Learning from a barefoot movement

Мен сиздерди башка бир дүйнөгө алып барууну каалап турам.

Жана дагы сиздерге

45 жылга созулган махабат окуясын бөлүшкүм келип турат.

Окуя күнүмдүк жашоосуна 1 доллардан кем

акча сарптап жашаган кедейлер менен болгон.

Мен Индиядагы тандалгандардын, ак сөөктөрдүн окуу жайынан

кымбат баалуу билимди алгам,

бирок ал окуу жай мени бузуп коё жаздаган.

Мен толук кандуу

дипломат, мугалим, доктур

болууга чамам жетмек.

Кийин мен аны каалабадым, бирок мен индиялык теннис оюну боюнча үч жыл узагында

улуттук чемпиону болгом.

(Каткырык)

Мен үчүн бүткүл дүйнө ачылган.

Бардыгы менин кол астымда эле.

Мен эч бир катачылык кетире алмак эмесмин.

Бир күнү мен жеке кызыгуумдан улам

Айылга барып, жашап, иштеп

деги эле айыл деген эмне экенин көрүүнү кааладым.

Ошентип 1965-жылы,

мен Индияда эң запкылуу, ачкачылыкка кабылган Бихар аймагына бардым,

ачкачылык, өлүм азабынан

кишилердин өлүп жатканын өмүрүмдө биринчи жолу көрдүм.

Бул менин турмушумду өзгөрттү.

Мен үйгө кайтып келип,

апама

"Мен айылда жашап жана эмгектенгим келет" дедим.

Апам эс учун жоготуп койду.

(Каткырык)

"Бул эмне дегениң?

Бүткүл дүйнө сен үчүн ачык, бардык жумуштар сага даяр,

сен болсо айылда жашап жана эмгектенем дейсиң?

Сенин эс акылың жайындабы деги?"

Мен жооп кайтардым, "Жок, мен эң мыкты билим алдым.

Ал билим мени ойлондурду.

Мен мунун акыбетин кайтарып берүүнү каалайм,

өзүмдүн колумдан келишинче".

"Сен айылда эмне кылууну каалайсың?

Жумуш жок, акча жок,

кооптуу, келечексиз жашоо".

"Айылда жаашагым келет

жана беш жыл аралыгында кудук казгым келет" деп айткам.

"Беш жыл кудук казасыңбы?

Сен Индиянын эң кымбат мектеби жана колледжине барып,

беш жыл кудук казгың келип турабы?"

Апам мени менен көпкө сүйлөшпөй жүрдү,

анткени ал мени үй-бүлөнүн аброюна шек келтирип жатат деп ойлогон.

Бирок кийин,

мен, кедейлер ээ болгон

сейрек кездешчү өзгөчө билим жана жөндөмдөргө туш болдум,

булар эч качан маанилүү деп таанылып,

өзгөчөлөнүп, урматталып,

жана эч бир деңгээлде колдонулбаган.

Ошондо мен Бэафуд Жыңайлактар Колледжин ачууну ойлодум --

ал окуу жай кедейлер үчүн гана колледж.

Кедейлер маанилүү деген нерселер

бул колледжде окутулмак.

Мен бул айылга жаңыдан келгенимде.

Аксакалдар мага келип,

"Сен полициядан качып жүрөсүңбү?" деп сурашты.

Мен "жок" деп жооп бердим.

(Каткырык)

"Сен экзаменден кулап калдыңбы?"

Мен "жок" деп жооп бердим.

"Сен бийликтен жумуш таппадыңбы?" Мен "жок" деп жооп бердим.

"Сен бул жерде эмне кылып жүрөсүң анда?

Эмне үчүн бул жакка келдиң?

Индиядагы билим берүү системасы

Париж, Нью Дели жана Цюрих сыяктуу жерлерди эңсеттирет;

сен айылда эмне кылып жүрөсүң?

Сенин бизге айтпаган бир көйгөйүң барбы?"

"Жок, мен колледж ачууну каалайм"

кедейлер үчүн гана,

Кедейлер маанилүү деген нерселер колледжде окутулат", деп жооп бердим.

Ошондо аксакалдар мага маңыздуу жана маанилүү кеңеш беришти.

Алар, "Өтүнөбүз,

колледжиңе кандайдыр бир билим даражадагы жана квалификацияга ээ

болгон бирөөлөрдү алып келбе", дешти.

Эми, бул Индиядагы жалгыз колледж,

эгер сиз илим доктору же магистр даражасынын ээси болсоңуз

сиз бул колледжде иштөөдөн четтеттилесиз.

Сиз же окуй албай калган же окуудан чыгарылган шартта гана

биздин колледжде иштөө үчүн келе аласыз.

Сиз өз колуңуз менен иштешиңиз керек.

Эмгекти сыйлооңуз шарт.

Коомчулукка сунуштай алган кандайдыр бир жөндөмүңүз бар экендигин көрсөтүшүңүз керек

жана коомчулукка кызмат өтөшүңүз абзел.

Ошентип Жыңайлактар Колледжи ишке кирди,

биз профессионализм түшүнүгүн кайрадан аныктап чыктык.

Профессионал деп кимди айтабыз?

Профессионал деп

өзүнүн бир шыгы, өзүнө болгон

ишеними жана келечеке ишеничи болгон айкалыштыкты камтыган адам.

Суу издегич адам бул профессионал.

Элдик аначы

бул профессионал.

Элдик сөөк даарыкер бул профессионал.

Булар дүйнө жүзү боюнча профессионалдар.

Буларды дүйнө жүзүндөгү эң алыскы айылдардан дагы таба аласыздар.

Мындай адамдар жалпы билим берүү системасына келип

алар ээ болгон билим жана жөндөмдөрүн

ааламдык экенин көрсөтүшү керек.

Ал жөндөмдөр колдонулушу керек, иш жүзүндө пайдаланылышы керек

алар сырткы дүйнөгө көрсөтүлүшү керек,

бул билимдер жана жөндөмдөр

бүгүн дагы талапка жооп берээри айкын.

Колледж

Махатма Гандинин турмуш жана иш жолунун негизинде иштейт.

Жерде олтуруп тамактанасыз, жерде жатып уктайсыз, жерде иштейсиз.

Эч бир келишим жок, жазылган келишимдер жок.

Сиз мени менен 20 жыл бою бирге болсоңуз болот, эртең кетсеңиз дагы болот.

Жана дагы эч ким айына 100 доллардан ашык акча ала албайт.

Эгер акча табууга кызыктар болсоңуз, анда Жыңайлактар колледжине келип убара болбоңуз.

Сиз жумуш жана маселе чечүүнү кааласаңыз,

анда Жыңайлактар Колледжине келиңиз.

Ал жерде биз сизди аракет кылат жана жаңы ойлорду жаратат деп күтөбүз.

Кандай гана оюңуз болбосун келип аракет кылыңыз.

Эгерде ийгиликке жетпей калсаңыз эч нерсе эмес.

Жыгылып, кооп олтуруп, сиз кайрадан иш баштайсыз.

Бул жер мугалим окуучу

ал эми окуучу мугалим болгон жалгыз колледж.

Жана дагы эч бир күбөлүк бербеген жалгыз колледж.

Күбөлүктү сиз кызмат кылган коомчулук берет.

Тамдын бооруна илинчү сиздин инженер экениңизди күбөлөгөн

кагаздын кереги жок.

Мына мен ушуларды айтканда,

алар, "Эмне мүмкүн болоорун бизге көрсөтчү кана. Сен эмне кылып жатасың?

Эгерде айткандарыңды тастыктай албасаң, анда ал куру сөз."

Ошентип Жыңайлактар Колледжи курулду.

1986-жылы.

Аны окуганды жана жазганды билбеген,

12 жыңайлак архитекторлор салышты.

Бир квадрат метрин 1,5 долларга

150 киши ал жерде жашап дагы, иштеп дагы курушту.

Алар 2002-жылы Архитектура боюнча ыйгарылган Ага Хан сыйлыгына арзышты.

Ошондо алар күмөн санап, бул курулуштун артында архитектор турат дешти.

Мен айттым, "Ооба, адистер кагаз бетинде долбоор даярдап беришти,

бирок жыңайлак архитекторлор колледжди иш жүзүндө өзүлөрү курушту."

Чындыгында, биз гана жалгыз 50,000 доллар өлчөмүндөгү сыйлыкты кайтарып бергендерденбиз,

себеби алар бизге ишенген эмес,

анан биз ойлонуп, алар биздин аброюбузга

Тилониянын жыңайлак архитекторлоруна шек келтирип жатат дедик.

Мен токойчуга суроо узаттым --

жогорку деңгээлдүү, күбөлүккө ээ экспертке --

Мен сурадым, "Бул жерге эмне кура аласың?" деп.

Ал жерди бир карап туруп, "Бир нерсе курууну унут. Мүмкүн эмес.

Аракет кылып дагы кереги жок.

Суусу жок, таштак жер."

Мен кысталган абалда болчумун.

Анан мен айттым, "Болуптур, мен айылдын аксакалына барып

"Мен бул жерге эмне өстүрсөм болот?" деген суроону берем.

Ал мени унчукпастан карап, жооп узатты,

"Муну кур, тигини кур, муну кош, анан бир нерсеге жетесиң" деп.

Бүгүнкү күндөгү көрүнүш мына мындай.

Чатырга чыксам,

бардык аялдар, "Бул жерден кет.

Эркектер бул жерден кетиши керек, себеби биз бул технологияны эркектер менен бөлүшкүбүз келбейт.

Бул суу өтпөгөн чатыр" дешти.

(Каткырык)

Бул тазаланбаган пальма дарагынын шекери, бир аз заара

жана дагы мен билбеген башка нерселер.

Чынында чатыр суу өткөрбөйт.

1986-жылдан бери суу өткөргөнү жок.

Бул технологияны аялдар эркектер менен бөлүшпөйт.

(Каткырык)

Бул жападан жалгыз колледж

толугу менен күн энергиясы менен камсыз болгон.

Бардык энергия күндөн алынат.

45 киловаттуу такталар чатырда орнотулган.

Акыркы 25 жыл аралыгында бардыгы күндөн иштеп жатат.

Күндүн нуру өчмөйүн

бизде энергияга байланыштуу эч бир көйгөй болбойт.

Эң керемет нерсеси бул

мунун бардыгы

Хинду абысы тарабынан орнотулганы,

ал 8 жыл гана баштапкы мектепте билим алган --

орто мектепке барбаган, колледжди буту аттабаган.

Күн энергиясы жөнүндө ал

дүйнө жүзү боюнча эң мыкты билимдүү адам деп мен кепилдик берем.

Тамак, эгерде Жыңайлактар Колледжине келсеңиздер,

күндүн энергиясы менен бышырылган.

Бирок ошол күн энергиясы менен иштеген мешти

аялдар,

сабатсыз аялдар,

чынында эң мыкты

күн мешин кургандар болуп саналат.

Бул парабола Шефлер күн меши.

Тилекке каршы, алар жарым-жартылай немецтер,

алар абдан так.

(Каткырык)

Силер эч качан Индиянын аялдарындай тактыкты таба албайсыңар.

Акыркы миллиметр карышына чейин,

алар мешти жасай алышат.

Күнүнө эки жолу күндүн энергиясы менен

60 тамак жасалат.

Бизде тиш доктур бар --

ал байбиче, сабатсыз, ал тиш доктур.

Ал чынында 7,000 баланын

тиштерин карайт.

Жыңайлак технологиясы:

1986-жыл -- бир дагы инженер, бир дагы архитектор ойлоп көрбөгөн --

чатырдан жаан суусун чогултууну, биз чогултабыз.

Аз гана суу текке коройт.

Бардык чатырлар жер астындагы

40,000 литрлик суу сактагычтарга туташтырылган,

ошентип суу коробойт.

Эгер 4 жылдык кургактыкка дуушар болсок, биздин кампус дале болсо суу менен камсыз болот,

анткени биз жаандын суусун чогултабыз.

Балдардын 60 пайызы мектепке барбайт,

себеби алар мал кайтарышы керек --

кой, эчкилер --

үй жумуштары --

Ошентип биз кечки мектеп ачууну ойлондук

кечкисин балдарды окутуш үчүн.

Тилониянын кечки мектеби ишке киргендиктен,

75,000ден ашуун балдар мектепте окушту.

Анткени ал баланын ыңгайлуулугуна карата болгон чара;

мугалимдикине эмес.

Бул мектептерден биз эмнени окутабыз?

Демократия, жарандуулук,

жериңдин өлчөмүн кантип өлчөө керек,

эгер камака алынсаң эмне кылуу керек,

үй жаныбарларың ооруп калса эмне кылууң керек.

Кечки мектептен мына ушуларды окутабыз.

Бардык мектептер күн энергиясы менен жарыкка ээ.

Ар бир 5 жыл сайын

шайлоо өткөрүп турабыз.

Алты жаштан он төрт жашка чейинки балдар

демократиялык процесске катыша алат,

алар премьер-министрди шайлашат.

Учурдагы премьер-министр 12 жашта.

Ал күндүзү 20 эчкини кайтарат,

кечкисин болсо премьер-министр.

Анын министрлери бар,

билим министри, энергия министри, саламаттык министри.

Иш жүзүндө алар көзөмөл жана башкарууну

7000 бала окуган 150 мектептин үстүнөн өткөрүшөт.

Премьер-министр кыз Дүйнөлүк Балдар Сыйлыгын 5 жыл мурун алган,

Швецияга барган.

Турмушунда биринчи жолу айылдан сыртка чыкканы.

Швецияны эч качан көргөн эмес.

Болуп жаткан нерселер аны тамшандырган эмес.

Иш чарага катышып жаткан, Швециянын Канайымы,

мага кайрылып, "Бул кыздан сурап бересизби өзүнө ишенүү сезимин кайдан алган?

Ал болгону 12 жашта,

бирок аны эч нерсе тамшандырбады, таңгалдырбады."

Канайымдын сол тарабында турган ал кыз,

канайымдын көзүнө тик карап жана мага кайрылып,

"Бул кишиге кичи пейилдикке айтып коюңузчу, мен премьер-министрмин" деди.

(Каткырык)

(Кол чабуулар)

Сабатсыздыктын пайыздык көрсөткүчтөрү жогору аймактарда

биз куурчак театрын колдонобуз.

Куурчак театры аркылуу биз баарлашабыз.

Мына бул Жохим Чача

ал 300 жашта.

Ал менин психоаналитигим. Ал менин мугалимим.

Ал менин доктурум. Ал менин жактоочум.

Ал менин донорум.

Ал чынында акча табат,

менин талаштарымды чечет.

Ал айылдагы көйгөйлөрүмдү чечет.

Айылда кандайдыр бир талаш болсо,

мектепке келгендердин саны азайса

жана мугалим менен ата-энелер ортосунда тартышуу болсо,

куурчак мугалим менен ата-энени айыл тургундарынын алдына чакырат

жана "Кол алышкыла.

Сабакка катыш азайбашы керек." дейт.

Бул куурчактар

Дүйнөлүк Банктын отчётторун кайрадан иштетүүдөн алынган кагаздан жасалган.

(Каткырык)

(Кол чабуулар)

Ошентип децентралдаштырылган, жеңилдетилген ыкмада

айылдарды күн энергиясы менен камсыздоону

бүткүл Индия боюнча таркаттык

Ладахтан баштап Бутанга чейинки --

айылдар күн энергиясы менен камсыздалды

окуудан өткөн адамдар тарабынан.

Биз Ладахка барып,

бир айымдан сурадык --

минус 40 сууктун күнү, силер чатырдан эшикке чыгууга мажбурсуңар,

анткени чыгууга жол жок, бардык тарапты кар басып салган

анан бул айымдан сурадык,

"Күн энергиясынан тапкан

пайдаңар кандай болду?"

Ал 1 мүнөткө ойлонуп туруп,

"Кыштын күнү жолдошумдун жүзүн биринчи жолу көрө алганым", деп жооп берди.

(Каткырык)

Афганистанга бардык.

Индиядан алган бир сабагыбыз

эркектерди окутуу мүмкүн эмес эле.

(Каткырык)

Эркектер тынчтана албайт,

эркектердин амбициясы жогору,

эркектер токтогус кыймылдуу,

жана дагы баары күбөлүк алгысы келет.

(Каткырык)

Бул дүйнө жүзү боюнча таркаган көрүнүш

эркектер күбөлүк алууну каалашат.

Эмне үчүн? Анткени алар айылдан кетип

шаардан жумуш издешет.

Биз укмуштуудай чечимге келдик:

улгайып калган апаларды окутуу.

Пикир алмашуунун эң мыкты ыкмасы

бүгүн дүйнөдө кайсы?

Сыналгы? Жок.

Телеграф? Жок.

Телефон? Жок.

Аял кишиге кабар айтыңыз.

(Каткырык)

(Кол чабуулар)

Ошентип биз биринчи жолу Афганистанга бардык,

биз үч аялды тандап

айттык: "Биз буларды Индияга алып кетүүнү каалайбыз" деп.

Алар "бул мүмкүн эмес. Алар жада калса бөлмөлөрүнөн чыкпайт,

а силер аларды Индияга алып кетебиз дейсиңер" дешти.

Анда мен "Эпке келем, алардын күйөөлөрүн дагы алып кетебиз" дедим.

Ошентип күйөөлөрүн дагы кошо алып жөнөдүк.

Албетте, аялдар эркектерге караганда кыйла акылдуу болушту.

Алты ай ичинде,

бул аялдар кандай өзгөрүштү?

Жаңдоо тили.

Силер жазма сөз тандабайсыздар.

Силер оозеки сөз тандабайсыздар.

Силер жаңдоо тилин колдоносуздар.

Алты ай ичинде

алар күн энергиясы боюнча инженер болушат.

Алар кайтып барып өзүлөрүнүн айылдарын күн энергиясы менен камсыздайт.

Бул айым кайтып барып

эң биринчи айылды күн энергиясы менен камсыздады,

окутууну уюштуруп --

Афганистандагы эң биринчи айыл күн энергиясы менен камсыздандарылды

ушул үч аял тарабынан.

Бул айым

өзгөчө байбиче.

55 жашта, Афганистанда 200 үйдү күн энергиясы менен камсыздады.

Алардын иши ураган жок.

Ал чынында Афганистандын инженерия бөлүмүнө барып

бөлүм башчысына

алмашып туруучу ток менен туруктуу токтун айырмасын түшүндүрдү.

Ал муну билген эмес.

Жанагы 3 аял 27 аялды окутушту

жана Афганистандын 100 айылын күн энергиясы менен камсыздашты.

Африкага барып,

дал ушундай нерселерди жасадык.

Столду тегеректеп отурган айымдар сегиз, тогуз мамлекеттен келген,

бири-бири менен бир дагы сөз түшүнбөй туруп пикир алмашууда,

ар кайсы тилде сүйлөгөндүктөн.

Бирок алардын жаңдашып-ымдашып сүйлөшүүсү мыкты.

Алар бири-бири менен сүйлөшүү аркылуу

күн энергиясы боюнча инженер болуп жатышыт.

Мен Сиерра Леонага барганда,

түн ичинде бир министр унаасын айдап

айыл жанынан өтүп бараткан болот.

Айыл ичине кайрылып кирип, "Окуянын таржымалы кандай?"

Алар, "Бул эки байбиче ..."

"Байбичелер?" Министр укканына ишене албады.

"Алар кайда барды?" "Индияга барып келишти."

Президенттин өзүнө барып,

министр, "Сиерра Леонада күн энергиясы менен камсыздалган айыл бар экенин билесизби?"

Президент, "Жок" деп жооп берет. Байбичелер менен жолугушууга министрлердин көбү эртеси күнү жөнөшөт.

"Мына ушундай окуя".

Ал мени чакыртып алып, "150 байбичени окутуп бере аласызбы?" деп суроо узатты.

Мен, "мырза Президент, мен окута албайм.

Бирок байбичелер окута алат" дедим.

Ошентип ал мага Сиерра Леонада биринчи Жыңайлактар окутуу борборун куруп берди.

Сиерра Леонада ушинтип 150 байбиче окуудан өттү.

Гамбия:

Гамбияга байбиче тандоого бардык.

Бул айылга бардык.

Мен билгем кандай айымды тандоону.

Коомчулук чогулуп, "Бул эки айымды алып кетиңиздер" деди.

Мен, "жок, мен бул айымды алып кетем" дедим.

Алар, "Эмнеге? Ал тил билбейт. Сиз аны тааныбайсыз" дешти.

"Мага анын жаңдашуу тили жакты. Мага анын сүйлөгөнү жакты" дедим.

"Жолдошу татаал киши, мүмкүн эмес."

Жолдошун чакырттык, жолдошу -

өпкөлөнгөн, саясатчы, колунда чөнтөк телефон кармаган - келип, "болбойт" деди.

"Эмне үчүн болбойт?" "Карасаң, кандай сулуу аял."

"Ооба, ал абдан сулуу" дедим.

"Индиялык бир эркекке кетип калса, эмне кылам?"

Анын корккону ошол болчу.

"Ал бактылуу болот. Ал сага телефон чалып турат" дедим.

Ал байбиче катары кетип

жолборс болуп кайтты.

Ал учактан түшүп

пресса менен мурдатан бери сүйлөшүп жүргөнсүп сүйлөштү.

Ал улуттук прессаны жайкап,

жылдыз болгон.

Алты айдан кийин барганымда, "жолдошуң кайда?" десем.

"Жүрөт го бир жерде. Не мааниси бар" деп койду.

(Каткырык)

Ийгилик окуясы.

(Каткырык)

(Кол чабуулар)

Аяктаар алдында

чечимди сырттан издөөнүн кажети жок дейм.

Чечимдерди ич арадан издегиле.

Маңдайыңардагы кишилерден кандай чечим болоорун уккула.

Алар дүйнө жүзү боюнча бар.

Кам санабаңыздар.

Дүйнөлүк Банкты укпагыла, жергиликтүү кишилерди уккула.

Дүйнө жүзү боюнча чечимдин ээлери ошол адамдар.

Махатма Гандинин учкул кеби менен бүтүргүм келип турат.

"Башында алар камаарабайт,

анан шылдыңдайт,

андан соң күрөшөт,

акыры сиз жеңесиз."

Ыракмат.

(Кол чабуулар)