Acı tarihi gerçeklerle neden yüzleşmeliyiz

Amerika'da ileriye gidebilmek için arkaya bakmalı ve yaygın olan adaletsizliği şekillendiren zorlu tarihle yüzleşmeliyiz. Geçmişten gelen önemli ama gözden kaçmış bir parçayı ziyaret eden Hasan Kwame Jeffries, modern toplum anlayışımız için ne kadar acı verici olsa da tarihi durumları karıştırmaya olan ihtiyacı vurguluyor. Böylelikle dışlanan toplulukların karşı karşıya bırakıldığı adaletsizliğin sürekliliğini bozabiliriz diyor.

Kısa bir süre önce,

James Madison'un tarihi evinde

birkaç gün geçirmek için
bir davetiye aldım.

James Madison;

ABD'nin 4. başkanı,

Anayasanın babası,

Haklar Bildirisi'nin mimarıydı.

Bir tarihçi olarak bu tarihi yere
gitmek için gerçekten heyecanlıydım

çünkü bir yerin gücünü
anlıyor ve takdir ediyorum.

Madison arsasının adını
Montpelier koymuştu.

Montpelier kesinlikle çok güzel.

Binlerce dönümlük
inişli çıkışlı tepelerden,

çiftlik alanı ve ormanlık alandan

ve Blue Ridge Dağları'nın
nefes kesen manzarasından oluşuyor.

Ama rahatsız edici bir güzelliği var

çünkü Montpelier aynı zamanda
bir esir çalışma kampıydı.

James Madison hayatı boyunca
100'den fazla kişiyi esir etmişti.

Tek bir kişiyi ölümünden sonra bile
serbest bırakmamıştı.

Montpelier'in en önemli merkezi
Madison'un malikanesi.

Bu malikane James Madison'ın büyüdüğü,

başkanlık görevinden sonra döndüğü

ve nihayetinde öldüğü yer.

Madison'un malikanesinin
en önemli merkezi ise kütüphanesi.

İkinci kattaki bu oda,

Madison'un Haklar Bildirisi'ni
tasarladığı ve kavramsallaştırdığı yer.

Burayı ilk kez ziyaret ettiğimde

eğitim müdürü Christian Cotz,

havalı beyaz ahbap,

(Gülüşmeler)

beni derhal kütüphaneye götürdü.

Amerikan tarihinde
önemli bir anın gerçekleştiği

bu yerde durabilmek inanılmazdı.

Ama birkaç dakika sonra,

Christian beni malikanenin
bodrumuna götürdü.

Malikanenin bodrumu,

evi çekip çeviren esir edilmiş
Afrikalı Amerikalıların

zamanlarının çoğunu geçirdikleri yerdi.

Aynı zamanda Amerika'daki esirlik
hakkında yeni bir sergi kurdukları yerdi.

Biz oradayken

Christian biraz tuhaf olduğunu
düşündüğüm bir şey yapmamı istedi.

Elimi bodrumun tuğla duvarına koyup

tuğlanın üstündeki izleri
ya da kabartıları hissedene kadar

o taşların üzerinde gezdirmemi söyledi.

Bir düşünün,

eskiden esir alanı olan
bu yerde birkaç gün kalacaktım

ve hiçbir beyaz insanı
sinirlendirmemeye çalışıyordum.

(Gülüşmeler)

Çünkü bu ziyaret bittiğinde

buradan çıkabileceğimden
emin olmak istedim.

(Gülüşmeler)

Ama elimi bodrumun duvarında gezdirirken

kızlarımı düşünmeden edemedim,

özellikle de o zamanlar sadece
2 ya da 3 yaşında olan en küçük kızımı.

Çünkü ne zaman arabamızdan inse

elini arabının dışında gezdirirdi

ki bu gerçekten iğrenç.

Sonra eğer zamanında ona yetişemezsem

parmaklarını ağzına götürürdü

ve bu da beni sinir ederdi.

Bir tarihçi olmam gerekirken
düşündüğüm şey buydu.

(Gülüşmeler)

Ama sonra gerçekten
tuğladaki izleri hissettim,

tuğladaki kabartıları hissettim.

Ne olduklarını fark etmem
bir saniyemi aldı.

Tuğlanın üzerindeki izler

minik el izleriydi.

Çünkü James Madison'un
arsasındaki bütün tuğlalar

esir ettiği çocuklar
tarafından yapılmıştı.

İşte o zaman James Madison'ın
Haklar Bildirisini tasarladığı

ve kavramsallaştırdığı
kütüphanenin temelinde

esir ettiği çocuklar tarafından yapılan

tuğlaların yattığı
gerçeği kafama dank etti.

Bu, acı tarih.

Bu, acı tarih

çünkü birisinin çocukları kendi rahatı
ve çıkarı için tuğla yapsın diye

esir etmesine izin veren türde
bir zalimliği anlamak çok zor.

Bu, acı tarih

çünkü esirliğin şiddeti,

dayaklar, kırbaçlamalar,
çocuk kaçırmalar,

ayrılmaya zorlanan aileler
hakkında konuşmak çok zor.

Bu, acı tarih

çünkü esirliği haklı kılan ideolojiyi,
beyazların üstünlüğünü öğretmek çok zor.

Bu yüzden acı tarihle yüzleşmek yerine

ondan kaçınmaya meyilliyiz.

Bazen bu sadece bir şeyleri
uydurmak anlamına da geliyor.

İnsanların "İç savaşın temel
nedeni devlet haklarıydı"

dediğini kaç kere duyduğumu anlatamam.

Aslında bu iç savaşta savaşan
insanlara sürpriz olurdu.

(Gülüşmeler)

Bazen acı tarihe
bahane bulmaya çalışıyoruz.

İnsanlar Montpelier'ı ziyaret ettiğinde,

bu örnekte "insan" kelimesinden
kastım beyaz insanlar,

Montpelier'ı ziyaret ettiklerinde

ve Madison'un insanları
esir ettiğini öğrendiklerinde

sıklıkla şunu soruyorlar:

"Ama iyi bir efendi değil miydi?"

"İyi bir efendi" mi?

İyi bir efendi diye bir şey yok.

Sadece kötü ve daha kötüsü var.

Bazen geçmiş
hiç yaşanmamış gibi davranıyoruz.

İnsanların "Güney sömürgesi dışında
esirliğin var olduğunu düşünmek çok zor"

dediğini kaç kere duyduğumu
size anlatamam.

Hayır, değil.

Esirlik her Amerikan
sömürgesinde var oldu.

Esirlik evim olan New York eyaletinde

Amerikan devriminden sonra
50 yıl boyunca var oldu.

Peki neden bunu yapıyoruz?

Neden acı tarihle
yüzleşmekten kaçınıyoruz?

Edebi sanatçı ve eğitimci Regie Gibson,

"Amerikalılar olarak problemimiz
tarihten nefret etmemiz"

dediğinde gerçeği söylemişti.

Sevdiğimiz şey ise nostalji.

Nostalji.

Geçmişle ilgili hikayeleri

bizi günümüzde rahat
hissettiriyorsa seviyoruz.

Ama bunu yapmaya devam edemeyiz.

İspanyol yazar ve filozof George Santayana

geçmişi hatırlayamayan
insanların onu tekrar etmeye

mahkum olduğunu söylemişti.

Bir tarihçi olarak bu söz hakkında
düşünerek çok vakit harcıyorum

ve bir anlamda bu söz
Amerika'da bize hitap ediyor.

Ama bir bakıma hitap etmiyor

çünkü bu sözün özünde

bir noktada öncelikle
eşitsizlik yaratan şeyleri

yapmayı bıraktığımız fikri var.

Acı gerçek ise
yapmayı bırakmamış olmamız.

Irksal varlık farkını düşünelim.

Varlık, parasal kaynakları
bir nesilde biriktirip

onları sonraki nesillere
aktarmakla oluşuyor.

Orta sınıf beyaz insanların
evlerinin değeri 147.000 dolar.

Orta sınıf siyahi insanların
evlerinin değeri

4.000 dolar.

Giderek artan bu farkı
nasıl açıklıyorsunuz?

Acı tarihle.

Büyük büyük büyükbabam
Georgia, Jasper County'de

1850 yılında esir edilmiş
bir şekilde doğdu.

Esir edilmişken hiçbir şey
biriktirmesine izin verilmedi

ve özgürlüğüne kavuştuğunda
hiçbir şeyi yoktu.

Yaptığı tuğlaların hiçbir telafisi olmadı.

Büyük büyükbabam da 1870 yılında
Georgia, Jasper County'de doğdu.

Aslında oldukça fazla
bir arsa sahibi olmayı başardı.

Ama 1910'larda Jim Crow
o arsayı büyük büyükbabamdan aldı

ve sonra Jim Crow
büyük büyükbabamı öldürdü.

Büyükbabam Leonard Jeffries Senior

Georgia'da doğdu.

Ama orada onun için bir şey kalmamıştı

bu yüzden New Jersey'in
Newark şehrinde büyüdü.

Hayatının çoğunu bekçilik yaparak geçirdi.

İş ayrımı, eğitim ayrımı
ve kırmızı bir noktayla damgalanmak

orta sınıfa dahil olmasına engel oldu.

1990'ların başında vefat ettiğinde

iki oğluna cenaze masraflarını karşılamaya

anca yeten bir hayat sigortası poliçesi
dışında hiçbir şey bırakamadı.

Ebeveynlerim,
ikisi de sosyal hizmet uzmanı,

1980 yılında Brooklyn, New York'ta
Crown Heights bölgesinde

55.000 dolara bir ev satın alabildiler.

Crown Heights, o zamanlar siyahilerin
yaşadığı bir mahalleydi

ve biraz kötü bir yerdi.

1980'lerin ortalarında

erkek kardeşim ve ben
sıklıkla silah sesleriyle uyurduk.

Ama ailemiz bizi korudu

ve ailemiz o eve 40 yıl boyunca tutundu.

Hala orada yaşıyorlar.

Ama yaklaşık 20 yıl önce,

Amerika'nın tabiatına
uygun olan bir şey oldu.

Yaklaşık 20 yıl önce,

bir gece tamamı siyahi olan
bir mahallede uyumaya gittiler

ve ertesi gün tamamı beyaz olan
bir mahallede uyandılar.

(Gülüşmeler)

Kentsel nezihleştirme sonucunda

sadece bütün komşuları
gizemli bir şekilde yok olmadı

ama aynı zamanda
evlerinin değeri bir anda fırladı.

Böylece 55.000 dolara aldıkları ev,

bu arada %29 faizli almışlardı,

şu anda ödedikleri paranın 30 katı ediyor.

30 katı.

Birlikte matematiğini yapalım.

55.000 doların 30 katı sıfırları atalım,

bu dünyanın parası.

(Gülüşmeler)

Yani bu, onların tek
ve yegane varlıkları olduğu için

bu varlığı erkek kardeşime
ve bana bırakacakları gün geldiğinde

ailemin geçmişinde ilk kez böyle bir şeyin
gerçekleşeceği anlamına geliyor.

Esirliğin bitmesinden 150 yıldan
daha fazla bir süre sonra

ailemde anlamlı
bir varlık aktarımı olacak.

Ailem biriktirmediği,

çok çalışmadığı

ve eğitime değer vermediği için değil,

acı tarih yüzünden böyle olacak.

Geçmişi düşündüğümde

onu hatırlamamakla alakalı endişem,

eğer hatırlamazsak
tekrar edeceğimiz endişesi değil.

Endişem ve korkum
eğer geçmişi hatırlamazsak

buna devam edeceğimiz yönünde.

Her şeyden önce eşitsizliği
ve adaletsizliği yaratan şeyler

yapmaya devam edeceğiz.

Yani yapmamız gereken şey,

acı tarihin sürekliliğini bozmak.

Bunu da gerçeği arayarak,

acı tarihle doğrudan yüzleşerek,

acı tarihi bütün dünyanın görmesi için
büyüterek yapabiliriz.

Gerçekleri söyleyerek bunu yapabiliriz.

Öğretmenler öğrencilerine
acı tarihi öğretmeli.

Yapılacak başka bir şey de eğitimde
yanlış uygulamalar yapmamak.

Ebeveynler çocuklarına doğruları söylemeli

böylelikle çocuklar bir millet olarak
nereden geldiğimizi anlayabilirler.

Son olarak hepimiz gerçekler
doğrusunda hareket etmeliyiz.

Bireysel veya toplu olarak,

açıkça ya da özel olarak,

küçük yollarla ya da büyük yollarla.

Evrensel ahlakın yayını adalete doğru
yönelten şeyler yapmalıyız.

Hiçbir şey yapmamak eşitsizlikle
suç ortaklığı yapmaktır.

Tarih bize bir millet olarak

James Madison gibi

siyasi büyüklerin başladığı işi
devam ettirdiğimizi hatırlatıyor.

Ama acı tarih bize millet olarak,

esir edilmiş Afrikalı Amerikalı
çocukların başladığı işi

devam ettirdiğimizi de hatırlatıyor.

Bu milletin temeli olarak işlev gören
tuğlaları çıplak elle yapan

küçük siyahi oğlanlar
ve kızların başladığı işi.

Eğer adil ve dürüst bir toplum
yaratma konusunda ciddiysek

o zaman bunu hatırlasak iyi olur

ve onları hatırlasak iyi olur.

Teşekkür ederim.

(Alkış)