1
00:00:00,000 --> 00:00:04,000
Мен сиздерди башка бир дүйнөгө алып барууну каалап турам.

2
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
Жана дагы сиздерге

3
00:00:06,000 --> 00:00:10,000
45 жылга созулган махабат окуясын бөлүшкүм келип турат.

4
00:00:10,000 --> 00:00:13,000
Окуя күнүмдүк жашоосуна 1 доллардан кем

5
00:00:13,000 --> 00:00:16,000
акча сарптап жашаган кедейлер менен болгон.

6
00:00:18,000 --> 00:00:22,000
Мен Индиядагы тандалгандардын, ак сөөктөрдүн окуу жайынан

7
00:00:22,000 --> 00:00:26,000
кымбат баалуу билимди алгам,

8
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
бирок ал окуу жай мени бузуп коё жаздаган.

9
00:00:31,000 --> 00:00:33,000
Мен толук кандуу

10
00:00:33,000 --> 00:00:36,000
дипломат, мугалим, доктур

11
00:00:36,000 --> 00:00:40,000
болууга чамам жетмек.

12
00:00:40,000 --> 00:00:43,000
Кийин мен аны каалабадым, бирок мен индиялык теннис оюну боюнча үч жыл узагында

13
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
улуттук чемпиону болгом.

14
00:00:45,000 --> 00:00:47,000
(Каткырык)

15
00:00:47,000 --> 00:00:50,000
Мен үчүн бүткүл дүйнө ачылган.

16
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
Бардыгы менин кол астымда эле.

17
00:00:52,000 --> 00:00:55,000
Мен эч бир катачылык кетире алмак эмесмин.

18
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
Бир күнү мен жеке кызыгуумдан улам

19
00:00:57,000 --> 00:00:59,000
Айылга барып, жашап, иштеп

20
00:00:59,000 --> 00:01:01,000
деги эле айыл деген эмне экенин көрүүнү кааладым.

21
00:01:01,000 --> 00:01:03,000
Ошентип 1965-жылы,

22
00:01:03,000 --> 00:01:07,000
мен Индияда эң запкылуу, ачкачылыкка кабылган Бихар аймагына бардым,

23
00:01:07,000 --> 00:01:10,000
ачкачылык, өлүм азабынан

24
00:01:10,000 --> 00:01:13,000
кишилердин өлүп жатканын өмүрүмдө биринчи жолу көрдүм.

25
00:01:13,000 --> 00:01:16,000
Бул менин турмушумду өзгөрттү.

26
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
Мен үйгө кайтып келип,

27
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
апама

28
00:01:20,000 --> 00:01:23,000
"Мен айылда жашап жана эмгектенгим келет" дедим.

29
00:01:23,000 --> 00:01:25,000
Апам эс учун жоготуп койду.

30
00:01:25,000 --> 00:01:28,000
(Каткырык)

31
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
"Бул эмне дегениң?

32
00:01:30,000 --> 00:01:33,000
Бүткүл дүйнө сен үчүн ачык, бардык жумуштар сага даяр,

33
00:01:33,000 --> 00:01:35,000
сен болсо айылда жашап жана эмгектенем дейсиң?

34
00:01:35,000 --> 00:01:37,000
Сенин эс акылың жайындабы деги?"

35
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
Мен жооп кайтардым, "Жок, мен эң мыкты билим алдым.

36
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
Ал билим мени ойлондурду.

37
00:01:41,000 --> 00:01:44,000
Мен мунун акыбетин кайтарып берүүнү каалайм,

38
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
өзүмдүн колумдан келишинче".

39
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
"Сен айылда эмне кылууну каалайсың?

40
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
Жумуш жок, акча жок,

41
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
кооптуу, келечексиз жашоо".

42
00:01:52,000 --> 00:01:54,000
"Айылда жаашагым келет

43
00:01:54,000 --> 00:01:57,000
жана беш жыл аралыгында кудук казгым келет" деп айткам.

44
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
"Беш жыл кудук казасыңбы?

45
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
Сен Индиянын эң кымбат мектеби жана колледжине барып,

46
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
беш жыл кудук казгың келип турабы?"

47
00:02:04,000 --> 00:02:08,000
Апам мени менен көпкө сүйлөшпөй жүрдү,

48
00:02:08,000 --> 00:02:11,000
анткени ал мени үй-бүлөнүн аброюна шек келтирип жатат деп ойлогон.

49
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
Бирок кийин,

50
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
мен, кедейлер ээ болгон

51
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
сейрек кездешчү өзгөчө билим жана жөндөмдөргө туш болдум,

52
00:02:20,000 --> 00:02:23,000
булар эч качан маанилүү деп таанылып,

53
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
өзгөчөлөнүп, урматталып,

54
00:02:25,000 --> 00:02:27,000
жана эч бир деңгээлде колдонулбаган.

55
00:02:27,000 --> 00:02:29,000
Ошондо мен Бэафуд Жыңайлактар Колледжин ачууну ойлодум --

56
00:02:29,000 --> 00:02:31,000
ал окуу жай кедейлер үчүн гана колледж.

57
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
Кедейлер маанилүү деген нерселер

58
00:02:33,000 --> 00:02:36,000
бул колледжде окутулмак.

59
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
Мен бул айылга жаңыдан келгенимде.

60
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
Аксакалдар мага келип,

61
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
"Сен полициядан качып жүрөсүңбү?" деп сурашты.

62
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
Мен "жок" деп жооп бердим.

63
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
(Каткырык)

64
00:02:49,000 --> 00:02:51,000
"Сен экзаменден кулап калдыңбы?"

65
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
Мен "жок" деп жооп бердим.

66
00:02:53,000 --> 00:02:56,000
"Сен бийликтен жумуш таппадыңбы?" Мен "жок" деп жооп бердим.

67
00:02:56,000 --> 00:02:58,000
"Сен бул жерде эмне кылып жүрөсүң анда?

68
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
Эмне үчүн бул жакка келдиң?

69
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
Индиядагы билим берүү системасы

70
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
Париж, Нью Дели жана Цюрих сыяктуу жерлерди эңсеттирет;

71
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
сен айылда эмне кылып жүрөсүң?

72
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
Сенин бизге айтпаган бир көйгөйүң барбы?"

73
00:03:10,000 --> 00:03:13,000
"Жок, мен колледж ачууну каалайм"

74
00:03:13,000 --> 00:03:15,000
кедейлер үчүн гана,

75
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
Кедейлер маанилүү деген нерселер колледжде окутулат", деп жооп бердим.

76
00:03:18,000 --> 00:03:22,000
Ошондо аксакалдар мага маңыздуу жана маанилүү кеңеш беришти.

77
00:03:22,000 --> 00:03:24,000
Алар, "Өтүнөбүз,

78
00:03:24,000 --> 00:03:27,000
колледжиңе кандайдыр бир билим даражадагы жана квалификацияга ээ

79
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
болгон бирөөлөрдү алып келбе", дешти.

80
00:03:29,000 --> 00:03:32,000
Эми, бул Индиядагы жалгыз колледж,

81
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
эгер сиз илим доктору же магистр даражасынын ээси болсоңуз

82
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
сиз бул колледжде иштөөдөн четтеттилесиз.

83
00:03:37,000 --> 00:03:42,000
Сиз же окуй албай калган же окуудан чыгарылган шартта гана

84
00:03:42,000 --> 00:03:45,000
биздин колледжде иштөө үчүн келе аласыз.

85
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
Сиз өз колуңуз менен иштешиңиз керек.

86
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
Эмгекти сыйлооңуз шарт.

87
00:03:49,000 --> 00:03:52,000
Коомчулукка сунуштай алган кандайдыр бир жөндөмүңүз бар экендигин көрсөтүшүңүз керек

88
00:03:52,000 --> 00:03:55,000
жана коомчулукка кызмат өтөшүңүз абзел.

89
00:03:55,000 --> 00:03:58,000
Ошентип Жыңайлактар Колледжи ишке кирди,

90
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
биз профессионализм түшүнүгүн кайрадан аныктап чыктык.

91
00:04:00,000 --> 00:04:02,000
Профессионал деп кимди айтабыз?

92
00:04:02,000 --> 00:04:04,000
Профессионал деп

93
00:04:04,000 --> 00:04:06,000
өзүнүн бир шыгы, өзүнө болгон

94
00:04:06,000 --> 00:04:09,000
ишеними жана келечеке ишеничи болгон айкалыштыкты камтыган адам.

95
00:04:09,000 --> 00:04:12,000
Суу издегич адам бул профессионал.

96
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
Элдик аначы

97
00:04:14,000 --> 00:04:16,000
бул профессионал.

98
00:04:16,000 --> 00:04:19,000
Элдик сөөк даарыкер бул профессионал.

99
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
Булар дүйнө жүзү боюнча профессионалдар.

100
00:04:21,000 --> 00:04:25,000
Буларды дүйнө жүзүндөгү эң алыскы айылдардан дагы таба аласыздар.

101
00:04:25,000 --> 00:04:28,000
Мындай адамдар жалпы билим берүү системасына келип

102
00:04:28,000 --> 00:04:31,000
алар ээ болгон билим жана жөндөмдөрүн

103
00:04:31,000 --> 00:04:33,000
ааламдык экенин көрсөтүшү керек.

104
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
Ал жөндөмдөр колдонулушу керек, иш жүзүндө пайдаланылышы керек

105
00:04:35,000 --> 00:04:37,000
алар сырткы дүйнөгө көрсөтүлүшү керек,

106
00:04:37,000 --> 00:04:39,000
бул билимдер жана жөндөмдөр

107
00:04:39,000 --> 00:04:43,000
бүгүн дагы талапка жооп берээри айкын.

108
00:04:43,000 --> 00:04:45,000
Колледж

109
00:04:45,000 --> 00:04:49,000
Махатма Гандинин турмуш жана иш жолунун негизинде иштейт.

110
00:04:49,000 --> 00:04:53,000
Жерде олтуруп тамактанасыз, жерде жатып уктайсыз, жерде иштейсиз.

111
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
Эч бир келишим жок, жазылган келишимдер жок.

112
00:04:55,000 --> 00:04:58,000
Сиз мени менен 20 жыл бою бирге болсоңуз болот, эртең кетсеңиз дагы болот.

113
00:04:58,000 --> 00:05:01,000
Жана дагы эч ким айына 100 доллардан ашык акча ала албайт.

114
00:05:01,000 --> 00:05:04,000
Эгер акча табууга кызыктар болсоңуз, анда Жыңайлактар колледжине келип убара болбоңуз.

115
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
Сиз жумуш жана маселе чечүүнү кааласаңыз,

116
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
анда Жыңайлактар Колледжине келиңиз.

117
00:05:08,000 --> 00:05:11,000
Ал жерде биз сизди аракет кылат жана жаңы ойлорду жаратат деп күтөбүз.

118
00:05:11,000 --> 00:05:13,000
Кандай гана оюңуз болбосун келип аракет кылыңыз.

119
00:05:13,000 --> 00:05:15,000
Эгерде ийгиликке жетпей калсаңыз эч нерсе эмес.

120
00:05:15,000 --> 00:05:18,000
Жыгылып, кооп олтуруп, сиз кайрадан иш баштайсыз.

121
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
Бул жер мугалим окуучу

122
00:05:21,000 --> 00:05:24,000
ал эми окуучу мугалим болгон жалгыз колледж.

123
00:05:24,000 --> 00:05:27,000
Жана дагы эч бир күбөлүк бербеген жалгыз колледж.

124
00:05:27,000 --> 00:05:30,000
Күбөлүктү сиз кызмат кылган коомчулук берет.

125
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
Тамдын бооруна илинчү сиздин инженер экениңизди күбөлөгөн

126
00:05:32,000 --> 00:05:35,000
кагаздын кереги жок.

127
00:05:37,000 --> 00:05:39,000
Мына мен ушуларды айтканда,

128
00:05:39,000 --> 00:05:42,000
алар, "Эмне мүмкүн болоорун бизге көрсөтчү кана. Сен эмне кылып жатасың?

129
00:05:42,000 --> 00:05:46,000
Эгерде айткандарыңды тастыктай албасаң, анда ал куру сөз."

130
00:05:46,000 --> 00:05:49,000
Ошентип Жыңайлактар Колледжи курулду.

131
00:05:49,000 --> 00:05:52,000
1986-жылы.

132
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
Аны окуганды жана жазганды билбеген,

133
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
12 жыңайлак архитекторлор салышты.

134
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
Бир квадрат метрин 1,5 долларга

135
00:05:59,000 --> 00:06:03,000
150 киши ал жерде жашап дагы, иштеп дагы курушту.

136
00:06:03,000 --> 00:06:06,000
Алар 2002-жылы Архитектура боюнча ыйгарылган Ага Хан сыйлыгына арзышты.

137
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
Ошондо алар күмөн санап, бул курулуштун артында архитектор турат дешти.

138
00:06:09,000 --> 00:06:11,000
Мен айттым, "Ооба, адистер кагаз бетинде долбоор даярдап беришти,

139
00:06:11,000 --> 00:06:15,000
бирок жыңайлак архитекторлор колледжди иш жүзүндө өзүлөрү курушту."

140
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Чындыгында, биз гана жалгыз 50,000 доллар өлчөмүндөгү сыйлыкты кайтарып бергендерденбиз,

141
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
себеби алар бизге ишенген эмес,

142
00:06:21,000 --> 00:06:25,000
анан биз ойлонуп, алар биздин аброюбузга

143
00:06:25,000 --> 00:06:28,000
Тилониянын жыңайлак архитекторлоруна шек келтирип жатат дедик.

144
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
Мен токойчуга суроо узаттым --

145
00:06:30,000 --> 00:06:33,000
жогорку деңгээлдүү, күбөлүккө ээ экспертке --

146
00:06:33,000 --> 00:06:36,000
Мен сурадым, "Бул жерге эмне кура аласың?" деп.

147
00:06:36,000 --> 00:06:38,000
Ал жерди бир карап туруп, "Бир нерсе курууну унут. Мүмкүн эмес.

148
00:06:38,000 --> 00:06:40,000
Аракет кылып дагы кереги жок.

149
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
Суусу жок, таштак жер."

150
00:06:42,000 --> 00:06:44,000
Мен кысталган абалда болчумун.

151
00:06:44,000 --> 00:06:46,000
Анан мен айттым, "Болуптур, мен айылдын аксакалына барып

152
00:06:46,000 --> 00:06:49,000
"Мен бул жерге эмне өстүрсөм болот?" деген суроону берем.

153
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
Ал мени унчукпастан карап, жооп узатты,

154
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
"Муну кур, тигини кур, муну кош, анан бир нерсеге жетесиң" деп.

155
00:06:53,000 --> 00:06:56,000
Бүгүнкү күндөгү көрүнүш мына мындай.

156
00:06:57,000 --> 00:06:59,000
Чатырга чыксам,

157
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
бардык аялдар, "Бул жерден кет.

158
00:07:01,000 --> 00:07:04,000
Эркектер бул жерден кетиши керек, себеби биз бул технологияны эркектер менен бөлүшкүбүз келбейт.

159
00:07:04,000 --> 00:07:06,000
Бул суу өтпөгөн чатыр" дешти.

160
00:07:06,000 --> 00:07:08,000
(Каткырык)

161
00:07:08,000 --> 00:07:11,000
Бул тазаланбаган пальма дарагынын шекери, бир аз заара

162
00:07:11,000 --> 00:07:13,000
жана дагы мен билбеген башка нерселер.

163
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
Чынында чатыр суу өткөрбөйт.

164
00:07:15,000 --> 00:07:18,000
1986-жылдан бери суу өткөргөнү жок.

165
00:07:18,000 --> 00:07:21,000
Бул технологияны аялдар эркектер менен бөлүшпөйт.

166
00:07:21,000 --> 00:07:24,000
(Каткырык)

167
00:07:24,000 --> 00:07:26,000
Бул жападан жалгыз колледж

168
00:07:26,000 --> 00:07:30,000
толугу менен күн энергиясы менен камсыз болгон.

169
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
Бардык энергия күндөн алынат.

170
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
45 киловаттуу такталар чатырда орнотулган.

171
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
Акыркы 25 жыл аралыгында бардыгы күндөн иштеп жатат.

172
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Күндүн нуру өчмөйүн

173
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
бизде энергияга байланыштуу эч бир көйгөй болбойт.

174
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
Эң керемет нерсеси бул

175
00:07:42,000 --> 00:07:45,000
мунун бардыгы

176
00:07:45,000 --> 00:07:48,000
Хинду абысы тарабынан орнотулганы,

177
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
ал 8 жыл гана баштапкы мектепте билим алган --

178
00:07:51,000 --> 00:07:54,000
орто мектепке барбаган, колледжди буту аттабаган.

179
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
Күн энергиясы жөнүндө ал

180
00:07:56,000 --> 00:08:00,000
дүйнө жүзү боюнча эң мыкты билимдүү адам деп мен кепилдик берем.

181
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
Тамак, эгерде Жыңайлактар Колледжине келсеңиздер,

182
00:08:04,000 --> 00:08:07,000
күндүн энергиясы менен бышырылган.

183
00:08:07,000 --> 00:08:10,000
Бирок ошол күн энергиясы менен иштеген мешти

184
00:08:10,000 --> 00:08:13,000
аялдар,

185
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
сабатсыз аялдар,

186
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
чынында эң мыкты

187
00:08:17,000 --> 00:08:19,000
күн мешин кургандар болуп саналат.

188
00:08:19,000 --> 00:08:22,000
Бул парабола Шефлер күн меши.

189
00:08:25,000 --> 00:08:29,000
Тилекке каршы, алар жарым-жартылай немецтер,

190
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
алар абдан так.

191
00:08:31,000 --> 00:08:33,000
(Каткырык)

192
00:08:33,000 --> 00:08:36,000
Силер эч качан Индиянын аялдарындай тактыкты таба албайсыңар.

193
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
Акыркы миллиметр карышына чейин,

194
00:08:39,000 --> 00:08:41,000
алар мешти жасай алышат.

195
00:08:41,000 --> 00:08:43,000
Күнүнө эки жолу күндүн энергиясы менен

196
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
60 тамак жасалат.

197
00:08:45,000 --> 00:08:47,000
Бизде тиш доктур бар --

198
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
ал байбиче, сабатсыз, ал тиш доктур.

199
00:08:50,000 --> 00:08:52,000
Ал чынында 7,000 баланын

200
00:08:52,000 --> 00:08:55,000
тиштерин карайт.

201
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
Жыңайлак технологиясы:

202
00:08:58,000 --> 00:09:01,000
1986-жыл -- бир дагы инженер, бир дагы архитектор ойлоп көрбөгөн --

203
00:09:01,000 --> 00:09:04,000
чатырдан жаан суусун чогултууну, биз чогултабыз.

204
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
Аз гана суу текке коройт.

205
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
Бардык чатырлар жер астындагы

206
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
40,000 литрлик суу сактагычтарга туташтырылган,

207
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
ошентип суу коробойт.

208
00:09:12,000 --> 00:09:15,000
Эгер 4 жылдык кургактыкка дуушар болсок, биздин кампус дале болсо суу менен камсыз болот,

209
00:09:15,000 --> 00:09:17,000
анткени биз жаандын суусун чогултабыз.

210
00:09:17,000 --> 00:09:20,000
Балдардын 60 пайызы мектепке барбайт,

211
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
себеби алар мал кайтарышы керек --

212
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
кой, эчкилер --

213
00:09:24,000 --> 00:09:26,000
үй жумуштары --

214
00:09:26,000 --> 00:09:29,000
Ошентип биз кечки мектеп ачууну ойлондук

215
00:09:29,000 --> 00:09:31,000
кечкисин балдарды окутуш үчүн.

216
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
Тилониянын кечки мектеби ишке киргендиктен,

217
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
75,000ден ашуун балдар мектепте окушту.

218
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
Анткени ал баланын ыңгайлуулугуна карата болгон чара;

219
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
мугалимдикине эмес.

220
00:09:40,000 --> 00:09:42,000
Бул мектептерден биз эмнени окутабыз?

221
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
Демократия, жарандуулук,

222
00:09:44,000 --> 00:09:47,000
жериңдин өлчөмүн кантип өлчөө керек,

223
00:09:47,000 --> 00:09:49,000
эгер камака алынсаң эмне кылуу керек,

224
00:09:49,000 --> 00:09:53,000
үй жаныбарларың ооруп калса эмне кылууң керек.

225
00:09:53,000 --> 00:09:55,000
Кечки мектептен мына ушуларды окутабыз.

226
00:09:55,000 --> 00:09:58,000
Бардык мектептер күн энергиясы менен жарыкка ээ.

227
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
Ар бир 5 жыл сайын

228
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
шайлоо өткөрүп турабыз.

229
00:10:02,000 --> 00:10:06,000
Алты жаштан он төрт жашка чейинки балдар

230
00:10:06,000 --> 00:10:09,000
демократиялык процесске катыша алат,

231
00:10:09,000 --> 00:10:13,000
алар премьер-министрди шайлашат.

232
00:10:13,000 --> 00:10:16,000
Учурдагы премьер-министр 12 жашта.

233
00:10:17,000 --> 00:10:19,000
Ал күндүзү 20 эчкини кайтарат,

234
00:10:19,000 --> 00:10:22,000
кечкисин болсо премьер-министр.

235
00:10:22,000 --> 00:10:24,000
Анын министрлери бар,

236
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
билим министри, энергия министри, саламаттык министри.

237
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
Иш жүзүндө алар көзөмөл жана башкарууну

238
00:10:29,000 --> 00:10:32,000
7000 бала окуган 150 мектептин үстүнөн өткөрүшөт.

239
00:10:34,000 --> 00:10:36,000
Премьер-министр кыз Дүйнөлүк Балдар Сыйлыгын 5 жыл мурун алган,

240
00:10:36,000 --> 00:10:38,000
Швецияга барган.

241
00:10:38,000 --> 00:10:40,000
Турмушунда биринчи жолу айылдан сыртка чыкканы.

242
00:10:40,000 --> 00:10:43,000
Швецияны эч качан көргөн эмес.

243
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Болуп жаткан нерселер аны тамшандырган эмес.

244
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
Иш чарага катышып жаткан, Швециянын Канайымы,

245
00:10:47,000 --> 00:10:50,000
мага кайрылып, "Бул кыздан сурап бересизби өзүнө ишенүү сезимин кайдан алган?

246
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
Ал болгону 12 жашта,

247
00:10:52,000 --> 00:10:55,000
бирок аны эч нерсе тамшандырбады, таңгалдырбады."

248
00:10:55,000 --> 00:10:58,000
Канайымдын сол тарабында турган ал кыз,

249
00:10:58,000 --> 00:11:01,000
канайымдын көзүнө тик карап жана мага кайрылып,

250
00:11:01,000 --> 00:11:04,000
"Бул кишиге кичи пейилдикке айтып коюңузчу, мен премьер-министрмин" деди.

251
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
(Каткырык)

252
00:11:06,000 --> 00:11:14,000
(Кол чабуулар)

253
00:11:14,000 --> 00:11:18,000
Сабатсыздыктын пайыздык көрсөткүчтөрү жогору аймактарда

254
00:11:18,000 --> 00:11:21,000
биз куурчак театрын колдонобуз.

255
00:11:21,000 --> 00:11:24,000
Куурчак театры аркылуу биз баарлашабыз.

256
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
Мына бул Жохим Чача

257
00:11:33,000 --> 00:11:37,000
ал 300 жашта.

258
00:11:37,000 --> 00:11:40,000
Ал менин психоаналитигим. Ал менин мугалимим.

259
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
Ал менин доктурум. Ал менин жактоочум.

260
00:11:42,000 --> 00:11:44,000
Ал менин донорум.

261
00:11:44,000 --> 00:11:46,000
Ал чынында акча табат,

262
00:11:46,000 --> 00:11:49,000
менин талаштарымды чечет.

263
00:11:49,000 --> 00:11:52,000
Ал айылдагы көйгөйлөрүмдү чечет.

264
00:11:52,000 --> 00:11:54,000
Айылда кандайдыр бир талаш болсо,

265
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
мектепке келгендердин саны азайса

266
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
жана мугалим менен ата-энелер ортосунда тартышуу болсо,

267
00:11:58,000 --> 00:12:01,000
куурчак мугалим менен ата-энени айыл тургундарынын алдына чакырат

268
00:12:01,000 --> 00:12:03,000
жана "Кол алышкыла.

269
00:12:03,000 --> 00:12:05,000
Сабакка катыш азайбашы керек." дейт.

270
00:12:07,000 --> 00:12:09,000
Бул куурчактар

271
00:12:09,000 --> 00:12:11,000
Дүйнөлүк Банктын отчётторун кайрадан иштетүүдөн алынган кагаздан жасалган.

272
00:12:11,000 --> 00:12:13,000
(Каткырык)

273
00:12:13,000 --> 00:12:20,000
(Кол чабуулар)

274
00:12:20,000 --> 00:12:24,000
Ошентип децентралдаштырылган, жеңилдетилген ыкмада

275
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
айылдарды күн энергиясы менен камсыздоону

276
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
бүткүл Индия боюнча таркаттык

277
00:12:28,000 --> 00:12:31,000
Ладахтан баштап Бутанга чейинки --

278
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
айылдар күн энергиясы менен камсыздалды

279
00:12:35,000 --> 00:12:38,000
окуудан өткөн адамдар тарабынан.

280
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
Биз Ладахка барып,

281
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
бир айымдан сурадык --

282
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
минус 40 сууктун күнү, силер чатырдан эшикке чыгууга мажбурсуңар,

283
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
анткени чыгууга жол жок, бардык тарапты кар басып салган

284
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
анан бул айымдан сурадык,

285
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
"Күн энергиясынан тапкан

286
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
пайдаңар кандай болду?"

287
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
Ал 1 мүнөткө ойлонуп туруп,

288
00:12:57,000 --> 00:13:01,000
"Кыштын күнү жолдошумдун жүзүн биринчи жолу көрө алганым", деп жооп берди.

289
00:13:01,000 --> 00:13:04,000
(Каткырык)

290
00:13:04,000 --> 00:13:06,000
Афганистанга бардык.

291
00:13:06,000 --> 00:13:11,000
Индиядан алган бир сабагыбыз

292
00:13:11,000 --> 00:13:15,000
эркектерди окутуу мүмкүн эмес эле.

293
00:13:15,000 --> 00:13:19,000
(Каткырык)

294
00:13:19,000 --> 00:13:21,000
Эркектер тынчтана албайт,

295
00:13:21,000 --> 00:13:23,000
эркектердин амбициясы жогору,

296
00:13:23,000 --> 00:13:26,000
эркектер токтогус кыймылдуу,

297
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
жана дагы баары күбөлүк алгысы келет.

298
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
(Каткырык)

299
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
Бул дүйнө жүзү боюнча таркаган көрүнүш

300
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
эркектер күбөлүк алууну каалашат.

301
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
Эмне үчүн? Анткени алар айылдан кетип

302
00:13:38,000 --> 00:13:41,000
шаардан жумуш издешет.

303
00:13:41,000 --> 00:13:44,000
Биз укмуштуудай чечимге келдик:

304
00:13:44,000 --> 00:13:46,000
улгайып калган апаларды окутуу.

305
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
Пикир алмашуунун эң мыкты ыкмасы

306
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
бүгүн дүйнөдө кайсы?

307
00:13:52,000 --> 00:13:54,000
Сыналгы? Жок.

308
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
Телеграф? Жок.

309
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
Телефон? Жок.

310
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
Аял кишиге кабар айтыңыз.

311
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
(Каткырык)

312
00:14:03,000 --> 00:14:07,000
(Кол чабуулар)

313
00:14:07,000 --> 00:14:09,000
Ошентип биз биринчи жолу Афганистанга бардык,

314
00:14:09,000 --> 00:14:11,000
биз үч аялды тандап

315
00:14:11,000 --> 00:14:13,000
айттык: "Биз буларды Индияга алып кетүүнү каалайбыз" деп.

316
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
Алар "бул мүмкүн эмес. Алар жада калса бөлмөлөрүнөн чыкпайт,

317
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
а силер аларды Индияга алып кетебиз дейсиңер" дешти.

318
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
Анда мен "Эпке келем, алардын күйөөлөрүн дагы алып кетебиз" дедим.

319
00:14:19,000 --> 00:14:21,000
Ошентип күйөөлөрүн дагы кошо алып жөнөдүк.

320
00:14:21,000 --> 00:14:24,000
Албетте, аялдар эркектерге караганда кыйла акылдуу болушту.

321
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
Алты ай ичинде,

322
00:14:26,000 --> 00:14:29,000
бул аялдар кандай өзгөрүштү?

323
00:14:29,000 --> 00:14:31,000
Жаңдоо тили.

324
00:14:31,000 --> 00:14:34,000
Силер жазма сөз тандабайсыздар.

325
00:14:34,000 --> 00:14:36,000
Силер оозеки сөз тандабайсыздар.

326
00:14:36,000 --> 00:14:39,000
Силер жаңдоо тилин колдоносуздар.

327
00:14:39,000 --> 00:14:41,000
Алты ай ичинде

328
00:14:41,000 --> 00:14:45,000
алар күн энергиясы боюнча инженер болушат.

329
00:14:45,000 --> 00:14:48,000
Алар кайтып барып өзүлөрүнүн айылдарын күн энергиясы менен камсыздайт.

330
00:14:48,000 --> 00:14:50,000
Бул айым кайтып барып

331
00:14:50,000 --> 00:14:53,000
эң биринчи айылды күн энергиясы менен камсыздады,

332
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
окутууну уюштуруп --

333
00:14:55,000 --> 00:14:58,000
Афганистандагы эң биринчи айыл күн энергиясы менен камсыздандарылды

334
00:14:58,000 --> 00:15:01,000
ушул үч аял тарабынан.

335
00:15:01,000 --> 00:15:03,000
Бул айым

336
00:15:03,000 --> 00:15:05,000
өзгөчө байбиче.

337
00:15:05,000 --> 00:15:10,000
55 жашта, Афганистанда 200 үйдү күн энергиясы менен камсыздады.

338
00:15:10,000 --> 00:15:13,000
Алардын иши ураган жок.

339
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
Ал чынында Афганистандын инженерия бөлүмүнө барып

340
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
бөлүм башчысына

341
00:15:18,000 --> 00:15:20,000
алмашып туруучу ток менен туруктуу токтун айырмасын түшүндүрдү.

342
00:15:20,000 --> 00:15:22,000
Ал муну билген эмес.

343
00:15:22,000 --> 00:15:25,000
Жанагы 3 аял 27 аялды окутушту

344
00:15:25,000 --> 00:15:28,000
жана Афганистандын 100 айылын күн энергиясы менен камсыздашты.

345
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
Африкага барып,

346
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
дал ушундай нерселерди жасадык.

347
00:15:33,000 --> 00:15:36,000
Столду тегеректеп отурган айымдар сегиз, тогуз мамлекеттен келген,

348
00:15:36,000 --> 00:15:39,000
бири-бири менен бир дагы сөз түшүнбөй туруп пикир алмашууда,

349
00:15:39,000 --> 00:15:41,000
ар кайсы тилде сүйлөгөндүктөн.

350
00:15:41,000 --> 00:15:43,000
Бирок алардын жаңдашып-ымдашып сүйлөшүүсү мыкты.

351
00:15:43,000 --> 00:15:45,000
Алар бири-бири менен сүйлөшүү аркылуу

352
00:15:45,000 --> 00:15:47,000
күн энергиясы боюнча инженер болуп жатышыт.

353
00:15:47,000 --> 00:15:50,000
Мен Сиерра Леонага барганда,

354
00:15:50,000 --> 00:15:53,000
түн ичинде бир министр унаасын айдап

355
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
айыл жанынан өтүп бараткан болот.

356
00:15:55,000 --> 00:15:58,000
Айыл ичине кайрылып кирип, "Окуянын таржымалы кандай?"

357
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
Алар, "Бул эки байбиче ..."

358
00:16:00,000 --> 00:16:03,000
"Байбичелер?" Министр укканына ишене албады.

359
00:16:03,000 --> 00:16:06,000
"Алар кайда барды?" "Индияга барып келишти."

360
00:16:06,000 --> 00:16:08,000
Президенттин өзүнө барып,

361
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
министр, "Сиерра Леонада күн энергиясы менен камсыздалган айыл бар экенин билесизби?"

362
00:16:10,000 --> 00:16:13,000
Президент, "Жок" деп жооп берет. Байбичелер менен жолугушууга министрлердин көбү эртеси күнү жөнөшөт.

363
00:16:13,000 --> 00:16:15,000
"Мына ушундай окуя".

364
00:16:15,000 --> 00:16:19,000
Ал мени чакыртып алып, "150 байбичени окутуп бере аласызбы?" деп суроо узатты.

365
00:16:19,000 --> 00:16:21,000
Мен, "мырза Президент, мен окута албайм.

366
00:16:21,000 --> 00:16:23,000
Бирок байбичелер окута алат" дедим.

367
00:16:23,000 --> 00:16:26,000
Ошентип ал мага Сиерра Леонада биринчи Жыңайлактар окутуу борборун куруп берди.

368
00:16:26,000 --> 00:16:30,000
Сиерра Леонада ушинтип 150 байбиче окуудан өттү.

369
00:16:30,000 --> 00:16:32,000
Гамбия:

370
00:16:32,000 --> 00:16:35,000
Гамбияга байбиче тандоого бардык.

371
00:16:35,000 --> 00:16:37,000
Бул айылга бардык.

372
00:16:37,000 --> 00:16:39,000
Мен билгем кандай айымды тандоону.

373
00:16:39,000 --> 00:16:42,000
Коомчулук чогулуп, "Бул эки айымды алып кетиңиздер" деди.

374
00:16:42,000 --> 00:16:44,000
Мен, "жок, мен бул айымды алып кетем" дедим.

375
00:16:44,000 --> 00:16:46,000
Алар, "Эмнеге? Ал тил билбейт. Сиз аны тааныбайсыз" дешти.

376
00:16:46,000 --> 00:16:49,000
"Мага анын жаңдашуу тили жакты. Мага анын сүйлөгөнү жакты" дедим.

377
00:16:49,000 --> 00:16:51,000
"Жолдошу татаал киши, мүмкүн эмес."

378
00:16:51,000 --> 00:16:53,000
Жолдошун чакырттык, жолдошу -

379
00:16:53,000 --> 00:16:56,000
өпкөлөнгөн, саясатчы, колунда чөнтөк телефон кармаган - келип, "болбойт" деди.

380
00:16:56,000 --> 00:16:59,000
"Эмне үчүн болбойт?" "Карасаң, кандай сулуу аял."

381
00:16:59,000 --> 00:17:01,000
"Ооба, ал абдан сулуу" дедим.

382
00:17:01,000 --> 00:17:03,000
"Индиялык бир эркекке кетип калса, эмне кылам?"

383
00:17:03,000 --> 00:17:05,000
Анын корккону ошол болчу.

384
00:17:05,000 --> 00:17:08,000
"Ал бактылуу болот. Ал сага телефон чалып турат" дедим.

385
00:17:08,000 --> 00:17:11,000
Ал байбиче катары кетип

386
00:17:11,000 --> 00:17:13,000
жолборс болуп кайтты.

387
00:17:13,000 --> 00:17:15,000
Ал учактан түшүп

388
00:17:15,000 --> 00:17:18,000
пресса менен мурдатан бери сүйлөшүп жүргөнсүп сүйлөштү.

389
00:17:18,000 --> 00:17:21,000
Ал улуттук прессаны жайкап,

390
00:17:21,000 --> 00:17:23,000
жылдыз болгон.

391
00:17:23,000 --> 00:17:26,000
Алты айдан кийин барганымда, "жолдошуң кайда?" десем.

392
00:17:26,000 --> 00:17:28,000
"Жүрөт го бир жерде. Не мааниси бар" деп койду.

393
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
(Каткырык)

394
00:17:30,000 --> 00:17:32,000
Ийгилик окуясы.

395
00:17:32,000 --> 00:17:34,000
(Каткырык)

396
00:17:34,000 --> 00:17:37,000
(Кол чабуулар)

397
00:17:37,000 --> 00:17:43,000
Аяктаар алдында

398
00:17:43,000 --> 00:17:47,000
чечимди сырттан издөөнүн кажети жок дейм.

399
00:17:47,000 --> 00:17:49,000
Чечимдерди ич арадан издегиле.

400
00:17:49,000 --> 00:17:52,000
Маңдайыңардагы кишилерден кандай чечим болоорун уккула.

401
00:17:52,000 --> 00:17:54,000
Алар дүйнө жүзү боюнча бар.

402
00:17:54,000 --> 00:17:56,000
Кам санабаңыздар.

403
00:17:56,000 --> 00:17:59,000
Дүйнөлүк Банкты укпагыла, жергиликтүү кишилерди уккула.

404
00:17:59,000 --> 00:18:02,000
Дүйнө жүзү боюнча чечимдин ээлери ошол адамдар.

405
00:18:02,000 --> 00:18:05,000
Махатма Гандинин учкул кеби менен бүтүргүм келип турат.

406
00:18:05,000 --> 00:18:07,000
"Башында алар камаарабайт,

407
00:18:07,000 --> 00:18:09,000
анан шылдыңдайт,

408
00:18:09,000 --> 00:18:11,000
андан соң күрөшөт,

409
00:18:11,000 --> 00:18:13,000
акыры сиз жеңесиз."

410
00:18:13,000 --> 00:18:15,000
Ыракмат.

411
00:18:15,000 --> 00:18:46,000
(Кол чабуулар)