Simona de Bovuarning hayot mohiyati haqidagi qarashlari - Izult Gillespi

To'liq darsni ko'rish: https://ed.ted.com/lessons/the-meaning-of-life-according-to-simone-de-beauvoir-iseult-gillespie

Simona de Bovuar 21 yoshida Fransiyadagi eng martabali universitetning falsafa tanlovida ishtirok etgan eng yosh talabaga aylanadi. Ammo u falsafa qoidalarini puxta o'zlashtirishi bilanoq, ularni buzmoqchi bo'ladi. Fizik dunyoni to'la-to'kis tadqiq etish istagi uning hayot yo'lini belgilab beradi va, oxir-oqibat, fanda keskin burilish yasagan yangi falsafalarga ilhomlantiradi. Izult Gillespi o'tkir tafakkur sohibasining hayot yo'li to'g'risida hikoya qiladi.

Ma'ruzachi: Izult Gillespi, resissyor: Sara Saydan

Simona de Bovuar 21 yoshida Fransiyadagi
eng martabali universitetning

falsafa tanlovida ishtirok etgan
eng yosh talabaga aylanadi.

Tanlovdan muvaffaqiyatli o'tadi.

Ammo falsafa qoidalarini
puxta o'zlashtirishi bilanoq,

ularni buzmoqchi bo'ladi.

U Aflotunning fizik dunyo oliy haqiqatlar

va o'zgarmas ideallarning soyasi sifatida

talqin etilgan
G'oyalar nazariyasini o'rganadi.

Ammo de Bovuar uchun
yerdagi hayot zavqli,

his-tuyg'uga boy,
o'zgaruvchan dunyo edi.

Fizik dunyoni to'la-to'kis tadqiq etish
istagi uning hayot yo'lini belgilab beradi

va fanda keskin burilish yasagan
yangi falsafalarga ilhomlantiradi.

Intellektual do'sti va sevgan kishisi Jan
Pol Sartr bilan oxiri yo'q munozaralarga

kirishishgan de Bovuar iroda erkinligi,
xohish, huquq va majburiyatlar hamda

shaxsiy tajribaning ahamiyati
haqida mushohada yuritadi.

Ikkinchi Jahon Urushidan keyingi yillarda

bu g'oyalar ularning
ilmiy faoliyati bilan chambarchas

bog'liq bo'lgan falsafiy oqim –
ekzistensializmga aylandi. Yahudiy-

-nasroniylik an'analari
odamlar oldindan tayin

etilgan maqsad bilan dunyoga
keladilar deb o'rgatgan

bir vaqtda de Bovuar va Sartr
inqilobiy g'oyani o'rtaga tashlaydi.

Ular inson erkin bo'lib tug'iladi va

hech qanday ilohiy muddaosiz yaratiladi,
deya munozara yuritadilar.

De Bovuar e'tirof etganidek, bu erkinlik
ham baxt, ham tashvish keltiradi.

"Mujmallik etikasi" asarida u bizning eng
katta axloqiy majburiyatimiz o'z hayotimiz

mohiyatini o'zimiz yaratishimiz
va boshqalarning

bu erkinligini himoya qilishimizdan
iborat, deb ta'kidlaydi.

De Bovuar qayd etganidek:

"O'zgalar erkinligini inkor etuvchi
erkinlikdan voz kechish lozim."

Mazkur falsafa talabalarni xohishlarimiz
tufayli yuzaga keluvchi muammolarni

zohiriy hamda botiniy jihatdan
o'rganishga undaydi.

De Bovuar o'z hayotiy maslagini
izlashga kirishar ekan,

o'ziga savol bera boshlaydi:

agar har kim hayot mohiyatini
mustaqil belgilashga haqli

bo'lsa, nega jamiyat uni ayollar haqidagi
ideallari bilan cheklab qo'ydi?

Yozuvchi, o'qituvchi va faol jamoatchi
sifatida sermahsul ijodiga

qaramay, erkak tengdoshlari uning
qarashlarini jiddiy qabul qilmaydi.

Universitetda o'qish, memuar,
badiiy va falsafiy asarlar yozishni maqsad

qilgan de Bovar o'zining katolik tarbiyasi
va turmush qurish niyatidan voz kechadi.

Ammo shaxs erkinligini
qadrlamagan erkaklar

bu hayot tarzi keltirgan
tavakkalchiliklarga

yetarlicha baho bermaydi.

Ayollarning ichki dunyosi, qolaversa,

muallifning oshkora munosabati
va biseksualizm

tadqiq etilgan asarlarga
erkak faylasuflar qiziqish bildirmaydi.

O'z qarashlarining ahamiyatini
namoyish etish

maqsadida de Bovuar eng murakkab
kitobini yozishga kirishadi.

Ekzistensializm asoslarini
yaratgani sinagri endi u

gender chegaralarini
yangidan izohlab beradi.

1949-yilda nashr etilgan "Ikkinchi jins"da
jins ham hayot mazmunidek taqdir tomonidan

belgilanmasligi fikri ilgari suriladi.

De Bovuarning mashhur
iborasi bilan aytganda,

"kishi ayol bo'lib tug'ilmaydi,
balki ayolga aylanadi".

Uning fikricha, ayolga aylanish uchun
odam "O'zga"ga aylanishiga to'g'ri keladi.

De Bovuar ayollarni tarixan
ideal inson deb hisoblangan

erkaklar bilan teng ko'rmaslik jarayonini

«O'zgaga aylantirish» deb ataydi.
"O'zga"ga aylangan

kishi sifatida u ayollarga 2-darajali
inson deb munosabat bildirilgani va

shuning uchun ularning erkinligi
doim cheklanib kelinganini tanqid qiladi.

"Ikkinchi jins" ayollarga ko'rsatilgan
jabr-zulmni behisob

tarixiy voqealar orqali yoritib bergan

muhim feministik traktatga aylanadi.

Shaxsiy tajriba va falsafiy qarashlar

asosiga qurilgan asar tili

feminizm nazariyasiga
yangicha ruh bag'ishlaydi.

Bu bahslar bugun ham de Bovuarning
tenglik uchun kurashda "falsafa va hayotni

bir-biridan ajratib bo'lmaydi"

degan qarashlarini aks ettiradi.

O'z sohasida yangilik bo'lgan
har qanday asar singari

"Ikkinchi jins" dagi g'oyalar ham nashr
etilishi bilan keng yoyila boshlaydi.

Ko'plab zamonaviy mutafakkirlar
odamlar "O'zgaga aylanish"ning de Bovuar

tan olmagan boshqa
usullarini o'rganishadi.

Bular sirasiga irqiy va
iqtisodiy kelib chiqish,

shuningdek, gender va
jinsiy o'ziga xosliklar kiradi.

De Bovuar ijodiy merosi
uning 2 talabasi qo'ygan

jinsiy zo'ravonlik haqidagi ayblov tufayli
katta bahs-munozaralarga sabab bo'ladi.

O'z lavozimini suiiste'mol qilganlikda

ayblangach uning o'qituvchilik
litsenziyasi bekor qilinadi.

Bu va boshqa sabablarga ko'ra, de Bovuar
hayoti munozarali masala bo'lib qoladi,

uning faoliyati esa feminizmda
tortishuvli davrni boshlab beradi.

Vafotiga qadar (1986-yil ) u butun umri
davomida badiiy, falsafiy va memuar

asarlari orqali bu bahs-u
munozaralarda ishtirok etadi.

Bugun uning asarlari falsafiy tilini
qayta kashf etuvchilar

ham, unga qarshi isyon
ko'taruvchilar ham topiladi.

Inqilobchi mutaffakir bunday javobni
ochiq qarshi olsa ajab emas.