Types of immune responses: Innate and Adaptive. Humoral vs. Cell-Mediated

W ostatnim filmiku mówiliśmy trochę

o układzie odpornościowym (immunologicznym).

W tym filmiku skoncentrujemy się na odporności

nieswoistej, czyli inaczej odporności wrodzonej.

Zapiszę to.

Odporność nieswoista.

Nawet w obrębie odporności nieswoistej możemy wyróżnić

dwie linie obrony. Pierwsza z nich obejmuje

nienaruszoną skórę i prawidłowe pH pokrywającej ją warstwy

lipidowej (5,5), silnie kwaśny sok żołądkowy i śluz w drogach oddechowych.

To naturalne bariery, które uniemożliwiają

napływ patogenów (biologicznych czynników chorobotwórczych) do wnętrza ciała.

Kiedy jednak jakiś patogen się przedrze

przez pierwszą linię obrony (bariera bierna),

czeka na niego druga linia mechanizmów niesowistych.

Nieswoistych, czyli takich, które są ukierunkowane na

wszystkie patogeny, a nie na jakieś konkretne typy wirusów,

białek czy bakterii.

Mechanizmy nieswoiste działają przeciw temu, co podejrzanie przypomina patogen.

Odporność nieswoista to zjadanie patogenów,

zabijanie patogenów

i wywoływanie stanu zapalnego.

Mówiliśmy już, że przedostanie się patogenu przez bariery bierne wywołuje

stan zapalny, o którym opowiem więcej, kiedy przygotuję

filmiki o swoistej odpowiedzi immunologicznej.

Patogen wywołuje stan zapalny, który umożliwia

transport odpowiednich komórek i substancji do miejsca zakażenia.

Patogen pobudza też aktywność fagocytów, czyli

komórek, które pochłaniają inne (fagocytują, "pożerają")

O fagocytach mówiliśmy w poprzednim filmiku -

to różnego typu białe krwinki, czyli

leukocyty.

Zaznaczę to na biało.

Fagocyty to różne typy białych krwinek, na przykład

komórki dendrytyczne, makrofagi czy neutrofile.

To wszystko leukocyty.

To nie wszystkie możliwe typy białych krwinek.

Będziemy mówili jeszcze o wielu innych.

Biała krwinka to inaczej leukocyt.

Leukocyt

To wszystko mechanizmy odporności nieswoistej.

Działające według prostych zasad - nie wpuszczamy patogenu do wnętrza ciała,

a jeśli już się przedrze, to rozpoznajemy go jako czynnik chorobotwórczy

i zjadamy (fagocytujemy).

Fagocyty mają receptory, które pozwalają im

rozpoznać cechy patogenów, na przykład podwójną nić RNA, którą

mogą mieć jedynie wirusy.

Fagocyty zjadają każdego podejrzanego.

Nie rozpoznają typów wirusów, nie przechowują informacji

o patogenach spotkanych i zjedzonych w przeszłości.

Dlatego mówimy o odporności nieswoistej.

W kwestii odporności na prawdę ciekawe jest to, że

mechanizmy nieswoiste występują u większości organizmów wielokomórkowych -

kręgowców, bezkręgowców, nawet u roślin i grzybów.

Ale odporność swoista jest stosunkowo nowym wynalazkiem ewolucyjnym.

Chciałbym opowiedzieć trochę o swoistej odporności

u ludzi.

Odporność swoista.

To drugi typ mechanizmów odporności.

Narysuję to tak.

Mamy odporność swoistą, odporność,

która może się adaptować (odporność adaptacyjna).

Pewnie coś o tym słyszeliście.

jestem odporny na jakąś bakterię, na jakiś wirus.

Nabyłem tę odporność - system się zaadaptował.

Ta odporność opiera się na wcześniejszym kontakcie z patogenem.

Elementem mechanizmów odporności swoistej --mówiłem o tym trochę,

kiedy opowiadałem o komórkach prezentujących antygeny --

elementem tych mechanizmów mogą być fagocyty.

Jeszcze się w to zagłębimy, ale na razie nie chcę Wam

namieszać.

W mechanizmach odporności swoistej główną rolę odgrywają limfocyty.

Nie należy ich mylić z leukocytami, ponieważ są

jednym z typów leukocytów.

Zapiszę to.

Limfocyty - to główni bohaterowie.

Limfocyty biorą udział w odporności swoistej,

a fagocyty, głównie, w nieswoistej,

ale oba typy komórek należą do białych ciałek krwi.

Limfocyty to kolejny typ białych ciałek krwi,

czyli leukocytów.

Nie chcę, żebyście pogubili się gdzieś w tym poplątanymwykresie,

ale żebyście poznali potrzebne nazwy.

kiedy ktoś mówi o białych ciałkach krwi,

ma na myśli wszystkie te komórki, które, kiedy po raz pierwszy

rozdzielono składniki krwi --

otrzymano wtedy czerwone krwinki, które osadziły się na dnie probówki,

białą, pienistą warstwę gdzieś po środku - to były

właśnie białe ciałka krwi -

oraz płyn na górze, czyli osocze krwi -

frakcję płynną.

To dlatego mówimy zbiorczo o białych ciałkach krwi,

które dzielą się na wiele typów i pełnią różne role.

Wśród limfocytów wyróżniamy limfocyty B (szpikozależne)

oraz limfocyty T (grasiczozależne).

Limfocyty T

Litery B i T są związane z miejcem dojrzewania limfocytów.

Limfocyty B dojrzewają w organie o nazwie

bursa (kaletka) Fabrycjusza

Bursa, więc limfocyty B.

Bursa Fabrycjusza jest częścią układu odpornościowego

u ptaków.

B pochodzi od słowa bursa. U ludzi limfocyty B

powstają w szpiku kostnym.

U człowieka limfocyty B powstają w szpiku kostnym,

ang. bone marrow, czyli też B.

Limfocyty B powstają w szpiku kostnym (bone marrow),

ale ich nazwa pochodzi od bursy Fabrycjusza,

co pewnie nie jest łatwo zapamiętać.

U ludzi limfocyty B powstają w szpiku kostnym (ang. bone marrow),

a dojrzewają obwodowych narządach limfatycznych (np. śledziona, węzły limfatyczne).

Limfocyty T również powstają w szpiku kostnym,

ale dojrzewają w grasicy, po łacinie thymus.

Thymus, więc limfocyty T.

T jak thymus, czyli grasica.

W tym filmiku skupię się na limfocytach B,

bo gdybym chciał omówić wszystko,

to powstałby z tego film pełnometrażowy.

Zresztą w jakiś sposób, chociaż nie chcę mówić tu

o ulubionych krwinkach, ale w jakiś sposób

po prostu lubię limfocyty B.

Limfocyty B biorą udział w odporności swoistej, w tak zwanej

odpowiedzi humoralnej (odporność humoralna).

Odpowiedź humoralna

Zaraz wyjaśnię, co znaczy humoralny. W każdym razie

nie ma to związku z poczuciem humoru.

Limfocyty T biorą udział w odporności swoistej, w części nazywanej

odpowiedzią komórkową (odporność komórkowa), o czym

opowiem w kolejnym filmiku.

Odpowiedź komórkowa (warunkowana przez komórki).

Możemy wyróżnić kilka typów (klas) limfocytów T.

Wśród nich będą pomocnicze limfocyty T

i cytotoksyczne limfocyty T.

Wiem, że za pierwszym razem cieżko to ogarnąć

i dlatego postaram się teraz skupić

na limfocytach B.

Później przekonacie się, że pomocnicze limfocyty T

są potrzebne do rozpoczęcia i intensyfikowania

odpowiedzi humoralnej.

Mówiąc najprościej, różnica między odpowiedzią

humoralną a warunkowaną przez komórki jest taka --

-- dochodzi do zakażenia, powiedzmy, że

złapałem jakiś wirus.

To są komórki mojego ciała.

Początkowo wirus po prostu unosi się

w moich płynach ustrojowych.

I to właśnie z płynami ustrojowymi związana jest odpowiedź humoralna.

Po łacinie humor to po prostu płyn

mamy tu infekujące wirusy.

Zaznaczę je innym kolorem.

Te wirusy unoszą się w płynach ustrojowych.

Unoszą się, a nie wnikają do wnętrza

komórek. To właśnie w bezkomórkowym płynie rozpoczyna się

odpowiedź humoralna.

Tak samo będzie się działo, gdy w płynie unoszą się bakterie,

które jeszcze nie wniknęły do komórek.

Po prostu pływają sobie i do tego przyda nam się

odpowiedź humoralna.

Kiedy patogeny przenikają do wnętrza komórek,

czyli mamy zakażone wirusem komórki,

które zaczynają produkować nowe wirusy, wykorzystując

własne mechanizmy komórkowe, wtedy sprawa staje się

znacznie bardziej skomplikowana - jak poradzić sobie

z zainfekowanymi komórkami i z wirusami, które

już nie unoszą się w płynie ustrojowym.

Pewnie trzeba by było zabić zainfekowane komórki,

bo chociaż są nasze, to teraz produkują wirusy

lub zostały zasiedlone przez bakterie.

W obu przypadkach trzeba te komórki usunąć.

Powiem o tyw więcej w filmiku o odporności komórkowej.