< Return to Video

Օլիվեր Սաքս. Ինչ է բացահայտում հալուցինացիան մեր ուղեղի մասին

  • 0:00 - 0:03
    Մենք տեսնում ենք աչքերով,
  • 0:03 - 0:06
    սակայն մենք նաև ուղեղով ենք տեսնում:
  • 0:06 - 0:10
    Եվ ուղեղով տեսնելը հաճախ կոչվում է երևակայություն
  • 0:10 - 0:15
    Մենք ծանոթ ենք մեր սեփական երևակայության բնապատկերներին,
  • 0:15 - 0:19
    մեր ներաշխարհին,քանի որ մենք մի ամբողջ կյանք ենք ապրել դրանց հետ:
  • 0:19 - 0:23
    Բայց գոյություն ունեն նաև հալյուցինացիներ,
  • 0:23 - 0:26
    Եվ դրանք միանգամայն այլ բաներ են:
  • 0:26 - 0:28
    Հալյուցինացիաները չեն ստեղծվում մեր կողմից:
  • 0:28 - 0:30
    Դրանք մեր կողմից չեն կառավարվում:
  • 0:30 - 0:32
    Թվում է, թե դրանք դրսից են գալիս,
  • 0:32 - 0:35
    և նմանակում են ընկալման գործընթացին:
  • 0:35 - 0:39
    Այսպիսով, ես խոսելու եմ հալյուցինացիաների մասին,
  • 0:39 - 0:43
    Եվ մասնավորապես տեսողական հալյուցինացիայի մի տեսակի մասին,
  • 0:43 - 0:48
    որը հաճախ եմ նկատում հիվանդներիս շրջանում:
  • 0:48 - 0:52
    Մի քանի ամիս առաջ ես հեռախոսազանգ ստացա
  • 0:52 - 0:54
    այն ծերանոցներից մեկից, որտեղ աշխատում եմ:
  • 0:54 - 0:59
    Ինձ ասացին, որ ծերերից մեկը՝ 90 տարեկան մի կին,
  • 0:59 - 1:01
    ինչ–որ բաներ էր տեսնում
  • 1:01 - 1:04
    Եվ նրանց հետաքրքրում էր` նա արդյոք ցնորվել էր,
  • 1:04 - 1:06
    թե քանի որ տարեց կին էր,
  • 1:06 - 1:09
    կաթված էր ստացել կամ Ալցեյմերի հիվանդություն ուներ:
  • 1:09 - 1:14
    Եվ նրանք հարցրեցին, թե կգն՞ամ տեսնելու Ռոզալիին`
  • 1:14 - 1:16
    այդ ծեր կնոջը:
  • 1:16 - 1:18
    Գնացի նրան տեսնելու:
  • 1:18 - 1:20
    Միանգամայն ակնհայտ էր,
  • 1:20 - 1:23
    որ նա լրիվ նորմալ էր
  • 1:23 - 1:26
    բանականությունը գործում էր, խելքն էլ էր տեղը,
  • 1:26 - 1:30
    բայց նա շատ ցնցված էր, շփոթված
  • 1:30 - 1:33
    որովհետև ինչ –որ բաներ էր տեսնում:
  • 1:33 - 1:36
    Եվ նա ինձ ասաց,
  • 1:36 - 1:38
    բուժքույրերը դա չէին նշել,
  • 1:38 - 1:40
    որ նա կույր է ,
  • 1:40 - 1:45
    որ 5 տարի նա լիովին կույր է եղել մակուլյար դեգեներացիայից:
  • 1:45 - 1:48
    Բայց հիմա` վերջին մի քանի օրերը նա ինչ – որ բաներ էր տեսնում:
  • 1:48 - 1:51
    Ես հարցրեցի . <<Ինչե՞ր եք տեսնում>>
  • 1:51 - 1:54
    և նա ասաց .<<Արևելյան զգեստներով մարդկանց,
  • 1:54 - 1:58
    փաթաթված վարագույրներով , ովքեր բարձրանում և իջնում են աստիճաններով:
  • 1:58 - 2:01
    Մի մարդու, ով շրջվում է ինձ ու ժպտում:
  • 2:01 - 2:05
    Բայց նա հսկայական ատամ ունի իր բերանի մի կողմում:
  • 2:05 - 2:07
    Կենդանիներ էլ եմ տեսնում:
  • 2:07 - 2:10
    Ես մի սպիտակ շենք եմ տեսնում: Ձյուն է գալիս, փափուկ ձյուն:
  • 2:10 - 2:15
    Տեսնում եմ լծասարքին լծված այս ձիուն, որը մաքրում է ձյունը:
  • 2:15 - 2:19
    Հետո հաջորդ գիշեր տեսարանը փոխվում է:
  • 2:19 - 2:21
    Ես տեսնում եմ շներ ու կատուներ, որոնք քայլում են իմ ուղղությամբ:
  • 2:21 - 2:24
    Նրանք գալիս են մինչև մի որոշակի կետ, հետո կանգ են առնում:
  • 2:24 - 2:26
    Հետո տեսարանը նորից փոխվում է:
  • 2:26 - 2:29
    Ես տեսնում եմ շատ երեխաներ: Նրանք աստիճաններով բարձրանում են և իջնում:
  • 2:29 - 2:32
    Նրանք կրում են վառ գույներով զգեստներ` վարդագույն և կապույտ,
  • 2:32 - 2:35
    ինչպես արևելյան զգեստները>>:
  • 2:35 - 2:38
    Նա ասաց, որ երբեմն, նախքան մարդկանց հայտնվելը,
  • 2:38 - 2:42
    նրա աչքին հատակի վրա վարդագույն և կապույտ քառակուսիներ էին երևում,
  • 2:42 - 2:45
    որոնք կարծես բարձրանում էին առաստաղի վրա:
  • 2:45 - 2:49
    Ես հարցրեցի . <<Դա երազի նմա՞ն է>>:
  • 2:49 - 2:52
    Նա պատասխանեց. <<Ոչ, դա երազի նման չէ, ֆիլմի նման է>>:
  • 2:52 - 2:55
    Նա ասաց.<<Այն գունավոր է, շարժվող:
  • 2:55 - 2:59
    Բայց անձայն է, ինչպես համր ֆիլմը>>:
  • 2:59 - 3:01
    Ու նաև ավելացրեց, որ դա բավականին ձանձրալի ֆիլմ է:
  • 3:01 - 3:04
    Նա ասաց. <<Արևելյան զգեստներով այդ բոլոր մարդիկ,
  • 3:04 - 3:09
    որոնք բարձրանում և իջնում են աստիճաններով , շատ են կրկնվում ու սահմանափակ են >>:
  • 3:09 - 3:11
    (Ծիծաղ)
  • 3:11 - 3:13
    Ի դեպ՝նա հումորի մեծ զգացում ուներ:
  • 3:13 - 3:15
    Նա գիտեր, որ դա հալյուցինացիա էր:
  • 3:15 - 3:17
    Սակայն նա վախեցել էր: Նա ապրել էր 95 տարի
  • 3:17 - 3:20
    և նախկինում երբեք հալյուցինացիա չէր ունեցել:
  • 3:20 - 3:23
    Նա ասում էր, որ հալյուցինացիաները կապ չունեն
  • 3:23 - 3:27
    իր մտածածի, զգացածի կամ արածի հետ,
  • 3:27 - 3:31
    որ դրանք ասես ինքնաբերաբար են առաջանում և անհետանում:
  • 3:31 - 3:33
    Նա չի կարողանում վերահսկել դրանք:
  • 3:33 - 3:35
    Նա ասում էր նաև, որ չի ճանաչում
  • 3:35 - 3:37
    այն մարդկանց ու վայրերը
  • 3:37 - 3:39
    որոնց տեսել է հալյուցինացիաներում:
  • 3:39 - 3:41
    Եվ ո՛չ մարդկանց, ո՛չ էլ կենդանիներին
  • 3:41 - 3:45
    նա հետո չէր հիշում:
  • 3:45 - 3:47
    Եվ նա չգիտեր` ինչ էր կատարվում :
  • 3:47 - 3:49
    Նա ուզում էր իմանալ՝արդյոք ցնորվու՞մ է,
  • 3:49 - 3:51
    թե խելքն է թռցնում :
  • 3:51 - 3:53
    Ես նրան ուշադիր զննեցի:
  • 3:53 - 3:55
    Նա զվարթ ծեր կին էր `
  • 3:55 - 3:59
    լիովին ողջամիտ: Նա ոչ մի բժշկական խնդիր չուներ.
  • 3:59 - 4:03
    Նա ոչ մի դեղամիջոց չէր ընդունում, որոնք կարող էին հալյուցինացիաների հանգեցնել:
  • 4:03 - 4:05
    Բայց նա կույր էր:
  • 4:05 - 4:07
    Այդ ժամանակ նրան ասացի.
  • 4:07 - 4:09
    <<Կարծում եմ ` գիտեմ, թե ձեզ հետ ինչ է կատարվում:
  • 4:09 - 4:13
    Տեսողական հալյուցինացիայի մի տեսակ կա ,
  • 4:13 - 4:17
    որը կարող է զուգակցվել վատացող տեսողությամբ կամ կուրությամբ:
  • 4:17 - 4:20
    Այն յուրահատուկ ձևով նկարագրվել է,>>
  • 4:20 - 4:22
    18-րդ դարում
  • 4:22 - 4:25
    Շառլ Բոննե անունով մի մարդու կողմից :
  • 4:25 - 4:28
    Դուք էլ Շառլ Բոննեի ախտանիշն ունեք:
  • 4:28 - 4:30
    Ձեր ուղեղի հետ ամեն ինչ նորմալ է: Ձեր մտքի հետ էլ է ամեն ինչ կարգին:
  • 4:30 - 4:33
    Բայց Շառլ Բոննեի ախտանիշն ունեք:
  • 4:33 - 4:36
    Եվ նա դրանից շատ թեթևացավ,
  • 4:36 - 4:40
    որ ոչ մի լուրջ բան չկար
  • 4:40 - 4:43
    և նույնիսկ բավականին մեծ հետաքրքրություն ցուցաբերեց:
  • 4:43 - 4:45
    Նա հարցրեց. <<Ո՞վ է այդ Շառլ Բոննեն:
  • 4:45 - 4:48
    Նա հալյուցինացիաներ ունեցե՞լ է:
  • 4:48 - 4:51
    Ասացեք բոլոր քույրերին,
  • 4:51 - 4:54
    որ ես Շառլ Բոննեի ախտանիշ ունեմ:
  • 4:54 - 4:56
    (Ծիծաղ)
  • 4:56 - 5:00
    Ես խենթ չեմ, թուլամիտ չեմ: Ես Շառլ Բոննեի ախտանիշ ունեմ>>:
  • 5:00 - 5:02
    Ես բուժքույրերին ասացի:
  • 5:02 - 5:05
    Հիմա ինձ համար դա սովորական իրավիճակ է:
  • 5:05 - 5:07
    Ես հիմնականում աշխատում եմ ծերանոցներում:
  • 5:07 - 5:09
    Ես տեսնում եմ բազմաթիվ ծերերի,
  • 5:09 - 5:13
    որոնք լսողական և տեսողական խնդիրներ ունեն:
  • 5:13 - 5:15
    Լսողական խնդիրներ ունեցող մարդկանց 10 տոկոսը
  • 5:15 - 5:18
    երաժշտական հալյուցինացիաներ ունեն:
  • 5:18 - 5:21
    Տեսողական խնդիրներ ունեցող մարդկանց մոտ 10 տոկոսը
  • 5:21 - 5:23
    տեսողական հալյուցինացիաներ ունեն:
  • 5:23 - 5:25
    Պարտադիր չէ, որ ամբողջովին կույր լինեք,
  • 5:25 - 5:27
    միայն որոշ խնդիրներն էլ են բավարար :
  • 5:27 - 5:31
    Հիմա ` 18-րդ դարում կատարված յուրօրինակ նկարագրի համաձայն`
  • 5:31 - 5:33
    Շառլ Բոննեն հալյուցինացիաներ չի ունեցել:
  • 5:33 - 5:36
    Նրա պապիկն է ունեցել:
  • 5:36 - 5:39
    Նրա պապիկը դատավոր էր, տարեց մարդ:
  • 5:39 - 5:42
    Նրան կատարակտի վիրահատություն էին արել
  • 5:42 - 5:44
    Նրա տեսողությունը շատ վատ էր:
  • 5:44 - 5:49
    Եվ 1759 թվականին նա իր թոռնիկին նկարագրել էր
  • 5:49 - 5:51
    բազմաթիվ բաներ, որոնք նա տեսնում էր:
  • 5:51 - 5:53
    Առաջին բանը, որ նա ասել էր, այն էր`
  • 5:53 - 5:55
    նա օդային տարածությունում թաշկինակ էր տեսել:
  • 5:55 - 5:57
    Դա մեծ կապույտ թաշկինակ էր՝
  • 5:57 - 5:59
    չորս նարնջագույն շրջանակներով :
  • 5:59 - 6:02
    Եվ նա գիտեր, որ դա հալյուցինացիա է:
  • 6:02 - 6:04
    Օդային տարածքում թաշկինակներ չեն լինում :
  • 6:04 - 6:08
    Իսկ հետո նա մեծ անիվ էր տեսել օդային տարածքում:
  • 6:08 - 6:13
    Եվ երբեմն նա համոզված չէր, թե արդյոք հալյուցինացիաներ ունի, թե ոչ,
  • 6:13 - 6:15
    որովհետև հալյուցինացիաները
  • 6:15 - 6:17
    համապատասխանում էին տեսիլքների համատեքստին
  • 6:17 - 6:20
    Այսպես մի առիթով, երբ իր թոռնուհիները այցելում էին նրան,
  • 6:20 - 6:25
    նա ասել էր. <<Իսկ ովքե՞ր են ձեզ հետ եկած այս գեղեցիկ երիտասարդները>>:
  • 6:25 - 6:29
    Նրանք պատասխանել էին. <<Վա՜յ, պապի՛կ, գեղեցիկ երիտասարդներ չկան>>:
  • 6:29 - 6:33
    Եվ այդ ժամանակ գեղեցիկ երիտասարդներն անհետացել էին:
  • 6:33 - 6:36
    Այս հալյուցինացիաներին շատ բնորոշ է
  • 6:36 - 6:39
    մի ակնթարթում հայտնվելն ու անհետանալը:
  • 6:39 - 6:41
    Նրանք սովորաբար չեն առաջանում ու չեն անհետանում:
  • 6:41 - 6:44
    Դրանք բավակնին հանկարծակի են: Եվ հանկարծակի են փոխվում:
  • 6:44 - 6:47
    Շառլ Լուլինը` պապիկը,
  • 6:47 - 6:50
    տեսնում էր հազարավոր տարբեր կերպարներ,
  • 6:50 - 6:52
    տարբեր բնապատկերներ:
  • 6:52 - 6:56
    Մի առիթով նա լոգարանում ծխամորճ ծխող մի մարդ էր տեսել
  • 6:56 - 6:59
    և կարծել էր, թե ինքն է :
  • 6:59 - 7:02
    Դա միակ կերպարն էր, որին նա ճանաչել էր:
  • 7:02 - 7:06
    Մի առիթով էլ, երբ նա քայլում էր Փարիզի փողոցներում,
  • 7:06 - 7:09
    նա, իսկապես, մի լաստակ էր տեսել :
  • 7:09 - 7:12
    Բայց երբ նա տուն էր վերադարձել,իր գրասեղանի վրա տեսել էր լաստակի մանրանկարը`
  • 7:12 - 7:16
    6 մատնաչափ բարձրությամբ
  • 7:16 - 7:19
    Ընկալման կրկնությունը երբեմն
  • 7:19 - 7:21
    կոչվում է պալինոպսիա :
  • 7:21 - 7:26
    Ռոզալիի և նրա հետ
  • 7:26 - 7:28
    ըստ երևույթին նույն բանն էր կատարվում
  • 7:28 - 7:30
    Ռոզալին հարցրեց. <<Ի՞նչ է կատարվում>>,
  • 7:30 - 7:33
    և ես ասացի, որ երբ կորցնում են տեսողությունը,
  • 7:33 - 7:36
    երբ ուղեղի տեսողական մասերն այլևս ազդակներ չեն ստանում,
  • 7:36 - 7:39
    դրանք գերակտիվ են դառնում և դյուրագրգիռ
  • 7:39 - 7:41
    և դրանք հանպատրաստից բռնկվում են:
  • 7:41 - 7:44
    Եվ դու սկսում ես ինչ-որ բաներ տեսնել:
  • 7:44 - 7:47
    Ի դեպ՝ քո տեսած բաները կարող են շատ բարդ լինել:
  • 7:47 - 7:51
    Իմ մեկ այլ հիվանդի դեպքում,
  • 7:51 - 7:53
    ով ևս տեսիլքներ էր ունենում,
  • 7:53 - 7:57
    այդ տեսիլքները երբեմն անհանգստանալու տեղիք էին տալիս:
  • 7:57 - 8:00
    Մի առիթով, նա ասում էր, որ
  • 8:00 - 8:03
    ռեստորանում գծավոր վերնաշապիկով մի մարդ էր տեսել:
  • 8:03 - 8:05
    Եվ նա շուռ էր եկել: Իսկ հետո
  • 8:05 - 8:08
    այդ պատկերը բաժանվել էր վեց տարբեր կերպարների գծավոր վերնաշապիկով,
  • 8:08 - 8:11
    ովքեր սկսել էին քայլել նրա ուղղությամբ:
  • 8:11 - 8:14
    Իսկ հետո այդ վեց կերպարները հարմոնիկայի նման միացել էին իրար:
  • 8:14 - 8:16
    Մեկ անգամ, երբ նա մեքենա էր վարում,
  • 8:16 - 8:18
    կամ ավելի շուտ, երբ իր ամուսինն էր մեքենա վարում,
  • 8:18 - 8:20
    ճանապարհը 4 մասի էր բաժանվել
  • 8:20 - 8:24
    և նրան թվացել էր, թե ինքը միաժամանակ 4 ճանապարհով է գնում :
  • 8:24 - 8:29
    Նա շատ փոփոխական հալյուցինացիաներ էլ ուներ :
  • 8:29 - 8:32
    Դրանցից շատերը կապված էին մեքենայի հետ:
  • 8:32 - 8:34
    Երբեմն նա տեսնում էր մի դեռահաս տղայի
  • 8:34 - 8:37
    որը նստած էր մեքենայի առաջնամասում:
  • 8:37 - 8:39
    Նա շատ ամուր բռնված էր և շնորհակալության շարժումներ էր անում
  • 8:39 - 8:41
    երբ մեքենան շրջվում էր:
  • 8:41 - 8:44
    Իսկ հետո, երբ նրանք կանգ էին առնում,
  • 8:44 - 8:47
    տղան հանկարծակի ուղղահայաց 100 ոտնաչափ թռիչք էր կատարում օդում,
  • 8:47 - 8:50
    իսկ հետո անհետանում էր :
  • 8:50 - 8:55
    Իմ հիվանդներից մեկը հալյուցինացիայի մեկ այլ տեսակով էր տառապում :
  • 8:55 - 8:58
    Սա մի կին էր, ով աչքերի խնդիր չուներ,
  • 8:58 - 9:00
    բայց խնդիրներ ուներ ուղեղի տեսողական մասերի հետ`
  • 9:00 - 9:03
    փոքր ուռուցք գլխի ետնամասի կեղևի վրա:
  • 9:03 - 9:08
    Եվ ինչը ամենից վեր է` նա մուլտֆիլմեր էր տեսնում :
  • 9:08 - 9:13
    Այդ մուլտֆիլմերը թափանցիկ էին
  • 9:13 - 9:16
    և ծածկում էին տեսողական դաշտը, ինչպես էկրանը :
  • 9:16 - 9:22
    Եվ հատկապես նա տեսնում էր Քերմիթ Ֆրոգի մուլտֆիլմերը :
  • 9:22 - 9:23
    (Ծիծաղ)
  • 9:23 - 9:26
    Հիմա ես Սեզամ փողոցը չեմ նայում,
  • 9:26 - 9:29
    բայց այն հարցին,թե
  • 9:29 - 9:33
    ինչու հենց Քերմիթ, նա պատասխանեց. <<Քերմիթ Ֆրոգն ինձ համար ոչ մի նշանակություն չունի:
  • 9:33 - 9:36
    Գիտե՞ք, ինձ Ֆրոյդյան նշանների մասին էի մտածում.
  • 9:36 - 9:38
    Ինչու՞ Քերմիթ:
  • 9:38 - 9:40
    Քերմիթ Ֆրոգն ինձ համար ոչ մի նշանակություն չունի>>:
  • 9:40 - 9:42
    Նա այնքան էլ դեմ չէր մուլտֆիլմեր տեսնելուն :
  • 9:42 - 9:46
    Բայց նրան անհանգստացնողն այն էր,որ
  • 9:46 - 9:49
    նա տեսնում էր շատ կայուն պատկերներ կամ դեմքերի հալյուցինացիաներ
  • 9:49 - 9:52
    այնպես, ինչպես, որ Ռոզալին էր տեսնում, դեմքերը շատ հաճախ աղավաղված էին`
  • 9:52 - 9:56
    շատ մեծ ատամներով կամ շատ մեծ աչքերով:
  • 9:56 - 9:59
    Եվ դա նրան վախեցնում էր :
  • 9:59 - 10:03
    Լավ, ի՞նչ է կատարվում այս մարդկանց հետ:
  • 10:03 - 10:06
    Որպես բժիշկ՝ ես ստիպված եմ փորձել բացատրել, թե ինչ է կատարվում
  • 10:06 - 10:08
    և վստահեցնել մարդկանց,
  • 10:08 - 10:12
    հատկապես, համոզել նրանց, որ իրենք չեն ցնորվում :
  • 10:12 - 10:15
    Ինչպես ասացի, տեսողական խնդիրներ ունեցող մարդկանց մոտավորապես 10 տոկոսն է
  • 10:15 - 10:18
    տառապում այդպիսի հալյուցինացիաներով:
  • 10:18 - 10:22
    Բայց ոչ ավելի քան մեկ տոկոսն են արտահայտվում այդ մասին,
  • 10:22 - 10:25
    որովհետև նրանք վախենում են, որ իրենց ցնորվածի տեղ կդնեն:
  • 10:25 - 10:27
    Եվ, իսկապես, եթե նրանք պատմում են դրանց մասին իրենց իսկ բժիշկներին,
  • 10:27 - 10:30
    նրանց սխալ ախտորոշում են տալիս :
  • 10:30 - 10:32
    Մասնավորապես, տեսակետը հետևյալն է, եթե ինչ – որ բաներ ես տեսնում կամ լսում,
  • 10:32 - 10:35
    ուրեմն խենթանում ես:
  • 10:35 - 10:38
    բայց հոգեբուժական հալյուցինացիաները միանգամայն այլ են:
  • 10:38 - 10:41
    Հոգեբուժական հալյուցինացիաները, անկախ նրանից, տեսողական են, թե ձայնային,
  • 10:41 - 10:43
    քեզ են ուղղված: Դրանք մեղադրում
  • 10:43 - 10:45
    գայթակղում, նսեմացնում
  • 10:45 - 10:48
    ու ծաղրում են քեզ:
  • 10:48 - 10:50
    Դու արձագանքում ես նրանց:
  • 10:50 - 10:53
    Չկա ոչ մի հատկություն,
  • 10:53 - 10:56
    որով դրանք առնչվեն Շառլ Բոննեի հալյուցինացիաներին:
  • 10:56 - 11:00
    Կա ֆիլմ: Դու ֆիլմ ես տեսնում, որը ոչ մի կապ չունի քեզ հետ
  • 11:00 - 11:03
    կամ դա այն է, ինչ մարդիկ մտածում են դրա մասին :
  • 11:03 - 11:07
    Գոյություն ունի հազվադեպ մի բան, որը կոչվում է քունք – բլթակային էպիլեպսիա :
  • 11:07 - 11:10
    և երբեմն, եթե ինչ-որ մեկը տառապում է դրանով,
  • 11:10 - 11:12
    նա կարող է իրեն ժամանակի մեջ հետ տարված զգալ
  • 11:12 - 11:15
    այսինքն` անցյալում:
  • 11:15 - 11:17
    Դուք գտնվում եք հատուկ մի խաչմերուկում:
  • 11:17 - 11:19
    Տապակած շագանակի հոտ եք զգում:
  • 11:19 - 11:22
    Երթևեկության ձայն եք լսում: Բոլոր զգայարանները գործում են:
  • 11:22 - 11:24
    Եվ դուք սպասում եք ձեր ընկերուհուն:
  • 11:24 - 11:28
    Եվ դա 1982 թվականի երեքշաբթի օրվա երեկոն է:
  • 11:28 - 11:30
    Քունք-բլթակային հալյուցինացիաները
  • 11:30 - 11:32
    բոլորը բազմազգայական են`
  • 11:32 - 11:35
    լի զգազմունքով, մտերմությամբ,
  • 11:35 - 11:37
    տեղադրված տարածության և ժամանակի մեջ,
  • 11:37 - 11:39
    ինչպես նաև հաջորդական են ու դրամատիկական:
  • 11:39 - 11:42
    Շառլ Բոննեի հալյուցինացիաները միանգամայն այլ են:
  • 11:42 - 11:46
    Այսպիսով, Շառլ Բոննեի հալյուցինացիաներում
  • 11:46 - 11:48
    առկա են բոլոր մակարդակները`
  • 11:48 - 11:50
    երկրաչափական հալյուցինացիաներից`
  • 11:50 - 11:53
    վարդագույն ու կապույտ քառակուսիները, որոնք տեսնում էր կինը
  • 11:53 - 11:57
    մինչև միանգամայն զարգացած հալյուցինացիաները`
  • 11:57 - 12:00
    կերպարներով և հատկապես դեմքերով:
  • 12:00 - 12:03
    Դեմքերը, երբեմն էլ աղավաղված դեմքերը
  • 12:03 - 12:06
    միակ ամենաբնորոշ բանն են
  • 12:06 - 12:08
    այս հալյուցինացիաների ժամանակ:
  • 12:08 - 12:11
    Երկրորդ ամենաբնորոշներից են մուլտֆիլմերը:
  • 12:11 - 12:14
    Ի՞նչ է կատարվում:
  • 12:14 - 12:16
    Հետաքրքրական է, վերջին մի քանի տարիներին
  • 12:16 - 12:20
    հնարավոր է եղել կատարել ուղեղի գործառութային պրոեկցիա,
  • 12:20 - 12:24
    կատարել հալյուցինացիաներ ունեցող մարդկանց ֆունկցիոնալ մագնիսական ռեզոնանսային պրոեկցիա:
  • 12:24 - 12:28
    Եվ փաստորեն, հնարավոր է եղել պարզել,
  • 12:28 - 12:31
    որ ուղեղի տեսողական տարբեր մասերը ակտիվանում են,
  • 12:31 - 12:33
    երբ նրանք հալյուցինացիաներ են ունենում:
  • 12:33 - 12:36
    Երբ մարդիկ հասարակ երկրաչափական հալյուցինացիաներ են ունենում,
  • 12:36 - 12:40
    առաջնային տեսողական կեղևն ակտիվանում է:
  • 12:40 - 12:43
    Դա ուղեղի այն մասն է, որն ընկալում է լրացուցիչ տեղեկատվություն և հրահանգներ:
  • 12:43 - 12:47
    Դուք պատկերները չեք ստեղծում առաջնային տեսողական կեղևով:
  • 12:47 - 12:50
    Երբ պատկերները ձևավորվում են,
  • 12:50 - 12:52
    տեսողական կեղևի առավել մեծ մասը
  • 12:52 - 12:54
    ներգրավվում է քունքային մասում:
  • 12:54 - 12:59
    Եվ մասնավորապես, քունքի մի մասը
  • 12:59 - 13:01
    կոչվում է իլիկաձև գիրուս:
  • 13:01 - 13:05
    Եվ հայտնի է, որ եթե մարդիկ վնասվածք են ունենում իլիկաձև գիրուսում,
  • 13:05 - 13:09
    հնարավոր է, որ նրանք կորցնեն դեմքեր ճանաչելու ունակությունը:
  • 13:09 - 13:13
    Բայց եթե իլիկաձև գիրուսը նորմալ չի գործում,
  • 13:13 - 13:15
    նրանց աչքին դեմքեր են երևում
  • 13:15 - 13:18
    և դա ճիշտ այն է, ինչ դուք կարող եք բացահայտել այս մարդկանցից մի քանիսի մոտ:
  • 13:18 - 13:22
    Այս գիրուսի առաջնային մասում մի տարածք կա,
  • 13:22 - 13:27
    որտեղ տեղադրված են ատամներն ու աչքերը
  • 13:27 - 13:30
    գիրուսի այդ մասն ակտիվանում է
  • 13:30 - 13:34
    երբ մարդիկ տեսնում են աղավաղված հալյուցինացիաներ:
  • 13:34 - 13:36
    Կա ուղեղի մեկ այլ մաս,
  • 13:36 - 13:38
    որն ակտիվանում է հատկապես այն ժամանակ,
  • 13:38 - 13:40
    երբ մարդը մուլտֆիլմ է տեսնում:
  • 13:40 - 13:43
    Այն ակտիվանում է, երբ մարդը ճանաչում է մուլտֆիլմերը,
  • 13:43 - 13:47
    պատկերում է դրանք կամ հալյուցինացիաներ է ունենում դրանց վերաբերյալ:
  • 13:47 - 13:50
    Շատ հետաքրքիր է, որ դա պետք է հատուկ լինի:
  • 13:50 - 13:53
    Կան ուղեղի այլ մասեր, որոնք հատկապես կապված են
  • 13:53 - 13:55
    շենքերի և բնապատկերների
  • 13:55 - 13:58
    ճանաչման ու հալյուցինացիայի հետ :
  • 13:58 - 14:01
    1970 թվականին պարզվել էր , որ ոչ միայն ուղեղի առանձին մասերն են ներգրավված,
  • 14:01 - 14:03
    այլև առանձին բջիջներ:
  • 14:03 - 14:08
    <<Դեմքի բջիջները>>հայտնաբերվել են մոտ 1970 թվականին:
  • 14:08 - 14:10
    Եվ հիմա մենք գիտենք, որ գոյություն ունեն հարյուրավոր
  • 14:10 - 14:12
    այլ տեսակի բջիջներ,
  • 14:12 - 14:14
    որոնք կարող են շատ-շատ յուրահատուկ լինել:
  • 14:14 - 14:16
    Այսպես դուք կարող եք ունենալ
  • 14:16 - 14:18
    ոչ միայն<<մեքենա>>բջիջներ,
  • 14:18 - 14:21
    այլև <<ԷսթոնՄարտին>>բջիջներ:
  • 14:21 - 14:23
    (Ծիծաղ)
  • 14:23 - 14:25
    Ես մի Էսթոն Մարտին եմ տեսել այս առավոտ:
  • 14:25 - 14:27
    Ես ստիպված էի գործի դնել այն:
  • 14:27 - 14:30
    Եվ հիմա նա այստեղ ինչ-որ տեղ է:
  • 14:30 - 14:33
    (Ծիծաղ)
  • 14:33 - 14:37
    Հիմա, այս մակարդակում, ստորքունքային կոչվածում
  • 14:37 - 14:40
    գոյություն ունեն միայն տեսողական պատկերներ,
  • 14:40 - 14:43
    ֆիգմենտներ կամ ֆրագմենտներ:
  • 14:43 - 14:46
    Միայն ավելի բարձր մակարդակներում է,
  • 14:46 - 14:48
    որ մյուս զգայարանները միանում են
  • 14:48 - 14:50
    և հիշողության ու զգացմունքի միջև կապեր են առաջանում:
  • 14:50 - 14:53
    Իսկ Շառլ Բոննեի ախտանիշով
  • 14:53 - 14:55
    դուք չեք հասնում այդ բարձր մակարդակներին:
  • 14:55 - 14:58
    Դուք ստորին տեսողական կեղևի մակարդակում եք,
  • 14:58 - 15:00
    որտեղ տեսնում եք հազարավոր, տասնյակ հազարավոր
  • 15:00 - 15:03
    և միլիոնավոր պատկերներ,
  • 15:03 - 15:05
    ֆիգմենտներ կամ ֆրագմենտային ֆիգմենտներ,
  • 15:05 - 15:07
    որոնք նյարդերով կոդավորված են
  • 15:07 - 15:11
    առանձին բջիջներում կամ փոքր բջջախմբերում :
  • 15:11 - 15:14
    Որպես կանոն, դրանք բոլորը
  • 15:14 - 15:18
    ընկալման և երևակայության ինտեգրված հոսքի մասն են
  • 15:18 - 15:21
    և մարդը դրանք չի գիտակցում:
  • 15:21 - 15:25
    Եթե մարդը միայն տեսողական խնդիրներ ունի կամ կույր է,
  • 15:25 - 15:27
    գործընթացն ընդհատվում է:
  • 15:27 - 15:30
    Եվ փոխարենը նորմալ ընկալման
  • 15:30 - 15:32
    դուք ստանում եք անկանոն
  • 15:32 - 15:35
    նյարդային գրգիռ կամ ազատվում
  • 15:35 - 15:37
    բոլոր այդ տեսողական բջիջներից
  • 15:37 - 15:39
    ստորքունքային կեղևում:
  • 15:39 - 15:42
    Այսպիսով, դուք հանկարծ դեմք եք տեսնում կամ մեքենա:
  • 15:42 - 15:45
    Հանկարծ այս, հանկարծ այն:
  • 15:45 - 15:47
    Ուղեղն ամեն ինչ անում է սա կազմակերպելու
  • 15:47 - 15:50
    և դրան կապակցվածություն տալու համար,
  • 15:50 - 15:52
    բայց, ավա՜ղ, այնքան էլ հաջող չի ստացվում:
  • 15:52 - 15:54
    Երբ դրանք առաջին անգամ նկարագրվեցին,
  • 15:54 - 15:58
    կարծիք կար, որ դրանք կարող են մեկնաբանվել ինչպես երազներ:
  • 15:58 - 16:00
    Բայց փաստորեն մարդիկ ասում են.
  • 16:00 - 16:03
    <<Ես մարդկանց չեմ ճանաչում: Ես զուգորդումներ չեմ կառուցում>>:
  • 16:03 - 16:06
    <<Քերմիթն ինձ համար ոչ մի նշանակություն չունի>> :
  • 16:06 - 16:11
    Այլևս տեղ չի մնում մտածելու, թե դրանք երազներ են:
  • 16:11 - 16:16
    Լավ, ես քիչ թե շատ ասացի այն, ինչ ուզում էի:
  • 16:16 - 16:19
    Կարծում եմ, որ պարզապես ուզում եմ ամփոփել
  • 16:19 - 16:21
    ու ասել` դա սովորական բան է:
  • 16:21 - 16:23
    Պատկերացրեք մի խումբ կույր մարդկանց:
  • 16:23 - 16:25
    Պետք է լինեն հարյուր հազարավոր կույր մարդիկ,
  • 16:25 - 16:27
    որոնք ունենում են այսպիսի հալյուցինացիաներ,
  • 16:27 - 16:29
    բայց սարսափում են պատմել դրանց մասին:
  • 16:29 - 16:32
    Այսպես, նմանատիպ խնդիրը պետք է
  • 16:32 - 16:38
    հիվանդների, բժիշկների, հասարակության ուշադրության կենտրոնում լինի:
  • 16:38 - 16:40
    Վերջապես ես կարծում եմ,
  • 16:40 - 16:43
    որ դրանք անչափ հետաքրքիր են, արժեքավոր
  • 16:43 - 16:47
    մի ակնարկ տալու համար,թե ինչպես է աշխատում ուղեղը:
  • 16:47 - 16:50
    250 տարի առաջ Շառլ Բոննեն ասում էր
  • 16:50 - 16:54
    թե նրան հետաքրքիր էր մտածելը այս հալյուցինացիաների մասին
  • 16:54 - 16:57
    ինչպես նաև իմանալը, թե ինչպես կարող է ուղեղի գործողությունների դաշտը
  • 16:57 - 17:00
    վերածնվել ուղեղի մեխանիզմների միջոցով:
  • 17:00 - 17:03
    Հիմա, 250 տարի անց,
  • 17:03 - 17:06
    մենք սկսում ենք հասկանալ, ինչպես է դա արվել:
  • 17:06 - 17:08
    Շատ շնորհակալություն:
  • 17:08 - 17:11
    (Ծափահարություն)
  • 17:11 - 17:14
    Քրիս Անդերսոն. Հրաշալի էր: Շատ շնորհակալություն:
  • 17:14 - 17:16
    Դուք այդ ամենի մասին խոսում եք
  • 17:16 - 17:19
    հիվանդների նկատմամբ ունեցած այնպիսի հասկացողությամբ և կարեկցանքով:
  • 17:19 - 17:24
    Դուք երբևէ ունեցե՞լ եք այս ախտանիշներից մեկը, որոնց մասին գրում եք :
  • 17:24 - 17:26
    Օլիվեր Սաքս : Ես վախենում էի, որ կհարցնեք:
  • 17:26 - 17:27
    (Ծիծաղ)
  • 17:27 - 17:30
    Այո, դրանցից շատերը:
  • 17:30 - 17:33
    Եվ իրականում ես էլ տեսողական խնդիրներ ունեմ:
  • 17:33 - 17:36
    Իմ մի աչքը կույր է, մյուսն էլ այնքան լավ չի տեսնում:
  • 17:36 - 17:40
    Եվ ես տեսնում եմ երկրաչափական հալյուցինացիաներ:
  • 17:40 - 17:42
    Բայց դրանով սահմանափակվում է:
  • 17:42 - 17:44
    Ք.Ա. Իսկ դրանք ձեզ չե՞ն անհանգստացնում:
  • 17:44 - 17:46
    Քանզի դուք գիտեք` ինչն է խնդիրը: Դա ձեզ չի՞անհանգստացնում :
  • 17:46 - 17:50
    Դրանք ինձ այլևս չեն անհանգստացնում, փոխարենը ականջներիս մեջ լսվող զնգոցն է անհանգստացնում,
  • 17:50 - 17:53
    որը ես արհամարհում եմ:
  • 17:53 - 17:55
    Երբեմն դրանք հետաքրքրում են ինձ:
  • 17:55 - 17:58
    և ես դրանցից շատերի նկարները ունեմ իմ տետրերում:
  • 17:58 - 18:01
    Ես գնացել և ֆունկցիոնալ մագնիսական ռեզոնանսային պրոեկցիա եմ արել,
  • 18:01 - 18:04
    որպեսզի տեսնեմ, թե ինչպես է գործում իմ տեսողական կեղևը:
  • 18:04 - 18:08
    Եվ երբ ես տեսնում եմ այս վեցանկյունները,
  • 18:08 - 18:10
    և այլբարդ բաները, որոնք ես հաճախ եմ տեսնում
  • 18:10 - 18:12
    տեսողական միգրենում
  • 18:12 - 18:14
    ինձ մի բան է հետաքրքրում, թե արդյո՞ք բոլորն են տեսնում բաները նման կերպ
  • 18:14 - 18:17
    և արդյո՞ք քանդակագործությունը և դեկորատիվ արվեստը
  • 18:17 - 18:20
    որոշ իմաստով դրանցից են ծագել :
  • 18:20 - 18:22
    Ք. Ա. Չափազանց հետաքրքիր պատմություն էր:
  • 18:22 - 18:24
    Շնորհակալություն կիսվելու համար:
  • 18:24 - 18:26
    Օ.Ս. Շնորհակալություն , շնորհակալություն:
  • 18:26 - 18:28
    (Ծափահարություն)
Title:
Օլիվեր Սաքս. Ինչ է բացահայտում հալուցինացիան մեր ուղեղի մասին
Speaker:
Oliver Sacks
Description:

Նյարդաբան և գրող Օլիվեր Սաքսը մեր ուշադրությանը հրավիրում է Շառլ Բոննեի ախտանիշի վրա, երբ տեսողական խնդիրներ ունեցող մարդիկ ունենում են հստակ հալյուցինացիներ: Նա նկարագրում է իր հիվանդների տառապանքները շատ տպավորիչ մանրամասնությամբ և տանում է մեզ այս` դեռևս լավ չբացահայտված երևույթի կենսաբանության միջով:

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
18:32
YSLU MA translators 2010-2012 added a translation

Armenian subtitles

Revisions