WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:04.000 Мен сиздерди башка бир дүйнөгө алып барууну каалап турам. 00:00:04.000 --> 00:00:06.000 Жана дагы сиздерге 00:00:06.000 --> 00:00:10.000 45 жылга созулган махабат окуясын бөлүшкүм келип турат. 00:00:10.000 --> 00:00:13.000 Окуя күнүмдүк жашоосуна 1 доллардан кем 00:00:13.000 --> 00:00:16.000 акча сарптап жашаган кедейлер менен болгон. 00:00:18.000 --> 00:00:22.000 Мен Индиядагы тандалгандардын, ак сөөктөрдүн окуу жайынан 00:00:22.000 --> 00:00:26.000 кымбат баалуу билимди алгам, 00:00:26.000 --> 00:00:29.000 бирок ал окуу жай мени бузуп коё жаздаган. 00:00:31.000 --> 00:00:33.000 Мен толук кандуу 00:00:33.000 --> 00:00:36.000 дипломат, мугалим, доктур 00:00:36.000 --> 00:00:40.000 болууга чамам жетмек. 00:00:40.000 --> 00:00:43.000 Кийин мен аны каалабадым, бирок мен индиялык теннис оюну боюнча үч жыл узагында 00:00:43.000 --> 00:00:45.000 улуттук чемпиону болгом. 00:00:45.000 --> 00:00:47.000 (Каткырык) 00:00:47.000 --> 00:00:50.000 Мен үчүн бүткүл дүйнө ачылган. 00:00:50.000 --> 00:00:52.000 Бардыгы менин кол астымда эле. 00:00:52.000 --> 00:00:55.000 Мен эч бир катачылык кетире алмак эмесмин. 00:00:55.000 --> 00:00:57.000 Бир күнү мен жеке кызыгуумдан улам 00:00:57.000 --> 00:00:59.000 Айылга барып, жашап, иштеп 00:00:59.000 --> 00:01:01.000 деги эле айыл деген эмне экенин көрүүнү кааладым. NOTE Paragraph 00:01:01.000 --> 00:01:03.000 Ошентип 1965-жылы, 00:01:03.000 --> 00:01:07.000 мен Индияда эң запкылуу, ачкачылыкка кабылган Бихар аймагына бардым, 00:01:07.000 --> 00:01:10.000 ачкачылык, өлүм азабынан 00:01:10.000 --> 00:01:13.000 кишилердин өлүп жатканын өмүрүмдө биринчи жолу көрдүм. 00:01:13.000 --> 00:01:16.000 Бул менин турмушумду өзгөрттү. 00:01:16.000 --> 00:01:18.000 Мен үйгө кайтып келип, 00:01:18.000 --> 00:01:20.000 апама 00:01:20.000 --> 00:01:23.000 "Мен айылда жашап жана эмгектенгим келет" дедим. 00:01:23.000 --> 00:01:25.000 Апам эс учун жоготуп койду. 00:01:25.000 --> 00:01:28.000 (Каткырык) 00:01:28.000 --> 00:01:30.000 "Бул эмне дегениң? 00:01:30.000 --> 00:01:33.000 Бүткүл дүйнө сен үчүн ачык, бардык жумуштар сага даяр, 00:01:33.000 --> 00:01:35.000 сен болсо айылда жашап жана эмгектенем дейсиң? 00:01:35.000 --> 00:01:37.000 Сенин эс акылың жайындабы деги?" 00:01:37.000 --> 00:01:39.000 Мен жооп кайтардым, "Жок, мен эң мыкты билим алдым. 00:01:39.000 --> 00:01:41.000 Ал билим мени ойлондурду. 00:01:41.000 --> 00:01:44.000 Мен мунун акыбетин кайтарып берүүнү каалайм, 00:01:44.000 --> 00:01:46.000 өзүмдүн колумдан келишинче". 00:01:46.000 --> 00:01:48.000 "Сен айылда эмне кылууну каалайсың? 00:01:48.000 --> 00:01:50.000 Жумуш жок, акча жок, 00:01:50.000 --> 00:01:52.000 кооптуу, келечексиз жашоо". 00:01:52.000 --> 00:01:54.000 "Айылда жаашагым келет 00:01:54.000 --> 00:01:57.000 жана беш жыл аралыгында кудук казгым келет" деп айткам. 00:01:57.000 --> 00:01:59.000 "Беш жыл кудук казасыңбы? 00:01:59.000 --> 00:02:02.000 Сен Индиянын эң кымбат мектеби жана колледжине барып, 00:02:02.000 --> 00:02:04.000 беш жыл кудук казгың келип турабы?" 00:02:04.000 --> 00:02:08.000 Апам мени менен көпкө сүйлөшпөй жүрдү, 00:02:08.000 --> 00:02:11.000 анткени ал мени үй-бүлөнүн аброюна шек келтирип жатат деп ойлогон. NOTE Paragraph 00:02:13.000 --> 00:02:15.000 Бирок кийин, 00:02:15.000 --> 00:02:18.000 мен, кедейлер ээ болгон 00:02:18.000 --> 00:02:20.000 сейрек кездешчү өзгөчө билим жана жөндөмдөргө туш болдум, 00:02:20.000 --> 00:02:23.000 булар эч качан маанилүү деп таанылып, 00:02:23.000 --> 00:02:25.000 өзгөчөлөнүп, урматталып, 00:02:25.000 --> 00:02:27.000 жана эч бир деңгээлде колдонулбаган. 00:02:27.000 --> 00:02:29.000 Ошондо мен Бэафуд Жыңайлактар Колледжин ачууну ойлодум -- 00:02:29.000 --> 00:02:31.000 ал окуу жай кедейлер үчүн гана колледж. 00:02:31.000 --> 00:02:33.000 Кедейлер маанилүү деген нерселер 00:02:33.000 --> 00:02:36.000 бул колледжде окутулмак. 00:02:37.000 --> 00:02:39.000 Мен бул айылга жаңыдан келгенимде. 00:02:39.000 --> 00:02:41.000 Аксакалдар мага келип, 00:02:41.000 --> 00:02:43.000 "Сен полициядан качып жүрөсүңбү?" деп сурашты. 00:02:43.000 --> 00:02:45.000 Мен "жок" деп жооп бердим. 00:02:45.000 --> 00:02:48.000 (Каткырык) 00:02:49.000 --> 00:02:51.000 "Сен экзаменден кулап калдыңбы?" 00:02:51.000 --> 00:02:53.000 Мен "жок" деп жооп бердим. 00:02:53.000 --> 00:02:56.000 "Сен бийликтен жумуш таппадыңбы?" Мен "жок" деп жооп бердим. 00:02:56.000 --> 00:02:58.000 "Сен бул жерде эмне кылып жүрөсүң анда? 00:02:58.000 --> 00:03:00.000 Эмне үчүн бул жакка келдиң? 00:03:00.000 --> 00:03:02.000 Индиядагы билим берүү системасы 00:03:02.000 --> 00:03:05.000 Париж, Нью Дели жана Цюрих сыяктуу жерлерди эңсеттирет; 00:03:05.000 --> 00:03:07.000 сен айылда эмне кылып жүрөсүң? 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 Сенин бизге айтпаган бир көйгөйүң барбы?" 00:03:10.000 --> 00:03:13.000 "Жок, мен колледж ачууну каалайм" 00:03:13.000 --> 00:03:15.000 кедейлер үчүн гана, 00:03:15.000 --> 00:03:18.000 Кедейлер маанилүү деген нерселер колледжде окутулат", деп жооп бердим. NOTE Paragraph 00:03:18.000 --> 00:03:22.000 Ошондо аксакалдар мага маңыздуу жана маанилүү кеңеш беришти. 00:03:22.000 --> 00:03:24.000 Алар, "Өтүнөбүз, 00:03:24.000 --> 00:03:27.000 колледжиңе кандайдыр бир билим даражадагы жана квалификацияга ээ 00:03:27.000 --> 00:03:29.000 болгон бирөөлөрдү алып келбе", дешти. 00:03:29.000 --> 00:03:32.000 Эми, бул Индиядагы жалгыз колледж, 00:03:32.000 --> 00:03:35.000 эгер сиз илим доктору же магистр даражасынын ээси болсоңуз 00:03:35.000 --> 00:03:37.000 сиз бул колледжде иштөөдөн четтеттилесиз. 00:03:37.000 --> 00:03:42.000 Сиз же окуй албай калган же окуудан чыгарылган шартта гана 00:03:42.000 --> 00:03:45.000 биздин колледжде иштөө үчүн келе аласыз. 00:03:45.000 --> 00:03:47.000 Сиз өз колуңуз менен иштешиңиз керек. 00:03:47.000 --> 00:03:49.000 Эмгекти сыйлооңуз шарт. 00:03:49.000 --> 00:03:52.000 Коомчулукка сунуштай алган кандайдыр бир жөндөмүңүз бар экендигин көрсөтүшүңүз керек 00:03:52.000 --> 00:03:55.000 жана коомчулукка кызмат өтөшүңүз абзел. 00:03:55.000 --> 00:03:58.000 Ошентип Жыңайлактар Колледжи ишке кирди, 00:03:58.000 --> 00:04:00.000 биз профессионализм түшүнүгүн кайрадан аныктап чыктык. NOTE Paragraph 00:04:00.000 --> 00:04:02.000 Профессионал деп кимди айтабыз? 00:04:02.000 --> 00:04:04.000 Профессионал деп 00:04:04.000 --> 00:04:06.000 өзүнүн бир шыгы, өзүнө болгон 00:04:06.000 --> 00:04:09.000 ишеними жана келечеке ишеничи болгон айкалыштыкты камтыган адам. 00:04:09.000 --> 00:04:12.000 Суу издегич адам бул профессионал. 00:04:12.000 --> 00:04:14.000 Элдик аначы 00:04:14.000 --> 00:04:16.000 бул профессионал. 00:04:16.000 --> 00:04:19.000 Элдик сөөк даарыкер бул профессионал. 00:04:19.000 --> 00:04:21.000 Булар дүйнө жүзү боюнча профессионалдар. 00:04:21.000 --> 00:04:25.000 Буларды дүйнө жүзүндөгү эң алыскы айылдардан дагы таба аласыздар. 00:04:25.000 --> 00:04:28.000 Мындай адамдар жалпы билим берүү системасына келип 00:04:28.000 --> 00:04:31.000 алар ээ болгон билим жана жөндөмдөрүн 00:04:31.000 --> 00:04:33.000 ааламдык экенин көрсөтүшү керек. 00:04:33.000 --> 00:04:35.000 Ал жөндөмдөр колдонулушу керек, иш жүзүндө пайдаланылышы керек 00:04:35.000 --> 00:04:37.000 алар сырткы дүйнөгө көрсөтүлүшү керек, 00:04:37.000 --> 00:04:39.000 бул билимдер жана жөндөмдөр 00:04:39.000 --> 00:04:43.000 бүгүн дагы талапка жооп берээри айкын. NOTE Paragraph 00:04:43.000 --> 00:04:45.000 Колледж 00:04:45.000 --> 00:04:49.000 Махатма Гандинин турмуш жана иш жолунун негизинде иштейт. 00:04:49.000 --> 00:04:53.000 Жерде олтуруп тамактанасыз, жерде жатып уктайсыз, жерде иштейсиз. 00:04:53.000 --> 00:04:55.000 Эч бир келишим жок, жазылган келишимдер жок. 00:04:55.000 --> 00:04:58.000 Сиз мени менен 20 жыл бою бирге болсоңуз болот, эртең кетсеңиз дагы болот. 00:04:58.000 --> 00:05:01.000 Жана дагы эч ким айына 100 доллардан ашык акча ала албайт. 00:05:01.000 --> 00:05:04.000 Эгер акча табууга кызыктар болсоңуз, анда Жыңайлактар колледжине келип убара болбоңуз. 00:05:04.000 --> 00:05:06.000 Сиз жумуш жана маселе чечүүнү кааласаңыз, 00:05:06.000 --> 00:05:08.000 анда Жыңайлактар Колледжине келиңиз. 00:05:08.000 --> 00:05:11.000 Ал жерде биз сизди аракет кылат жана жаңы ойлорду жаратат деп күтөбүз. 00:05:11.000 --> 00:05:13.000 Кандай гана оюңуз болбосун келип аракет кылыңыз. 00:05:13.000 --> 00:05:15.000 Эгерде ийгиликке жетпей калсаңыз эч нерсе эмес. 00:05:15.000 --> 00:05:18.000 Жыгылып, кооп олтуруп, сиз кайрадан иш баштайсыз. 00:05:18.000 --> 00:05:21.000 Бул жер мугалим окуучу 00:05:21.000 --> 00:05:24.000 ал эми окуучу мугалим болгон жалгыз колледж. 00:05:24.000 --> 00:05:27.000 Жана дагы эч бир күбөлүк бербеген жалгыз колледж. 00:05:27.000 --> 00:05:30.000 Күбөлүктү сиз кызмат кылган коомчулук берет. 00:05:30.000 --> 00:05:32.000 Тамдын бооруна илинчү сиздин инженер экениңизди күбөлөгөн 00:05:32.000 --> 00:05:35.000 кагаздын кереги жок. NOTE Paragraph 00:05:37.000 --> 00:05:39.000 Мына мен ушуларды айтканда, 00:05:39.000 --> 00:05:42.000 алар, "Эмне мүмкүн болоорун бизге көрсөтчү кана. Сен эмне кылып жатасың? 00:05:42.000 --> 00:05:46.000 Эгерде айткандарыңды тастыктай албасаң, анда ал куру сөз." 00:05:46.000 --> 00:05:49.000 Ошентип Жыңайлактар Колледжи курулду. 00:05:49.000 --> 00:05:52.000 1986-жылы. 00:05:52.000 --> 00:05:54.000 Аны окуганды жана жазганды билбеген, 00:05:54.000 --> 00:05:56.000 12 жыңайлак архитекторлор салышты. 00:05:56.000 --> 00:05:59.000 Бир квадрат метрин 1,5 долларга 00:05:59.000 --> 00:06:03.000 150 киши ал жерде жашап дагы, иштеп дагы курушту. 00:06:03.000 --> 00:06:06.000 Алар 2002-жылы Архитектура боюнча ыйгарылган Ага Хан сыйлыгына арзышты. 00:06:06.000 --> 00:06:09.000 Ошондо алар күмөн санап, бул курулуштун артында архитектор турат дешти. 00:06:09.000 --> 00:06:11.000 Мен айттым, "Ооба, адистер кагаз бетинде долбоор даярдап беришти, 00:06:11.000 --> 00:06:15.000 бирок жыңайлак архитекторлор колледжди иш жүзүндө өзүлөрү курушту." 00:06:16.000 --> 00:06:19.000 Чындыгында, биз гана жалгыз 50,000 доллар өлчөмүндөгү сыйлыкты кайтарып бергендерденбиз, 00:06:19.000 --> 00:06:21.000 себеби алар бизге ишенген эмес, 00:06:21.000 --> 00:06:25.000 анан биз ойлонуп, алар биздин аброюбузга 00:06:25.000 --> 00:06:28.000 Тилониянын жыңайлак архитекторлоруна шек келтирип жатат дедик. NOTE Paragraph 00:06:28.000 --> 00:06:30.000 Мен токойчуга суроо узаттым -- 00:06:30.000 --> 00:06:33.000 жогорку деңгээлдүү, күбөлүккө ээ экспертке -- 00:06:33.000 --> 00:06:36.000 Мен сурадым, "Бул жерге эмне кура аласың?" деп. 00:06:36.000 --> 00:06:38.000 Ал жерди бир карап туруп, "Бир нерсе курууну унут. Мүмкүн эмес. 00:06:38.000 --> 00:06:40.000 Аракет кылып дагы кереги жок. 00:06:40.000 --> 00:06:42.000 Суусу жок, таштак жер." 00:06:42.000 --> 00:06:44.000 Мен кысталган абалда болчумун. 00:06:44.000 --> 00:06:46.000 Анан мен айттым, "Болуптур, мен айылдын аксакалына барып 00:06:46.000 --> 00:06:49.000 "Мен бул жерге эмне өстүрсөм болот?" деген суроону берем. 00:06:49.000 --> 00:06:51.000 Ал мени унчукпастан карап, жооп узатты, 00:06:51.000 --> 00:06:53.000 "Муну кур, тигини кур, муну кош, анан бир нерсеге жетесиң" деп. 00:06:53.000 --> 00:06:56.000 Бүгүнкү күндөгү көрүнүш мына мындай. NOTE Paragraph 00:06:57.000 --> 00:06:59.000 Чатырга чыксам, 00:06:59.000 --> 00:07:01.000 бардык аялдар, "Бул жерден кет. 00:07:01.000 --> 00:07:04.000 Эркектер бул жерден кетиши керек, себеби биз бул технологияны эркектер менен бөлүшкүбүз келбейт. 00:07:04.000 --> 00:07:06.000 Бул суу өтпөгөн чатыр" дешти. 00:07:06.000 --> 00:07:08.000 (Каткырык) 00:07:08.000 --> 00:07:11.000 Бул тазаланбаган пальма дарагынын шекери, бир аз заара 00:07:11.000 --> 00:07:13.000 жана дагы мен билбеген башка нерселер. 00:07:13.000 --> 00:07:15.000 Чынында чатыр суу өткөрбөйт. 00:07:15.000 --> 00:07:18.000 1986-жылдан бери суу өткөргөнү жок. 00:07:18.000 --> 00:07:21.000 Бул технологияны аялдар эркектер менен бөлүшпөйт. NOTE Paragraph 00:07:21.000 --> 00:07:24.000 (Каткырык) NOTE Paragraph 00:07:24.000 --> 00:07:26.000 Бул жападан жалгыз колледж 00:07:26.000 --> 00:07:30.000 толугу менен күн энергиясы менен камсыз болгон. 00:07:30.000 --> 00:07:32.000 Бардык энергия күндөн алынат. 00:07:32.000 --> 00:07:34.000 45 киловаттуу такталар чатырда орнотулган. 00:07:34.000 --> 00:07:36.000 Акыркы 25 жыл аралыгында бардыгы күндөн иштеп жатат. 00:07:36.000 --> 00:07:38.000 Күндүн нуру өчмөйүн 00:07:38.000 --> 00:07:40.000 бизде энергияга байланыштуу эч бир көйгөй болбойт. 00:07:40.000 --> 00:07:42.000 Эң керемет нерсеси бул 00:07:42.000 --> 00:07:45.000 мунун бардыгы 00:07:45.000 --> 00:07:48.000 Хинду абысы тарабынан орнотулганы, 00:07:48.000 --> 00:07:51.000 ал 8 жыл гана баштапкы мектепте билим алган -- 00:07:51.000 --> 00:07:54.000 орто мектепке барбаган, колледжди буту аттабаган. 00:07:54.000 --> 00:07:56.000 Күн энергиясы жөнүндө ал 00:07:56.000 --> 00:08:00.000 дүйнө жүзү боюнча эң мыкты билимдүү адам деп мен кепилдик берем. NOTE Paragraph 00:08:02.000 --> 00:08:04.000 Тамак, эгерде Жыңайлактар Колледжине келсеңиздер, 00:08:04.000 --> 00:08:07.000 күндүн энергиясы менен бышырылган. 00:08:07.000 --> 00:08:10.000 Бирок ошол күн энергиясы менен иштеген мешти 00:08:10.000 --> 00:08:13.000 аялдар, 00:08:13.000 --> 00:08:15.000 сабатсыз аялдар, 00:08:15.000 --> 00:08:17.000 чынында эң мыкты 00:08:17.000 --> 00:08:19.000 күн мешин кургандар болуп саналат. 00:08:19.000 --> 00:08:22.000 Бул парабола Шефлер күн меши. 00:08:25.000 --> 00:08:29.000 Тилекке каршы, алар жарым-жартылай немецтер, 00:08:29.000 --> 00:08:31.000 алар абдан так. 00:08:31.000 --> 00:08:33.000 (Каткырык) 00:08:33.000 --> 00:08:36.000 Силер эч качан Индиянын аялдарындай тактыкты таба албайсыңар. 00:08:37.000 --> 00:08:39.000 Акыркы миллиметр карышына чейин, 00:08:39.000 --> 00:08:41.000 алар мешти жасай алышат. 00:08:41.000 --> 00:08:43.000 Күнүнө эки жолу күндүн энергиясы менен 00:08:43.000 --> 00:08:45.000 60 тамак жасалат. NOTE Paragraph 00:08:45.000 --> 00:08:47.000 Бизде тиш доктур бар -- 00:08:47.000 --> 00:08:50.000 ал байбиче, сабатсыз, ал тиш доктур. 00:08:50.000 --> 00:08:52.000 Ал чынында 7,000 баланын 00:08:52.000 --> 00:08:55.000 тиштерин карайт. 00:08:56.000 --> 00:08:58.000 Жыңайлак технологиясы: 00:08:58.000 --> 00:09:01.000 1986-жыл -- бир дагы инженер, бир дагы архитектор ойлоп көрбөгөн -- 00:09:01.000 --> 00:09:04.000 чатырдан жаан суусун чогултууну, биз чогултабыз. 00:09:04.000 --> 00:09:06.000 Аз гана суу текке коройт. 00:09:06.000 --> 00:09:08.000 Бардык чатырлар жер астындагы 00:09:08.000 --> 00:09:10.000 40,000 литрлик суу сактагычтарга туташтырылган, 00:09:10.000 --> 00:09:12.000 ошентип суу коробойт. 00:09:12.000 --> 00:09:15.000 Эгер 4 жылдык кургактыкка дуушар болсок, биздин кампус дале болсо суу менен камсыз болот, 00:09:15.000 --> 00:09:17.000 анткени биз жаандын суусун чогултабыз. NOTE Paragraph 00:09:17.000 --> 00:09:20.000 Балдардын 60 пайызы мектепке барбайт, 00:09:20.000 --> 00:09:22.000 себеби алар мал кайтарышы керек -- 00:09:22.000 --> 00:09:24.000 кой, эчкилер -- 00:09:24.000 --> 00:09:26.000 үй жумуштары -- 00:09:26.000 --> 00:09:29.000 Ошентип биз кечки мектеп ачууну ойлондук 00:09:29.000 --> 00:09:31.000 кечкисин балдарды окутуш үчүн. 00:09:31.000 --> 00:09:33.000 Тилониянын кечки мектеби ишке киргендиктен, 00:09:33.000 --> 00:09:36.000 75,000ден ашуун балдар мектепте окушту. 00:09:36.000 --> 00:09:38.000 Анткени ал баланын ыңгайлуулугуна карата болгон чара; 00:09:38.000 --> 00:09:40.000 мугалимдикине эмес. 00:09:40.000 --> 00:09:42.000 Бул мектептерден биз эмнени окутабыз? 00:09:42.000 --> 00:09:44.000 Демократия, жарандуулук, 00:09:44.000 --> 00:09:47.000 жериңдин өлчөмүн кантип өлчөө керек, 00:09:47.000 --> 00:09:49.000 эгер камака алынсаң эмне кылуу керек, 00:09:49.000 --> 00:09:53.000 үй жаныбарларың ооруп калса эмне кылууң керек. 00:09:53.000 --> 00:09:55.000 Кечки мектептен мына ушуларды окутабыз. 00:09:55.000 --> 00:09:58.000 Бардык мектептер күн энергиясы менен жарыкка ээ. NOTE Paragraph 00:09:58.000 --> 00:10:00.000 Ар бир 5 жыл сайын 00:10:00.000 --> 00:10:02.000 шайлоо өткөрүп турабыз. 00:10:02.000 --> 00:10:06.000 Алты жаштан он төрт жашка чейинки балдар 00:10:06.000 --> 00:10:09.000 демократиялык процесске катыша алат, 00:10:09.000 --> 00:10:13.000 алар премьер-министрди шайлашат. 00:10:13.000 --> 00:10:16.000 Учурдагы премьер-министр 12 жашта. 00:10:17.000 --> 00:10:19.000 Ал күндүзү 20 эчкини кайтарат, 00:10:19.000 --> 00:10:22.000 кечкисин болсо премьер-министр. 00:10:22.000 --> 00:10:24.000 Анын министрлери бар, 00:10:24.000 --> 00:10:27.000 билим министри, энергия министри, саламаттык министри. 00:10:27.000 --> 00:10:29.000 Иш жүзүндө алар көзөмөл жана башкарууну 00:10:29.000 --> 00:10:32.000 7000 бала окуган 150 мектептин үстүнөн өткөрүшөт. 00:10:34.000 --> 00:10:36.000 Премьер-министр кыз Дүйнөлүк Балдар Сыйлыгын 5 жыл мурун алган, 00:10:36.000 --> 00:10:38.000 Швецияга барган. 00:10:38.000 --> 00:10:40.000 Турмушунда биринчи жолу айылдан сыртка чыкканы. 00:10:40.000 --> 00:10:43.000 Швецияны эч качан көргөн эмес. 00:10:43.000 --> 00:10:45.000 Болуп жаткан нерселер аны тамшандырган эмес. 00:10:45.000 --> 00:10:47.000 Иш чарага катышып жаткан, Швециянын Канайымы, 00:10:47.000 --> 00:10:50.000 мага кайрылып, "Бул кыздан сурап бересизби өзүнө ишенүү сезимин кайдан алган? 00:10:50.000 --> 00:10:52.000 Ал болгону 12 жашта, 00:10:52.000 --> 00:10:55.000 бирок аны эч нерсе тамшандырбады, таңгалдырбады." 00:10:55.000 --> 00:10:58.000 Канайымдын сол тарабында турган ал кыз, 00:10:58.000 --> 00:11:01.000 канайымдын көзүнө тик карап жана мага кайрылып, 00:11:01.000 --> 00:11:04.000 "Бул кишиге кичи пейилдикке айтып коюңузчу, мен премьер-министрмин" деди. NOTE Paragraph 00:11:04.000 --> 00:11:06.000 (Каткырык) NOTE Paragraph 00:11:06.000 --> 00:11:14.000 (Кол чабуулар) NOTE Paragraph 00:11:14.000 --> 00:11:18.000 Сабатсыздыктын пайыздык көрсөткүчтөрү жогору аймактарда 00:11:18.000 --> 00:11:21.000 биз куурчак театрын колдонобуз. 00:11:21.000 --> 00:11:24.000 Куурчак театры аркылуу биз баарлашабыз. 00:11:30.000 --> 00:11:33.000 Мына бул Жохим Чача 00:11:33.000 --> 00:11:37.000 ал 300 жашта. 00:11:37.000 --> 00:11:40.000 Ал менин психоаналитигим. Ал менин мугалимим. 00:11:40.000 --> 00:11:42.000 Ал менин доктурум. Ал менин жактоочум. 00:11:42.000 --> 00:11:44.000 Ал менин донорум. 00:11:44.000 --> 00:11:46.000 Ал чынында акча табат, 00:11:46.000 --> 00:11:49.000 менин талаштарымды чечет. 00:11:49.000 --> 00:11:52.000 Ал айылдагы көйгөйлөрүмдү чечет. 00:11:52.000 --> 00:11:54.000 Айылда кандайдыр бир талаш болсо, 00:11:54.000 --> 00:11:56.000 мектепке келгендердин саны азайса 00:11:56.000 --> 00:11:58.000 жана мугалим менен ата-энелер ортосунда тартышуу болсо, 00:11:58.000 --> 00:12:01.000 куурчак мугалим менен ата-энени айыл тургундарынын алдына чакырат 00:12:01.000 --> 00:12:03.000 жана "Кол алышкыла. 00:12:03.000 --> 00:12:05.000 Сабакка катыш азайбашы керек." дейт. 00:12:07.000 --> 00:12:09.000 Бул куурчактар 00:12:09.000 --> 00:12:11.000 Дүйнөлүк Банктын отчётторун кайрадан иштетүүдөн алынган кагаздан жасалган. NOTE Paragraph 00:12:11.000 --> 00:12:13.000 (Каткырык) NOTE Paragraph 00:12:13.000 --> 00:12:20.000 (Кол чабуулар) NOTE Paragraph 00:12:20.000 --> 00:12:24.000 Ошентип децентралдаштырылган, жеңилдетилген ыкмада 00:12:24.000 --> 00:12:26.000 айылдарды күн энергиясы менен камсыздоону 00:12:26.000 --> 00:12:28.000 бүткүл Индия боюнча таркаттык 00:12:28.000 --> 00:12:31.000 Ладахтан баштап Бутанга чейинки -- 00:12:33.000 --> 00:12:35.000 айылдар күн энергиясы менен камсыздалды 00:12:35.000 --> 00:12:38.000 окуудан өткөн адамдар тарабынан. 00:12:39.000 --> 00:12:41.000 Биз Ладахка барып, 00:12:41.000 --> 00:12:43.000 бир айымдан сурадык -- 00:12:43.000 --> 00:12:46.000 минус 40 сууктун күнү, силер чатырдан эшикке чыгууга мажбурсуңар, 00:12:46.000 --> 00:12:49.000 анткени чыгууга жол жок, бардык тарапты кар басып салган 00:12:49.000 --> 00:12:51.000 анан бул айымдан сурадык, 00:12:51.000 --> 00:12:53.000 "Күн энергиясынан тапкан 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 пайдаңар кандай болду?" 00:12:55.000 --> 00:12:57.000 Ал 1 мүнөткө ойлонуп туруп, 00:12:57.000 --> 00:13:01.000 "Кыштын күнү жолдошумдун жүзүн биринчи жолу көрө алганым", деп жооп берди. NOTE Paragraph 00:13:01.000 --> 00:13:04.000 (Каткырык) NOTE Paragraph 00:13:04.000 --> 00:13:06.000 Афганистанга бардык. 00:13:06.000 --> 00:13:11.000 Индиядан алган бир сабагыбыз 00:13:11.000 --> 00:13:15.000 эркектерди окутуу мүмкүн эмес эле. 00:13:15.000 --> 00:13:19.000 (Каткырык) 00:13:19.000 --> 00:13:21.000 Эркектер тынчтана албайт, 00:13:21.000 --> 00:13:23.000 эркектердин амбициясы жогору, 00:13:23.000 --> 00:13:26.000 эркектер токтогус кыймылдуу, 00:13:26.000 --> 00:13:28.000 жана дагы баары күбөлүк алгысы келет. 00:13:28.000 --> 00:13:30.000 (Каткырык) 00:13:30.000 --> 00:13:33.000 Бул дүйнө жүзү боюнча таркаган көрүнүш 00:13:33.000 --> 00:13:35.000 эркектер күбөлүк алууну каалашат. 00:13:35.000 --> 00:13:38.000 Эмне үчүн? Анткени алар айылдан кетип 00:13:38.000 --> 00:13:41.000 шаардан жумуш издешет. 00:13:41.000 --> 00:13:44.000 Биз укмуштуудай чечимге келдик: 00:13:44.000 --> 00:13:46.000 улгайып калган апаларды окутуу. 00:13:48.000 --> 00:13:50.000 Пикир алмашуунун эң мыкты ыкмасы 00:13:50.000 --> 00:13:52.000 бүгүн дүйнөдө кайсы? 00:13:52.000 --> 00:13:54.000 Сыналгы? Жок. 00:13:54.000 --> 00:13:56.000 Телеграф? Жок. 00:13:56.000 --> 00:13:58.000 Телефон? Жок. 00:13:58.000 --> 00:14:00.000 Аял кишиге кабар айтыңыз. NOTE Paragraph 00:14:00.000 --> 00:14:03.000 (Каткырык) NOTE Paragraph 00:14:03.000 --> 00:14:07.000 (Кол чабуулар) NOTE Paragraph 00:14:07.000 --> 00:14:09.000 Ошентип биз биринчи жолу Афганистанга бардык, 00:14:09.000 --> 00:14:11.000 биз үч аялды тандап 00:14:11.000 --> 00:14:13.000 айттык: "Биз буларды Индияга алып кетүүнү каалайбыз" деп. 00:14:13.000 --> 00:14:15.000 Алар "бул мүмкүн эмес. Алар жада калса бөлмөлөрүнөн чыкпайт, 00:14:15.000 --> 00:14:17.000 а силер аларды Индияга алып кетебиз дейсиңер" дешти. 00:14:17.000 --> 00:14:19.000 Анда мен "Эпке келем, алардын күйөөлөрүн дагы алып кетебиз" дедим. 00:14:19.000 --> 00:14:21.000 Ошентип күйөөлөрүн дагы кошо алып жөнөдүк. 00:14:21.000 --> 00:14:24.000 Албетте, аялдар эркектерге караганда кыйла акылдуу болушту. 00:14:24.000 --> 00:14:26.000 Алты ай ичинде, 00:14:26.000 --> 00:14:29.000 бул аялдар кандай өзгөрүштү? 00:14:29.000 --> 00:14:31.000 Жаңдоо тили. 00:14:31.000 --> 00:14:34.000 Силер жазма сөз тандабайсыздар. 00:14:34.000 --> 00:14:36.000 Силер оозеки сөз тандабайсыздар. 00:14:36.000 --> 00:14:39.000 Силер жаңдоо тилин колдоносуздар. 00:14:39.000 --> 00:14:41.000 Алты ай ичинде 00:14:41.000 --> 00:14:45.000 алар күн энергиясы боюнча инженер болушат. 00:14:45.000 --> 00:14:48.000 Алар кайтып барып өзүлөрүнүн айылдарын күн энергиясы менен камсыздайт. NOTE Paragraph 00:14:48.000 --> 00:14:50.000 Бул айым кайтып барып 00:14:50.000 --> 00:14:53.000 эң биринчи айылды күн энергиясы менен камсыздады, 00:14:53.000 --> 00:14:55.000 окутууну уюштуруп -- 00:14:55.000 --> 00:14:58.000 Афганистандагы эң биринчи айыл күн энергиясы менен камсыздандарылды 00:14:58.000 --> 00:15:01.000 ушул үч аял тарабынан. 00:15:01.000 --> 00:15:03.000 Бул айым 00:15:03.000 --> 00:15:05.000 өзгөчө байбиче. 00:15:05.000 --> 00:15:10.000 55 жашта, Афганистанда 200 үйдү күн энергиясы менен камсыздады. 00:15:10.000 --> 00:15:13.000 Алардын иши ураган жок. 00:15:13.000 --> 00:15:16.000 Ал чынында Афганистандын инженерия бөлүмүнө барып 00:15:16.000 --> 00:15:18.000 бөлүм башчысына 00:15:18.000 --> 00:15:20.000 алмашып туруучу ток менен туруктуу токтун айырмасын түшүндүрдү. 00:15:20.000 --> 00:15:22.000 Ал муну билген эмес. 00:15:22.000 --> 00:15:25.000 Жанагы 3 аял 27 аялды окутушту 00:15:25.000 --> 00:15:28.000 жана Афганистандын 100 айылын күн энергиясы менен камсыздашты. NOTE Paragraph 00:15:28.000 --> 00:15:31.000 Африкага барып, 00:15:31.000 --> 00:15:33.000 дал ушундай нерселерди жасадык. 00:15:33.000 --> 00:15:36.000 Столду тегеректеп отурган айымдар сегиз, тогуз мамлекеттен келген, 00:15:36.000 --> 00:15:39.000 бири-бири менен бир дагы сөз түшүнбөй туруп пикир алмашууда, 00:15:39.000 --> 00:15:41.000 ар кайсы тилде сүйлөгөндүктөн. 00:15:41.000 --> 00:15:43.000 Бирок алардын жаңдашып-ымдашып сүйлөшүүсү мыкты. 00:15:43.000 --> 00:15:45.000 Алар бири-бири менен сүйлөшүү аркылуу 00:15:45.000 --> 00:15:47.000 күн энергиясы боюнча инженер болуп жатышыт. 00:15:47.000 --> 00:15:50.000 Мен Сиерра Леонага барганда, 00:15:50.000 --> 00:15:53.000 түн ичинде бир министр унаасын айдап 00:15:53.000 --> 00:15:55.000 айыл жанынан өтүп бараткан болот. 00:15:55.000 --> 00:15:58.000 Айыл ичине кайрылып кирип, "Окуянын таржымалы кандай?" 00:15:58.000 --> 00:16:00.000 Алар, "Бул эки байбиче ..." 00:16:00.000 --> 00:16:03.000 "Байбичелер?" Министр укканына ишене албады. 00:16:03.000 --> 00:16:06.000 "Алар кайда барды?" "Индияга барып келишти." 00:16:06.000 --> 00:16:08.000 Президенттин өзүнө барып, 00:16:08.000 --> 00:16:10.000 министр, "Сиерра Леонада күн энергиясы менен камсыздалган айыл бар экенин билесизби?" 00:16:10.000 --> 00:16:13.000 Президент, "Жок" деп жооп берет. Байбичелер менен жолугушууга министрлердин көбү эртеси күнү жөнөшөт. 00:16:13.000 --> 00:16:15.000 "Мына ушундай окуя". 00:16:15.000 --> 00:16:19.000 Ал мени чакыртып алып, "150 байбичени окутуп бере аласызбы?" деп суроо узатты. 00:16:19.000 --> 00:16:21.000 Мен, "мырза Президент, мен окута албайм. 00:16:21.000 --> 00:16:23.000 Бирок байбичелер окута алат" дедим. 00:16:23.000 --> 00:16:26.000 Ошентип ал мага Сиерра Леонада биринчи Жыңайлактар окутуу борборун куруп берди. 00:16:26.000 --> 00:16:30.000 Сиерра Леонада ушинтип 150 байбиче окуудан өттү. NOTE Paragraph 00:16:30.000 --> 00:16:32.000 Гамбия: 00:16:32.000 --> 00:16:35.000 Гамбияга байбиче тандоого бардык. 00:16:35.000 --> 00:16:37.000 Бул айылга бардык. 00:16:37.000 --> 00:16:39.000 Мен билгем кандай айымды тандоону. 00:16:39.000 --> 00:16:42.000 Коомчулук чогулуп, "Бул эки айымды алып кетиңиздер" деди. 00:16:42.000 --> 00:16:44.000 Мен, "жок, мен бул айымды алып кетем" дедим. 00:16:44.000 --> 00:16:46.000 Алар, "Эмнеге? Ал тил билбейт. Сиз аны тааныбайсыз" дешти. 00:16:46.000 --> 00:16:49.000 "Мага анын жаңдашуу тили жакты. Мага анын сүйлөгөнү жакты" дедим. 00:16:49.000 --> 00:16:51.000 "Жолдошу татаал киши, мүмкүн эмес." 00:16:51.000 --> 00:16:53.000 Жолдошун чакырттык, жолдошу - 00:16:53.000 --> 00:16:56.000 өпкөлөнгөн, саясатчы, колунда чөнтөк телефон кармаган - келип, "болбойт" деди. 00:16:56.000 --> 00:16:59.000 "Эмне үчүн болбойт?" "Карасаң, кандай сулуу аял." 00:16:59.000 --> 00:17:01.000 "Ооба, ал абдан сулуу" дедим. 00:17:01.000 --> 00:17:03.000 "Индиялык бир эркекке кетип калса, эмне кылам?" 00:17:03.000 --> 00:17:05.000 Анын корккону ошол болчу. 00:17:05.000 --> 00:17:08.000 "Ал бактылуу болот. Ал сага телефон чалып турат" дедим. 00:17:08.000 --> 00:17:11.000 Ал байбиче катары кетип 00:17:11.000 --> 00:17:13.000 жолборс болуп кайтты. 00:17:13.000 --> 00:17:15.000 Ал учактан түшүп 00:17:15.000 --> 00:17:18.000 пресса менен мурдатан бери сүйлөшүп жүргөнсүп сүйлөштү. 00:17:18.000 --> 00:17:21.000 Ал улуттук прессаны жайкап, 00:17:21.000 --> 00:17:23.000 жылдыз болгон. 00:17:23.000 --> 00:17:26.000 Алты айдан кийин барганымда, "жолдошуң кайда?" десем. 00:17:26.000 --> 00:17:28.000 "Жүрөт го бир жерде. Не мааниси бар" деп койду. 00:17:28.000 --> 00:17:30.000 (Каткырык) 00:17:30.000 --> 00:17:32.000 Ийгилик окуясы. NOTE Paragraph 00:17:32.000 --> 00:17:34.000 (Каткырык) NOTE Paragraph 00:17:34.000 --> 00:17:37.000 (Кол чабуулар) NOTE Paragraph 00:17:37.000 --> 00:17:43.000 Аяктаар алдында 00:17:43.000 --> 00:17:47.000 чечимди сырттан издөөнүн кажети жок дейм. 00:17:47.000 --> 00:17:49.000 Чечимдерди ич арадан издегиле. 00:17:49.000 --> 00:17:52.000 Маңдайыңардагы кишилерден кандай чечим болоорун уккула. 00:17:52.000 --> 00:17:54.000 Алар дүйнө жүзү боюнча бар. 00:17:54.000 --> 00:17:56.000 Кам санабаңыздар. 00:17:56.000 --> 00:17:59.000 Дүйнөлүк Банкты укпагыла, жергиликтүү кишилерди уккула. 00:17:59.000 --> 00:18:02.000 Дүйнө жүзү боюнча чечимдин ээлери ошол адамдар. NOTE Paragraph 00:18:02.000 --> 00:18:05.000 Махатма Гандинин учкул кеби менен бүтүргүм келип турат. 00:18:05.000 --> 00:18:07.000 "Башында алар камаарабайт, 00:18:07.000 --> 00:18:09.000 анан шылдыңдайт, 00:18:09.000 --> 00:18:11.000 андан соң күрөшөт, 00:18:11.000 --> 00:18:13.000 акыры сиз жеңесиз." NOTE Paragraph 00:18:13.000 --> 00:18:15.000 Ыракмат. NOTE Paragraph 00:18:15.000 --> 00:18:46.000 (Кол чабуулар)