Zungumza na Moyo I Marleen Laschet I TEDxTrondheim

Hotuba hii ilitolewa katika jumuiko la TEDx kwa kutumia maelezo ya jumuiko la TED lakini lililopangwa na jamii kwa kujitegemea. Jifunze zaidi katika http://ted.com/tedx

Inahusika na utamu wa lugha na vile chura mgonjwa anavyoweza kukukoa.

Marleen ni mtaalamu wa lugha na mawasiliano aliye na hamu ya kuhadithi na lugha.

Katika wavuti wake ya kusihirisha, anahadithia furaha na manufaa ya kufahamu lugha zaidi ya moja na tofauti za kitamaduni. Msingi wa hadithi kwenye wavuti wake ni maisha yake kama mjuzi na mtumizi wa lugha kadhaa na ufahamu wa utamaduni na ujuzi wa lugha.

Takriban watu milioni mia tatu sitini na tano hutumia Kiingereza kama lugha ya mama

Wengine zaidi ya bilioni mbili husoma na kutumia Kiingeereza

kama lugha ya pili au ya tatu

Kama wewe ni mzungumzaji wa Kiingereza

unayosema yanaeleweka kwa watu takriban bilioni mbili unusu

Kutakuwa na haja gani kusomea lugha yeyote ingine ya kigeni?

Si itakuwa tu kupoteza mda?

Nelson Mandela alikashifiwa vikali

na waafrika kusini kwa kuongea Afrikaans

Alijibu hivi,

"Unapomuongelesha mtu kwa lugha anayoifahamu

hilo halisahau.

Unapomuongelesha mtu kwa lugha ya mama

hilo huenda moyoni mwake."

Hivyo jambo ni hili:

Ukitaka kumshawishi mtu

lenga moyo wake uongeapo.

Mapapa wanajua hili.

John Paul wa pili afahamu lugha kumi vyema

na kadhaa zingine alizijua kimsingi.

Popote alipoenda, alisalimia wenyeji

akitumia yale maneno aliyojua kwa lugha zao asili;

na hapo ndipo umaarufu wake ulipotokea.

Walio na akina mama wakwe wa ugenini

au akina mama wakwe wa ugenini watarajiwa, wanalijua hili, pia.

Wanaweza kuongea Kiingereza wakiwa na wapenzi wao,

lakini wakitaka kuwa na maelewano na mama wa msichana,

vijana hujitolea kujifunza lugha za kushangaza,

hata Kiholanzi.

(Vicheko)

Na hili husaidia.

Kwa nini?

Kwa vile, lugha zetu asili huambatana kwa karibu na

utu wetu na kujitambulisha kwetu.

Historia yetu yote imeota mizizi,

na kulowa ndani ya lugha zetu asili.

Kuna makumbusho na hisia zilizounganika na maneno, muonekano,

hata kwa sarufi tulizokua nazo.

Hivyo, unapojifunza lugha ya mwengine,

unajifahamisha kuwa una nia halisi

kwa maisha yao, kwa utu wao.

Ni mama mkwe yupi hatafurahia?

Unaposikia lugha yako unaskia kuungika.

Unaposafiri,

na umekuwa ukiongea lugha ya kigeni kwa siku au wiki kadhaa,

wakati unapoabiri ndege

na msaidizi kwa ndege akusalimie kwa lugha yako asili,

unafahamu basi unaenda nyumbani.

Kama lugha asili zingekuwa na harufu,

nadhani zingenukia kama kuki,

na kama supu ya kuku ya kurariji,

na kama marashi ya nyanya -

labda kidogo kama kifukuzi nondo.

Hii inaweza kuwa sababu lugha zilizotungwa,

kama Esperanto, hazijasambaa kama ilivyotarajiwa.

Ziwe zimetungwa kiujanja namna gani,

na rahisi kushika,

hakuna nchi yeyote imewahi pitisha lugha ya kutungwa kama lugha asili.

Wala kama lugha ya kigeni kufunzwa

kwa mkabala mkubwa, kwa kipindi kirefu,

ingawa hilo limejaribiwa.

Lakini, licha ya matatizo yanayokumba lugha asili -

kama makosa ya kutataniisha,

tofauti ya uandishi na matamko,

wakati mwengine ugumu wa fasaha -

lakini licha ya hayo yote,

tunaona bora kujifunza lugha zilizochipuka katikati ya watu.

Lugha zilizotungwa hulenga akili.

Lugha asili zina mnuso wa kuki.

Kwa Nelson Mandela, kujifunza Afrikaans ilikuwa inalenga "kutambua adui."

Alisema, "Unahitaji kujua lugha yao, na shauku zao,

na matarajio, na uoga wao, kama unataka kuwashinda."

Alifanya hilo. Lilifaulu.

Lakini si wakati wote maadui wanapohusika, ama?

Hii inafaa kutumika kwa uhusiano wote wa kibinaadamu.

Na siwezi sema kuwa akina mama wakwe ni maadui -

ki ufafanuzi.

Takriban miaka saba au nane zilizopita,

nilikuwa nasafiri Poland na familia yangu.

Maduka yalikuwa karibu kufungwa na tulihitaji kununua chakula.

Mwishowe, tulipata duka kubwa upande wa pili wa barabara.

Njia pekee tungefikia duka hilo kabla kufungwa ilikuwa kugeuza gari pasipo pa kugeuka.

Hivyo ndivyo nilivyofanya.

Hilo lilikuwa hatari.

Ilikuwa haramu kwa kweli.

Nilipoegesha gari, hata kabla niziime injini -

- niliskia sauti ya kubisha.

Hivyo nikateremsha dirisha, na jozi mbili za macho zikatokea.

Kila jozi la macho lilikuwa la polisi.

Sasa, siwezi jigamba naelewa lugha ya Polish vyema

kwa nyakati nzuri,

lakini nyakati zilizopita niliweza kuendeleza mazungumzo.

Lakini kwa mazingara yale, na dhamiri ya hatia,

jicho kwa jicho na polisi, wakiwa na sare halisi,

kila neno la Polish nililokuwa nikijua liliniponyoka.

Na bado, sikufikiria hata kwa mda,

kujaribu kusuluhisha tatizo nikitumia Kiingereza.

Kiingereza nadhani kingenipatia upeo wa juu kilugha,

lakini labda ingefanya polisi kuwa na wasiwasi.

Hivyo, niliaminisha kubaki na lugha ya Polish.

Kivipi?

Ile kona yangu finyu ya lugha ya Polish ilikuwa imezima

isipokuwa jambo moja.

Kulikuwa na jambo moja nililokuwa nimelirudia mara nyingi

hata ningeweza kulikariri nikiwa usingizini.

Lilikuwa ni shairi la watoto,

lililohusu chura mgonjwa.

(Vicheko)

Hilo ndilo nililokuwa nalo.

Najua lilikuwa jambo la ajabu kufanya, lakini nilitoa kelele:

(Polish) "Chura mmoja alisikia udhaifu

hivyo akaenda kwa daktari na akasema ni mgonjwa.

Daktari akavalia miwani yake kwa sababu alikuwa kazeeka."

Niliwatazama polisi.

Na walikuwa wakiniangalia kwa mshangao.

(Vicheko)

Nakumbuka kama mmoja wao alikuna kichwa.

Alafu wote wakatabasamu.

Wakatabasamu.

Na hilo, kwa upande wake, likaniweka hali shwari,

shwari hadi maneno machache husika yaliyopotea

yangeweza kurudi akilini mwangu.

Ningeweza kugugumiza sentensi chache kama,

"Pole sana, nilikuwa nahitaji chakula, sitawahi kurudia hilo tena."

Waliniachilia bila adhabu.

Nilipokuwa nakimbia ndani ya duka, waliita, "maneno kwa lugha ya Polish!"

"Uwe na safari njema!"

Si lengo langu kuwashurutisha kujifunza lugha za kigeni

ndio msafiri pande zote za dunia, mvunje sheria na muepuke bila adhabu.

Lakini tukio hili linaonyesha vile maneno machache,

ingawa rahisi au ya kijinga, maneno machache tu,

yanawezaenda moja kwa moja ndani ya moyo na kuuyeyusha.

Ijapo kuwa, kulikuwa na wimbo mbadala wa ule wa chura mgonjwa.

Lilikuwa jambo moja nililolijua vyema sana:

wimbo wa kunywa.

(Kicheko)

Labda hilo halingenipatia tabasamu

labda safari hadi kituo cha polisi

kwa uchunguzi wa damu.

Si lazima ujifunze lugha nyingi,

na si lazima uzijue kwa undani.

Ujuzi kidogo unaweza kuwa wa manufaa makubwa.

Maneno kumi yanalengayo moyoni yanaweza kuwa na athari kubwa

kuliko maneno alfu moja yalengayo akili.

Unaweza kuchagua kutumia Kiingereza na kukutana katikati.

Lakini pia unaweza chagua kuwa yule mtu avukaye kigezo kilicho katikati

na kukutana na swahiba wako au mpinzani wako, yeyote yule,

kutana nao kwa maskani yao.

Kuongea lugha ya mwengine haikufanyi kuwa dhaifu,

inadhibitisha una nguvu.

Ni yule aliye na ujasiri, na afanyaye juhudi za kuvuka vigezo

anayeibuka mshindi mwishowe.

Usiogope kufanya makosa. Makosa yanadhihirisha ubinadamu.

Na kando na haya, kuna la ziada:

Ukifanya makosa huko nje,

unatoa fursa kwa wenzako kukusaidia, kukujia na kukutana nawe.

Na kwa njia hii, utangamano utakaokuwa umeanzisha utakuwa wenye nguvu.

Hivyo, wataka kueleweka

au wataka kutangamana?

Jameni tuendelee kujifunza na kukitumia Kiingereza.

Ndivyo tutangamane na walio na lugha tofauti za kiasilia, kama tunavyofanya hapa TEDx.

Kiingereza ni kigezo muhimu cha kueneza ujuzi,

kwa mikutano ya kimataifa ya kujadili shida za kimataifa

Juu ya yote, Kiingereza ni barabara kuu kufikia mioyo milioni mia tatu sitini na tano.

Kwa watu mia tatu sitini na tano, lugha ya Kiingereza yanukia kuki.

Lakini mbona ukomee hapo?

Mbona usiongeze jitihada

na kujifunza angalau lugha moja geni?

Kuna ladha kadhaa za kuki.

Twendeni na tuonje moja mpya.

Asante.

(Makofi)

(Makofi)