< Return to Video

Historia rzeczy

  • 0:19 - 0:20
    Masz takie coś?
  • 0:21 - 0:22
    Ja mam obsesję na punkcie mojego.
  • 0:22 - 0:25
    Właściwie mam lekką obsesję
    na punkcie wszystkich moich rzeczy.
  • 0:25 - 0:27
    Zastanawiałeś się kiedyś, skąd pochodzą
    te wszystkie rzeczy, które kupujemy
  • 0:27 - 0:29
    i gdzie one lądują, kiedy je wyrzucamy?
  • 0:30 - 0:32
    Nie mogłam przestać o tym myśleć.
    I przyjrzałam się temu.
  • 0:32 - 0:35
    A książka na ten temat powiedziała,
    że rzeczy przechodzą przez system
  • 0:36 - 0:41
    od wydobycia, do produkcji,
    dystrybucji, konsumpcji i utylizacji.
  • 0:42 - 0:46
    Razem jest to nazywane gospodarką
    materiałową. Przyjrzyjmy się temu bliżej.
  • 0:47 - 0:49
    Spędziłam 10 lat, podróżując po świecie,
  • 0:49 - 0:52
    śledząc, skąd pochodzą nasze rzeczy
    i co się z nimi później dzieje.
  • 0:53 - 0:55
    I wiecie, czego się dowiedziałam?
    To nie jest cała historia.
  • 0:56 - 0:58
    Brakuje wielu elementów w tej układance.
  • 0:59 - 1:02
    Na pierwszy rzut oka system
    wygląda dobrze. Nie ma problemów.
  • 1:03 - 1:05
    Ale prawda jest taka,
    że system jest w kryzysie.
  • 1:06 - 1:09
    A powodem, dla którego jest kryzysie
    jest to, że jest to system liniowy
  • 1:09 - 1:11
    a my żyjemy na ograniczonej planecie
  • 1:11 - 1:15
    i nie możesz prowadzić systemu liniowego
    na ograniczonej planecie w nieskończoność.
  • 1:16 - 1:19
    Na każdym kroku ten system
    oddziałuje na świat rzeczywisty.
  • 1:20 - 1:22
    W świecie rzeczywistym to
    nie dzieje się na czarno-białej kartce.
  • 1:23 - 1:26
    To oddziałuje ze społeczeństwami, kulturami,
    gospodarkami, środowiskiem.
  • 1:27 - 1:29
    I na całej linii ten system
    przekracza limity.
  • 1:30 - 1:33
    Limity, których tu nie widzimy,
    ponieważ diagram jest niekompletny.
  • 1:34 - 1:37
    A więc cofnijmy się, wypełnijmy luki
    i zobaczmy, czego brakuje.
  • 1:37 - 1:41
    Dobrze, a więc jedną z najważniejszych
    brakujących części są ludzie. Tak, ludzie
  • 1:41 - 1:44
    Ludzie żyją i pracują wzdłuż tego systemu.
  • 1:45 - 1:48
    A niektórzy ludzie w tym systemie
    znaczą trochę więcej niż inni;
  • 1:48 - 1:50
    Niektórzy mają trochę więcej
    do powiedzenia. Kim oni są?
  • 1:50 - 1:52
    Dobrze, zacznijmy od rządu.
  • 1:52 - 1:55
    Przyjaciele powiedzieli mi, że powinnam
    użyć czołgu do oznaczenia rządu
  • 1:55 - 1:58
    i to ma wiele racji w wielu krajach
    i coraz bardziej również w naszym,
  • 1:58 - 2:02
    po tym jak ponad 50% podatków federalnych
    jest przeznaczanych na armię,
  • 2:02 - 2:04
    ale ja używam człowieka, aby oznaczyć rząd,
  • 2:05 - 2:07
    bo uważam za prawdziwą wizję,
    w których rząd powinien być tworzony
  • 2:08 - 2:10
    z ludzi, przez ludzi i dla ludzi.
  • 2:10 - 2:15
    Zadaniem rządu jest zajmować się nami,
    opiekować się nami. To ich praca.
  • 2:16 - 2:17
    Potem nadchodzi korporacja.
  • 2:18 - 2:20
    Powodem, dla którego korporacja
    wygląda na większą od rządu
  • 2:20 - 2:22
    jest to, że korporacja jest większa od rządu.
  • 2:22 - 2:27
    Ze 100 największych ekonomii na świecie obecnie,
    51 to korporacje,
  • 2:28 - 2:32
    a kiedy korporacje rosną i potężnieją,
    widzimy małą zmianę w rządzie,
  • 2:33 - 2:34
    gdzie trochę bardziej zwracają uwagę,
  • 2:35 - 2:36
    czy jest im dobrze niż nam.
  • 2:37 - 2:40
    OK, zobaczmy więc,
    czego jeszcze brakuje na obrazku.
  • 2:40 - 2:42
    Zacznijmy od wydobycia.
  • 2:42 - 2:45
    Co jest fajnym słowem na eksploatację zasobów naturalnych,
  • 2:46 - 2:48
    które jest fajnym słowem na niszczenie planety.
  • 2:49 - 2:53
    A wygląda to tak, że ścinamy drzewa,
    rozwalamy góry, żeby dotrzeć do rud metali,
  • 2:53 - 2:55
    zużywamy całą wodę
    i zabijamy zwierzęta.
  • 2:56 - 2:58
    A więc tak przekraczamy nasz pierwszy limit.
  • 2:59 - 3:03
    Kończą nam się zasoby.
    Używamy zbyt wielu rzeczy.
  • 3:04 - 3:07
    Wiem, że trudno tego słuchać, ale to prawda,
    z którą musimy się zmierzyć.
  • 3:07 - 3:09
    Tylko w ostatnich trzech dekadach
  • 3:09 - 3:14
    jedna trzecia światowych zasobów naturalnych
    została wykorzystana. Zniknęła.
  • 3:15 - 3:19
    Wycinamy i wydobywamy, i łupimy
    i niszczymy miejsca tak szybko,
  • 3:20 - 3:23
    że podważamy rzeczywiste zdolności
    planety do życia na niej ludzi.
  • 3:24 - 3:29
    Tu gdzie żyję, w USA, pozostało mniej
    niż 4% naszych pierwotnych lasów.
  • 3:30 - 3:32
    Czterdzieści procent wód
    nie nadaje się do picia.
  • 3:33 - 3:36
    I naszym problemem jest nie tylko,
    że używamy zbyt wielu rzeczy,
  • 3:36 - 3:41
    ale używamy więcej niż nasz przydział.
    Mamy 5% światowej populacji,
  • 3:41 - 3:47
    ale zużywamy 30% światowych zasobów
    i tworzymy 30% światowych odpadów.
  • 3:47 - 3:51
    Jeśli wszyscy konsumowaliby tak jak USA,
    potrzebowalibyśmy od 3 do 5 planet.
  • 3:52 - 3:54
    A wiecie co?
    Mamy tylko jedną.
  • 3:55 - 3:59
    A więc odpowiedzią wielu krajów na te limity jest
    po prostu zagarnięcie limitów kogoś innego!
  • 3:59 - 4:02
    To jest Trzeci Świat, tak niektórzy nazwaliby
  • 4:03 - 4:06
    innymi słowami nasze rzeczy,
    które jakoś dostały się na cudzą ziemię.
  • 4:07 - 4:10
    A jak to wygląda?
    Tak samo: niszczenie miejsca.
  • 4:11 - 4:15
    75% światowych łowisk jest obecnie używanych
    na granicy lub powyżej możliwości.
  • 4:16 - 4:19
    80% pierwotnych lasów na planecie przepadło.
  • 4:20 - 4:23
    Tylko w samej Amazonii tracimy
    2000 drzew na minutę.
  • 4:24 - 4:26
    To siedem boisk futbolowych na minutę.
  • 4:26 - 4:28
    A co z ludźmi, którzy tam żyją?
  • 4:29 - 4:32
    Cóź, według tych ludzi,
    te surowce nie należą do nich
  • 4:33 - 4:36
    nawet jeśli żyją oni tam od pokoleń,
    nie posiadają środków produkcji
  • 4:36 - 4:39
    i nie kupują dużo rzeczy.
    A w tym systemie,
  • 4:39 - 4:43
    jeśli nie kupujesz wielu rzeczy,
    nie masz wartości.
  • 4:44 - 4:48
    Surowce ruszają do produkcji,
    do której potrzebna jest energia,
  • 4:49 - 4:54
    aby wymieszać toksyczne chemikalia
    z naturalnymi zasobami, żeby stworzyć toksyczne produkty.
  • 4:55 - 4:59
    Istnieje ponad 10 000 syntetycznych
    chemikaliów używanych dziś w produkcji.
  • 4:59 - 5:02
    Tylko garść z nich była w ogóle testowana
    pod kątem wpływu na zdrowie
  • 5:02 - 5:04
    a żadne nie były testowane pod kątem
    synergicznego wpływu na zdrowie,
  • 5:05 - 5:08
    który oznacza, że reagują one z innymi
    chemikaliami, z którymi mamy codzienny kontakt.
  • 5:08 - 5:12
    Nie znamy więc pełnego wpływu na zdrowie i środowisko
    wszystkich tych toksycznych chemikaliów.
  • 5:12 - 5:15
    Ale wiemy jedno:
    toksyna wchodzi, toksyna wychodzi.
  • 5:16 - 5:19
    Jak długo będziemy wkładać toksyny
    do naszych systemów produkcji przemysłowej,
  • 5:20 - 5:22
    tak długo będziemy mieć toksyny
    w rzeczach, które przynosimy
  • 5:22 - 5:26
    do naszych domów, miejsc pracy i szkół.
    I, o, naszych ciał.
  • 5:27 - 5:29
    Jak BFR,
    bromowane opóźniacze spalania.
  • 5:30 - 5:33
    To substancje, które robią rzeczy bardziej
    ognioodpornymi, ale są bardzo toksyczne.
  • 5:34 - 5:40
    Są neurotoksyną, czyli są toksyczne dla mózgu.
    Co my robimy, używając chemikaliów takich jak te?
  • 5:40 - 5:45
    Już wkładamy je do naszych komputerów, urządzeń,
    kanap, materaców, nawet niektórych poduszek.
  • 5:46 - 5:50
    Właściwie to bierzemy nasze poduszki,
    zanurzamy je w neurotoksynie,
  • 5:50 - 5:53
    a potem przynosimy je do domu i kładziemy
    nasze głowy podczas 8 godzin snu.
  • 5:54 - 5:57
    Nie wiem, ale wydaje mi się,
    że ten kraj ma tak duży potencjał,
  • 5:58 - 6:01
    że może wymyślić lepszy sposób na ochronę
    naszych głów przed zapaleniem się w nocy.
  • 6:01 - 6:05
    Teraz te toksyny wbudowują się w łańcuch
    pokarmowy i odkładają się w naszych ciałach.
  • 6:06 - 6:09
    Czy wiesz jakie jedzenie jest na szczycie łańcucha
    pokarmowego z najwyższym poziomem wielu toksyn?
  • 6:09 - 6:12
    Ludzkie mleko do karmienia piersią.
  • 6:13 - 6:18
    Oznacza to, że osiągnęliśmy punkt, w którym najmniejsi
    członkowie naszego społeczeństwa - nasze dzieci
  • 6:19 - 6:23
    otrzymują największą dawkę
    toksycznych chemikaliów z mlekiem matek.
  • 6:24 - 6:27
    Czy to nie jest niewiarygodne naruszenie?
  • 6:28 - 6:31
    Karmienie piersią musi być podstawowym
    elementem ludzkiego odżywiania;
  • 6:32 - 6:35
    powinno być święte i bezpieczne.
    Teraz karmienie piersią jest wciąż najlepsze
  • 6:36 - 6:41
    i matki wciąż powinny karmić piersią, ale
    powinniśmy je chronić. Oni powinni je chronić.
  • 6:42 - 6:44
    Myślałam, że czekają na nas.
  • 6:45 - 6:47
    I oczywiście ludzie, którzy cierpią
    najbardziej z powodu tych chemikaliów
  • 6:48 - 6:51
    to pracownicy fabryk, wielu z nich
    to kobiety w wieku rozrodczym.
  • 6:52 - 6:55
    Pracują one z toksynami szkodliwymi dla płodności,
    karcerogenami i innymi.
  • 6:55 - 6:59
    A teraz zapytam was, jaka
    kobieta w wieku reprodukcyjnym
  • 7:00 - 7:02
    pracowałaby w pracy narażającej
    ją na takie toksyny,
  • 7:03 - 7:07
    poza kobietą, która nie ma innego wyboru?
    I to jest piękno tego systemu?
  • 7:08 - 7:10
    Upadek lokalnych środowisk
    i gospodarek tutaj
  • 7:11 - 7:14
    zapewnia stały dopływ ludzi,
    którzy nie mają innego wyboru.
  • 7:15 - 7:19
    Na świecie 200 tys. ludzi dziennie
    przenosi się ze swoich środowisk,
  • 7:19 - 7:21
    w których żyli od pokoleń
  • 7:21 - 7:27
    do miast, wielu do slumsów, w poszukiwaniu pracy,
    bez znaczenia jak toksyczna praca to może być.
  • 7:28 - 7:30
    Jak widzisz, nie tylko surowce
    są marnowane w tym systemie,
  • 7:31 - 7:34
    ale też ludzie. Marnowane są całe społeczności.
  • 7:34 - 7:37
    Tak, toksyna wchodzi, toksyna wychodzi.
  • 7:38 - 7:40
    Wiele toksyn fabryki
    zostawiają w produktach,
  • 7:41 - 7:45
    ale jeszcze więcej zostawiają w odpadach
    lub zanieczyszczeniach. A tworzą wiele zanieczyszczeń.
  • 7:46 - 7:51
    W USA przemysł przyznaje się do wypuszczania ponad
    4 miliardów funtów toksycznych chemikaliów rocznie
  • 7:52 - 7:54
    a prawdopodobnie jest to o wiele większa
    ilość niż ta, do której się przyznają.
  • 7:55 - 7:56
    A więc to kolejny limit, no bo kto
  • 7:57 - 8:01
    chciałby patrzeć na i wąchać 4 miliardy funtów
    chemikaliów rocznie? Więc co oni robią?
  • 8:02 - 8:05
    Przenoszą brudne fabryki za morza,
    żeby zatruwać ziemię kogoś innego!
  • 8:06 - 8:10
    Ale niespodziewanie, wiele tego zanieczyszczenia powietrza
    wraca do nas, przynoszona przed prądy powietrzne.
  • 8:11 - 8:15
    Co się zatem dzieje, kiedy te wszystkie
    surowce zamieniają się w produkty?
  • 8:15 - 8:17
    Przenoszą się tutaj, do dystrybucji.
  • 8:18 - 8:22
    Teraz dystrybucja oznaczania sprzedawanie tych
    wszystkich toksycznych śmieci tak szybko jak to możliwe.
  • 8:23 - 8:28
    Celem jest utrzymanie niskich cen, skłonienie
    ludzi do zakupów i utrzymanie zapasów w ruchu.
  • 8:29 - 8:32
    Jak utrzymują ceny nisko?
    Nie płacą dobrze pracownikom sklepu
  • 8:33 - 8:38
    i skąpią na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli
    tylko mogą. To wszystko to eksternalizacja kosztów.
  • 8:38 - 8:42
    To oznacza, że prawdziwe koszty produkcji
    nie są zawarte w cenie.
  • 8:43 - 8:46
    Innymi słowy, nie płacimy
    za rzeczy, które kupujemy.
  • 8:46 - 8:48
    Myślałam o tym pewnego dnia.
  • 8:48 - 8:50
    Szłam do pracy i chciałam
    posłuchać wiadomości,
  • 8:51 - 8:52
    więc wpadłam do Radio Shack,
    żeby kupić radio.
  • 8:53 - 8:56
    Znalazłam to małe zielone radyjko
    za 4 dolary 99 centów.
  • 8:57 - 8:59
    Stałam w kolejce do kasy
    i myślałam nad tym
  • 9:00 - 9:03
    jak 4,99 może pokryć koszty
  • 9:03 - 9:08
    wykonania radia i dostarczenia go w moje ręce?
    Metal został wydobyty zapewne w RPA,
  • 9:08 - 9:12
    ropa została wydobyta w Iraku,
    plastik został wyprodukowany w Chinach,
  • 9:13 - 9:16
    a całość została połączona przez jakiegoś
    15-latka w maquiladorze w Meksyku.
  • 9:18 - 9:21
    4,99 nie wystarczy nawet
    na wynajęcie półki w sklepie,
  • 9:22 - 9:25
    nie wspominając nawet o pensji doradców
    sklepowych, którzy pomogli mi je wybrać
  • 9:26 - 9:28
    lub o wielokrotnych rejsach oceanicznych
    i przejazdach ciężarówek z częściami do tego radyjka.
  • 9:30 - 9:33
    Tak zrozumiałam, że nie zapłaciłam
    za to radio. Kto zapłacił?
  • 9:34 - 9:37
    Ci ludzie zapłacili utratą
    ich bazy surowców naturalnych.
  • 9:38 - 9:42
    Ci ludzie zapłacili utratą ich czystego powietrza
    oraz wzrostem zachorowań na astmę i raka.
  • 9:43 - 9:47
    Dzieci w Kongo płacą ich przyszłością.
    30% dzieci w Kongo
  • 9:48 - 9:49
    porzuciło szkołę, żeby wydobywać koltan
  • 9:50 - 9:52
    metal potrzebny do naszej
    taniej i dostępnej elektroniki.
  • 9:53 - 9:56
    Ci ludzie zapłacili swoim własnym
    ubezpieczeniem zdrowotnym.
  • 9:57 - 10:02
    Wzdłuż całego systemu ludzie dołożyli się,
    żebym mogła kupić radio za 4,99.
  • 10:02 - 10:05
    A ich wkład nie jest zanotowany
    w żadnej księgowości.
  • 10:06 - 10:10
    To jest właśnie eksternalizowanie
    prawdziwych kosztów produkcji.
  • 10:11 - 10:15
    A to prowadzi nas do złotej strzały konsumpcji.
  • 10:16 - 10:19
    To jest serce systemu,
    silnik, który go napędza.
  • 10:20 - 10:24
    Jest to tak ważne, że ochrona tej strzały
    stała się głównym priorytetem tych ludzi.
  • 10:25 - 10:28
    Dlatego po 11 września 2001,
    kiedy USA było w szoku
  • 10:29 - 10:31
    a prezydent Bush mógł zasugerować
    każdą z tych rzeczy:
  • 10:32 - 10:37
    opłakujcie, módlcie się, miejcie nadzieję.
    NIE. On powiedział: kupujcie. KUPUJCIE!
  • 10:37 - 10:43
    Staliśmy się narodem konsumentów. Nasza
    podstawowa tożsamość to bycie konsumentami,
  • 10:44 - 10:47
    nie matkami, nauczycielami, rolnikami,
    ale konsumentami.
  • 10:48 - 10:51
    Podstawowy sposób oceny naszej wartości
    to ocena w jakiej mierze
  • 10:52 - 10:56
    przyczyniamy się do tej strzały,
    jak dużo konsumujemy. A konsumujemy!
  • 10:57 - 11:02
    Kupujemy, i kupujemy, i kupujemy.
    Zapewniamy przepływ materiałów i one płyną!
  • 11:03 - 11:10
    Zgadnij, jaki procent całości materiałów, które przepłynęły przez system
    wciąż są w użyciu po 6 miesiącach od daty ich sprzedaży?
  • 11:12 - 11:21
    Pięćdziesiąt procent? Dwadzieścia? NIE.
    Jeden procent. Jeden! Innymi słowy, 99% rzeczy,
  • 11:21 - 11:25
    które zbieramy, wydobywamy, przetwarzamy,
    transportujemy, 99% rzeczy, które przechodzi przez system
  • 11:26 - 11:30
    jest wyrzucane na śmietnik przed upływem
    6 miesięcy. Jak możemy żyć na planecie
  • 11:31 - 11:35
    z takim poziomem zużycia?
    Nie zawsze tak było.
  • 11:35 - 11:39
    Przeciętny mieszkaniec USA konsumuje
    obecnie dwukrotnie więcej niż 50 lat temu.
  • 11:39 - 11:44
    Zapytaj babcię. W jej czasach zarządzanie,
    przedsiębiorczość i gospodarność były w cenie.
  • 11:45 - 11:49
    Więc, jak do tego doszło? Nie stało się
    to przypadkiem. To było zaplanowane.
  • 11:50 - 11:54
    Krótko po II wojnie światowej, ci ludzie
    kombinowali, jak podnieść gospodarkę.
  • 11:54 - 12:00
    Analityk handlu detalicznego Victor Lebow zaproponował
    rozwiązanie, które stało się normą w tym systemie.
  • 12:00 - 12:04
    Powiedział: "Nasza gospodarka żąda,
    żebyśmy uczynili konsumpcję naszym sposobem na życie,
  • 12:04 - 12:08
    żebyśmy przekształcili zakupy w rytuały,
    żebyśmy szukali naszej duchowej satysfakcji
  • 12:08 - 12:12
    w zadowoleniu naszego ego, w konsumpcji.
  • 12:12 - 12:18
    Musimy konsumować rzeczy, zużywać je,
    zastępować i wyrzucać w przyśpieszonym tempie.
  • 12:18 - 12:21
    Rada Doradców Gospodarczych
    prezydenta Eisenhowera powiedziała, że:
  • 12:21 - 12:25
    "Ostatecznym celem amerykańskiej gospodarki jest
    produkowanie większej ilości dóbr konsumenckich."
  • 12:25 - 12:27
    WIĘCEJ DÓBR KONSUMENCKICH?
  • 12:27 - 12:33
    Nasz ostateczny cel? Nie zapewnienie opieki zdrowotnej,
    lub edukacji, lub bezpiecznego transportu,
  • 12:33 - 12:36
    lub równowagi, lub sprawiedliwości?
    Dobra konsumenckie?
  • 12:36 - 12:40
    Jak udało im się skłonić nas do przejścia
    na ten program tak entuzjastycznie?
  • 12:40 - 12:45
    Dwie z ich najbardziej efektywnych strategii
    to zaplanowana żywotność i planowane starzenie.
  • 12:45 - 12:50
    Zaplanowana żywotność to inne słowo
    na projektowanie na śmietnik.
  • 12:50 - 12:53
    Znaczy to, że celowo robią oni rzeczy tak,
    żeby jak najszybciej stawały się bezużyteczne,
  • 12:53 - 12:55
    żebyśmy cisnęli je w kąt i kupili nowe.
  • 12:55 - 12:59
    To oczywiste z rzeczami jak torby plastikowe
    i kubki na kawę, ale są też większe rzeczy:
  • 12:59 - 13:05
    mopy, DVD, aparaty fotograficzne,
    nawet grille, wszystko! Nawet komputery!
  • 13:05 - 13:07
    Czy zauważyłeś, że kiedy kupujesz
    nowy komputer teraz,
  • 13:07 - 13:09
    technologia zmienia się
    tak szybko, że po kilku latach
  • 13:09 - 13:12
    właściwie uniemożliwia komunikację?
    Zaciekawiło mnie to,
  • 13:12 - 13:16
    więc otworzyłam duży komputer osobisty,
    żeby zobaczyć, co jest w środku. I zobaczyłam,
  • 13:16 - 13:21
    że część, która zmienia się co roku,
    jest tylko małym kawałeczkiem w rogu.
  • 13:21 - 13:25
    Ale nie możesz wymienić tylko tej części,
    bo każda nowa wersja ma inny kształt,
  • 13:25 - 13:29
    więc musisz rzucić w kąt cały sprzęt i kupić nowy.
  • 13:31 - 13:34
    Czytałam magazyny o projektowaniu przemysłowym
    z lat 50. XX wieku, kiedy zaplanowana żywotność
  • 13:34 - 13:37
    była wprowadzana. Projektanci są
    tak otwarci na ten temat.
  • 13:37 - 13:41
    Dyskutują nawet o tym, jak szybko
    mogą sprawić, żeby rzecz się zepsuła,
  • 13:41 - 13:45
    ale żeby pozostawić u klienta wystarczająco
    dużo wiary w produkt, żeby kupił go ponownie.
  • 13:45 - 13:47
    Taka była intencja.
  • 13:48 - 13:51
    Ale rzeczy nie nadążają się psuć, żeby utrzymać tę strzałkę na fali,
  • 13:51 - 13:54
    więc istnieje także planowane starzenie.
  • 13:54 - 13:59
    Teraz planowane starzenie przekonuje nas, żeby
    wyrzucić rzeczy, które są jeszcze całkiem przydatne.
  • 13:59 - 14:03
    Jak oni to robią? Zmieniają wygląd rzeczy.
  • 14:03 - 14:06
    Jeśli kupiłeś swoje rzeczy parę lat temu,
  • 14:06 - 14:10
    każdy widzi, że nie wsparłeś ostatnio tej strzałki
  • 14:10 - 14:14
    i odkąd demonstrujemy naszą wartość przez
    wspieranie tej strzałki, może to być zawstydzające
  • 14:15 - 14:17
    Kiedy miałam ten sam stary biały monitor
  • 14:17 - 14:21
    na moim biurku przez 5 lat. Moja koleżanka
    po prostu dostała nowy komputer.
  • 14:21 - 14:25
    Ona ma płaski, błyszczący, elegancki monitor.
  • 14:25 - 14:28
    Pasuje do jej komputera. Pasuje do
    jej telefonu, nawet do jej organizera.
  • 14:28 - 14:31
    Ona wygląda, jakby wybierała się w kosmos,
  • 14:31 - 14:34
    a ja wyglądam, jakby
    na moim biurku stała pralka.
  • 14:35 - 14:39
    Moda jest kolejnym dobrym przykładem.
    Zastanawiałeś się dlaczego kobiece obcasy
  • 14:39 - 14:43
    co roku zmieniają się z grubych na
    cienkie i odwrotnie? To nie skutek debaty,
  • 14:43 - 14:48
    który obcas jest zdrowszy dla kobiecych stóp.
    To dlatego, że noszenie grubych obcasów
  • 14:48 - 14:52
    w roku cieniutkich szpilek pokazuje wszystkim,
    że nie wzmocniłaś ostatnio strzałki,
  • 14:52 - 14:56
    a więc nie jesteś tak samo wartościowa,
    jak osoba w cienkich szpilkach obok Ciebie
  • 14:56 - 15:00
    lub jak w jakiejś reklamie.
    To podtrzymuje kupowanie nowych butów.
  • 15:01 - 15:04
    Reklamy i media ogólnie
    grają w tym dużą rolę.
  • 15:04 - 15:09
    Każdy w USA jest bombardowany
    3000 reklam w ciągu dnia.
  • 15:09 - 15:14
    W ciągu roku widzimy więcej reklam niż
    ludzie 50 lat temu widzieli 50 lat temu.
  • 15:14 - 15:19
    A jak myślisz, co jest celem reklam oprócz
    uczynienia nas nieszczęśliwymi z powodu tego, co mamy?
  • 15:19 - 15:21
    3000 razy dziennie słyszymy, że nasza
    fryzura jest zła, nasza skóra jest zła,
  • 15:21 - 15:24
    nasze ubrania są złe, nasze meble są złe,
    nasze samochody są złe, my jesteśmy źli,
  • 15:24 - 15:27
    ale możemy to wszystko naprawić,
    jeśli tylko pójdziemy na zakupy
  • 15:28 - 15:31
    Media pomagają także przez
    ukrywanie tego, i tego,
  • 15:32 - 15:35
    tak że jedyna część gospodarki materiałowej, jaką widzimy, to zakupy.
  • 15:35 - 15:40
    Wydobycie, produkcja i utylizacja
    odbywają się poza zasięgiem naszego wzroku.
  • 15:41 - 15:45
    W USA mamy więcej rzeczy niż kiedykolwiek wcześniej,
  • 15:45 - 15:47
    ale ankiety pokazują, że nasze
    narodowe szczęście spada.
  • 15:48 - 15:53
    Nasze narodowe szczęście poszybowało w górę w latach
    50. XX w., w tym samym czasie, kiedy wybuchła zakupomania
  • 15:53 - 15:56
    Hmmm. ciekawy zbieg okoliczności.
  • 15:56 - 15:58
    Myślę, że wiem dlaczego.
  • 15:58 - 16:02
    Mamy więcej rzeczy, ale mamy mniej czasu
    na rzeczy, które naprawdę nas uszczęśliwiają:
  • 16:02 - 16:07
    przyjaciół, rodzinę, czas wolny.
    Pracujemy więcej niż kiedykolwiek.
  • 16:07 - 16:11
    Niektórzy analitycy mówią, że mamy mniej wolnego
    niż kiedykolwiek od czasów feudalizmu.
  • 16:11 - 16:15
    A wiesz jakie są nasze dwa główne zajęcia
    w tym krótkim czasie wolnym, który mamy?
  • 16:16 - 16:18
    Oglądanie telewizji i zakupy.
  • 16:18 - 16:21
    W USA spędzamy 3 do 4 razy
    więcej godzin na zakupach
  • 16:21 - 16:24
    niż nasi odpowiednicy w Europie.
    Jesteśmy więc w tej absurdalnej sytuacji,
  • 16:24 - 16:28
    że idziemy do pracy, albo nawet do dwóch
    i wracamy do domu, i jesteśmy wykończeni,
  • 16:28 - 16:32
    więc padamy na naszą nową kanapę i oglądamy TV,
    a reklamy mówią, że jesteśmy do niczego,
  • 16:32 - 16:35
    więc idziemy do sklepu, żeby coś kupić i poczuć się
    lepiej, a wtedy musimy pracować więcej,
  • 16:35 - 16:38
    żeby zapłacić za rzeczy, które właśnie kupiliśmy,
    więc przychodzimy do domu jeszcze bardziej zmęczeni
  • 16:38 - 16:41
    i siedzimy i oglądamy TV, gdzie mówią,
    że znowu musisz iść do sklepu
  • 16:41 - 16:45
    i jesteśmy w tym szalonym kieracie
    pracuj-oglądaj-kupuj i możemy po prostu przestać
  • 16:47 - 16:50
    Na koniec, co się dzieje z tymi
    wszystkimi rzeczami, które i tak kupujemy?
  • 16:50 - 16:52
    Przy tym poziomie konsumpcji,
    nie mieści się to w naszych domach,
  • 16:52 - 16:56
    chociaż przeciętny dom w USA podwoił swoją wielkość od lat 70. XX w.
  • 16:56 - 16:58
    To wszystko idzie na śmietnik.
  • 16:58 - 17:00
    A to prowadzi nas do utylizacji.
    To część gospodarki materiałowej,
  • 17:00 - 17:06
    którą wszyscy znają głównie przez to, że sami wyrzucamy śmieci.
  • 17:06 - 17:10
    Każdy w USA wytwarza
    4,5 funta śmieci dziennie.
  • 17:10 - 17:12
    To podwójna ilość tego,
    co wytwarzaliśmy trzydzieści lat temu.
  • 17:12 - 17:17
    Wszystkie te śmieci trafiają na składowisko odpadów,
    które jest po prostu wielką dziurą w ziemi,
  • 17:17 - 17:23
    lub jeśli masz pecha, najpierw śmieci są spalane
    w spalarni i dopiero potem wyrzucane na wysypisko.
  • 17:23 - 17:28
    Oba sposoby zatruwają powietrze, ziemię,
    wodę i, nie zapomnij, zmieniają klimat.
  • 17:28 - 17:31
    Spalanie odpadów jest naprawdę złe.
  • 17:31 - 17:34
    Pamiętasz te toksyny, o których
    mówiliśmy na etapie produkcji?
  • 17:34 - 17:38
    Spalanie śmieci uwalnia
    toksyny do powietrza.
  • 17:38 - 17:41
    Nawet gorzej, tworzy to nowe
    supertoksyny. Jak dioksyny...
  • 17:41 - 17:46
    Dioksyna jest najbardziej toksyczną substancją
    produkowaną przez człowieka znaną nauce.
  • 17:46 - 17:49
    A spalarnie odpadów
    są głównym źródłem dioksyn.
  • 17:49 - 17:55
    Znaczy to, że możemy powstrzymać główne źródło
    najtoksyczniejszej znanej nam substancji
  • 17:55 - 17:59
    po prostu przestając spalać śmieci.
    Możemy to zatrzymać dzisiaj.
  • 17:59 - 18:03
    Teraz niektóre firmy nie chcą uporać się
    z budowaniem wysypisk i spalarni tutaj,
  • 18:03 - 18:08
    więc eksportują również utylizację.
    Co z recyklingiem? Czy recykling pomaga?
  • 18:08 - 18:13
    Tak, recykling pomaga, redukuje
    ilość odpadów na tym końcu
  • 18:13 - 18:16
    i redukuje presję wydobywania i zbierania
    nowych rzeczy na tym końcu.
  • 18:16 - 18:22
    Tak, tak, tak, powinniśmy stosować
    recykling. Ale sam recykling nie wystarcza.
  • 18:22 - 18:25
    Recykling nigdy nie wystarczy.
    Z kilku powodów.
  • 18:25 - 18:29
    Po pierwsze, śmieci pochodzące z naszych
    domów to tylko wierzchołek góry lodowej.
  • 18:29 - 18:33
    Na każdy kosz śmieci, który wyrzucasz
  • 18:33 - 18:35
    przypada 70 koszy odpadów,
    które powstały podczas produkcji
  • 18:35 - 18:38
    tego jednego kosza, który właśnie wyrzucasz.
  • 18:38 - 18:42
    Więc nawet jeśli recyklingowalibyśmy
    100% śmieci pochodzących z naszych domów,
  • 18:42 - 18:48
    to nie docieramy do sedna problemów. Również wiele
    z odpadów nie może zostać użytych ponownie,
  • 18:48 - 18:53
    ponieważ zawierają zbyt wiele toksyn lub
    są zaprojektowane tak, żeby nie można było ich zrecyklingować.
  • 18:53 - 18:57
    Jak opakowania na sok, które składają się
    z metalu, z papieru i z plastiku
  • 18:57 - 19:03
    połączonych razem. Nigdy nie możesz ich
    posegregować, żeby naprawdę je zrecyklingować.
  • 19:03 - 19:09
    Jak widzisz, system jest w kryzysie.
    Na całej linii przekraczane są limity.
  • 19:09 - 19:13
    Od zmiany klimatu do spadającego poziomu szczęścia,
    to po prostu nie działa.
  • 19:13 - 19:16
    Ale plusem takich wszechobecnych problemów
  • 19:16 - 19:18
    jest wiele możliwości interwencji.
  • 19:18 - 19:23
    Tu są ludzie pracujący nad ocaleniem
    lasów, a tu nad czystą produkcją.
  • 19:23 - 19:25
    Ludzie walczący o prawa pracowników i sprawiedliwy handel
  • 19:25 - 19:28
    i świadomą konsumpcję
    i blokowanie wysypisk oraz spalarni
  • 19:28 - 19:32
    oraz, co najważniejsze,
    odzyskanie naszego rządu,
  • 19:32 - 19:34
    aby był naprawdę tworzony
    przez ludzi i dla ludzi.
  • 19:34 - 19:39
    Cała ta praca jest niezwykle istotna,
    ale rzeczy zaczną się naprawdę zmieniać,
  • 19:39 - 19:42
    kiedy zobaczymy połączenia,
    kiedy zobaczymy szerszy obraz.
  • 19:42 - 19:47
    Kiedy ludzie wzdłuż tego systemu się zjednoczą,
    możemy zawrócić i przekształcić system linearny
  • 19:47 - 19:52
    w coś nowego. System,
    który nie marnuje surowców ani ludzi.
  • 19:52 - 19:57
    Bo to, co naprawdę musimy rzucić w kąt,
    to stary sposób myślenia, że musimy wszystko wyrzucać.
  • 19:57 - 20:01
    Istnieje nowa szkoła myślenia o rzeczach
    i jest oparta na trwałości i równowadze:
  • 20:01 - 20:04
    Zielona Chemia, Zero Odpadów,
    Produkcja w Cyklu Zamkniętym,
  • 20:04 - 20:09
    Energia Odnawialna, Gospodarki Lokalne.
    To już się dzieje.
  • 20:09 - 20:13
    Niektórzy mówią, że to nierealistyczne,
    idealistyczne, że to się nie uda.
  • 20:13 - 20:18
    Ale ja mówię, że nierealistyczni są ci,
    którzy chcą nadal podążać starą drogą.
  • 20:18 - 20:20
    To jest marzycielstwo.
  • 20:20 - 20:25
    Pamiętaj, że stary sposób nie przydarzył się tak po prostu.
    On nie jest jak grawitacja, czyli coś, z czym po prostu musimy żyć.
  • 20:25 - 20:30
    Stworzyli go ludzie, a my też jesteśmy ludźmi. Stwórzmy więc coś nowego.
Title:
Historia rzeczy
Video Language:
English
Duration:
21:25

Polish subtitles

Revisions