Valse herinneringen

Psychologe Elizabeth Loftus bestudeert herinneringen. Om precies te zijn bestudeert ze valse herinneringen, waarbij mensen zich ofwel iets herinneren dat niet gebeurd is, ofwel het zich anders herinneren dan het gebeurd is. Het is gewoner dan je misschien zou denken en Loftus deelt enkele ontstellende verhalen en statistieken en stelt belangrijke ethische vragen die we allemaal in overweging zouden moeten nemen.

Ik wil jullie vertellen over een rechtszaak
waar ik aan gewerkt heb.

Het ging over een man, Steve Titus,

die manager was in een restaurant.

Hij was 31, woonde in Seattle, Washington
in de VS.

Hij was verloofd met Gretchen,

en zou gaan trouwen,
want zij was de liefde van zijn leven.

Op een avond gingen ze uit

voor een romantisch etentje.

Op weg naar huis,

werden ze aangehouden door een politieagent.

Titus' auto leek een beetje op een auto,

die eerder op de avond bestuurd werd

door een man die een liftster had verkracht.

Titus leek een beetje op deze verkrachter.

De politie nam een foto van Titus,

en zette deze tussen andere foto's,

die ze aan het slachtoffer lieten zien.

Zij wees naar Titus' foto.

Ze zei: "Hij lijkt er het meest op."

De politie en de aanklager vervolgden hem.

Toen Steve Titus terecht stond voor verkrachting,

getuigde het slachtoffer en zei:

"Ik ben er zeker van dat dit de man is."

Titus werd veroordeeld.

Hij verkondigde dat hij onschuldig was.

Zijn familie schreeuwde naar de jury,

zijn verloofde viel huilend op de grond,

en Titus werd naar de gevangenis gebracht.

Wat zouden jullie doen in deze situatie?

Wat zouden jullie doen?

Titus verloor zijn geloof in het rechtssysteem,

maar hij kreeg een idee.

Hij belde de lokale krant

en trok de aandacht van een onderzoeksjournalist.

Die journalist vond de eigenlijke verkrachter,

die uiteindelijk de verkrachting bekende.

Hij had mogelijk 50 verkrachtingen op zijn geweten,

in dat gebied.

Toen deze informatie bij de rechter kwam,

werd Titus vrijgelaten.

Eigenlijk had de zaak hier moeten eindigen.

Het had voorbij moeten zijn.

Hij had het als een afschuwelijk jaar moeten zien,

een jaar van beschuldiging en proces,
maar voorbij.

Het was niet het einde van het verhaal.

Titus was zo verbitterd.

Hij had zijn baan verloren
en kreeg ze niet terug.

Hij verloor zijn verloofde.

Zij kon niet met zijn voortdurende woede om.

Hij verloor al zijn spaargeld.

Hij besloot een rechtszaak aan te spannen

tegen de politie en anderen,
die, naar zijn mening,

verantwoordelijk waren voor zijn lijden.

Op dat moment begon deze zaak voor mij.

Ik probeerde uit te vinden

hoe het slachtoffer veranderde van

"Hij lijkt er het meest op"

naar "Ik ben er zeker van dat dit de man is."

Titus werd opgeslokt door zijn civiele zaak.

Hij dacht er de hele tijd aan.

Een paar dagen voor zijn zaak zou voorkomen,

werd hij 's nachts wakker van de pijn

werd hij 's nachts wakker van de pijn

en overleed aan de gevolgen van
een stress-gerelateerde hartaanval.

Hij was 35.

Ik werd gevraagd om aan zijn zaak te werken,

omdat ik wetenschapper ben in de psychologie.

Ik bestudeer al tientallen jaren het geheugen.

Als ik iemand in het vliegtuig ontmoet --

dit was op weg naar Schotland --

als ik iemand in het vliegtuig ontmoet

en we spreken over ons werk

en ik zeg: "Ik bestudeer het geheugen"

dan vertellen mensen me meestal
dat ze moeilijk namen onthouden,

of dat ze een familielid met dementie hebben

of een ander geheugenprobleem,

dan moet ik zeggen,

dat ik niet bestudeer wat mensen vergeten,

maar het tegenovergestelde:
dat ze zich dingen herinneren

die niet gebeurd zijn,

of die anders zijn

dan wat er werkelijk gebeurd is.

Ik bestudeer valse herinneringen.

Jammer genoeg is Steve Titus niet de enige,

die veroordeeld is op basis
van een valse herinnering.

In een onderzoek in de Verenigde Staten

zijn gegevens verzameld

over 300 onschuldige mensen,

die veroordeeld zijn voor misdaden
die ze niet begingen.

Ze hebben 10, 20, 30 jaar vastgezeten

en nu heeft DNA-onderzoek bewezen

dat ze inderdaad onschuldig zijn.

Toen deze zaken geanalyseerd werden,

bleek driekwart veroorzaakt te zijn

door onjuiste herinneringen van ooggetuigen.

Waarom?

Net als de juryleden die deze onschuldige mensen hebben veroordeeld,

net als de juryleden die Titus hebben veroordeeld,

geloven veel mensen dat het geheugen

werkt zoals een opnameapparaat.

Je neemt gewoon de informatie op,

en dan roep je het op en speel je het af

als je een vraag wil beantwoorden
of een plaatje wil benoemen.

Decennia van psychologisch onderzoek

heeft bewezen dat dit niet waar is.

Onze herinneringen zijn constructief.

Ze zijn geconstrueerd.

Herinnering werkt een beetje
zoals een Wikipedia-pagina:

Je kunt ze bewerken,
maar andere mensen kunnen dat ook.

Ik begon mijn studie
naar geconstrueerde herinneringen

in de jaren zeventig.

Ik deed experimenten
waarin ik mensen beelden liet zien

van gesimuleerde misdaden en ongelukken.

Ik stelde vragen over wat zij zich herinnerden.

In een onderzoek,
lieten we mensen een gesimuleerd ongeluk zien

en vroegen ze daarna

hoe snel de auto's reden toen ze elkaar raakten.

We vroegen andere mensen

hoe snel de auto's reden toen ze crashten.

Als we de sturende vraag met 'crashten' stelden,

dan zeiden de getuigen dat de auto's sneller gingen.

Daarbij kwam dat als we de sturende vraag stelden,

mensen meer geneigd waren om te vertellen

dat ze gebroken ramen op de plek
van het ongeluk hadden gezien,

terwijl er helemaal geen gebroken ramen waren.

In een ander onderzoek
lieten we een gesimuleerd ongeluk zien,

waarbij een auto een baan kruiste
met een stopbord.

Bij een vraag waarbij we insinueerden dat het een voorrangsbord was,

vertelden veel getuigen dat zij zich een voorrangsbord herinnerden,

in plaats van een stopbord.

Nu denken jullie misschien, ach, dit is gefilmd.

Nu denken jullie misschien, ach, dit is gefilmd.

Dit zijn geen stressvolle situaties.

Zouden dezelfde fouten gemaakt worden

in een echt stressvolle situatie?

In een recent gepubliceerd onderzoek

vonden we een antwoord op deze vraag.

In dit onderzoek

brachten we mensen in een erg stressvolle situatie.

De proefpersonen waren Amerikaanse militairen,

De proefpersonen waren Amerikaanse militairen,

die aan een afschuwwekkende training meededen

om ze te leren hoe het zou zijn

om krijgsgevangen gemaakt te worden.

Als onderdeel van deze training

werden de soldaten een half uur lang ondervraagd

op een agressieve,
vijandige en gewelddadige manier.

Later moeten ze proberen de persoon
te identificeren die de ondervraging leidde.

Later moeten ze proberen de persoon
te identificeren die de ondervraging leidde.

Als we ze suggestieve informatie geven,

die insinueert dat het iemand anders is,

dan vergissen velen zich in hun ondervrager.

Vaak wijzen ze iemand aan
die absoluut niet lijkt op hun echte ondervrager.

Vaak wijzen ze iemand aan
die absoluut niet lijkt op hun echte ondervrager.

Uit deze onderzoeken blijkt

dat als je mensen valse informatie geeft

over een ervaring die ze misschien hadden,

dat je hun herinnering kunt vervormen,
beïnvloeden of veranderen.

In de echte wereld,

is er overal misinformatie.

We krijgen valse informatie,

niet alleen als we
op een misleidende manier ondervraagd worden,

maar ook als we met andere getuigen praten,

die ons misschien bewust of onbedoeld
foute informatie geven,

die ons misschien bewust of onbedoeld
foute informatie geven,

of als we beelden in de media zien
van gebeurtenissen waar we bij waren.

Al deze dingen kunnen ons geheugen beïnvloeden.

Al deze dingen kunnen ons geheugen beïnvloeden.

In de jaren 90 zagen we

een veel ernstiger probleem met het geheugen.

Sommige patiënten gingen in therapie
voor een probleem --

zoals een depressie of een eetstoornis --

en kwamen uit therapie

met een ander probleem.

Heftige herinneringen
aan afschuwelijke mishandelingen,

soms van satanische rituelen,

soms met hele rare en ongewone elementen.

Een vrouw kwam uit psychotherapie

en geloofde dat ze jarenlang

ritueel misbruikt was
en gedwongen tot een zwangerschap

en dat de baby uit haar buik gesneden was.

Maar er waren geen littekens

en er was geen enkel bewijs van fysiek geweld,

dat haar verhaal kon bevestigen.

Toen ik deze zaken ging bestuderen,

vroeg ik me af waar deze bizarre herinneringen
vandaan kwamen.

vroeg ik me af waar deze bizarre herinneringen
vandaan kwamen.

Ik kwam tot de conclusie dat in de meeste gevallen

een bepaalde vorm van psychotherapie gebruikt was.

Ik vroeg me af of wat er in therapie gebeurde --

Ik vroeg me af of wat er in therapie gebeurde --

zoals verbeeldingsoefeningen,

of het verklaren van dromen,

of hypnose in sommige gevallen,

of blootgesteld worden aan valse informatie --

dat deze patiënten op het spoor hadden gezet

om deze vreemde onwaarschijnlijke herinneringen
te ontwikkelen?

om deze vreemde onwaarschijnlijke herinneringen
te ontwikkelen?

Ik heb experimenten opgezet

om te achterhalen welke processen

in deze psychotherapie gebruikt werden,

om te bestuderen hoe deze levendige valse herinneringen tot stand kwamen.

In een van de eerste onderzoeken die we deden,

gebruikten we suggestie, geïnspireerd op de psychotherapie die we hadden gezien.

gebruikten we suggestie, geïnspireerd op de psychotherapie die we hadden gezien.

We gebruikten deze vorm van suggestie

en plantten de valse herinnering

dat iemand toen hij een kind was, van vijf of zes,

verdwaald was in een winkelcentrum.

Het kind was bang en huilde

en werd uiteindelijk gered door een ouder iemand,

die hem terugbracht naar zijn familie.

We slaagden erin om deze herinnering

in het geheugen te planten van ongeveer
een kwart van de deelnemers.

Jullie denken misschien,

dat het niet zo stressvol is.

Maar wij en andere onderzoekers hebben ook

andere levendige valse herinneringen gebruikt,

die veel onwaarschijnlijker en stressvoller waren.

In een onderzoek in Tennessee,

werd de valse herinnering gebruikt,

dat iemand als kind bijna verdronk

en gered moest worden door de badmeester.

In een onderzoek in Canada,

werd de valse herinnering gebruikt,

dat iemand als kind iets vreselijks overkwam,
zoals een aanval door een gevaarlijk dier.

dat iemand als kind iets vreselijks overkwam,
zoals een aanval door een gevaarlijk dier.

dat iemand als kind iets vreselijks overkwam,
zoals een aanval door een gevaarlijk dier.

In ongeveer de helft van de gevallen had dit succes.

In een onderzoek in Italië,

plantten onderzoekers de valse herinnering,

dat iemand als kind getuige was
van een demonische bezetenheid.

Het lijkt misschien

alsof we mensen traumatiseerden

in naam van de wetenschap,

maar deze onderzoeken zijn grondig geëvalueerd

door ethische commissies

die hebben beslist

dat het tijdelijke ongemak
van sommige proefpersonen

dat het tijdelijke ongemak
van sommige proefpersonen

minder zwaar woog dan het belang

om te begrijpen hoe het geheugen werkt

en het misbruik dat ermee samenhangt

op sommige plaatsen in de wereld.

Tot mijn verrassing,
creëerde ik problemen voor mezelf

toen ik erover publiceerde en me uitsprak

tegen deze vormen van psychotherapie.

Het bracht me in de problemen.

Vijandigheid, meestal van de therapeuten
die werkten met verdrongen herinneringen

en die zich aangevallen voelden

en van de patiënten die door hen waren beïnvloed.

Soms had ik bewaking nodig

bij lezingen die ik op uitnodiging gaf.

Mensen probeerden me via brievencampagnes
te laten ontslaan.

Het ergste geval

was toen ik vermoedde
dat een vrouw onschuldig was aan misbruik

was toen ik vermoedde
dat een vrouw onschuldig was aan misbruik

van haar volwassen dochter.

Zij beschuldigde haar moeder
van seksueel misbruik

gebaseerd op verdrongen herinneringen.

Deze dochter had zelfs toegestaan

dat haar verhaal verfilmd
en in het openbaar vertoond werd.

Ik was achterdochtig

en daarom onderzocht ik het verhaal

en vond uiteindelijk informatie
die mij ervan overtuigde

dat deze moeder onschuldig was.

Ik publiceerde een artikel over deze zaak

en niet lang daarna
werd ik door de dochter aangeklaagd.

en niet lang daarna
werd ik door de dochter aangeklaagd.

Terwijl ik haar naam nooit genoemd had.

Zij klaagde me aan voor laster en schending
van haar privacy.

Ongeveer vijf jaar lang

moest ik me in deze vervelende zaak verdedigen,

maar toen was het eindelijk voorbij

en kon ik me weer op mijn werk richten.

Ik werd echter deel van

een verontrustende trend in de Verenigde Staten

waarin wetenschappers aangeklaagd worden

omdat ze zich uitspreken over zaken
die in de publieke opinie controversieel zijn.

Toen ik weer aan het werk ging,
vroeg ik me af

of een valse herinnering
in iemands geheugen planten,

gevolgen heeft?

Beïnvloedt het je gedachten

en gedrag in de toekomst?

Ons eerste onderzoek
gebruikte een valse herinnering

dat iemand als kind ziek werd van het eten
van bepaald voedsel:

hardgekookte eieren, dille in het zuur
en aardbeienijs.

We ontdekten dat deze valse herinnering

maakte dat mensen dit voedsel niet meer wilden eten

bij een picknick.

Valse herinneringen
zijn niet per se slecht of naar.

Als we een leuke herinnering namen

met iets gezonds zoals asperges,

dan konden we mensen zover krijgen
dat ze er meer van wilden eten.

Deze onderzoeken laten zien

dat je valse herinneringen kunt inplanten

en dat ze gevolgen hebben voor het gedrag

lang daarna.

Natuurlijk brengt dit vermogen

om herinneringen in te planten
en gedrag te beïnvloeden

belangrijke ethische vraagstukken met zich mee.

Zoals: wanneer mogen we deze technieken inzetten?

En moeten we het ooit verbieden?

Therapeuten mogen ethisch gezien nooit

een valse herinnering in het geheugen
van patiënten planten,

zelfs als het ze zou helpen.

Maar niets weerhoudt een ouder ervan

dit te proberen bij een kind
met overgewicht of obesitas.

Toen ik dit eens in het openbaar zei,

kwam er weer een storm van verontwaardiging los.

"Kijk haar, ze pleit ervoor dat ouders
tegen hun kinderen liegen."

Hallo Sinterklaas. (Gelach)

Ik bedoel maar, .. (Gelach, Applaus)

je kunt je afvragen wat je liever hebt,

een kind met obesitas, diabetes,
een kortere levensverwachting

met alles wat daarbij komt

of een kind met een paar valse herinneringen.

Ik weet wat ik zou kiezen voor mijn kind.

Misschien heeft mijn werk
me anders gemaakt dan anderen.

De meeste mensen koesteren hun herinneringen,

omdat het hun identiteit vertegenwoordigt,

wie ze zijn, waar ze vandaan komen.

Dat begrijp ik goed en zo denk ik er ook over.

Maar ik weet uit mijn werk

hoeveel fantasie er al in onze herinnering zit.

Als er iets is dat ik heb geleerd uit alle jaren,

dat ik aan dit probleem werk, dan is het dat

alleen omdat iemand je iets met stelligheid vertelt,

alleen omdat iemand je iets met stelligheid vertelt,

alleen omdat iemand veel details weet te geven

alleen omdat ze emotie laten zien
als ze het vertellen,

het nog niet betekent dat het echt gebeurd is.

We kunnen niet op een betrouwbare manier
echte herinneringen van valse onderscheiden.

We hebben onafhankelijke bevestiging nodig.

Deze ontdekking heeft me veel toleranter gemaakt

ten opzichte van de geheugenfouten,

die vrienden en familieleden maken.

Zo'n ontdekking had Steve Titus kunnen redden,

de man wiens toekomst hem ontnomen werd

door een valse herinnering.

In de tussentijd moeten we onthouden,

dat we er goed aan doen

te onthouden dat herinnering, net als vrijheid

zeer kwetsbaar is.

Dankjewel. Dankjewel.

Dankjewel. (Applaus)

Dankjewel. (Applaus)