[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.50,0:00:02.34,Default,,0000,0000,0000,,W ostatnim filmiku mówiliśmy trochę Dialogue: 0,0:00:02.34,0:00:04.65,Default,,0000,0000,0000,,o układzie odpornościowym (immunologicznym). Dialogue: 0,0:00:04.65,0:00:09.93,Default,,0000,0000,0000,,W tym filmiku skoncentrujemy się na odporności Dialogue: 0,0:00:09.93,0:00:10.70,Default,,0000,0000,0000,,nieswoistej, czyli inaczej odporności wrodzonej. Dialogue: 0,0:00:10.70,0:00:11.94,Default,,0000,0000,0000,,Zapiszę to. Dialogue: 0,0:00:11.94,0:00:17.10,Default,,0000,0000,0000,,Odporność nieswoista. Dialogue: 0,0:00:17.10,0:00:20.31,Default,,0000,0000,0000,,Nawet w obrębie odporności nieswoistej możemy wyróżnić Dialogue: 0,0:00:20.31,0:00:24.87,Default,,0000,0000,0000,,dwie linie obrony. Pierwsza z nich obejmuje Dialogue: 0,0:00:24.87,0:00:30.03,Default,,0000,0000,0000,,nienaruszoną skórę i prawidłowe pH pokrywającej ją warstwy Dialogue: 0,0:00:30.03,0:00:33.42,Default,,0000,0000,0000,,lipidowej (5,5), silnie kwaśny sok żołądkowy i śluz w drogach oddechowych. Dialogue: 0,0:00:33.42,0:00:35.64,Default,,0000,0000,0000,,To naturalne bariery, które uniemożliwiają Dialogue: 0,0:00:35.64,0:00:38.21,Default,,0000,0000,0000,,napływ patogenów (biologicznych czynników chorobotwórczych) do wnętrza ciała. Dialogue: 0,0:00:38.21,0:00:39.52,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy jednak jakiś patogen się przedrze Dialogue: 0,0:00:39.52,0:00:42.83,Default,,0000,0000,0000,,przez pierwszą linię obrony (bariera bierna), Dialogue: 0,0:00:42.83,0:00:45.73,Default,,0000,0000,0000,,czeka na niego druga linia mechanizmów niesowistych. Dialogue: 0,0:00:45.73,0:00:48.97,Default,,0000,0000,0000,,Nieswoistych, czyli takich, które są ukierunkowane na Dialogue: 0,0:00:48.97,0:00:51.68,Default,,0000,0000,0000,,wszystkie patogeny, a nie na jakieś konkretne typy wirusów, Dialogue: 0,0:00:51.68,0:00:53.46,Default,,0000,0000,0000,,białek czy bakterii. Dialogue: 0,0:00:53.46,0:00:55.43,Default,,0000,0000,0000,,Mechanizmy nieswoiste działają przeciw temu, co podejrzanie przypomina patogen. Dialogue: 0,0:00:55.43,0:00:56.26,Default,,0000,0000,0000,,Odporność nieswoista to zjadanie patogenów, Dialogue: 0,0:00:56.26,0:00:56.95,Default,,0000,0000,0000,,zabijanie patogenów Dialogue: 0,0:00:56.95,0:00:59.45,Default,,0000,0000,0000,,i wywoływanie stanu zapalnego. Dialogue: 0,0:00:59.45,0:01:01.71,Default,,0000,0000,0000,,Mówiliśmy już, że przedostanie się patogenu przez bariery bierne wywołuje Dialogue: 0,0:01:01.71,0:01:06.23,Default,,0000,0000,0000,,stan zapalny, o którym opowiem więcej, kiedy przygotuję Dialogue: 0,0:01:06.23,0:01:09.47,Default,,0000,0000,0000,,filmiki o swoistej odpowiedzi immunologicznej. Dialogue: 0,0:01:09.47,0:01:11.58,Default,,0000,0000,0000,,Patogen wywołuje stan zapalny, który umożliwia Dialogue: 0,0:01:11.58,0:01:14.99,Default,,0000,0000,0000,,transport odpowiednich komórek i substancji do miejsca zakażenia. Dialogue: 0,0:01:14.99,0:01:20.07,Default,,0000,0000,0000,,Patogen pobudza też aktywność fagocytów, czyli Dialogue: 0,0:01:20.07,0:01:22.81,Default,,0000,0000,0000,,komórek, które pochłaniają inne (fagocytują, "pożerają") Dialogue: 0,0:01:22.81,0:01:24.94,Default,,0000,0000,0000,,O fagocytach mówiliśmy w poprzednim filmiku - Dialogue: 0,0:01:24.94,0:01:29.07,Default,,0000,0000,0000,,to różnego typu białe krwinki, czyli Dialogue: 0,0:01:29.07,0:01:30.53,Default,,0000,0000,0000,,leukocyty. Dialogue: 0,0:01:30.53,0:01:35.38,Default,,0000,0000,0000,,Zaznaczę to na biało. Dialogue: 0,0:01:35.38,0:01:38.67,Default,,0000,0000,0000,,Fagocyty to różne typy białych krwinek, na przykład Dialogue: 0,0:01:38.67,0:01:43.32,Default,,0000,0000,0000,,komórki dendrytyczne, makrofagi czy neutrofile. Dialogue: 0,0:01:43.32,0:01:45.90,Default,,0000,0000,0000,,To wszystko leukocyty. Dialogue: 0,0:01:45.90,0:01:47.74,Default,,0000,0000,0000,,To nie wszystkie możliwe typy białych krwinek. Dialogue: 0,0:01:47.74,0:01:50.31,Default,,0000,0000,0000,,Będziemy mówili jeszcze o wielu innych. Dialogue: 0,0:01:50.31,0:01:51.92,Default,,0000,0000,0000,,Biała krwinka to inaczej leukocyt. Dialogue: 0,0:01:51.92,0:01:55.56,Default,,0000,0000,0000,,Leukocyt Dialogue: 0,0:01:55.56,0:01:57.62,Default,,0000,0000,0000,,To wszystko mechanizmy odporności nieswoistej. Dialogue: 0,0:01:57.62,0:01:59.66,Default,,0000,0000,0000,,Działające według prostych zasad - nie wpuszczamy patogenu do wnętrza ciała, Dialogue: 0,0:01:59.66,0:02:01.92,Default,,0000,0000,0000,,a jeśli już się przedrze, to rozpoznajemy go jako czynnik chorobotwórczy Dialogue: 0,0:02:01.92,0:02:02.88,Default,,0000,0000,0000,,i zjadamy (fagocytujemy). Dialogue: 0,0:02:02.88,0:02:03.98,Default,,0000,0000,0000,,Fagocyty mają receptory, które pozwalają im Dialogue: 0,0:02:03.98,0:02:06.17,Default,,0000,0000,0000,,rozpoznać cechy patogenów, na przykład podwójną nić RNA, którą Dialogue: 0,0:02:06.17,0:02:08.03,Default,,0000,0000,0000,,mogą mieć jedynie wirusy. Dialogue: 0,0:02:08.03,0:02:08.95,Default,,0000,0000,0000,,Fagocyty zjadają każdego podejrzanego. Dialogue: 0,0:02:08.95,0:02:10.55,Default,,0000,0000,0000,,Nie rozpoznają typów wirusów, nie przechowują informacji Dialogue: 0,0:02:10.55,0:02:12.40,Default,,0000,0000,0000,,o patogenach spotkanych i zjedzonych w przeszłości. Dialogue: 0,0:02:12.40,0:02:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego mówimy o odporności nieswoistej. Dialogue: 0,0:02:14.00,0:02:16.13,Default,,0000,0000,0000,,W kwestii odporności na prawdę ciekawe jest to, że Dialogue: 0,0:02:16.13,0:02:22.24,Default,,0000,0000,0000,,mechanizmy nieswoiste występują u większości organizmów wielokomórkowych - Dialogue: 0,0:02:22.24,0:02:28.29,Default,,0000,0000,0000,,kręgowców, bezkręgowców, nawet u roślin i grzybów. Dialogue: 0,0:02:28.29,0:02:32.02,Default,,0000,0000,0000,,Ale odporność swoista jest stosunkowo nowym wynalazkiem ewolucyjnym. Dialogue: 0,0:02:32.02,0:02:34.45,Default,,0000,0000,0000,,Chciałbym opowiedzieć trochę o swoistej odporności Dialogue: 0,0:02:34.45,0:02:35.70,Default,,0000,0000,0000,,u ludzi. Dialogue: 0,0:02:35.70,0:02:41.12,Default,,0000,0000,0000,,Odporność swoista. Dialogue: 0,0:02:41.12,0:02:42.47,Default,,0000,0000,0000,,To drugi typ mechanizmów odporności. Dialogue: 0,0:02:42.47,0:02:45.06,Default,,0000,0000,0000,,Narysuję to tak. Dialogue: 0,0:02:45.06,0:02:50.07,Default,,0000,0000,0000,,Mamy odporność swoistą, odporność, Dialogue: 0,0:02:50.07,0:02:52.69,Default,,0000,0000,0000,,która może się adaptować (odporność adaptacyjna). Dialogue: 0,0:02:52.69,0:02:54.85,Default,,0000,0000,0000,,Pewnie coś o tym słyszeliście. Dialogue: 0,0:02:54.85,0:03:00.69,Default,,0000,0000,0000,,jestem odporny na jakąś bakterię, na jakiś wirus. Dialogue: 0,0:03:00.69,0:03:03.80,Default,,0000,0000,0000,,Nabyłem tę odporność - system się zaadaptował. Dialogue: 0,0:03:03.80,0:03:06.80,Default,,0000,0000,0000,,Ta odporność opiera się na wcześniejszym kontakcie z patogenem. Dialogue: 0,0:03:06.80,0:03:12.58,Default,,0000,0000,0000,,Elementem mechanizmów odporności swoistej --mówiłem o tym trochę, Dialogue: 0,0:03:12.58,0:03:16.60,Default,,0000,0000,0000,,kiedy opowiadałem o komórkach prezentujących antygeny -- Dialogue: 0,0:03:16.60,0:03:18.81,Default,,0000,0000,0000,,elementem tych mechanizmów mogą być fagocyty. Dialogue: 0,0:03:18.81,0:03:20.43,Default,,0000,0000,0000,,Jeszcze się w to zagłębimy, ale na razie nie chcę Wam Dialogue: 0,0:03:20.43,0:03:21.23,Default,,0000,0000,0000,,namieszać. Dialogue: 0,0:03:21.23,0:03:24.30,Default,,0000,0000,0000,,W mechanizmach odporności swoistej główną rolę odgrywają limfocyty. Dialogue: 0,0:03:24.30,0:03:26.57,Default,,0000,0000,0000,,Nie należy ich mylić z leukocytami, ponieważ są Dialogue: 0,0:03:26.57,0:03:28.18,Default,,0000,0000,0000,,jednym z typów leukocytów. Dialogue: 0,0:03:28.18,0:03:29.43,Default,,0000,0000,0000,,Zapiszę to. Dialogue: 0,0:03:29.43,0:03:38.94,Default,,0000,0000,0000,,Limfocyty - to główni bohaterowie. Dialogue: 0,0:03:38.94,0:03:40.06,Default,,0000,0000,0000,,Limfocyty biorą udział w odporności swoistej, Dialogue: 0,0:03:40.06,0:03:44.18,Default,,0000,0000,0000,,a fagocyty, głównie, w nieswoistej, Dialogue: 0,0:03:44.18,0:03:45.86,Default,,0000,0000,0000,,ale oba typy komórek należą do białych ciałek krwi. Dialogue: 0,0:03:45.86,0:03:47.63,Default,,0000,0000,0000,,Limfocyty to kolejny typ białych ciałek krwi, Dialogue: 0,0:03:47.63,0:03:49.85,Default,,0000,0000,0000,,czyli leukocytów. Dialogue: 0,0:03:49.85,0:03:53.15,Default,,0000,0000,0000,,Nie chcę, żebyście pogubili się gdzieś w tym poplątanymwykresie, Dialogue: 0,0:03:53.15,0:03:54.51,Default,,0000,0000,0000,,ale żebyście poznali potrzebne nazwy. Dialogue: 0,0:03:54.51,0:03:56.35,Default,,0000,0000,0000,,kiedy ktoś mówi o białych ciałkach krwi, Dialogue: 0,0:03:56.35,0:03:58.38,Default,,0000,0000,0000,,ma na myśli wszystkie te komórki, które, kiedy po raz pierwszy Dialogue: 0,0:03:58.38,0:04:01.10,Default,,0000,0000,0000,,rozdzielono składniki krwi -- Dialogue: 0,0:04:01.10,0:04:03.47,Default,,0000,0000,0000,,otrzymano wtedy czerwone krwinki, które osadziły się na dnie probówki, Dialogue: 0,0:04:03.47,0:04:06.04,Default,,0000,0000,0000,,białą, pienistą warstwę gdzieś po środku - to były Dialogue: 0,0:04:06.04,0:04:08.84,Default,,0000,0000,0000,,właśnie białe ciałka krwi - Dialogue: 0,0:04:08.84,0:04:11.66,Default,,0000,0000,0000,,oraz płyn na górze, czyli osocze krwi - Dialogue: 0,0:04:11.66,0:04:13.00,Default,,0000,0000,0000,,frakcję płynną. Dialogue: 0,0:04:13.00,0:04:15.29,Default,,0000,0000,0000,,To dlatego mówimy zbiorczo o białych ciałkach krwi, Dialogue: 0,0:04:15.29,0:04:17.35,Default,,0000,0000,0000,,które dzielą się na wiele typów i pełnią różne role. Dialogue: 0,0:04:17.35,0:04:24.89,Default,,0000,0000,0000,,Wśród limfocytów wyróżniamy limfocyty B (szpikozależne) Dialogue: 0,0:04:24.89,0:04:28.38,Default,,0000,0000,0000,,oraz limfocyty T (grasiczozależne). Dialogue: 0,0:04:28.38,0:04:36.43,Default,,0000,0000,0000,,Limfocyty T Dialogue: 0,0:04:36.43,0:04:39.35,Default,,0000,0000,0000,,Litery B i T są związane z miejcem dojrzewania limfocytów. Dialogue: 0,0:04:39.35,0:04:42.82,Default,,0000,0000,0000,,Limfocyty B dojrzewają w organie o nazwie Dialogue: 0,0:04:42.82,0:04:44.82,Default,,0000,0000,0000,,bursa (kaletka) Fabrycjusza Dialogue: 0,0:04:44.82,0:04:45.81,Default,,0000,0000,0000,,Bursa, więc limfocyty B. Dialogue: 0,0:04:45.81,0:04:48.52,Default,,0000,0000,0000,,Bursa Fabrycjusza jest częścią układu odpornościowego Dialogue: 0,0:04:48.52,0:04:49.41,Default,,0000,0000,0000,,u ptaków. Dialogue: 0,0:04:49.41,0:04:52.52,Default,,0000,0000,0000,,B pochodzi od słowa bursa. U ludzi limfocyty B Dialogue: 0,0:04:52.52,0:04:56.38,Default,,0000,0000,0000,,powstają w szpiku kostnym. Dialogue: 0,0:04:56.38,0:04:58.79,Default,,0000,0000,0000,,U człowieka limfocyty B powstają w szpiku kostnym, Dialogue: 0,0:04:58.79,0:05:01.92,Default,,0000,0000,0000,,ang. bone marrow, czyli też B. Dialogue: 0,0:05:01.92,0:05:08.50,Default,,0000,0000,0000,,Limfocyty B powstają w szpiku kostnym (bone marrow), Dialogue: 0,0:05:08.50,0:05:11.29,Default,,0000,0000,0000,,ale ich nazwa pochodzi od bursy Fabrycjusza, Dialogue: 0,0:05:11.29,0:05:12.42,Default,,0000,0000,0000,,co pewnie nie jest łatwo zapamiętać. Dialogue: 0,0:05:12.42,0:05:14.72,Default,,0000,0000,0000,,U ludzi limfocyty B powstają w szpiku kostnym (ang. bone marrow), Dialogue: 0,0:05:14.72,0:05:16.00,Default,,0000,0000,0000,,a dojrzewają obwodowych narządach limfatycznych (np. śledziona, węzły limfatyczne). Dialogue: 0,0:05:16.00,0:05:18.49,Default,,0000,0000,0000,,Limfocyty T również powstają w szpiku kostnym, Dialogue: 0,0:05:18.49,0:05:22.76,Default,,0000,0000,0000,,ale dojrzewają w grasicy, po łacinie thymus. Dialogue: 0,0:05:22.76,0:05:24.11,Default,,0000,0000,0000,,Thymus, więc limfocyty T. Dialogue: 0,0:05:24.11,0:05:26.78,Default,,0000,0000,0000,,T jak thymus, czyli grasica. Dialogue: 0,0:05:26.78,0:05:29.13,Default,,0000,0000,0000,,W tym filmiku skupię się na limfocytach B, Dialogue: 0,0:05:29.13,0:05:31.26,Default,,0000,0000,0000,,bo gdybym chciał omówić wszystko, Dialogue: 0,0:05:31.26,0:05:32.53,Default,,0000,0000,0000,,to powstałby z tego film pełnometrażowy. Dialogue: 0,0:05:32.53,0:05:36.57,Default,,0000,0000,0000,,Zresztą w jakiś sposób, chociaż nie chcę mówić tu Dialogue: 0,0:05:36.57,0:05:39.23,Default,,0000,0000,0000,,o ulubionych krwinkach, ale w jakiś sposób Dialogue: 0,0:05:39.23,0:05:41.93,Default,,0000,0000,0000,,po prostu lubię limfocyty B. Dialogue: 0,0:05:41.93,0:05:44.57,Default,,0000,0000,0000,,Limfocyty B biorą udział w odporności swoistej, w tak zwanej Dialogue: 0,0:05:44.57,0:05:45.82,Default,,0000,0000,0000,,odpowiedzi humoralnej (odporność humoralna). Dialogue: 0,0:05:45.82,0:05:49.19,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiedź humoralna Dialogue: 0,0:05:49.19,0:05:51.05,Default,,0000,0000,0000,,Zaraz wyjaśnię, co znaczy humoralny. W każdym razie Dialogue: 0,0:05:51.05,0:05:58.36,Default,,0000,0000,0000,,nie ma to związku z poczuciem humoru. Dialogue: 0,0:05:58.36,0:06:00.81,Default,,0000,0000,0000,,Limfocyty T biorą udział w odporności swoistej, w części nazywanej Dialogue: 0,0:06:00.81,0:06:02.91,Default,,0000,0000,0000,,odpowiedzią komórkową (odporność komórkowa), o czym Dialogue: 0,0:06:02.91,0:06:04.16,Default,,0000,0000,0000,,opowiem w kolejnym filmiku. Dialogue: 0,0:06:04.16,0:06:07.41,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiedź komórkowa (warunkowana przez komórki). Dialogue: 0,0:06:07.41,0:06:10.77,Default,,0000,0000,0000,,Możemy wyróżnić kilka typów (klas) limfocytów T. Dialogue: 0,0:06:10.77,0:06:15.47,Default,,0000,0000,0000,,Wśród nich będą pomocnicze limfocyty T Dialogue: 0,0:06:15.47,0:06:16.95,Default,,0000,0000,0000,,i cytotoksyczne limfocyty T. Dialogue: 0,0:06:16.95,0:06:19.37,Default,,0000,0000,0000,,Wiem, że za pierwszym razem cieżko to ogarnąć Dialogue: 0,0:06:19.37,0:06:21.18,Default,,0000,0000,0000,,i dlatego postaram się teraz skupić Dialogue: 0,0:06:21.18,0:06:22.18,Default,,0000,0000,0000,,na limfocytach B. Dialogue: 0,0:06:22.18,0:06:25.24,Default,,0000,0000,0000,,Później przekonacie się, że pomocnicze limfocyty T Dialogue: 0,0:06:25.24,0:06:28.71,Default,,0000,0000,0000,,są potrzebne do rozpoczęcia i intensyfikowania Dialogue: 0,0:06:28.71,0:06:30.40,Default,,0000,0000,0000,,odpowiedzi humoralnej. Dialogue: 0,0:06:30.40,0:06:33.54,Default,,0000,0000,0000,,Mówiąc najprościej, różnica między odpowiedzią Dialogue: 0,0:06:33.54,0:06:36.48,Default,,0000,0000,0000,,humoralną a warunkowaną przez komórki jest taka -- Dialogue: 0,0:06:36.48,0:06:38.47,Default,,0000,0000,0000,,-- dochodzi do zakażenia, powiedzmy, że Dialogue: 0,0:06:38.47,0:06:40.48,Default,,0000,0000,0000,,złapałem jakiś wirus. Dialogue: 0,0:06:40.48,0:06:45.61,Default,,0000,0000,0000,,To są komórki mojego ciała. Dialogue: 0,0:06:45.61,0:06:48.23,Default,,0000,0000,0000,,Początkowo wirus po prostu unosi się Dialogue: 0,0:06:48.23,0:06:51.71,Default,,0000,0000,0000,,w moich płynach ustrojowych. Dialogue: 0,0:06:51.71,0:06:54.33,Default,,0000,0000,0000,,I to właśnie z płynami ustrojowymi związana jest odpowiedź humoralna. Dialogue: 0,0:06:54.33,0:06:59.80,Default,,0000,0000,0000,,Po łacinie humor to po prostu płyn Dialogue: 0,0:06:59.80,0:07:01.05,Default,,0000,0000,0000,,mamy tu infekujące wirusy. Dialogue: 0,0:07:01.05,0:07:05.05,Default,,0000,0000,0000,,Zaznaczę je innym kolorem. Dialogue: 0,0:07:05.05,0:07:08.27,Default,,0000,0000,0000,,Te wirusy unoszą się w płynach ustrojowych. Dialogue: 0,0:07:08.27,0:07:11.74,Default,,0000,0000,0000,,Unoszą się, a nie wnikają do wnętrza Dialogue: 0,0:07:11.74,0:07:17.71,Default,,0000,0000,0000,,komórek. To właśnie w bezkomórkowym płynie rozpoczyna się Dialogue: 0,0:07:17.71,0:07:18.60,Default,,0000,0000,0000,,odpowiedź humoralna. Dialogue: 0,0:07:18.60,0:07:22.07,Default,,0000,0000,0000,,Tak samo będzie się działo, gdy w płynie unoszą się bakterie, Dialogue: 0,0:07:22.07,0:07:23.86,Default,,0000,0000,0000,,które jeszcze nie wniknęły do komórek. Dialogue: 0,0:07:23.86,0:07:27.32,Default,,0000,0000,0000,,Po prostu pływają sobie i do tego przyda nam się Dialogue: 0,0:07:27.32,0:07:31.13,Default,,0000,0000,0000,,odpowiedź humoralna. Dialogue: 0,0:07:31.13,0:07:37.73,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy patogeny przenikają do wnętrza komórek, Dialogue: 0,0:07:37.73,0:07:40.58,Default,,0000,0000,0000,,czyli mamy zakażone wirusem komórki, Dialogue: 0,0:07:40.58,0:07:43.57,Default,,0000,0000,0000,,które zaczynają produkować nowe wirusy, wykorzystując Dialogue: 0,0:07:43.57,0:07:46.94,Default,,0000,0000,0000,,własne mechanizmy komórkowe, wtedy sprawa staje się Dialogue: 0,0:07:46.94,0:07:49.95,Default,,0000,0000,0000,,znacznie bardziej skomplikowana - jak poradzić sobie Dialogue: 0,0:07:49.95,0:07:52.18,Default,,0000,0000,0000,,z zainfekowanymi komórkami i z wirusami, które Dialogue: 0,0:07:52.18,0:07:53.58,Default,,0000,0000,0000,,już nie unoszą się w płynie ustrojowym. Dialogue: 0,0:07:53.58,0:07:56.23,Default,,0000,0000,0000,,Pewnie trzeba by było zabić zainfekowane komórki, Dialogue: 0,0:07:56.23,0:07:59.01,Default,,0000,0000,0000,,bo chociaż są nasze, to teraz produkują wirusy Dialogue: 0,0:07:59.01,0:08:02.26,Default,,0000,0000,0000,,lub zostały zasiedlone przez bakterie. Dialogue: 0,0:08:02.26,0:08:03.49,Default,,0000,0000,0000,,W obu przypadkach trzeba te komórki usunąć. Dialogue: 0,0:08:03.49,0:08:07.01,Default,,0000,0000,0000,,Powiem o tyw więcej w filmiku o odporności komórkowej.