0:00:19.020,0:00:19.920
Masz takie coś?

0:00:20.590,0:00:22.060
Ja mam obsesję na punkcie mojego.

0:00:22.390,0:00:24.530
Właściwie mam lekką obsesję[br]na punkcie wszystkich moich rzeczy.

0:00:24.890,0:00:27.060
Zastanawiałeś się kiedyś, skąd pochodzą [br]te wszystkie rzeczy, które kupujemy

0:00:27.490,0:00:28.830
i gdzie one lądują, kiedy je wyrzucamy?

0:00:29.630,0:00:32.030
Nie mogłam przestać o tym myśleć. [br]I przyjrzałam się temu.

0:00:32.230,0:00:35.470
A książka na ten temat powiedziała, [br]że rzeczy przechodzą przez system

0:00:35.900,0:00:41.140
od wydobycia, do produkcji,[br]dystrybucji, konsumpcji i utylizacji.

0:00:41.680,0:00:45.680
Razem jest to nazywane gospodarką [br]materiałową. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

0:00:46.680,0:00:48.550
Spędziłam 10 lat, podróżując po świecie,

0:00:49.120,0:00:51.990
śledząc, skąd pochodzą nasze rzeczy [br]i co się z nimi później dzieje.

0:00:52.550,0:00:55.250
I wiecie, czego się dowiedziałam?[br]To nie jest cała historia.

0:00:55.860,0:00:58.060
Brakuje wielu elementów w tej układance.

0:00:58.560,0:01:02.100
Na pierwszy rzut oka system [br]wygląda dobrze. Nie ma problemów.

0:01:03.100,0:01:05.300
Ale prawda jest taka, [br]że system jest w kryzysie.

0:01:05.930,0:01:08.630
A powodem, dla którego jest kryzysie [br]jest to, że jest to system liniowy

0:01:09.300,0:01:10.700
a my żyjemy na ograniczonej planecie

0:01:11.270,0:01:15.270
i nie możesz prowadzić systemu liniowego [br]na ograniczonej planecie w nieskończoność.

0:01:15.810,0:01:19.310
Na każdym kroku ten system [br]oddziałuje na świat rzeczywisty.

0:01:19.910,0:01:21.950
W świecie rzeczywistym to [br]nie dzieje się na czarno-białej kartce.

0:01:23.120,0:01:26.120
To oddziałuje ze społeczeństwami, kulturami, [br]gospodarkami, środowiskiem.

0:01:26.650,0:01:29.020
I na całej linii ten system [br]przekracza limity.

0:01:29.690,0:01:32.690
Limity, których tu nie widzimy, [br]ponieważ diagram jest niekompletny.

0:01:33.590,0:01:36.660
A więc cofnijmy się, wypełnijmy luki [br]i zobaczmy, czego brakuje.

0:01:37.300,0:01:40.600
Dobrze, a więc jedną z najważniejszych [br]brakujących części są ludzie. Tak, ludzie

0:01:41.130,0:01:43.800
Ludzie żyją i pracują wzdłuż tego systemu.

0:01:44.640,0:01:47.510
A niektórzy ludzie w tym systemie [br]znaczą trochę więcej niż inni;

0:01:47.770,0:01:49.970
Niektórzy mają trochę więcej [br]do powiedzenia. Kim oni są?

0:01:50.340,0:01:52.010
Dobrze, zacznijmy od rządu.

0:01:52.310,0:01:54.880
Przyjaciele powiedzieli mi, że powinnam [br]użyć czołgu do oznaczenia rządu

0:01:55.320,0:01:57.920
i to ma wiele racji w wielu krajach[br]i coraz bardziej również w naszym,

0:01:58.050,0:02:01.720
po tym jak ponad 50% podatków federalnych [br]jest przeznaczanych na armię,

0:02:02.320,0:02:04.120
ale ja używam człowieka, aby oznaczyć rząd,

0:02:04.620,0:02:07.460
bo uważam za prawdziwą wizję, [br]w których rząd powinien być tworzony

0:02:07.760,0:02:09.930
z ludzi, przez ludzi i dla ludzi.

0:02:10.430,0:02:14.770
Zadaniem rządu jest zajmować się nami, [br]opiekować się nami. To ich praca.

0:02:15.670,0:02:17.400
Potem nadchodzi korporacja.

0:02:17.870,0:02:19.970
Powodem, dla którego korporacja [br]wygląda na większą od rządu

0:02:20.370,0:02:22.140
jest to, że korporacja jest większa od rządu.

0:02:22.480,0:02:27.050
Ze 100 największych ekonomii na świecie obecnie, [br]51 to korporacje,

0:02:28.050,0:02:32.150
a kiedy korporacje rosną i potężnieją,[br]widzimy małą zmianę w rządzie,

0:02:32.820,0:02:34.360
gdzie trochę bardziej zwracają uwagę,

0:02:35.060,0:02:36.490
czy jest im dobrze niż nam.

0:02:37.220,0:02:39.920
OK, zobaczmy więc, [br]czego jeszcze brakuje na obrazku.

0:02:40.490,0:02:41.520
Zacznijmy od wydobycia.

0:02:42.400,0:02:45.440
Co jest fajnym słowem na eksploatację zasobów naturalnych,

0:02:45.970,0:02:48.310
które jest fajnym słowem na niszczenie planety.

0:02:48.900,0:02:52.890
A wygląda to tak, że ścinamy drzewa,[br]rozwalamy góry, żeby dotrzeć do rud metali,

0:02:53.310,0:02:55.280
zużywamy całą wodę[br]i zabijamy zwierzęta.

0:02:55.940,0:02:58.210
A więc tak przekraczamy nasz pierwszy limit.

0:02:58.910,0:03:03.010
Kończą nam się zasoby.[br]Używamy zbyt wielu rzeczy.

0:03:03.550,0:03:06.690
Wiem, że trudno tego słuchać, ale to prawda, [br]z którą musimy się zmierzyć.

0:03:07.420,0:03:08.650
Tylko w ostatnich trzech dekadach

0:03:09.390,0:03:14.190
jedna trzecia światowych zasobów naturalnych [br]została wykorzystana. Zniknęła.

0:03:15.000,0:03:19.040
Wycinamy i wydobywamy, i łupimy [br]i niszczymy miejsca tak szybko,

0:03:19.700,0:03:23.340
że podważamy rzeczywiste zdolności [br]planety do życia na niej ludzi.

0:03:23.940,0:03:28.780
Tu gdzie żyję, w USA, pozostało mniej [br]niż 4% naszych pierwotnych lasów.

0:03:29.540,0:03:32.280
Czterdzieści procent wód [br]nie nadaje się do picia.

0:03:32.910,0:03:35.610
I naszym problemem jest nie tylko, [br]że używamy zbyt wielu rzeczy,

0:03:36.220,0:03:40.860
ale używamy więcej niż nasz przydział.[br]Mamy 5% światowej populacji,

0:03:41.390,0:03:46.530
ale zużywamy 30% światowych zasobów[br]i tworzymy 30% światowych odpadów.

0:03:47.230,0:03:51.400
Jeśli wszyscy konsumowaliby tak jak USA,[br]potrzebowalibyśmy od 3 do 5 planet.

0:03:52.100,0:03:54.100
A wiecie co?[br]Mamy tylko jedną.

0:03:54.770,0:03:58.770
A więc odpowiedzią wielu krajów na te limity jest [br]po prostu zagarnięcie limitów kogoś innego!

0:03:59.310,0:04:02.050
To jest Trzeci Świat, tak niektórzy nazwaliby

0:04:02.680,0:04:05.920
innymi słowami nasze rzeczy, [br]które jakoś dostały się na cudzą ziemię.

0:04:06.510,0:04:09.550
A jak to wygląda?[br]Tak samo: niszczenie miejsca.

0:04:10.750,0:04:14.920
75% światowych łowisk jest obecnie używanych [br]na granicy lub powyżej możliwości.

0:04:15.520,0:04:18.890
80% pierwotnych lasów na planecie przepadło.

0:04:19.760,0:04:22.830
Tylko w samej Amazonii tracimy [br]2000 drzew na minutę.

0:04:23.500,0:04:25.740
To siedem boisk futbolowych na minutę.

0:04:26.500,0:04:28.500
A co z ludźmi, którzy tam żyją?

0:04:29.140,0:04:32.280
Cóź, według tych ludzi,[br]te surowce nie należą do nich

0:04:32.970,0:04:35.710
nawet jeśli żyją oni tam od pokoleń,[br]nie posiadają środków produkcji

0:04:36.410,0:04:38.580
i nie kupują dużo rzeczy.[br]A w tym systemie,

0:04:39.280,0:04:42.980
jeśli nie kupujesz wielu rzeczy,[br]nie masz wartości.

0:04:44.030,0:04:48.020
Surowce ruszają do produkcji,[br]do której potrzebna jest energia,

0:04:48.950,0:04:54.090
aby wymieszać toksyczne chemikalia [br]z naturalnymi zasobami, żeby stworzyć toksyczne produkty.

0:04:54.730,0:04:58.630
Istnieje ponad 10 000 syntetycznych [br]chemikaliów używanych dziś w produkcji.

0:04:59.230,0:05:01.570
Tylko garść z nich była w ogóle testowana [br]pod kątem wpływu na zdrowie

0:05:02.300,0:05:04.500
a żadne nie były testowane pod kątem [br]synergicznego wpływu na zdrowie,

0:05:05.140,0:05:07.780
który oznacza, że reagują one z innymi [br]chemikaliami, z którymi mamy codzienny kontakt.

0:05:08.440,0:05:11.510
Nie znamy więc pełnego wpływu na zdrowie i środowisko [br]wszystkich tych toksycznych chemikaliów.

0:05:12.280,0:05:15.480
Ale wiemy jedno:[br]toksyna wchodzi, toksyna wychodzi.

0:05:16.080,0:05:19.120
Jak długo będziemy wkładać toksyny [br]do naszych systemów produkcji przemysłowej,

0:05:19.750,0:05:21.950
tak długo będziemy mieć toksyny [br]w rzeczach, które przynosimy

0:05:22.120,0:05:25.920
do naszych domów, miejsc pracy i szkół.[br]I, o, naszych ciał.

0:05:26.860,0:05:29.000
Jak BFR,[br]bromowane opóźniacze spalania.

0:05:29.660,0:05:33.160
To substancje, które robią rzeczy bardziej [br]ognioodpornymi, ale są bardzo toksyczne.

0:05:33.930,0:05:39.700
Są neurotoksyną, czyli są toksyczne dla mózgu. [br]Co my robimy, używając chemikaliów takich jak te?

0:05:40.310,0:05:45.250
Już wkładamy je do naszych komputerów, urządzeń, [br]kanap, materaców, nawet niektórych poduszek.

0:05:46.010,0:05:49.550
Właściwie to bierzemy nasze poduszki,[br]zanurzamy je w neurotoksynie,

0:05:50.250,0:05:53.190
a potem przynosimy je do domu i kładziemy [br]nasze głowy podczas 8 godzin snu.

0:05:53.920,0:05:57.120
Nie wiem, ale wydaje mi się, [br]że ten kraj ma tak duży potencjał,

0:05:57.760,0:06:00.600
że może wymyślić lepszy sposób na ochronę [br]naszych głów przed zapaleniem się w nocy.

0:06:01.260,0:06:04.830
Teraz te toksyny wbudowują się w łańcuch [br]pokarmowy i odkładają się w naszych ciałach.

0:06:05.630,0:06:08.930
Czy wiesz jakie jedzenie jest na szczycie łańcucha [br]pokarmowego z najwyższym poziomem wielu toksyn?

0:06:08.930,0:06:11.840
Ludzkie mleko do karmienia piersią.

0:06:12.770,0:06:17.940
Oznacza to, że osiągnęliśmy punkt, w którym najmniejsi [br]członkowie naszego społeczeństwa - nasze dzieci

0:06:18.640,0:06:23.250
otrzymują największą dawkę [br]toksycznych chemikaliów z mlekiem matek.

0:06:24.020,0:06:26.890
Czy to nie jest niewiarygodne naruszenie?

0:06:27.690,0:06:31.060
Karmienie piersią musi być podstawowym [br]elementem ludzkiego odżywiania;

0:06:31.860,0:06:35.400
powinno być święte i bezpieczne.[br]Teraz karmienie piersią jest wciąż najlepsze

0:06:36.030,0:06:40.900
i matki wciąż powinny karmić piersią, ale[br]powinniśmy je chronić. Oni powinni je chronić.

0:06:41.500,0:06:44.300
Myślałam, że czekają na nas.

0:06:45.040,0:06:46.810
I oczywiście ludzie, którzy cierpią[br]najbardziej z powodu tych chemikaliów

0:06:47.570,0:06:50.710
to pracownicy fabryk, wielu z nich [br]to kobiety w wieku rozrodczym.

0:06:51.610,0:06:54.680
Pracują one z toksynami szkodliwymi dla płodności,[br]karcerogenami i innymi.

0:06:55.450,0:06:58.890
A teraz zapytam was, jaka [br]kobieta w wieku reprodukcyjnym

0:06:59.520,0:07:01.760
pracowałaby w pracy narażającej [br]ją na takie toksyny,

0:07:02.560,0:07:06.900
poza kobietą, która nie ma innego wyboru?[br]I to jest piękno tego systemu?

0:07:07.630,0:07:10.330
Upadek lokalnych środowisk [br]i gospodarek tutaj

0:07:11.030,0:07:13.830
zapewnia stały dopływ ludzi, [br]którzy nie mają innego wyboru.

0:07:14.600,0:07:18.600
Na świecie 200 tys. ludzi dziennie [br]przenosi się ze swoich środowisk,

0:07:19.310,0:07:20.680
w których żyli od pokoleń

0:07:21.410,0:07:26.810
do miast, wielu do slumsów, w poszukiwaniu pracy, [br]bez znaczenia jak toksyczna praca to może być.

0:07:27.580,0:07:30.420
Jak widzisz, nie tylko surowce [br]są marnowane w tym systemie,

0:07:31.280,0:07:33.720
ale też ludzie. Marnowane są całe społeczności.

0:07:34.490,0:07:36.930
Tak, toksyna wchodzi, toksyna wychodzi.

0:07:37.590,0:07:39.790
Wiele toksyn fabryki [br]zostawiają w produktach,

0:07:40.730,0:07:44.770
ale jeszcze więcej zostawiają w odpadach [br]lub zanieczyszczeniach. A tworzą wiele zanieczyszczeń.

0:07:45.600,0:07:50.870
W USA przemysł przyznaje się do wypuszczania ponad [br]4 miliardów funtów toksycznych chemikaliów rocznie

0:07:51.600,0:07:53.770
a prawdopodobnie jest to o wiele większa [br]ilość niż ta, do której się przyznają.

0:07:54.540,0:07:56.240
A więc to kolejny limit, no bo kto

0:07:56.940,0:08:01.280
chciałby patrzeć na i wąchać 4 miliardy funtów [br]chemikaliów rocznie? Więc co oni robią?

0:08:01.920,0:08:05.120
Przenoszą brudne fabryki za morza, [br]żeby zatruwać ziemię kogoś innego!

0:08:05.950,0:08:10.250
Ale niespodziewanie, wiele tego zanieczyszczenia powietrza [br]wraca do nas, przynoszona przed prądy powietrzne.

0:08:10.990,0:08:14.630
Co się zatem dzieje, kiedy te wszystkie [br]surowce zamieniają się w produkty?

0:08:15.430,0:08:17.100
Przenoszą się tutaj, do dystrybucji.

0:08:18.260,0:08:22.460
Teraz dystrybucja oznaczania sprzedawanie tych [br]wszystkich toksycznych śmieci tak szybko jak to możliwe.

0:08:23.140,0:08:27.980
Celem jest utrzymanie niskich cen, skłonienie [br]ludzi do zakupów i utrzymanie zapasów w ruchu.

0:08:29.040,0:08:32.410
Jak utrzymują ceny nisko?[br]Nie płacą dobrze pracownikom sklepu

0:08:33.080,0:08:37.550
i skąpią na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli [br]tylko mogą. To wszystko to eksternalizacja kosztów.

0:08:38.320,0:08:42.320
To oznacza, że prawdziwe koszty produkcji [br]nie są zawarte w cenie.

0:08:43.090,0:08:45.590
Innymi słowy, nie płacimy [br]za rzeczy, które kupujemy.

0:08:46.260,0:08:47.590
Myślałam o tym pewnego dnia.

0:08:48.260,0:08:50.160
Szłam do pracy i chciałam [br]posłuchać wiadomości,

0:08:50.900,0:08:52.330
więc wpadłam do Radio Shack, [br]żeby kupić radio.

0:08:53.000,0:08:55.840
Znalazłam to małe zielone radyjko [br]za 4 dolary 99 centów.

0:08:56.670,0:08:58.840
Stałam w kolejce do kasy [br]i myślałam nad tym

0:08:59.610,0:09:02.610
jak 4,99 może pokryć koszty

0:09:03.440,0:09:07.580
wykonania radia i dostarczenia go w moje ręce? [br]Metal został wydobyty zapewne w RPA,

0:09:08.380,0:09:12.350
ropa została wydobyta w Iraku,[br]plastik został wyprodukowany w Chinach,

0:09:13.150,0:09:16.450
a całość została połączona przez jakiegoś [br]15-latka w maquiladorze w Meksyku.

0:09:17.960,0:09:21.430
4,99 nie wystarczy nawet [br]na wynajęcie półki w sklepie,

0:09:22.230,0:09:24.670
nie wspominając nawet o pensji doradców [br]sklepowych, którzy pomogli mi je wybrać

0:09:25.530,0:09:28.400
lub o wielokrotnych rejsach oceanicznych [br]i przejazdach ciężarówek z częściami do tego radyjka.

0:09:29.740,0:09:33.480
Tak zrozumiałam, że nie zapłaciłam [br]za to radio. Kto zapłacił?

0:09:34.240,0:09:37.240
Ci ludzie zapłacili utratą [br]ich bazy surowców naturalnych.

0:09:37.980,0:09:42.180
Ci ludzie zapłacili utratą ich czystego powietrza [br]oraz wzrostem zachorowań na astmę i raka.

0:09:43.020,0:09:47.260
Dzieci w Kongo płacą ich przyszłością. [br]30% dzieci w Kongo

0:09:48.020,0:09:49.120
porzuciło szkołę, żeby wydobywać koltan

0:09:49.960,0:09:52.200
metal potrzebny do naszej [br]taniej i dostępnej elektroniki.

0:09:53.030,0:09:55.870
Ci ludzie zapłacili swoim własnym [br]ubezpieczeniem zdrowotnym.

0:09:56.530,0:10:01.500
Wzdłuż całego systemu ludzie dołożyli się, [br]żebym mogła kupić radio za 4,99.

0:10:02.240,0:10:05.080
A ich wkład nie jest zanotowany [br]w żadnej księgowości.

0:10:05.900,0:10:10.370
To jest właśnie eksternalizowanie [br]prawdziwych kosztów produkcji.

0:10:11.440,0:10:15.140
A to prowadzi nas do złotej strzały konsumpcji.

0:10:16.280,0:10:18.920
To jest serce systemu,[br]silnik, który go napędza.

0:10:19.720,0:10:24.390
Jest to tak ważne, że ochrona tej strzały [br]stała się głównym priorytetem tych ludzi.

0:10:25.020,0:10:27.890
Dlatego po 11 września 2001, [br]kiedy USA było w szoku

0:10:28.630,0:10:30.970
a prezydent Bush mógł zasugerować [br]każdą z tych rzeczy:

0:10:31.660,0:10:36.800
opłakujcie, módlcie się, miejcie nadzieję. [br]NIE. On powiedział: kupujcie. KUPUJCIE!

0:10:37.470,0:10:43.240
Staliśmy się narodem konsumentów. Nasza [br]podstawowa tożsamość to bycie konsumentami,

0:10:44.080,0:10:46.520
nie matkami, nauczycielami, rolnikami,[br]ale konsumentami.

0:10:47.950,0:10:50.750
Podstawowy sposób oceny naszej wartości [br]to ocena w jakiej mierze

0:10:51.520,0:10:56.020
przyczyniamy się do tej strzały, [br]jak dużo konsumujemy. A konsumujemy!

0:10:56.760,0:11:01.870
Kupujemy, i kupujemy, i kupujemy. [br]Zapewniamy przepływ materiałów i one płyną!

0:11:02.700,0:11:09.590
Zgadnij, jaki procent całości materiałów, które przepłynęły przez system [br]wciąż są w użyciu po 6 miesiącach od daty ich sprzedaży?

0:11:11.920,0:11:20.650
Pięćdziesiąt procent? Dwadzieścia? NIE. [br]Jeden procent. Jeden! Innymi słowy, 99% rzeczy,

0:11:21.350,0:11:24.820
które zbieramy, wydobywamy, przetwarzamy, [br]transportujemy, 99% rzeczy, które przechodzi przez system

0:11:25.520,0:11:30.190
jest wyrzucane na śmietnik przed upływem [br]6 miesięcy. Jak możemy żyć na planecie

0:11:30.920,0:11:34.620
z takim poziomem zużycia?[br]Nie zawsze tak było.

0:11:35.030,0:11:38.570
Przeciętny mieszkaniec USA konsumuje [br]obecnie dwukrotnie więcej niż 50 lat temu.

0:11:39.400,0:11:43.900
Zapytaj babcię. W jej czasach zarządzanie, [br]przedsiębiorczość i gospodarność były w cenie.

0:11:44.670,0:11:49.010
Więc, jak do tego doszło? Nie stało się [br]to przypadkiem. To było zaplanowane.

0:11:49.880,0:11:53.750
Krótko po II wojnie światowej, ci ludzie [br]kombinowali, jak podnieść gospodarkę.

0:11:53.810,0:12:00.351
Analityk handlu detalicznego Victor Lebow zaproponował [br]rozwiązanie, które stało się normą w tym systemie.

0:12:00.351,0:12:04.170
Powiedział: "Nasza gospodarka żąda, [br]żebyśmy uczynili konsumpcję naszym sposobem na życie,

0:12:04.170,0:12:07.720
żebyśmy przekształcili zakupy w rytuały, [br]żebyśmy szukali naszej duchowej satysfakcji

0:12:07.740,0:12:12.010
w zadowoleniu naszego ego, w konsumpcji.

0:12:12.010,0:12:17.840
Musimy konsumować rzeczy, zużywać je, [br]zastępować i wyrzucać w przyśpieszonym tempie.

0:12:17.840,0:12:20.990
Rada Doradców Gospodarczych [br]prezydenta Eisenhowera powiedziała, że:

0:12:21.027,0:12:25.160
"Ostatecznym celem amerykańskiej gospodarki jest [br]produkowanie większej ilości dóbr konsumenckich."

0:12:25.160,0:12:26.790
WIĘCEJ DÓBR KONSUMENCKICH?

0:12:26.790,0:12:32.840
Nasz ostateczny cel? Nie zapewnienie opieki zdrowotnej, [br]lub edukacji, lub bezpiecznego transportu,

0:12:32.840,0:12:36.190
lub równowagi, lub sprawiedliwości?[br]Dobra konsumenckie?

0:12:36.190,0:12:40.290
Jak udało im się skłonić nas do przejścia [br]na ten program tak entuzjastycznie?

0:12:40.290,0:12:45.480
Dwie z ich najbardziej efektywnych strategii [br]to zaplanowana żywotność i planowane starzenie.

0:12:45.480,0:12:49.740
Zaplanowana żywotność to inne słowo [br]na projektowanie na śmietnik.

0:12:49.740,0:12:52.910
Znaczy to, że celowo robią oni rzeczy tak,[br]żeby jak najszybciej stawały się bezużyteczne,

0:12:52.910,0:12:55.320
żebyśmy cisnęli je w kąt i kupili nowe.

0:12:55.320,0:12:58.860
To oczywiste z rzeczami jak torby plastikowe [br]i kubki na kawę, ale są też większe rzeczy:

0:12:58.860,0:13:04.790
mopy, DVD, aparaty fotograficzne, [br]nawet grille, wszystko! Nawet komputery!

0:13:04.790,0:13:06.660
Czy zauważyłeś, że kiedy kupujesz [br]nowy komputer teraz,

0:13:06.660,0:13:08.840
technologia zmienia się [br]tak szybko, że po kilku latach

0:13:08.840,0:13:12.280
właściwie uniemożliwia komunikację? [br]Zaciekawiło mnie to,

0:13:12.290,0:13:16.280
więc otworzyłam duży komputer osobisty, [br]żeby zobaczyć, co jest w środku. I zobaczyłam,

0:13:16.280,0:13:21.410
że część, która zmienia się co roku,[br]jest tylko małym kawałeczkiem w rogu.

0:13:21.410,0:13:25.250
Ale nie możesz wymienić tylko tej części, [br]bo każda nowa wersja ma inny kształt,

0:13:25.250,0:13:28.580
więc musisz rzucić w kąt cały sprzęt i kupić nowy.

0:13:30.760,0:13:33.840
Czytałam magazyny o projektowaniu przemysłowym [br]z lat 50. XX wieku, kiedy zaplanowana żywotność

0:13:33.840,0:13:37.420
była wprowadzana. Projektanci są [br]tak otwarci na ten temat.

0:13:37.420,0:13:41.070
Dyskutują nawet o tym, jak szybko [br]mogą sprawić, żeby rzecz się zepsuła,

0:13:41.070,0:13:45.480
ale żeby pozostawić u klienta wystarczająco [br]dużo wiary w produkt, żeby kupił go ponownie.

0:13:45.480,0:13:46.850
Taka była intencja.

0:13:47.550,0:13:51.090
Ale rzeczy nie nadążają się psuć, żeby utrzymać tę strzałkę na fali,

0:13:51.090,0:13:54.010
więc istnieje także planowane starzenie.

0:13:54.010,0:13:59.340
Teraz planowane starzenie przekonuje nas, żeby [br]wyrzucić rzeczy, które są jeszcze całkiem przydatne.

0:13:59.340,0:14:03.470
Jak oni to robią? Zmieniają wygląd rzeczy.

0:14:03.470,0:14:06.130
Jeśli kupiłeś swoje rzeczy parę lat temu,

0:14:06.130,0:14:09.660
każdy widzi, że nie wsparłeś ostatnio tej strzałki

0:14:09.660,0:14:14.390
i odkąd demonstrujemy naszą wartość przez [br]wspieranie tej strzałki, może to być zawstydzające

0:14:14.690,0:14:16.640
Kiedy miałam ten sam stary biały monitor

0:14:16.640,0:14:21.070
na moim biurku przez 5 lat. Moja koleżanka[br]po prostu dostała nowy komputer.

0:14:21.070,0:14:24.510
Ona ma płaski, błyszczący, elegancki monitor.

0:14:24.510,0:14:27.760
Pasuje do jej komputera. Pasuje do [br]jej telefonu, nawet do jej organizera.

0:14:27.760,0:14:31.040
Ona wygląda, jakby wybierała się w kosmos,

0:14:31.040,0:14:34.480
a ja wyglądam, jakby [br]na moim biurku stała pralka.

0:14:35.190,0:14:38.580
Moda jest kolejnym dobrym przykładem. [br]Zastanawiałeś się dlaczego kobiece obcasy

0:14:38.580,0:14:42.950
co roku zmieniają się z grubych na [br]cienkie i odwrotnie? To nie skutek debaty,

0:14:42.950,0:14:47.540
który obcas jest zdrowszy dla kobiecych stóp. [br]To dlatego, że noszenie grubych obcasów

0:14:47.540,0:14:51.950
w roku cieniutkich szpilek pokazuje wszystkim, [br]że nie wzmocniłaś ostatnio strzałki,

0:14:51.950,0:14:56.320
a więc nie jesteś tak samo wartościowa, [br]jak osoba w cienkich szpilkach obok Ciebie

0:14:56.320,0:14:59.930
lub jak w jakiejś reklamie. [br]To podtrzymuje kupowanie nowych butów.

0:15:00.660,0:15:03.840
Reklamy i media ogólnie [br]grają w tym dużą rolę.

0:15:04.410,0:15:08.830
Każdy w USA jest bombardowany [br]3000 reklam w ciągu dnia.

0:15:08.830,0:15:13.630
W ciągu roku widzimy więcej reklam niż [br]ludzie 50 lat temu widzieli 50 lat temu.

0:15:13.630,0:15:18.840
A jak myślisz, co jest celem reklam oprócz [br]uczynienia nas nieszczęśliwymi z powodu tego, co mamy?

0:15:18.840,0:15:21.420
3000 razy dziennie słyszymy, że nasza [br]fryzura jest zła, nasza skóra jest zła,

0:15:21.420,0:15:24.250
nasze ubrania są złe, nasze meble są złe,[br]nasze samochody są złe, my jesteśmy źli,

0:15:24.250,0:15:26.780
ale możemy to wszystko naprawić, [br]jeśli tylko pójdziemy na zakupy

0:15:27.830,0:15:31.140
Media pomagają także przez [br]ukrywanie tego, i tego,

0:15:31.990,0:15:35.090
tak że jedyna część gospodarki materiałowej, jaką widzimy, to zakupy.

0:15:35.090,0:15:39.710
Wydobycie, produkcja i utylizacja [br]odbywają się poza zasięgiem naszego wzroku.

0:15:41.410,0:15:44.610
W USA mamy więcej rzeczy niż kiedykolwiek wcześniej,

0:15:44.610,0:15:47.350
ale ankiety pokazują, że nasze [br]narodowe szczęście spada.

0:15:47.800,0:15:52.940
Nasze narodowe szczęście poszybowało w górę w latach [br]50. XX w., w tym samym czasie, kiedy wybuchła zakupomania

0:15:52.940,0:15:55.740
Hmmm. ciekawy zbieg okoliczności.

0:15:55.740,0:15:57.880
Myślę, że wiem dlaczego.

0:15:57.880,0:16:01.760
Mamy więcej rzeczy, ale mamy mniej czasu [br]na rzeczy, które naprawdę nas uszczęśliwiają:

0:16:01.760,0:16:06.910
przyjaciół, rodzinę, czas wolny. [br]Pracujemy więcej niż kiedykolwiek.

0:16:06.910,0:16:11.120
Niektórzy analitycy mówią, że mamy mniej wolnego [br]niż kiedykolwiek od czasów feudalizmu.

0:16:11.220,0:16:15.180
A wiesz jakie są nasze dwa główne zajęcia [br]w tym krótkim czasie wolnym, który mamy?

0:16:15.830,0:16:17.870
Oglądanie telewizji i zakupy.

0:16:17.870,0:16:21.300
W USA spędzamy 3 do 4 razy [br]więcej godzin na zakupach

0:16:21.300,0:16:24.410
niż nasi odpowiednicy w Europie. [br]Jesteśmy więc w tej absurdalnej sytuacji,

0:16:24.410,0:16:28.050
że idziemy do pracy, albo nawet do dwóch [br]i wracamy do domu, i jesteśmy wykończeni,

0:16:28.050,0:16:32.340
więc padamy na naszą nową kanapę i oglądamy TV, [br]a reklamy mówią, że jesteśmy do niczego,

0:16:32.340,0:16:35.350
więc idziemy do sklepu, żeby coś kupić i poczuć się [br]lepiej, a wtedy musimy pracować więcej,

0:16:35.350,0:16:37.990
żeby zapłacić za rzeczy, które właśnie kupiliśmy, [br]więc przychodzimy do domu jeszcze bardziej zmęczeni

0:16:37.990,0:16:40.970
i siedzimy i oglądamy TV, gdzie mówią, [br]że znowu musisz iść do sklepu

0:16:40.970,0:16:44.970
i jesteśmy w tym szalonym kieracie [br]pracuj-oglądaj-kupuj i możemy po prostu przestać

0:16:46.590,0:16:49.600
Na koniec, co się dzieje z tymi [br]wszystkimi rzeczami, które i tak kupujemy?

0:16:49.600,0:16:51.700
Przy tym poziomie konsumpcji, [br]nie mieści się to w naszych domach,

0:16:51.700,0:16:56.190
chociaż przeciętny dom w USA podwoił swoją wielkość od lat 70. XX w.

0:16:56.190,0:16:57.860
To wszystko idzie na śmietnik.

0:16:57.860,0:17:00.150
A to prowadzi nas do utylizacji. [br]To część gospodarki materiałowej,

0:17:00.150,0:17:05.600
którą wszyscy znają głównie przez to, że sami wyrzucamy śmieci.

0:17:05.630,0:17:09.510
Każdy w USA wytwarza [br]4,5 funta śmieci dziennie.

0:17:09.510,0:17:12.090
To podwójna ilość tego, [br]co wytwarzaliśmy trzydzieści lat temu.

0:17:12.090,0:17:16.920
Wszystkie te śmieci trafiają na składowisko odpadów, [br]które jest po prostu wielką dziurą w ziemi,

0:17:16.920,0:17:22.660
lub jeśli masz pecha, najpierw śmieci są spalane[br]w spalarni i dopiero potem wyrzucane na wysypisko.

0:17:22.660,0:17:27.950
Oba sposoby zatruwają powietrze, ziemię, [br]wodę i, nie zapomnij, zmieniają klimat.

0:17:27.950,0:17:30.840
Spalanie odpadów jest naprawdę złe.

0:17:30.840,0:17:34.480
Pamiętasz te toksyny, o których [br]mówiliśmy na etapie produkcji?

0:17:34.480,0:17:37.990
Spalanie śmieci uwalnia [br]toksyny do powietrza.

0:17:37.990,0:17:41.470
Nawet gorzej, tworzy to nowe [br]supertoksyny. Jak dioksyny...

0:17:41.470,0:17:46.460
Dioksyna jest najbardziej toksyczną substancją [br]produkowaną przez człowieka znaną nauce.

0:17:46.460,0:17:49.390
A spalarnie odpadów [br]są głównym źródłem dioksyn.

0:17:49.390,0:17:54.540
Znaczy to, że możemy powstrzymać główne źródło [br]najtoksyczniejszej znanej nam substancji

0:17:54.540,0:17:58.610
po prostu przestając spalać śmieci. [br]Możemy to zatrzymać dzisiaj.

0:17:58.610,0:18:03.160
Teraz niektóre firmy nie chcą uporać się [br]z budowaniem wysypisk i spalarni tutaj,

0:18:03.160,0:18:08.160
więc eksportują również utylizację. [br]Co z recyklingiem? Czy recykling pomaga?

0:18:08.160,0:18:13.380
Tak, recykling pomaga, redukuje [br]ilość odpadów na tym końcu

0:18:13.380,0:18:16.480
i redukuje presję wydobywania i zbierania [br]nowych rzeczy na tym końcu.

0:18:16.480,0:18:21.730
Tak, tak, tak, powinniśmy stosować [br]recykling. Ale sam recykling nie wystarcza.

0:18:21.730,0:18:24.960
Recykling nigdy nie wystarczy. [br]Z kilku powodów.

0:18:24.960,0:18:28.730
Po pierwsze, śmieci pochodzące z naszych [br]domów to tylko wierzchołek góry lodowej.

0:18:28.730,0:18:32.590
Na każdy kosz śmieci, który wyrzucasz

0:18:32.590,0:18:35.390
przypada 70 koszy odpadów, [br]które powstały podczas produkcji

0:18:35.390,0:18:38.280
tego jednego kosza, który właśnie wyrzucasz.

0:18:38.280,0:18:41.800
Więc nawet jeśli recyklingowalibyśmy [br]100% śmieci pochodzących z naszych domów,

0:18:41.800,0:18:48.220
to nie docieramy do sedna problemów. Również wiele [br]z odpadów nie może zostać użytych ponownie,

0:18:48.220,0:18:53.140
ponieważ zawierają zbyt wiele toksyn lub [br]są zaprojektowane tak, żeby nie można było ich zrecyklingować.

0:18:53.140,0:18:57.400
Jak opakowania na sok, które składają się [br]z metalu, z papieru i z plastiku

0:18:57.400,0:19:02.830
połączonych razem. Nigdy nie możesz ich [br]posegregować, żeby naprawdę je zrecyklingować.

0:19:02.830,0:19:09.080
Jak widzisz, system jest w kryzysie. [br]Na całej linii przekraczane są limity.

0:19:09.080,0:19:12.510
Od zmiany klimatu do spadającego poziomu szczęścia,[br]to po prostu nie działa.

0:19:13.100,0:19:15.970
Ale plusem takich wszechobecnych problemów

0:19:15.970,0:19:18.180
jest wiele możliwości interwencji.

0:19:18.180,0:19:22.950
Tu są ludzie pracujący nad ocaleniem [br]lasów, a tu nad czystą produkcją.

0:19:22.950,0:19:24.630
Ludzie walczący o prawa pracowników i sprawiedliwy handel

0:19:24.630,0:19:27.870
i świadomą konsumpcję [br]i blokowanie wysypisk oraz spalarni

0:19:27.870,0:19:31.560
oraz, co najważniejsze, [br]odzyskanie naszego rządu,

0:19:31.560,0:19:34.440
aby był naprawdę tworzony [br]przez ludzi i dla ludzi.

0:19:34.440,0:19:39.110
Cała ta praca jest niezwykle istotna, [br]ale rzeczy zaczną się naprawdę zmieniać,

0:19:39.110,0:19:42.400
kiedy zobaczymy połączenia,[br]kiedy zobaczymy szerszy obraz.

0:19:42.400,0:19:47.340
Kiedy ludzie wzdłuż tego systemu się zjednoczą,[br]możemy zawrócić i przekształcić system linearny

0:19:47.340,0:19:51.910
w coś nowego. System,[br]który nie marnuje surowców ani ludzi.

0:19:51.910,0:19:56.530
Bo to, co naprawdę musimy rzucić w kąt,[br]to stary sposób myślenia, że musimy wszystko wyrzucać.

0:19:56.530,0:20:01.360
Istnieje nowa szkoła myślenia o rzeczach [br]i jest oparta na trwałości i równowadze:

0:20:01.360,0:20:04.350
Zielona Chemia, Zero Odpadów, [br]Produkcja w Cyklu Zamkniętym,

0:20:04.350,0:20:09.250
Energia Odnawialna, Gospodarki Lokalne. [br]To już się dzieje.

0:20:09.250,0:20:13.330
Niektórzy mówią, że to nierealistyczne, [br]idealistyczne, że to się nie uda.

0:20:13.330,0:20:17.900
Ale ja mówię, że nierealistyczni są ci, [br]którzy chcą nadal podążać starą drogą.

0:20:17.900,0:20:19.770
To jest marzycielstwo.

0:20:19.770,0:20:24.950
Pamiętaj, że stary sposób nie przydarzył się tak po prostu. [br]On nie jest jak grawitacja, czyli coś, z czym po prostu musimy żyć.

0:20:24.950,0:20:29.850
Stworzyli go ludzie, a my też jesteśmy ludźmi. Stwórzmy więc coś nowego.