WEBVTT

00:00:19.020 --> 00:00:19.920
Masz takie coś?

00:00:20.590 --> 00:00:22.060
Ja mam obsesję na punkcie mojego.

00:00:22.390 --> 00:00:24.530
Właściwie mam lekką obsesję
na punkcie wszystkich moich rzeczy.

00:00:24.890 --> 00:00:27.060
Zastanawiałeś się kiedyś, skąd pochodzą 
te wszystkie rzeczy, które kupujemy

00:00:27.490 --> 00:00:28.830
i gdzie one lądują, kiedy je wyrzucamy?

00:00:29.630 --> 00:00:32.030
Nie mogłam przestać o tym myśleć. 
I przyjrzałam się temu.

00:00:32.230 --> 00:00:35.470
A książka na ten temat powiedziała, 
że rzeczy przechodzą przez system

00:00:35.900 --> 00:00:41.140
od wydobycia, do produkcji,
dystrybucji, konsumpcji i utylizacji.

00:00:41.680 --> 00:00:45.680
Razem jest to nazywane gospodarką 
materiałową. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

00:00:46.680 --> 00:00:48.550
Spędziłam 10 lat, podróżując po świecie,

00:00:49.120 --> 00:00:51.990
śledząc, skąd pochodzą nasze rzeczy 
i co się z nimi później dzieje.

00:00:52.550 --> 00:00:55.250
I wiecie, czego się dowiedziałam?
To nie jest cała historia.

00:00:55.860 --> 00:00:58.060
Brakuje wielu elementów w tej układance.

00:00:58.560 --> 00:01:02.100
Na pierwszy rzut oka system 
wygląda dobrze. Nie ma problemów.

00:01:03.100 --> 00:01:05.300
Ale prawda jest taka, 
że system jest w kryzysie.

00:01:05.930 --> 00:01:08.630
A powodem, dla którego jest kryzysie 
jest to, że jest to system liniowy

00:01:09.300 --> 00:01:10.700
a my żyjemy na ograniczonej planecie

00:01:11.270 --> 00:01:15.270
i nie możesz prowadzić systemu liniowego 
na ograniczonej planecie w nieskończoność.

00:01:15.810 --> 00:01:19.310
Na każdym kroku ten system 
oddziałuje na świat rzeczywisty.

00:01:19.910 --> 00:01:21.950
W świecie rzeczywistym to 
nie dzieje się na czarno-białej kartce.

00:01:23.120 --> 00:01:26.120
To oddziałuje ze społeczeństwami, kulturami, 
gospodarkami, środowiskiem.

00:01:26.650 --> 00:01:29.020
I na całej linii ten system 
przekracza limity.

00:01:29.690 --> 00:01:32.690
Limity, których tu nie widzimy, 
ponieważ diagram jest niekompletny.

00:01:33.590 --> 00:01:36.660
A więc cofnijmy się, wypełnijmy luki 
i zobaczmy, czego brakuje.

00:01:37.300 --> 00:01:40.600
Dobrze, a więc jedną z najważniejszych 
brakujących części są ludzie. Tak, ludzie

00:01:41.130 --> 00:01:43.800
Ludzie żyją i pracują wzdłuż tego systemu.

00:01:44.640 --> 00:01:47.510
A niektórzy ludzie w tym systemie 
znaczą trochę więcej niż inni;

00:01:47.770 --> 00:01:49.970
Niektórzy mają trochę więcej 
do powiedzenia. Kim oni są?

00:01:50.340 --> 00:01:52.010
Dobrze, zacznijmy od rządu.

00:01:52.310 --> 00:01:54.880
Przyjaciele powiedzieli mi, że powinnam 
użyć czołgu do oznaczenia rządu

00:01:55.320 --> 00:01:57.920
i to ma wiele racji w wielu krajach
i coraz bardziej również w naszym,

00:01:58.050 --> 00:02:01.720
po tym jak ponad 50% podatków federalnych 
jest przeznaczanych na armię,

00:02:02.320 --> 00:02:04.120
ale ja używam człowieka, aby oznaczyć rząd,

00:02:04.620 --> 00:02:07.460
bo uważam za prawdziwą wizję, 
w których rząd powinien być tworzony

00:02:07.760 --> 00:02:09.930
z ludzi, przez ludzi i dla ludzi.

00:02:10.430 --> 00:02:14.770
Zadaniem rządu jest zajmować się nami, 
opiekować się nami. To ich praca.

00:02:15.670 --> 00:02:17.400
Potem nadchodzi korporacja.

00:02:17.870 --> 00:02:19.970
Powodem, dla którego korporacja 
wygląda na większą od rządu

00:02:20.370 --> 00:02:22.140
jest to, że korporacja jest większa od rządu.

00:02:22.480 --> 00:02:27.050
Ze 100 największych ekonomii na świecie obecnie, 
51 to korporacje,

00:02:28.050 --> 00:02:32.150
a kiedy korporacje rosną i potężnieją,
widzimy małą zmianę w rządzie,

00:02:32.820 --> 00:02:34.360
gdzie trochę bardziej zwracają uwagę,

00:02:35.060 --> 00:02:36.490
czy jest im dobrze niż nam.

00:02:37.220 --> 00:02:39.920
OK, zobaczmy więc, 
czego jeszcze brakuje na obrazku.

00:02:40.490 --> 00:02:41.520
Zacznijmy od wydobycia.

00:02:42.400 --> 00:02:45.440
Co jest fajnym słowem na eksploatację zasobów naturalnych,

00:02:45.970 --> 00:02:48.310
które jest fajnym słowem na niszczenie planety.

00:02:48.900 --> 00:02:52.890
A wygląda to tak, że ścinamy drzewa,
rozwalamy góry, żeby dotrzeć do rud metali,

00:02:53.310 --> 00:02:55.280
zużywamy całą wodę
i zabijamy zwierzęta.

00:02:55.940 --> 00:02:58.210
A więc tak przekraczamy nasz pierwszy limit.

00:02:58.910 --> 00:03:03.010
Kończą nam się zasoby.
Używamy zbyt wielu rzeczy.

00:03:03.550 --> 00:03:06.690
Wiem, że trudno tego słuchać, ale to prawda, 
z którą musimy się zmierzyć.

00:03:07.420 --> 00:03:08.650
Tylko w ostatnich trzech dekadach

00:03:09.390 --> 00:03:14.190
jedna trzecia światowych zasobów naturalnych 
została wykorzystana. Zniknęła.

00:03:15.000 --> 00:03:19.040
Wycinamy i wydobywamy, i łupimy 
i niszczymy miejsca tak szybko,

00:03:19.700 --> 00:03:23.340
że podważamy rzeczywiste zdolności 
planety do życia na niej ludzi.

00:03:23.940 --> 00:03:28.780
Tu gdzie żyję, w USA, pozostało mniej 
niż 4% naszych pierwotnych lasów.

00:03:29.540 --> 00:03:32.280
Czterdzieści procent wód 
nie nadaje się do picia.

00:03:32.910 --> 00:03:35.610
I naszym problemem jest nie tylko, 
że używamy zbyt wielu rzeczy,

00:03:36.220 --> 00:03:40.860
ale używamy więcej niż nasz przydział.
Mamy 5% światowej populacji,

00:03:41.390 --> 00:03:46.530
ale zużywamy 30% światowych zasobów
i tworzymy 30% światowych odpadów.

00:03:47.230 --> 00:03:51.400
Jeśli wszyscy konsumowaliby tak jak USA,
potrzebowalibyśmy od 3 do 5 planet.

00:03:52.100 --> 00:03:54.100
A wiecie co?
Mamy tylko jedną.

00:03:54.770 --> 00:03:58.770
A więc odpowiedzią wielu krajów na te limity jest 
po prostu zagarnięcie limitów kogoś innego!

00:03:59.310 --> 00:04:02.050
To jest Trzeci Świat, tak niektórzy nazwaliby

00:04:02.680 --> 00:04:05.920
innymi słowami nasze rzeczy, 
które jakoś dostały się na cudzą ziemię.

00:04:06.510 --> 00:04:09.550
A jak to wygląda?
Tak samo: niszczenie miejsca.

00:04:10.750 --> 00:04:14.920
75% światowych łowisk jest obecnie używanych 
na granicy lub powyżej możliwości.

00:04:15.520 --> 00:04:18.890
80% pierwotnych lasów na planecie przepadło.

00:04:19.760 --> 00:04:22.830
Tylko w samej Amazonii tracimy 
2000 drzew na minutę.

00:04:23.500 --> 00:04:25.740
To siedem boisk futbolowych na minutę.

00:04:26.500 --> 00:04:28.500
A co z ludźmi, którzy tam żyją?

00:04:29.140 --> 00:04:32.280
Cóź, według tych ludzi,
te surowce nie należą do nich

00:04:32.970 --> 00:04:35.710
nawet jeśli żyją oni tam od pokoleń,
nie posiadają środków produkcji

00:04:36.410 --> 00:04:38.580
i nie kupują dużo rzeczy.
A w tym systemie,

00:04:39.280 --> 00:04:42.980
jeśli nie kupujesz wielu rzeczy,
nie masz wartości.

00:04:44.030 --> 00:04:48.020
Surowce ruszają do produkcji,
do której potrzebna jest energia,

00:04:48.950 --> 00:04:54.090
aby wymieszać toksyczne chemikalia 
z naturalnymi zasobami, żeby stworzyć toksyczne produkty.

00:04:54.730 --> 00:04:58.630
Istnieje ponad 10 000 syntetycznych 
chemikaliów używanych dziś w produkcji.

00:04:59.230 --> 00:05:01.570
Tylko garść z nich była w ogóle testowana 
pod kątem wpływu na zdrowie

00:05:02.300 --> 00:05:04.500
a żadne nie były testowane pod kątem 
synergicznego wpływu na zdrowie,

00:05:05.140 --> 00:05:07.780
który oznacza, że reagują one z innymi 
chemikaliami, z którymi mamy codzienny kontakt.

00:05:08.440 --> 00:05:11.510
Nie znamy więc pełnego wpływu na zdrowie i środowisko 
wszystkich tych toksycznych chemikaliów.

00:05:12.280 --> 00:05:15.480
Ale wiemy jedno:
toksyna wchodzi, toksyna wychodzi.

00:05:16.080 --> 00:05:19.120
Jak długo będziemy wkładać toksyny 
do naszych systemów produkcji przemysłowej,

00:05:19.750 --> 00:05:21.950
tak długo będziemy mieć toksyny 
w rzeczach, które przynosimy

00:05:22.120 --> 00:05:25.920
do naszych domów, miejsc pracy i szkół.
I, o, naszych ciał.

00:05:26.860 --> 00:05:29.000
Jak BFR,
bromowane opóźniacze spalania.

00:05:29.660 --> 00:05:33.160
To substancje, które robią rzeczy bardziej 
ognioodpornymi, ale są bardzo toksyczne.

00:05:33.930 --> 00:05:39.700
Są neurotoksyną, czyli są toksyczne dla mózgu. 
Co my robimy, używając chemikaliów takich jak te?

00:05:40.310 --> 00:05:45.250
Już wkładamy je do naszych komputerów, urządzeń, 
kanap, materaców, nawet niektórych poduszek.

00:05:46.010 --> 00:05:49.550
Właściwie to bierzemy nasze poduszki,
zanurzamy je w neurotoksynie,

00:05:50.250 --> 00:05:53.190
a potem przynosimy je do domu i kładziemy 
nasze głowy podczas 8 godzin snu.

00:05:53.920 --> 00:05:57.120
Nie wiem, ale wydaje mi się, 
że ten kraj ma tak duży potencjał,

00:05:57.760 --> 00:06:00.600
że może wymyślić lepszy sposób na ochronę 
naszych głów przed zapaleniem się w nocy.

00:06:01.260 --> 00:06:04.830
Teraz te toksyny wbudowują się w łańcuch 
pokarmowy i odkładają się w naszych ciałach.

00:06:05.630 --> 00:06:08.930
Czy wiesz jakie jedzenie jest na szczycie łańcucha 
pokarmowego z najwyższym poziomem wielu toksyn?

00:06:08.930 --> 00:06:11.840
Ludzkie mleko do karmienia piersią.

00:06:12.770 --> 00:06:17.940
Oznacza to, że osiągnęliśmy punkt, w którym najmniejsi 
członkowie naszego społeczeństwa - nasze dzieci

00:06:18.640 --> 00:06:23.250
otrzymują największą dawkę 
toksycznych chemikaliów z mlekiem matek.

00:06:24.020 --> 00:06:26.890
Czy to nie jest niewiarygodne naruszenie?

00:06:27.690 --> 00:06:31.060
Karmienie piersią musi być podstawowym 
elementem ludzkiego odżywiania;

00:06:31.860 --> 00:06:35.400
powinno być święte i bezpieczne.
Teraz karmienie piersią jest wciąż najlepsze

00:06:36.030 --> 00:06:40.900
i matki wciąż powinny karmić piersią, ale
powinniśmy je chronić. Oni powinni je chronić.

00:06:41.500 --> 00:06:44.300
Myślałam, że czekają na nas.

00:06:45.040 --> 00:06:46.810
I oczywiście ludzie, którzy cierpią
najbardziej z powodu tych chemikaliów

00:06:47.570 --> 00:06:50.710
to pracownicy fabryk, wielu z nich 
to kobiety w wieku rozrodczym.

00:06:51.610 --> 00:06:54.680
Pracują one z toksynami szkodliwymi dla płodności,
karcerogenami i innymi.

00:06:55.450 --> 00:06:58.890
A teraz zapytam was, jaka 
kobieta w wieku reprodukcyjnym

00:06:59.520 --> 00:07:01.760
pracowałaby w pracy narażającej 
ją na takie toksyny,

00:07:02.560 --> 00:07:06.900
poza kobietą, która nie ma innego wyboru?
I to jest piękno tego systemu?

00:07:07.630 --> 00:07:10.330
Upadek lokalnych środowisk 
i gospodarek tutaj

00:07:11.030 --> 00:07:13.830
zapewnia stały dopływ ludzi, 
którzy nie mają innego wyboru.

00:07:14.600 --> 00:07:18.600
Na świecie 200 tys. ludzi dziennie 
przenosi się ze swoich środowisk,

00:07:19.310 --> 00:07:20.680
w których żyli od pokoleń

00:07:21.410 --> 00:07:26.810
do miast, wielu do slumsów, w poszukiwaniu pracy, 
bez znaczenia jak toksyczna praca to może być.

00:07:27.580 --> 00:07:30.420
Jak widzisz, nie tylko surowce 
są marnowane w tym systemie,

00:07:31.280 --> 00:07:33.720
ale też ludzie. Marnowane są całe społeczności.

00:07:34.490 --> 00:07:36.930
Tak, toksyna wchodzi, toksyna wychodzi.

00:07:37.590 --> 00:07:39.790
Wiele toksyn fabryki 
zostawiają w produktach,

00:07:40.730 --> 00:07:44.770
ale jeszcze więcej zostawiają w odpadach 
lub zanieczyszczeniach. A tworzą wiele zanieczyszczeń.

00:07:45.600 --> 00:07:50.870
W USA przemysł przyznaje się do wypuszczania ponad 
4 miliardów funtów toksycznych chemikaliów rocznie

00:07:51.600 --> 00:07:53.770
a prawdopodobnie jest to o wiele większa 
ilość niż ta, do której się przyznają.

00:07:54.540 --> 00:07:56.240
A więc to kolejny limit, no bo kto

00:07:56.940 --> 00:08:01.280
chciałby patrzeć na i wąchać 4 miliardy funtów 
chemikaliów rocznie? Więc co oni robią?

00:08:01.920 --> 00:08:05.120
Przenoszą brudne fabryki za morza, 
żeby zatruwać ziemię kogoś innego!

00:08:05.950 --> 00:08:10.250
Ale niespodziewanie, wiele tego zanieczyszczenia powietrza 
wraca do nas, przynoszona przed prądy powietrzne.

00:08:10.990 --> 00:08:14.630
Co się zatem dzieje, kiedy te wszystkie 
surowce zamieniają się w produkty?

00:08:15.430 --> 00:08:17.100
Przenoszą się tutaj, do dystrybucji.

00:08:18.260 --> 00:08:22.460
Teraz dystrybucja oznaczania sprzedawanie tych 
wszystkich toksycznych śmieci tak szybko jak to możliwe.

00:08:23.140 --> 00:08:27.980
Celem jest utrzymanie niskich cen, skłonienie 
ludzi do zakupów i utrzymanie zapasów w ruchu.

00:08:29.040 --> 00:08:32.410
Jak utrzymują ceny nisko?
Nie płacą dobrze pracownikom sklepu

00:08:33.080 --> 00:08:37.550
i skąpią na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli 
tylko mogą. To wszystko to eksternalizacja kosztów.

00:08:38.320 --> 00:08:42.320
To oznacza, że prawdziwe koszty produkcji 
nie są zawarte w cenie.

00:08:43.090 --> 00:08:45.590
Innymi słowy, nie płacimy 
za rzeczy, które kupujemy.

00:08:46.260 --> 00:08:47.590
Myślałam o tym pewnego dnia.

00:08:48.260 --> 00:08:50.160
Szłam do pracy i chciałam 
posłuchać wiadomości,

00:08:50.900 --> 00:08:52.330
więc wpadłam do Radio Shack, 
żeby kupić radio.

00:08:53.000 --> 00:08:55.840
Znalazłam to małe zielone radyjko 
za 4 dolary 99 centów.

00:08:56.670 --> 00:08:58.840
Stałam w kolejce do kasy 
i myślałam nad tym

00:08:59.610 --> 00:09:02.610
jak 4,99 może pokryć koszty

00:09:03.440 --> 00:09:07.580
wykonania radia i dostarczenia go w moje ręce? 
Metal został wydobyty zapewne w RPA,

00:09:08.380 --> 00:09:12.350
ropa została wydobyta w Iraku,
plastik został wyprodukowany w Chinach,

00:09:13.150 --> 00:09:16.450
a całość została połączona przez jakiegoś 
15-latka w maquiladorze w Meksyku.

00:09:17.960 --> 00:09:21.430
4,99 nie wystarczy nawet 
na wynajęcie półki w sklepie,

00:09:22.230 --> 00:09:24.670
nie wspominając nawet o pensji doradców 
sklepowych, którzy pomogli mi je wybrać

00:09:25.530 --> 00:09:28.400
lub o wielokrotnych rejsach oceanicznych 
i przejazdach ciężarówek z częściami do tego radyjka.

00:09:29.740 --> 00:09:33.480
Tak zrozumiałam, że nie zapłaciłam 
za to radio. Kto zapłacił?

00:09:34.240 --> 00:09:37.240
Ci ludzie zapłacili utratą 
ich bazy surowców naturalnych.

00:09:37.980 --> 00:09:42.180
Ci ludzie zapłacili utratą ich czystego powietrza 
oraz wzrostem zachorowań na astmę i raka.

00:09:43.020 --> 00:09:47.260
Dzieci w Kongo płacą ich przyszłością. 
30% dzieci w Kongo

00:09:48.020 --> 00:09:49.120
porzuciło szkołę, żeby wydobywać koltan

00:09:49.960 --> 00:09:52.200
metal potrzebny do naszej 
taniej i dostępnej elektroniki.

00:09:53.030 --> 00:09:55.870
Ci ludzie zapłacili swoim własnym 
ubezpieczeniem zdrowotnym.

00:09:56.530 --> 00:10:01.500
Wzdłuż całego systemu ludzie dołożyli się, 
żebym mogła kupić radio za 4,99.

00:10:02.240 --> 00:10:05.080
A ich wkład nie jest zanotowany 
w żadnej księgowości.

00:10:05.900 --> 00:10:10.370
To jest właśnie eksternalizowanie 
prawdziwych kosztów produkcji.

00:10:11.440 --> 00:10:15.140
A to prowadzi nas do złotej strzały konsumpcji.

00:10:16.280 --> 00:10:18.920
To jest serce systemu,
silnik, który go napędza.

00:10:19.720 --> 00:10:24.390
Jest to tak ważne, że ochrona tej strzały 
stała się głównym priorytetem tych ludzi.

00:10:25.020 --> 00:10:27.890
Dlatego po 11 września 2001, 
kiedy USA było w szoku

00:10:28.630 --> 00:10:30.970
a prezydent Bush mógł zasugerować 
każdą z tych rzeczy:

00:10:31.660 --> 00:10:36.800
opłakujcie, módlcie się, miejcie nadzieję. 
NIE. On powiedział: kupujcie. KUPUJCIE!

00:10:37.470 --> 00:10:43.240
Staliśmy się narodem konsumentów. Nasza 
podstawowa tożsamość to bycie konsumentami,

00:10:44.080 --> 00:10:46.520
nie matkami, nauczycielami, rolnikami,
ale konsumentami.

00:10:47.950 --> 00:10:50.750
Podstawowy sposób oceny naszej wartości 
to ocena w jakiej mierze

00:10:51.520 --> 00:10:56.020
przyczyniamy się do tej strzały, 
jak dużo konsumujemy. A konsumujemy!

00:10:56.760 --> 00:11:01.870
Kupujemy, i kupujemy, i kupujemy. 
Zapewniamy przepływ materiałów i one płyną!

00:11:02.700 --> 00:11:09.590
Zgadnij, jaki procent całości materiałów, które przepłynęły przez system 
wciąż są w użyciu po 6 miesiącach od daty ich sprzedaży?

00:11:11.920 --> 00:11:20.650
Pięćdziesiąt procent? Dwadzieścia? NIE. 
Jeden procent. Jeden! Innymi słowy, 99% rzeczy,

00:11:21.350 --> 00:11:24.820
które zbieramy, wydobywamy, przetwarzamy, 
transportujemy, 99% rzeczy, które przechodzi przez system

00:11:25.520 --> 00:11:30.190
jest wyrzucane na śmietnik przed upływem 
6 miesięcy. Jak możemy żyć na planecie

00:11:30.920 --> 00:11:34.620
z takim poziomem zużycia?
Nie zawsze tak było.

00:11:35.030 --> 00:11:38.570
Przeciętny mieszkaniec USA konsumuje 
obecnie dwukrotnie więcej niż 50 lat temu.

00:11:39.400 --> 00:11:43.900
Zapytaj babcię. W jej czasach zarządzanie, 
przedsiębiorczość i gospodarność były w cenie.

00:11:44.670 --> 00:11:49.010
Więc, jak do tego doszło? Nie stało się 
to przypadkiem. To było zaplanowane.

00:11:49.880 --> 00:11:53.750
Krótko po II wojnie światowej, ci ludzie 
kombinowali, jak podnieść gospodarkę.

00:11:53.810 --> 00:12:00.351
Analityk handlu detalicznego Victor Lebow zaproponował 
rozwiązanie, które stało się normą w tym systemie.

00:12:00.351 --> 00:12:04.170
Powiedział: "Nasza gospodarka żąda, 
żebyśmy uczynili konsumpcję naszym sposobem na życie,

00:12:04.170 --> 00:12:07.720
żebyśmy przekształcili zakupy w rytuały, 
żebyśmy szukali naszej duchowej satysfakcji

00:12:07.740 --> 00:12:12.010
w zadowoleniu naszego ego, w konsumpcji.

00:12:12.010 --> 00:12:17.840
Musimy konsumować rzeczy, zużywać je, 
zastępować i wyrzucać w przyśpieszonym tempie.

00:12:17.840 --> 00:12:20.990
Rada Doradców Gospodarczych 
prezydenta Eisenhowera powiedziała, że:

00:12:21.027 --> 00:12:25.160
"Ostatecznym celem amerykańskiej gospodarki jest 
produkowanie większej ilości dóbr konsumenckich."

00:12:25.160 --> 00:12:26.790
WIĘCEJ DÓBR KONSUMENCKICH?

00:12:26.790 --> 00:12:32.840
Nasz ostateczny cel? Nie zapewnienie opieki zdrowotnej, 
lub edukacji, lub bezpiecznego transportu,

00:12:32.840 --> 00:12:36.190
lub równowagi, lub sprawiedliwości?
Dobra konsumenckie?

00:12:36.190 --> 00:12:40.290
Jak udało im się skłonić nas do przejścia 
na ten program tak entuzjastycznie?

00:12:40.290 --> 00:12:45.480
Dwie z ich najbardziej efektywnych strategii 
to zaplanowana żywotność i planowane starzenie.

00:12:45.480 --> 00:12:49.740
Zaplanowana żywotność to inne słowo 
na projektowanie na śmietnik.

00:12:49.740 --> 00:12:52.910
Znaczy to, że celowo robią oni rzeczy tak,
żeby jak najszybciej stawały się bezużyteczne,

00:12:52.910 --> 00:12:55.320
żebyśmy cisnęli je w kąt i kupili nowe.

00:12:55.320 --> 00:12:58.860
To oczywiste z rzeczami jak torby plastikowe 
i kubki na kawę, ale są też większe rzeczy:

00:12:58.860 --> 00:13:04.790
mopy, DVD, aparaty fotograficzne, 
nawet grille, wszystko! Nawet komputery!

00:13:04.790 --> 00:13:06.660
Czy zauważyłeś, że kiedy kupujesz 
nowy komputer teraz,

00:13:06.660 --> 00:13:08.840
technologia zmienia się 
tak szybko, że po kilku latach

00:13:08.840 --> 00:13:12.280
właściwie uniemożliwia komunikację? 
Zaciekawiło mnie to,

00:13:12.290 --> 00:13:16.280
więc otworzyłam duży komputer osobisty, 
żeby zobaczyć, co jest w środku. I zobaczyłam,

00:13:16.280 --> 00:13:21.410
że część, która zmienia się co roku,
jest tylko małym kawałeczkiem w rogu.

00:13:21.410 --> 00:13:25.250
Ale nie możesz wymienić tylko tej części, 
bo każda nowa wersja ma inny kształt,

00:13:25.250 --> 00:13:28.580
więc musisz rzucić w kąt cały sprzęt i kupić nowy.

00:13:30.760 --> 00:13:33.840
Czytałam magazyny o projektowaniu przemysłowym 
z lat 50. XX wieku, kiedy zaplanowana żywotność

00:13:33.840 --> 00:13:37.420
była wprowadzana. Projektanci są 
tak otwarci na ten temat.

00:13:37.420 --> 00:13:41.070
Dyskutują nawet o tym, jak szybko 
mogą sprawić, żeby rzecz się zepsuła,

00:13:41.070 --> 00:13:45.480
ale żeby pozostawić u klienta wystarczająco 
dużo wiary w produkt, żeby kupił go ponownie.

00:13:45.480 --> 00:13:46.850
Taka była intencja.

00:13:47.550 --> 00:13:51.090
Ale rzeczy nie nadążają się psuć, żeby utrzymać tę strzałkę na fali,

00:13:51.090 --> 00:13:54.010
więc istnieje także planowane starzenie.

00:13:54.010 --> 00:13:59.340
Teraz planowane starzenie przekonuje nas, żeby 
wyrzucić rzeczy, które są jeszcze całkiem przydatne.

00:13:59.340 --> 00:14:03.470
Jak oni to robią? Zmieniają wygląd rzeczy.

00:14:03.470 --> 00:14:06.130
Jeśli kupiłeś swoje rzeczy parę lat temu,

00:14:06.130 --> 00:14:09.660
każdy widzi, że nie wsparłeś ostatnio tej strzałki

00:14:09.660 --> 00:14:14.390
i odkąd demonstrujemy naszą wartość przez 
wspieranie tej strzałki, może to być zawstydzające

00:14:14.690 --> 00:14:16.640
Kiedy miałam ten sam stary biały monitor

00:14:16.640 --> 00:14:21.070
na moim biurku przez 5 lat. Moja koleżanka
po prostu dostała nowy komputer.

00:14:21.070 --> 00:14:24.510
Ona ma płaski, błyszczący, elegancki monitor.

00:14:24.510 --> 00:14:27.760
Pasuje do jej komputera. Pasuje do 
jej telefonu, nawet do jej organizera.

00:14:27.760 --> 00:14:31.040
Ona wygląda, jakby wybierała się w kosmos,

00:14:31.040 --> 00:14:34.480
a ja wyglądam, jakby 
na moim biurku stała pralka.

00:14:35.190 --> 00:14:38.580
Moda jest kolejnym dobrym przykładem. 
Zastanawiałeś się dlaczego kobiece obcasy

00:14:38.580 --> 00:14:42.950
co roku zmieniają się z grubych na 
cienkie i odwrotnie? To nie skutek debaty,

00:14:42.950 --> 00:14:47.540
który obcas jest zdrowszy dla kobiecych stóp. 
To dlatego, że noszenie grubych obcasów

00:14:47.540 --> 00:14:51.950
w roku cieniutkich szpilek pokazuje wszystkim, 
że nie wzmocniłaś ostatnio strzałki,

00:14:51.950 --> 00:14:56.320
a więc nie jesteś tak samo wartościowa, 
jak osoba w cienkich szpilkach obok Ciebie

00:14:56.320 --> 00:14:59.930
lub jak w jakiejś reklamie. 
To podtrzymuje kupowanie nowych butów.

00:15:00.660 --> 00:15:03.840
Reklamy i media ogólnie 
grają w tym dużą rolę.

00:15:04.410 --> 00:15:08.830
Każdy w USA jest bombardowany 
3000 reklam w ciągu dnia.

00:15:08.830 --> 00:15:13.630
W ciągu roku widzimy więcej reklam niż 
ludzie 50 lat temu widzieli 50 lat temu.

00:15:13.630 --> 00:15:18.840
A jak myślisz, co jest celem reklam oprócz 
uczynienia nas nieszczęśliwymi z powodu tego, co mamy?

00:15:18.840 --> 00:15:21.420
3000 razy dziennie słyszymy, że nasza 
fryzura jest zła, nasza skóra jest zła,

00:15:21.420 --> 00:15:24.250
nasze ubrania są złe, nasze meble są złe,
nasze samochody są złe, my jesteśmy źli,

00:15:24.250 --> 00:15:26.780
ale możemy to wszystko naprawić, 
jeśli tylko pójdziemy na zakupy

00:15:27.830 --> 00:15:31.140
Media pomagają także przez 
ukrywanie tego, i tego,

00:15:31.990 --> 00:15:35.090
tak że jedyna część gospodarki materiałowej, jaką widzimy, to zakupy.

00:15:35.090 --> 00:15:39.710
Wydobycie, produkcja i utylizacja 
odbywają się poza zasięgiem naszego wzroku.

00:15:41.410 --> 00:15:44.610
W USA mamy więcej rzeczy niż kiedykolwiek wcześniej,

00:15:44.610 --> 00:15:47.350
ale ankiety pokazują, że nasze 
narodowe szczęście spada.

00:15:47.800 --> 00:15:52.940
Nasze narodowe szczęście poszybowało w górę w latach 
50. XX w., w tym samym czasie, kiedy wybuchła zakupomania

00:15:52.940 --> 00:15:55.740
Hmmm. ciekawy zbieg okoliczności.

00:15:55.740 --> 00:15:57.880
Myślę, że wiem dlaczego.

00:15:57.880 --> 00:16:01.760
Mamy więcej rzeczy, ale mamy mniej czasu 
na rzeczy, które naprawdę nas uszczęśliwiają:

00:16:01.760 --> 00:16:06.910
przyjaciół, rodzinę, czas wolny. 
Pracujemy więcej niż kiedykolwiek.

00:16:06.910 --> 00:16:11.120
Niektórzy analitycy mówią, że mamy mniej wolnego 
niż kiedykolwiek od czasów feudalizmu.

00:16:11.220 --> 00:16:15.180
A wiesz jakie są nasze dwa główne zajęcia 
w tym krótkim czasie wolnym, który mamy?

00:16:15.830 --> 00:16:17.870
Oglądanie telewizji i zakupy.

00:16:17.870 --> 00:16:21.300
W USA spędzamy 3 do 4 razy 
więcej godzin na zakupach

00:16:21.300 --> 00:16:24.410
niż nasi odpowiednicy w Europie. 
Jesteśmy więc w tej absurdalnej sytuacji,

00:16:24.410 --> 00:16:28.050
że idziemy do pracy, albo nawet do dwóch 
i wracamy do domu, i jesteśmy wykończeni,

00:16:28.050 --> 00:16:32.340
więc padamy na naszą nową kanapę i oglądamy TV, 
a reklamy mówią, że jesteśmy do niczego,

00:16:32.340 --> 00:16:35.350
więc idziemy do sklepu, żeby coś kupić i poczuć się 
lepiej, a wtedy musimy pracować więcej,

00:16:35.350 --> 00:16:37.990
żeby zapłacić za rzeczy, które właśnie kupiliśmy, 
więc przychodzimy do domu jeszcze bardziej zmęczeni

00:16:37.990 --> 00:16:40.970
i siedzimy i oglądamy TV, gdzie mówią, 
że znowu musisz iść do sklepu

00:16:40.970 --> 00:16:44.970
i jesteśmy w tym szalonym kieracie 
pracuj-oglądaj-kupuj i możemy po prostu przestać

00:16:46.590 --> 00:16:49.600
Na koniec, co się dzieje z tymi 
wszystkimi rzeczami, które i tak kupujemy?

00:16:49.600 --> 00:16:51.700
Przy tym poziomie konsumpcji, 
nie mieści się to w naszych domach,

00:16:51.700 --> 00:16:56.190
chociaż przeciętny dom w USA podwoił swoją wielkość od lat 70. XX w.

00:16:56.190 --> 00:16:57.860
To wszystko idzie na śmietnik.

00:16:57.860 --> 00:17:00.150
A to prowadzi nas do utylizacji. 
To część gospodarki materiałowej,

00:17:00.150 --> 00:17:05.600
którą wszyscy znają głównie przez to, że sami wyrzucamy śmieci.

00:17:05.630 --> 00:17:09.510
Każdy w USA wytwarza 
4,5 funta śmieci dziennie.

00:17:09.510 --> 00:17:12.090
To podwójna ilość tego, 
co wytwarzaliśmy trzydzieści lat temu.

00:17:12.090 --> 00:17:16.920
Wszystkie te śmieci trafiają na składowisko odpadów, 
które jest po prostu wielką dziurą w ziemi,

00:17:16.920 --> 00:17:22.660
lub jeśli masz pecha, najpierw śmieci są spalane
w spalarni i dopiero potem wyrzucane na wysypisko.

00:17:22.660 --> 00:17:27.950
Oba sposoby zatruwają powietrze, ziemię, 
wodę i, nie zapomnij, zmieniają klimat.

00:17:27.950 --> 00:17:30.840
Spalanie odpadów jest naprawdę złe.

00:17:30.840 --> 00:17:34.480
Pamiętasz te toksyny, o których 
mówiliśmy na etapie produkcji?

00:17:34.480 --> 00:17:37.990
Spalanie śmieci uwalnia 
toksyny do powietrza.

00:17:37.990 --> 00:17:41.470
Nawet gorzej, tworzy to nowe 
supertoksyny. Jak dioksyny...

00:17:41.470 --> 00:17:46.460
Dioksyna jest najbardziej toksyczną substancją 
produkowaną przez człowieka znaną nauce.

00:17:46.460 --> 00:17:49.390
A spalarnie odpadów 
są głównym źródłem dioksyn.

00:17:49.390 --> 00:17:54.540
Znaczy to, że możemy powstrzymać główne źródło 
najtoksyczniejszej znanej nam substancji

00:17:54.540 --> 00:17:58.610
po prostu przestając spalać śmieci. 
Możemy to zatrzymać dzisiaj.

00:17:58.610 --> 00:18:03.160
Teraz niektóre firmy nie chcą uporać się 
z budowaniem wysypisk i spalarni tutaj,

00:18:03.160 --> 00:18:08.160
więc eksportują również utylizację. 
Co z recyklingiem? Czy recykling pomaga?

00:18:08.160 --> 00:18:13.380
Tak, recykling pomaga, redukuje 
ilość odpadów na tym końcu

00:18:13.380 --> 00:18:16.480
i redukuje presję wydobywania i zbierania 
nowych rzeczy na tym końcu.

00:18:16.480 --> 00:18:21.730
Tak, tak, tak, powinniśmy stosować 
recykling. Ale sam recykling nie wystarcza.

00:18:21.730 --> 00:18:24.960
Recykling nigdy nie wystarczy. 
Z kilku powodów.

00:18:24.960 --> 00:18:28.730
Po pierwsze, śmieci pochodzące z naszych 
domów to tylko wierzchołek góry lodowej.

00:18:28.730 --> 00:18:32.590
Na każdy kosz śmieci, który wyrzucasz

00:18:32.590 --> 00:18:35.390
przypada 70 koszy odpadów, 
które powstały podczas produkcji

00:18:35.390 --> 00:18:38.280
tego jednego kosza, który właśnie wyrzucasz.

00:18:38.280 --> 00:18:41.800
Więc nawet jeśli recyklingowalibyśmy 
100% śmieci pochodzących z naszych domów,

00:18:41.800 --> 00:18:48.220
to nie docieramy do sedna problemów. Również wiele 
z odpadów nie może zostać użytych ponownie,

00:18:48.220 --> 00:18:53.140
ponieważ zawierają zbyt wiele toksyn lub 
są zaprojektowane tak, żeby nie można było ich zrecyklingować.

00:18:53.140 --> 00:18:57.400
Jak opakowania na sok, które składają się 
z metalu, z papieru i z plastiku

00:18:57.400 --> 00:19:02.830
połączonych razem. Nigdy nie możesz ich 
posegregować, żeby naprawdę je zrecyklingować.

00:19:02.830 --> 00:19:09.080
Jak widzisz, system jest w kryzysie. 
Na całej linii przekraczane są limity.

00:19:09.080 --> 00:19:12.510
Od zmiany klimatu do spadającego poziomu szczęścia,
to po prostu nie działa.

00:19:13.100 --> 00:19:15.970
Ale plusem takich wszechobecnych problemów

00:19:15.970 --> 00:19:18.180
jest wiele możliwości interwencji.

00:19:18.180 --> 00:19:22.950
Tu są ludzie pracujący nad ocaleniem 
lasów, a tu nad czystą produkcją.

00:19:22.950 --> 00:19:24.630
Ludzie walczący o prawa pracowników i sprawiedliwy handel

00:19:24.630 --> 00:19:27.870
i świadomą konsumpcję 
i blokowanie wysypisk oraz spalarni

00:19:27.870 --> 00:19:31.560
oraz, co najważniejsze, 
odzyskanie naszego rządu,

00:19:31.560 --> 00:19:34.440
aby był naprawdę tworzony 
przez ludzi i dla ludzi.

00:19:34.440 --> 00:19:39.110
Cała ta praca jest niezwykle istotna, 
ale rzeczy zaczną się naprawdę zmieniać,

00:19:39.110 --> 00:19:42.400
kiedy zobaczymy połączenia,
kiedy zobaczymy szerszy obraz.

00:19:42.400 --> 00:19:47.340
Kiedy ludzie wzdłuż tego systemu się zjednoczą,
możemy zawrócić i przekształcić system linearny

00:19:47.340 --> 00:19:51.910
w coś nowego. System,
który nie marnuje surowców ani ludzi.

00:19:51.910 --> 00:19:56.530
Bo to, co naprawdę musimy rzucić w kąt,
to stary sposób myślenia, że musimy wszystko wyrzucać.

00:19:56.530 --> 00:20:01.360
Istnieje nowa szkoła myślenia o rzeczach 
i jest oparta na trwałości i równowadze:

00:20:01.360 --> 00:20:04.350
Zielona Chemia, Zero Odpadów, 
Produkcja w Cyklu Zamkniętym,

00:20:04.350 --> 00:20:09.250
Energia Odnawialna, Gospodarki Lokalne. 
To już się dzieje.

00:20:09.250 --> 00:20:13.330
Niektórzy mówią, że to nierealistyczne, 
idealistyczne, że to się nie uda.

00:20:13.330 --> 00:20:17.900
Ale ja mówię, że nierealistyczni są ci, 
którzy chcą nadal podążać starą drogą.

00:20:17.900 --> 00:20:19.770
To jest marzycielstwo.

00:20:19.770 --> 00:20:24.950
Pamiętaj, że stary sposób nie przydarzył się tak po prostu. 
On nie jest jak grawitacja, czyli coś, z czym po prostu musimy żyć.

00:20:24.950 --> 00:20:29.850
Stworzyli go ludzie, a my też jesteśmy ludźmi. Stwórzmy więc coś nowego.