ეს ერთობა
    თვითტრანსცენდენტულობის განცდის
  • 3:24 - 3:27
    საოცარ საშუალებას იძლევა.
  • 3:27 - 3:29
    გლენ გრეის ამ წიგნიდან
  • 3:29 - 3:31
    ამონარიდს მოგასმენინებთ.
  • 3:31 - 3:34
    გრეი მეორე მსოფლიო ომის დროს
    ამერიკის არმიის ჯარისკაცი იყო.
  • 3:34 - 3:37
    ომის შემდეგ, მან ბევრი სხვა ჯარისკაცის
  • 3:37 - 3:39
    და ბრძოლაში მყოფი
    ადამიანის გამოცდილებაზე დაწერა.
  • 3:39 - 3:41
    აი, საკვანძო ნაწილი,
  • 3:41 - 3:44
    სადაც ის ფაქტიურად კიბეს აღწერს.
  • 3:46 - 3:48
    (ვიდეო) გლენ გრეი: ბევრი ვეტერანი აღიარებს,
  • 3:48 - 3:51
    რომ ბრძოლაში საერთო ძალისხმევის განცდა,
  • 3:51 - 3:54
    მათი ცხოვრების მწვერვალი იყო.
  • 3:54 - 3:57
    "მე" შეუმჩნევლად გადადის "ჩვენ"-ში
  • 3:57 - 3:59
    "ჩემი" ხდება "ჩვენი"
  • 3:59 - 4:01
    და პირადი რწმენა
  • 4:01 - 4:04
    საკუთარ მთავარ მნიშვნელოვნებას კარგავს.
  • 4:04 - 4:06
    მე ვთვლი, რომ სულ ცოტა
  • 4:06 - 4:09
    უკვდავობის რწმენა არის ის,
  • 4:09 - 4:12
    რაც ამ წუთებში თავგანწირვას
  • 4:12 - 4:15
    შედარებით იოლს ხდის.
  • 4:15 - 4:18
    მე შეიძლება წავიქცე, მაგრამ არ მოვკვდები,
  • 4:18 - 4:21
    რადგან ის რაც ჩემში ცხოვრობს გრძელდება.
  • 4:21 - 4:23
    და ჩემს მეგობრებში აგრძელებს ცხოვრებას.
  • 4:23 - 4:26
    მათში, ვისთვისაც მე სიცოცხლე გავწირე.
  • 4:27 - 4:30
    ჯ.ჰ.: ყველა ამ შემთხვევას ის საერთო აქვს,
  • 4:30 - 4:33
    რომ "მე" თითქოს მცირდება და ქრება
  • 4:33 - 4:35
    და ეს კარგი შეგრძნებაა,
    ისეთი კარგი შეგრძნება,
  • 4:35 - 4:38
    როგორსაც ვერასდროს ვგრძნობთ
    ჩვენ ყოველდღიურ ცხოვრებაში.
  • 4:38 - 4:41
    ის თითქოს აგამაღლებს.
  • 4:41 - 4:44
    ზემოთ ასვლის ეს აზრი,
  • 4:44 - 4:47
    მთავარია დიდი ფრანგი სოციოლოგის
    ემილ დურკჰეიმის ნაწერებში.
  • 4:47 - 4:49
    დურკჰეიმმა ჰომო დუპლექსიც კი გვიწოდა,
  • 4:49 - 4:51
    ან ორ-დონიანი კაცი.
  • 4:51 - 4:54
    ქვედა დონეს მან მიწიერი დონე უწოდა.
  • 4:54 - 4:57
    მიწიერი სასულიეროს საპირისპიროა.
  • 4:57 - 4:59
    ის ჩვეულებრივს ნიშნავს.
  • 4:59 - 5:02
    ჩვენ ჩვეულებრივ ცხოვრებაში
    ვარსებობთ როგორც ინდივიდები.
  • 5:02 - 5:05
    ჩვენ საკუთარი ინდივიდუალური სურვილების
    დაკმაყოფილება გვსურს.
  • 5:05 - 5:07
    ჩვენ ინდივიდუალური მიზნებისკენ მივიწევთ.
  • 5:07 - 5:09
    მაგრამ ზოგჯერ რაღაც ხდება,
  • 5:09 - 5:11
    რაც ცვლილებას იწვევს.
  • 5:11 - 5:13
    ინდივიდები ერთიანდებიან გუნდში,
  • 5:13 - 5:16
    მოძრაობაში, ან ერში.
  • 5:16 - 5:19
    რაც უფრო მეტია
    ვიდრე მისი ნაწილების ნაკრები.
  • 5:19 - 5:22
    დურკჰეიმმა ამ დონეს
    სულიერების დონე შეარქვა,
  • 5:22 - 5:24
    რადგან ის თვლიდა, რომ რელიგიის ფუნქცია
  • 5:24 - 5:26
    ადამიანების ჯგუფებად გაერთოანება იყო,
  • 5:26 - 5:29
    მორალურ საზოგადოებებად.
  • 5:29 - 5:32
    დურკჰეიმი თვლიდა რომ ნებისმიერი რამ,
    რაც გვაერთიანებს
  • 5:32 - 5:34
    სულიერების ნაპერწკალს შეიცავს
  • 5:34 - 5:36
    და როცა ადამიანები რამე სულიერის,
  • 5:36 - 5:38
    ან ფასეულის გარშემო ერთიანდებიან,
  • 5:38 - 5:41
    ისინი ერთ გუნდად მუშაობენ
    და იბრძვიან მის დასაცავად.
  • 5:41 - 5:43
    დურკჰეიმმა ისეთ მძლავრ,
  • 5:43 - 5:45
    კოლექტიურ ემოციებზე დაწერა,
  • 5:45 - 5:48
    რომლებიც ამ სასწაულს ახდენენ:
    "ბევრისგან ერთი",
  • 5:48 - 5:50
    რაც ჯგუფის შექმნაა ინდივიდებისგან.
  • 5:50 - 5:53
    წარმოიდგინეთ ის საყოველთაო სიხარული
    ბრიტანეთში
  • 5:53 - 5:56
    მეორე მსოფლიო ომის დასრულების დღეს.
  • 5:56 - 5:59
    წარმოიდგინეთ ის საყოველთაო წყრომა
    ტაჰრირის მოედანზე,
  • 5:59 - 6:02
    რომელმაც დიქტატორი დაამხო.
  • 6:02 - 6:04
    წარმოიდგინეთ ის საყოველთაო მწუხარება
    აშშ-ში,
  • 6:04 - 6:06
    რომელიც ყველამ ვიგრძენით
  • 6:06 - 6:09
    და რომელმაც ყველა გაგვაერთიანა
  • 6:09 - 6:12
    9/11-ის შემდეგ.
  • 6:12 - 6:15
    მოდით შევაჯამოთ სად ვართ.
  • 6:15 - 6:17
    მე ვამბობ,
    რომ თვითტრანსცენდენტულობის უნარი
  • 6:17 - 6:20
    ადამიანად ყოფნის ძირითადი ნაწილია.
  • 6:20 - 6:22
    მე გთავაზობთ გონებრივი კიბის მეტაფორას.
  • 6:22 - 6:24
    მე გთავაზობთ გონებრივი კიბის მეტაფორას.
  • 6:24 - 6:26
    ვამბობ, რომ ჰომო დუპლექსები ვართ
  • 6:26 - 6:29
    და ამ კიბეს მიწიერი დონიდან
  • 6:29 - 6:31
    სასულიეროზე ავყავართ.
  • 6:31 - 6:33
    როცა ამ კიბეზე ავდივართ
  • 6:33 - 6:35
    პირადი ინტერესები ქრება,
  • 6:35 - 6:37
    ჩვენ ბევრად ნაკლებად ეგოცენტრულები ვხდებით
  • 6:37 - 6:39
    და ვგრძნობთ რომ ვართ უკეთესები,
    უფრო კეთილშობილები
  • 6:39 - 6:42
    და რაღაცნაირად ამაღლებულნი.
  • 6:42 - 6:45
    აი, უმნიშვნელოვანესი კითხვა
  • 6:45 - 6:47
    ჩემნაირი სოციალური მეცნიერებისთვის:
  • 6:47 - 6:49
    არის ეს კიბე
  • 6:49 - 6:52
    ჩვენი ევოლუციის ნაწილი?
  • 6:52 - 6:55
    არის ის ბუნებრივი გადარჩევის შედეგი,
  • 6:55 - 6:57
    როგორც ჩვენი ხელები,
  • 6:57 - 7:00
    თუ ეს დეფექტია, სისტემის შეცდომა?
  • 7:00 - 7:02
    ეს რელიგიური ამბები მხოლოდ მაშინ ხდება,
  • 7:02 - 7:05
    როცა ტვინში მოკლე ჩართვაა?
  • 7:05 - 7:07
    ჯილს ინსულტი დაემართა
    და რელიგიური განცდა ჰქონდა.
  • 7:07 - 7:09
    ეს მხოლოდ შეცდომაა.
  • 7:09 - 7:13
    ბევრი მეცნიერი, ვინც რელიგიას შეისწავლის
    ამ აზრზეა.
  • 7:13 - 7:15
    მაგალითად, "ახალი ათეისტები"
  • 7:15 - 7:17
    ამტკიცებენ, რომ რელიგია რაღაც პარაზიტული
  • 7:17 - 7:19
    მემების (კულტურული წეს-ჩვეულება) ნაკრებია,
  • 7:19 - 7:21
    რომელიც ჩვენს ტვინში აღწევს
  • 7:21 - 7:24
    და ყველანაირ
    რელიგიურ სიგიჟეს გვაკეთებინებს,
  • 7:24 - 7:26
    როგორც თვითგანადგურება
    და თავის აფეთქებაა.
  • 7:26 - 7:28
    ბოლო-ბოლო,
  • 7:28 - 7:30
    როგორ შეიძლება საკუთარი "მე"-ს დაკარგვა
  • 7:30 - 7:32
    როდისმე კარგი იყოს?
  • 7:32 - 7:34
    როგორ შეიძლება რომელიმე ორგანიზმისთვის
  • 7:34 - 7:36
    ადაპტაციური თვისება
  • 7:36 - 7:39
    პირადი ინტერესის უგულებელყოფა იყოს?
  • 7:39 - 7:41
    ნება მომეცით გაჩვენოთ.
  • 7:41 - 7:43
    "ადამიანის წარმოშობაში"
  • 7:43 - 7:45
    ჩარლზ დარვინმა მორალის ევოლუციაზე
  • 7:45 - 7:47
    ბლომად დაწერა.
  • 7:47 - 7:50
    საიდან გაჩნდა და რატომ გვაქვს ის.
  • 7:50 - 7:52
    დარვინმა აღნიშნა, რომ ბევრ ჩვენს ღირსებას
  • 7:52 - 7:54
    ნაკლები სარგებელი აქვს საკუთარი თავისთვის,
  • 7:54 - 7:56
    მაგრამ სასარგებლოა ჩვენი ჯგუფებისთვის.
  • 7:56 - 7:58
    მან სცენარი შემოგვთავაზა,
  • 7:58 - 8:00
    სადაც პირველყოფილი ადამიანების
    ორ ტომს შორის
  • 8:00 - 8:02
    შეხვედრა და შეჯიბრი გაიმართა.
  • 8:02 - 8:05
    მან თქვა: "თუ ერთ-ერთ ტომში
  • 8:05 - 8:07
    დიდი რაოდენობით მამაცი, გულისხმიერი
  • 8:07 - 8:09
    და თავდადებული წევრები აღმოჩნდებიან,
  • 8:09 - 8:12
    რომლებიც მუდამ მზად არიან
    ერთმანეთის დასახმარებლად და დასაცავად,
  • 8:12 - 8:13
    ეს ტომი აჯობებს
  • 8:13 - 8:15
    და დაიპყრობს მეორეს"
  • 8:15 - 8:17
    ის აგრძელებს: "ეგოისტი
    და ანტაგონისტი ადამიანები
  • 8:17 - 8:19
    ვერ შეთანხმდებიან
  • 8:19 - 8:21
    და შეთანხმებული მოქმედების გარეშე კი,
  • 8:21 - 8:23
    ვერაფერს შეცვლით"
  • 8:23 - 8:25
    სხვა სიტყვებით,
  • 8:25 - 8:27
    ჩარლზ დარვინს სჯეროდა
  • 8:27 - 8:29
    ჯგუფური გადარჩევის.
  • 8:29 - 8:32
    ეს აზრი საკამათო იყო
    ბოლო 40 წლის მანძილზე,
  • 8:32 - 8:35
    მაგრამ წელს საგრძნობი გარღვევა ელის,
  • 8:35 - 8:38
    განსაკუთრებით მას შემდეგ
    რაც ე.ო. უილსონის წიგნი გამოვა აპრილში,
  • 8:38 - 8:40
    რომელშიც ძლიერი არგუმენტია იმის შესახებ,
  • 8:40 - 8:42
    რომ ჩვენ და ზოგიერთი სხვა სახეობა
  • 8:42 - 8:44
    ჯგუფური გადარჩევის შედეგი ვართ.
  • 8:44 - 8:46
    თუმცა, სინამდვილეში
  • 8:46 - 8:48
    ეს მრავალდონიან გადარჩევად უნდა აღქვივათ.
  • 8:48 - 8:50
    შემდეგნაირად შეხედეთ:
  • 8:50 - 8:53
    შეჯიბრი ხდება ჯგუფებს შიგნითაც
    და ჯგუფებს შორისაც.
  • 8:53 - 8:56
    აი, ბიჭების ჯგუფი კოლეჯის გუნდიდან.
  • 8:56 - 8:58
    ამ გუნდის შიგნით შეჯიბრია.
  • 8:58 - 9:00
    ამ გუნდის შიგნით შეჯიბრია.
  • 9:00 - 9:02
    ეს ბიჭები ერთმანეთს ეჯიბრებიან.
  • 9:02 - 9:05
    ყველაზე ნელი და სუსტი მენიჩბეები
    გავარდებიან გუნდიდან
  • 9:05 - 9:07
    და მხოლოდ რამდენიმე მათაგნი გაჰყვება
    ამ სპორტს
  • 9:07 - 9:10
    შეიძლება ერთ-ერთმა ოლიმპიადას მიაღწიოს.
  • 9:10 - 9:12
    ანუ, გუნდში მათი ინტერესები
  • 9:12 - 9:15
    ერთმანეთის საწინააღმდეგოა.
  • 9:15 - 9:17
    და ზოგჯერ ერთისთვის
  • 9:17 - 9:19
    შეიძლება სასარგებლოც იყოს
  • 9:19 - 9:21
    სხვებისთვის ხელის შეშლა.
  • 9:21 - 9:23
    შეიძლება მან მთავარ კონკურენტზე
  • 9:23 - 9:25
    ცუდი თქვას მწვრნელთან.
  • 9:25 - 9:27
    თუმცა, ნავის შიგნით არსებული
  • 9:27 - 9:29
    შეჯიბრის პარალელურად,
  • 9:29 - 9:32
    ნავებს შორისაც შეჯიბრია
  • 9:32 - 9:35
    და როცა ეს ბიჭები სხვა ნავთან შეჯიბრისთვის
    ერთ ნავში ჩასხდებიან,
  • 9:35 - 9:38
    მათ ერთმანეთთან თანამშრომლობის გარდა
    ალტერნატივა აღარ აქვთ,
  • 9:38 - 9:40
    რადგან ისინი ყველა ერთ ნავში არიან.
  • 9:40 - 9:42
    ისინი მხოლოდ მაშინ გაიმარჯვებენ,
  • 9:42 - 9:44
    თუ როგორც გუნდი ისე იმოქმედებენ.
  • 9:44 - 9:46
    ეს ბანალურად ჟღერს,
  • 9:46 - 9:48
    მაგრამ ეს ღრმა ევოლუციური ჭეშმარიტებაა.
  • 9:48 - 9:50
    ჯგუფური სელექციის საწინააღმდეგო
  • 9:50 - 9:52
    მთავარი არგუმენტი ყოველთვის იყო,
  • 9:52 - 9:55
    რომ თანამშრომლობა კარგია,
  • 9:55 - 9:57
    მაგრამ როგორც კი
    თანამშრომლების ჯგუფი გაჩნდება,
  • 9:57 - 10:00
    გაჩნდებიან ასევე მუქთახორებიც,
  • 10:00 - 10:03
    ინდივიდები, რომლებიც სხვისი
    მძიმე შრომის ხარჯზე იქნებიან.
  • 10:03 - 10:05
    ნება მომეცით გაჩვენოთ ეს ყველაფერი.
  • 10:05 - 10:08
    დავუშვათ გვაქვს პატარა ორგანიზმების ჯგუფი.
  • 10:08 - 10:11
    ეს შეიძლება იყოს ბაქტერია, ან ზაზუნა.
    არ აქვს მნიშვნელობა.
  • 10:11 - 10:14
    დავუშვათ ეს პატარა ჯგუფი ევოლუციურად
    მოთანამშრომლედ განვითარდა.
  • 10:14 - 10:16
    მშვენიერია. ისინი იკვებებიან,
    იცავენ ერთმანეთს,
  • 10:16 - 10:19
    ერთად მუშაობენ, მდიდრდებიან.
  • 10:19 - 10:21
    როგორც ამ სიმულაციაში ნახავთ,
  • 10:21 - 10:24
    ურთიერთქმედებისას ისინი ქულებს მოიპოვებენ,
    ანუ იზრდებიან
  • 10:24 - 10:26
    და როცა მათი ზომა გაორმაგდება - იყოფიან.
  • 10:26 - 10:28
    ისინი ასე მრვალდებიან
    და მათი რაოდენობაც იზრდება.
  • 10:28 - 10:31
    ახლა, დავუშვათ ერთი მათგანი
    მუტაციას განიცდის.
  • 10:31 - 10:33
    გენში მუტაციაა
  • 10:33 - 10:35
    და ერთის მუტაცია
    ეგოისტურ ქმედებებში ვლინდება.
  • 10:35 - 10:37
    ის ბოროტად სარგებლობს სხვებით
  • 10:37 - 10:40
    და როცა მწვანე ლურჯთან ურთიერთქმედებს,
  • 10:40 - 10:42
    თქვენ ნახავთ, რომ მწვანე იზრდება,
    ლურჯი მცირდება.
  • 10:42 - 10:44
    მაშ, აი როგორ ხდება ეს ყველაფერი.
  • 10:44 - 10:46
    ჩვენ ვიწყებთ
    მხოლოდ ერთი მწვანე ორგანიზმით
  • 10:46 - 10:48
    და ურთიერთქმედების შედეგად
  • 10:48 - 10:51
    ის მოიპოვებს სიმდიდრეს,
    ქულებს, ან საჭმელს
  • 10:51 - 10:54
    და მოკლე დროში,
    მოთანამშრომლე ჯგუფი ნადგურდება.
  • 10:54 - 10:57
    ყველაფერს მუქთახორები ეუფლებიან.
  • 10:57 - 11:00
    თუ ჯგუფი მათ პრობლემას ვერ გადაწყვეტს,
  • 11:00 - 11:03
    ის თანამშრომლობით სარგებელს ვერ მიიღებს
  • 11:03 - 11:06
    და ჯგუფური გადარჩევაც ვერ მოხდება.
  • 11:06 - 11:08
    მაგრამ არსებობს
    მუქთახორების პრობლემის გადაჭრა
  • 11:08 - 11:10
    ეს არც ისე რთული პრობლემაა.
  • 11:10 - 11:13
    პრინციპში, ბუნებამ ის ბევრჯერ გადაწყვიტა.
  • 11:13 - 11:15
    ბუნების საყვარელი გადაწყვეტა
  • 11:15 - 11:18
    ყველას ერთ ნავში ჩასმაა.
  • 11:18 - 11:20
    მაგალითად, რატომ არის
  • 11:20 - 11:23
    რომ მიტოქონდრიას ყველა უჯრედში
  • 11:23 - 11:25
    საკუთარი დნმ აქვს?
  • 11:25 - 11:28
    ბირთვის დნმ-სგან სრულიად განცალკევებული.
  • 11:28 - 11:30
    ეს იმიტომ რომ ერთ დროს
  • 11:30 - 11:32
    ეს ცალკე მყოფი მუქთახორა ბაქტერია იყო
  • 11:32 - 11:34
    და ისინი სუპერორგანიზმად გაერთიანდნენ.
  • 11:34 - 11:36
    და ისინი სუპერორგანიზმად გაერთიანდნენ.
  • 11:36 - 11:39
    ასე თუ ისე, შეიძლება ერთმა მეორე გადაყლაპა
    ზუსტად ვერ გავიგებთ,
  • 11:39 - 11:41
    მაგრამ როგორც კი
    მათ გარშემო მემბრანა გაჩნდა,
  • 11:41 - 11:43
    ანუ როცა ყველა ერთ მემბრანაში აღმოჩნდა,
  • 11:43 - 11:46
    ახლა მთელი სიმდიდრე...
    სამუშაოს განაწილებით,
  • 11:46 - 11:48
    მთელი თანამშრომლობით შექმნილი დიდება,
  • 11:48 - 11:50
    ამ ერთ მემბრანაშია ჩაკეტილი
  • 11:50 - 11:53
    და გვაქვს სუპერორგანიზმი.
  • 11:53 - 11:55
    მოდით კვლავ გავუშვათ სიმულაცია
  • 11:55 - 11:57
    და მუქთახორების, განდგომილი, ყალთაბანდების
    სიმრავლეში
  • 11:57 - 12:00
    ერთ-ერთი ეს სუპერორგანიზმი ჩავსვათ
  • 12:00 - 12:03
    და შეხედეთ რა მოხდება.
  • 12:03 - 12:05
    სუპერორგანიზმს შეუძლია მიიღოს
    რაც სჭირდება.
  • 12:05 - 12:08
    ის ისეთი დიდი, ძლიერია და ეფექტურია,
  • 12:08 - 12:11
    რომ შეუძლია მწვანეებისგან,
    განდგომილებისგან და მუქთახორებისგან
  • 12:11 - 12:14
    რესურსების აღება
  • 12:14 - 12:16
    და საკმაოდ მალე მთელი სიმრავლე
  • 12:16 - 12:19
    ამ ახალი სუპერორგანიზმებისგან შედგება.
  • 12:19 - 12:21
    იმას რაც აქ გაჩვენეთ
  • 12:21 - 12:23
    ზოგჯერ მთავარ გადასვლას უწოდებენ
  • 12:23 - 12:26
    ევოლუციურ ისტორიაში.
  • 12:26 - 12:28
    დარვინის კანონები არ იცვლება,
  • 12:28 - 12:31
    მაგრამ ახლა მინდორზე ახალი ტიპის მოთამაშეა
  • 12:31 - 12:34
    და რაღაცეები სხვანაირად გამოიყურება.
  • 12:34 - 12:36
    ეს გადასვლა არ იყო
    ბუნების ერთჯერადი გამოხტომა,
  • 12:36 - 12:38
    რომელიც მხოლოდ რომელიღაც ბაქტერიაზე მოხდა.
  • 12:38 - 12:40
    ეს კიდევ მოხდა,
  • 12:40 - 12:42
    დაახლოებით 120 ან 140 მილიონი წლის წინ,
  • 12:42 - 12:45
    როცა გარკვეულმა განცალკევებულმა ბზიკებმა
  • 12:45 - 12:47
    დაიწყეს მარტივი, პრიმიტიული
  • 12:47 - 12:50
    ბუდეების და სკების შექმნა.
  • 12:50 - 12:53
    როცა კი რამდენიმე ბზიკი ერთ სკაში მოხვდა,
  • 12:53 - 12:55
    მათ თანამშრომლობის გარდა
    არჩევანი აღარ ჰქონდათ,
  • 12:55 - 12:57
    რადგან მალევე ისინი სხვა სკებთან
  • 12:57 - 12:59
    შეჯიბრში ჩაებნენ.
  • 12:59 - 13:01
    და ყველაზე
    შეთანხმებულებმა სკებმა გაიმარჯვეს.
  • 13:01 - 13:03
    ზუსტად ისე როგორც დარვინი ამბობდა.
  • 13:03 - 13:05
    ეს ადრეული ბზიკები,
  • 13:05 - 13:07
    იყვნენ იმ ფუტკრების
    და ჭიანჭველების წინაპრები,
  • 13:07 - 13:09
    რომლებმაც გაავსეს მსოფლიო
  • 13:09 - 13:11
    და შეცვალეს ბიოსფერო.
  • 13:11 - 13:13
    ეს კიდევ ერთხელ მოხდა
  • 13:13 - 13:15
    კიდევ უფრო შთამბეჭდავად,
  • 13:15 - 13:17
    ბოლო ნახევარი მილიონი წლის წინ.
  • 13:17 - 13:19
    როცა ჩვენი წინაპრები,
  • 13:19 - 13:21
    კულტურული არსებები გახდნენ.
  • 13:21 - 13:24
    ისინი შეიკრიბნენ კერის, ან კოცონის ირგვლივ
  • 13:24 - 13:26
    დაინაწილეს სამუშაო.
  • 13:26 - 13:29
    დაიწყეს საკუთარი სხეულების მოხატვა,
    საკუთარ დიალექტზე საუბარი.
  • 13:29 - 13:32
    და საბოლოოდ
    საკუთარი ღმერთების თაყვანისცემა.
  • 13:32 - 13:34
    როგორც კი ერთ ტომში მოხვდნენ,
  • 13:34 - 13:37
    შეძლეს თანამშრომლობის სარგებელი
    შიგნით მოექციათ.
  • 13:37 - 13:39
    მათ აღმოაჩინეს ყველაზე ძლევამოსილი რამ
  • 13:39 - 13:41
    ამ პლანეტაზე:
  • 13:41 - 13:43
    ადამიანთა თანამშრომლობა.
  • 13:43 - 13:45
    შენებისა და ნგრევის ძალა.
  • 13:45 - 13:48
    შენებისა და ნგრევის ძალა.
  • 13:48 - 13:50
    რა თქმა უნდა ადამიანთა ჯგუფები
    ახლოსაც არ არიან
  • 13:50 - 13:52
    სკაში ფუტკრებისნაირ
    შეთანხმებულ მუშაობასთან.
  • 13:52 - 13:55
    ადამიანთა ჯგუფები
    რაღაც მომენტებში მათ ემსგავსებიან,
  • 13:55 - 13:57
    მაგრამ შემდეგ როგორც წესი იშლებიან.
  • 13:57 - 14:00
    ჩვენ არ ვართ ისეთ მჭიდრო თანამშრომლობაში
    როგორც ფუტკრები და ჭიანჭველები.
  • 14:00 - 14:02
    პრინციპში, ხშირად
  • 14:02 - 14:04
    როგორც არაბული გაზაფხულის
    ბევრ რევოლუციაში ვნახეთ,
  • 14:04 - 14:08
    ხშირად დაყოფა რელიგიური ნიშნითაა.
  • 14:08 - 14:11
    მიუხედავად ამისა, როცა ხალხი ერთიანდება
  • 14:11 - 14:13
    და საკუთარ ძალისხმევას
    ერთ მოძრაობას ახმარს,
  • 14:13 - 14:16
    მას მთების შეძვრა შეუძლია.
  • 14:16 - 14:19
    შეხედეთ ამ ხალხს,
    რომელიც ფოტოებზე გაჩვენეთ.
  • 14:19 - 14:21
    ფიქრობთ ისინი იქ
  • 14:21 - 14:23
    პირადი ინტერესისთვის არიან,
  • 14:23 - 14:26
    თუ საერთო ინტერესისთვის,
  • 14:26 - 14:29
    რაც მათგან საკუთარი "მე"-ს
    დაკარგვას მოითხოვს
  • 14:29 - 14:33
    იმისთვის
    რომ ერთი მთლიანის ნაწილი გახდნენ?
  • 14:34 - 14:36
    კარგი, ეს იყო ჩემი საუბარი
  • 14:36 - 14:38
    სტანდარტულ TED-ის ფორმატში.
  • 14:38 - 14:40
    ახლა იგივე საუბარს
  • 14:40 - 14:42
    3 წუთის განმავლობაში
  • 14:42 - 14:45
    უფრო სრული სპექტრის სტილში შემოგთავაზებთ.
  • 14:45 - 14:47
    (მუსიკა)
  • 14:47 - 14:49
    (ვიდეო) ჯონათან ჰეიდტი:
    ჩვენ ადამიანები
  • 14:49 - 14:51
    როგორც უილიამ ჯეიმსი ხსნის,
  • 14:51 - 14:53
    ბევრნაირად გამოვცდით რელიგიას.
  • 14:53 - 14:56
    ერთ-ერთი ჩვეული საიდუმლო კიბეზე ასვლა,
  • 14:56 - 14:58
    და საკუთარი "მე"-ს დაკარგვაა.
  • 14:58 - 15:00
    კიბეს სიცოცხლის მიწიერი განცდიდან,
  • 15:00 - 15:03
    ზემოთ სასულიერო,
  • 15:03 - 15:05
    ან ღრმად ურთიერთგადაჯაჭვულ
  • 15:05 - 15:07
    სიცოცხლეში ავყავართ.
  • 15:07 - 15:09
    როგორც დურკჰეიმმა ახსნა,
  • 15:09 - 15:11
    ჩვენ ჰომო დუპლექსები ვართ.
  • 15:11 - 15:13
    ჰომო დუპლექსი ვართ,
  • 15:13 - 15:15
    რადგან როგორც დარვინმა ახსნა
  • 15:15 - 15:18
    ევოლუცია მრავალდონიანი
    გადარჩევით განვიცადეთ.
  • 15:18 - 15:20
    დარწმუნებული არ ვარ
    კიბე ადაპტაციური თვისებაა
  • 15:20 - 15:22
    თუ დეფექტი,
  • 15:22 - 15:24
    მაგრამ თუ ის ადაპტაციურია,
  • 15:24 - 15:26
    მაშინ მას ღრმად მიმავალი შედეგები აქვს.
  • 15:26 - 15:28
    თუ ის ადაპტაციურია,
  • 15:28 - 15:31
    მაშინ ჩვენ განვვითარდით,
    რომ ვიყოთ რელიგიურები.
  • 15:31 - 15:32
    იმას არ ვგულისხმობ,
  • 15:32 - 15:35
    რომ გიგანტურ ორგანიზებულ რელიგიებში
    გასაერთიანებლად განვვითარდით.
  • 15:35 - 15:37
    ასეთი რამეები ზედმეტად ახალია.
  • 15:37 - 15:39
    ვგულისხმობ, რომ განვვითარდით
  • 15:39 - 15:41
    ჩვენს გარშემო სულიერების დასანახად
  • 15:41 - 15:43
    და სხვებთან ერთად
    გუნდებში გასაერთიანებლად,
  • 15:43 - 15:45
    რომ შევიკრიბოთ სულიერი საგნების,
  • 15:45 - 15:47
    ადამიანების და იდეების გარშემო.
  • 15:47 - 15:50
    ამიტომ არის პოლიტიკა ასეთი ტომობრივი.
  • 15:50 - 15:53
    პოლიტიკა ნაწილობრივ მიწიერია,
    ნაწილობრივ პირადი ინტერესია,
  • 15:53 - 15:56
    მაგრამ ის ასევე სულიერებასაც შეიცავს.
  • 15:56 - 15:58
    ის სხვებთან გაერთიანებას გულისხმობს,
  • 15:58 - 16:00
    მორალური იდეების განხორციელებისთვის.
  • 16:00 - 16:03
    ის მუდმივ ბრძოლაზეა
    ბოროტსა და კეთილს შორის
  • 16:03 - 16:06
    და ჩვენ ყველას გვჯერა,
    რომ კეთილ გუნდში ვართ.
  • 16:06 - 16:08
    და რაც ყველაზე მთავარია,
  • 16:08 - 16:10
    თუ კიბის იდეა რეალურია,
  • 16:10 - 16:12
    ის ხსნის თანამედროვე ცხოვრებით
  • 16:12 - 16:14
    მუდმივ დაუკმაყოფილებლობის შეგრძნებას.
  • 16:14 - 16:17
    რადგან ადამიანები რაღაც დონეზე
  • 16:17 - 16:19
    ფუტკრებივით არსებები არიან.
  • 16:19 - 16:22
    ჩვენ ფუტკრები ვართ
    და სკებიდან განმანათლებლობის პერიოდში
  • 16:22 - 16:25
    ჩვენ დავამსხვრიეთ ძველი ინსტიტუციები
  • 16:25 - 16:27
    და მოვუტანეთ თავისუფლება ჩაგრულებს.
  • 16:27 - 16:29
    ჩვენ შევძელით დედამიწის შეცვლა
    ჩვენი შემოქმედებით
  • 16:29 - 16:32
    და შევქმენით დიდი სიმდიდრე და კომფორტი.
  • 16:32 - 16:34
    დღეს-დღეობით ჩვენ დავფრინავთ
  • 16:34 - 16:36
    როგორც ინდივიდი ფუტკრები.
  • 16:36 - 16:38
    მაგრამ ზოგჯერ ვუფიქრდებით:
  • 16:38 - 16:40
    სულ ეს არის?
  • 16:40 - 16:42
    რა უნდა ვუყო ჩემს ცხოვრებას?
  • 16:42 - 16:44
    რა მაკლია?
  • 16:44 - 16:46
    გვაკლია ის, რომ ჩვენ ჰომო დუპლექსები ვართ,
  • 16:46 - 16:49
    მაგრამ თანამედროვე სეკულარული საზოგადოება
  • 16:49 - 16:52
    ჩვენი ქვედა,
    მიწიერი სურვილების დასაკმაყოფილებლადაა.
  • 16:52 - 16:55
    აქ, ქვედა დონეზე მართლაც კომფორტულია.
  • 16:55 - 16:58
    მოდით დაჯეგით ჩემი სახლის
    გასართობ ცენტრში.
  • 16:58 - 17:00
    თანამედროვე ცხოვრების ერთი დიდი გამოწვევა
  • 17:00 - 17:03
    ამ აურზაურში კიბის პოვნაა
  • 17:03 - 17:06
    და როცა ზემოთ ახვალთ,
  • 17:06 - 17:09
    რაღაც კარგის
    და კეთილშობილურის გაკეთება.
  • 17:09 - 17:12
    მე ამის სურვილს ჩემ სტუნდენტებში ვხედავ
    ვირჯინიის უნივერსიტეტში.
  • 17:12 - 17:14
    მათ ყველას მიზნის და მოწოდების პოვნა სურთ,
  • 17:14 - 17:16
    რომელსაც თავს მიუძღვნიან.
  • 17:16 - 17:19
    მათგან ყველა კიბეს ეძებს
  • 17:19 - 17:21
    და ეს იმედს მაძლევს,
  • 17:21 - 17:23
    რადგან ადამიანები
    არ არიან მხოლოდ ეგოისტები.
  • 17:23 - 17:25
    უმეტესობას საკუთარი უმნიშვნელობის დაძლევა
  • 17:25 - 17:27
    და რაღაც უფრო დიდის ნაწილად ყოფნა სურს.
  • 17:27 - 17:30
    და ეს ხსნის იმ დიდ რეზონანსს,
  • 17:30 - 17:32
    რაც ამ მარტივმა მეტაფორამ გამოიწვია.
  • 17:32 - 17:35
    რომელიც თითქმის 400 წლის წინ გაჩნდა:
  • 17:35 - 17:37
    "ადამიანი კუნძული როდია,
  • 17:37 - 17:39
    ცალკე გარიყული.
  • 17:39 - 17:42
    ყოველი ადამიანი მიწისა
  • 17:42 - 17:45
    და წყლის ნაწილია."
  • 17:45 - 17:47
    ჯ.ჰ.: მადლობა.
  • 17:47 - 17:55
    (აპლოდისმენტები)
Title:
რელიგია, ევოლუცია და თვითტრანსცენდეტულობის აღტყინება
Speaker:
ჯონათან ჰეიდტი
Description:

ფსიქოლოგი ჯონათან ჰეიდტი სვამს მარტივ, მაგრამ რთულად საპასუხო კითხვას: რატომ ვეძებთ თვითტრანსცენდენტულობას? რატომ ვცდილობთ ვიგრძნოთ რაღაც მიღმიერი? ჯგუფური გადარჩევით ევოლუციის მიმოხილვით, ის პროვოკაციულ პასუხს გვთავაზობს.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
17:56

Georgian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.