Neden ilaçların kadınlar üzerinde daha çok yan etkisi var

Geçtiğimiz yüzyılda, ilaçlar sadece erkek hastalarda denenir ve piyasaya sürülürdü
ve kadınlar için hatalı dozaj ve kabul edilemez yan etkilere yol açardı. Tıbbi araştırmalarda, erkekler ve kadınlar arsındaki önemli psikolojik farklılıklar sadece son zamanlarda göz önünde bulunduruldu. Acil servis doktoru Alyson McGregor
bu farklılıkları araştırıyor ve bu etkileyici konuşmasında erkek modelin tıbbi araştırmalarda nasıl temel alındığının tarihçesini ve erkekler ve kadınların farklılıklarını anlamanın her iki cins için de daha etkili tedavilere yol açacağını ele alıyor.

Hepimiz doktorlara gideriz.

Ayrıca istedikleri testlerin ve
verdikleri reçetelerdeki ilaçların

bize faydalı olacağı bulgularına

dayanılarak hazırlandığına güvenir

ve buna körü körüne inanarak yaparız.

Fakat gerçek şu ki, bu herkes için
her zaman geçerli değildir.

Sizlere

tıp biliminin geçtiğimiz yüzyıl boyunca
yaptığı keşifler

sadece nüfusun yarısını
temel almıştır desem?

Ben bir acil servis doktoruyum.

Acil yardıma hazır olmak
üzerine eğitim aldım.

Bu hayat kurtarma meselesi.
Ne harika!

Tamam birçok burnu akan ve
ayak parmağını çarpıp incitenler var

fakat acil servisin kapısından içeriye
kim girerse girsin

aynı testleri istiyoruz,

aynı ilaçları yazıyoruz,

biyolojik ya da toplumsal cinsiyetini
hiç düşünmeden.

Neden düşünecektik ki?

Bize kadınlar ve erkekler arasında
bazı farklılıklar olduğu hiç anlatılmadı.

Yeni bir "Devlet İzlenebilirlik"
araştırması ilaçların %80 'inin

kadınlar üzerindeki yan etkileri yüzünden

piyasadan çekildiğini ortaya çıkardı.

O zaman bunu bir dakika düşünelim.

Neden bir ilacın
kadınlara yan etkisi olduğunu

satışa sunulduktan hemen sonra
fark ediyoruz?

Bir hapın bir fikir olmaktan çıkıp

laboratuvar birimlerinde test edilmesi,

hayvanlarda denenmesi, sonra

insanlar üzerinde
klinik deneyler yapılması,

son olarak doktorunuzun size reçete
olarak yazabilmesi için

ruhsat onayı aşamasından geçmesinin
yıllar aldığını biliyor musunuz?

Bu aşamalardan geçerken harcanan
milyonlar ve milyarlarca dolarlık

bütçeden bahsetmiyorum bile.

O zaman neden onaylandıktan sonra
nüfusun yarısında

kabul edilemez yan etkilerle
karşılaşıyoruz?

Neler oluyor?

Yani, laboratuvarlarda kullanılan
hücrelerin

eril hücreler olduğu ve

hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalardaki
hayvanların eril olduğu

ve de klinik denemelerin yalnızca
erkeklere uygulandığı ortaya çıkıyor.

Nasıl olur da erkek model
tıbbi araştırmalarımızın taslağı olur?

Medyada oldukça popüler olan
bir örneğe bakalım;

üstelik uyku ilacı Ambien ile ilgili.

Ambien yirmi yıldan önce
satışa sunulmuştur

ve o zamandan beri ağırlıklı olarak
kadınlar olmak üzere yüz milyonlarca

reçete yazılmıştır çünkü kadınlar
erkeklerden daha çok uyku bozukluğu çeker.

Ancak geçtiğimiz yıl,

Gıda ve İlaç Kurumu en azından kadınlar
için dozu yarıya indirmeyi

tavsiye etti,

çünkü kadınların erkeklerden
daha yavaş bir oranda

ilacı metabolize ettiğini
henüz fark ettiler,

bu ise sabahları vücutlarında daha fazla

aktif uyuşturucu maddeyle
uyanmalarına sebep oluyor.

Sonra uykulu uykulu
direksiyonun başına geçiyorlar

ve trafik kazası geçirme
tehlikesi altında oluyorlar.

Ben de bir acil servis doktoru olarak,

eğer böyle bir araştırma yirmi yıl önce
bu ilaç ilk çıktığında yapılsaydı

ve ona göre hareket edilseydi

yıllardır ilgilendiğim hastaların
kaç tanesinin

trafik kazasına karışmasının
belki önüne geçilebilirdi

diye düşünmeden edemiyorum.

Başka nelerin toplumsal cinsiyet
açısından incelenmesi gerekiyor?

Kaçırdığımız başka neler var?

İkinci Dünya Savaşı
pek çok şeyi değiştirdi,

bunlardan biri insanları
bilgilendirilmiş onayları olmadan

tıbbi araştırmaların mağduru olmaktan
koruma ihtiyacıydı.

Böylelikle bazı gerekli açıklamalar
ve kurallar düzenlendi

ve bir bölümü kadınları
doğurganlık yaşlarında

herhangi bir tıbbi araştırmaya
girmesinden koruma isteğiydi.

Korkulan şuydu: Ya anne karnındaki
bebeğe araştırma sırasında bir şey olursa?

Sorumlu kim olacaktı?

Bu yüzden zamanın bilim adamları

bunu aslında bir gizli lütuf olarak gördü,

çünkü kabul etmek gerekir ki
erkeklerin vücudu oldukça homojendir.

Sadece erkeklerden elde edilebilen
net bilgiyi bozabilecek

sürekli değişkenlik gösteren
hormon düzeyleri yok.

Daha kolay, daha ucuzdu.

Ayrıca o zamanlarda

kadınlar ve erkekler
üreme organları dışında

her yönden birbirine benzer olduğu gibi
genel bir varsayım vardı.

Böylece tıbbi araştırmaların

erkekler üzerinde yapılmasına

ve sonuçların sonra kadınlara
uygulanmasına karar verildi.

Bu kadın sağlığı kavramında
neye yol açtı?

Kadın sağlığı üreme ile eş anlamlı oldu:

göğüs, yumurtalık, rahim, gebelik.

Bugün bizim tabirimizle "bikini tıbbı".

Bu anlayış neredeyse 1980'lere kadar

doktor topluluğu ve
halk sağlığı planlayıcılarının

kadınları tıbbi araştırma çalışmalarından
çıkararak

aslında onlara kötülük yaptıklarını

fark etmelerine kadar böyle kaldı,

çünkü üreme konusu dışında
neredeyse

kadın bir hastanın
kendine özgü ihtiyaçlarına dair

hiçbir şey bilmiyorlardı.

O zamandan bu yana
kadınlar ve erkeklerin

ne kadar farklı olduklarını gösteren
çok kuvvetli kanıtlar ortaya çıktı.

Bilirsiniz, tıpta bir deyim vardır:

Çocuklar küçük yetişkin değildir.

Bunu çocukların normal yetişkinlerden

daha farklı bir psikolojiye
sahip olduklarını hatırlamak için söyleriz

ve bu yüzden de
çocuk sağlığı tıbbı ortaya çıktı.

Şimdilerde yaşamlarını geliştirmek için
çocuklar üzerine araştırmalar yürütüyoruz.

Biliyorum ki aynı şey
kadınlar için de söylenebilir.

Kadınlar göğüsleri ve tüpleri olan
erkekler değildir.

Halbuki aynı yoğunlukta
araştırılmayı hak eden

kendilerine has
anatomi ve psikolojiye sahiplerdir.

Mesela örnek olarak
kalp ve dolaşım sistemini ele alalım.

Tıpta en çok çözülmeye çalışılan alandır,

neden erkekler ve kadınların tamamen
farklı kalp krizi geçirdiği görülüyor.

Kalp hastalıkları hem erkekler hem de
kadınlarda bir numaralı ölüm sebebidir,

fakat erkeklerden daha çok kadınlar kalp
krizi geçirdiği ilk yıl içerisinde ölüyor.

Erkekler ezici bir göğüs sancısından
şikayet eder,

göğüslerine fil oturmuş gibidir.

Buna tipikal deriz.

Kadınlar da göğüs ağrısı çeker.

Ancak erkeklerden daha çok kadınlar
"sadece iyi hissetmedikleri"

"yeteri kadar hava alamadıkları,
son zamanlarda

yorgun hissettikleri"nden
yakınırlar.

Bazı nedenlerden dolayı da
buna atipikal deriz,

bahsettiğim gibi kadınlar
nüfusun yarısını oluştursa bile.

Peki bu farklılıkların birazını açıklamaya
yardımcı olan bazı kanıtlar neler?

Anatomiye bakarsak,

kalbi çevreleyen kan damarları
erkeklere kıyasla kadınlarda daha zayıftır

ve bu kan damarlarının
hastalık ortaya çıkarması

erkeklere nazaran kadınlarda farklıdır.

Bir kimsede kalp krizi riski olup
olmadığını belirlemede yaptığımız test ise

başlangıçta erkelerde planlanmış,
test edilmiş ve tamamlanmıştı

ve bu yüzden kadınlarınkini belirlemede
o kadar iyi değildi.

Sonra da ilaçları, aspirin gibi

kullandığımız sıradan ilaçları düşünelim.

Aspirini sağlıklı erkeklere kalp krizinden
korumaya yardımcı olarak veririz,

fakat aspirini
sağlıklı bir kadına vermenizin aslında

zararlı olduğunu biliyor musunuz?

Bu yaptığımız şey sadece

yüzeyi kazıdığımızı anlatıyor.

Acil tıp hızlı bir iştir.

Hayat kurtarıcı tıp alanlarının kaçında,

örneğin kanser ve felç gibi,

kadınlar ve erkekler arasında
kullandığımız önemli farklılıklar var?

Ya da neden bazı insanların
diğerlerinden daha çok

burun akıntısı var,

veya neden ayak başparmağını
incitenlere verdiğimiz ağrı kesiciler

bazısında işe yararken
bazısında faydalı olmuyor?

Tıp Enstitüsü her bir hücrenin
cinsiyeti olduğunu söylemiş.

Bu ne anlama geliyor?

Biyolojik cinsiyet DNA'dır.

Toplumsal cinsiyet bir kişinin
toplumda kendini nasıl gösterdiğidir.

Bu ikisi her zaman eşleşmeyebilir,

kendini karşı cins gibi hisseden
nüfusumuzda görebildiğimiz gibi.

Ancak şunu fark etmemiz önemlidir,
hamile kaldığımızdan itibaren

vücudumuzdaki her bir hücre

deri, saç, kalp ve akciğerler

kendimize ait DNA'mızı içerir

ve bu DNA erkek ya da kadın,
bay veya bayan olacağımızı belirleyen

kromozomları içerir.

Burada resmedilmiş olan

cinsiyet belirleyici kromozomların

erkekseniz XY, kadınsanız XX ,

sadece yumurtalık ya da testisli
doğacağınızı belirlediği

ve bu organların ürettiği
cinsiyet hormonlarının

karşı cinste gördüğümüz farklılıklardan
sorumlu olduğu düşünülürdü.

Ancak şimdi bu teorinin
yanlış olduğunu

ya da en azından
biraz eksik olduğunu biliyoruz.

Neyse ki, Y kromozomu üzerine çalışan

Whitehead Institute'den Doktor Page

ve UCLA'dan Doktor Yang gibi
bilim adamları,

vücudumuzdaki her bir hücrede bulunan

cinsiyet belirleyici kromozomların

hayatımız boyunca
aktif kalmaya devam ettiği

ve ilaç dozajında
gördüğümüz farklılıklardan

sorumlu olabileceği ya da

erkekler ve kadınlar arasında
hastalıların hassasiyet ve

şiddetinde neden farklılıklar
olduğunu gösteren kanıtlar buldular.

Bu yeni bilgi ezberleri bozdu,

kanıtları bulmaya devam etmek de
bu bilim adamlarının takdiridir

ancak başuçlarındaki bu bilgiyi
tercüme etmeye başlamak da

klinik tedavi uzmanlarına bağlı.

Bugünden tezi yok.

Buna yardımcı olmak adına
"Sex and Gender Women's Health

Collaborative"adlı ulusal bir kurumun
kurucu ortağıyım

ve bu bilgilerin tümünü derslerde ve
hasta bakımında kullanılabilmesi için

topluyoruz.

Ayrıca tıp eğitmenlerini
bir araya getirmeye çalışıyoruz.

Bu büyük bir iş.

Başlangıcından bu yana tıp eğitiminin
uyguladığı yöntemi değiştirmek.

Fakat onlara inanıyorum.

Biliyorum ki cinsiyet objektifini
güncel müfredata dahil etmenin

önemini görecekler.

Bu geleceğin sağlık hizmeti uzmanlarını
eğitmek ile ilgili.

Bölgesel bazda ise

Brown Üniversitesi'nde bulunan
Acil Tıp Departmanı'na bağlı

"Sex and Gender

in Emergency Medicine"
bölümün eş kurucusuyum

ve acil durumlarda erkekler ve kadınlar
arasındaki farklılıkları

belirlemek için araştırma yürütüyoruz,

kalp krizi, felç, kan zehirlenmesi,
madde bağımlılığı gibi durumlar,

fakat, eğitimin de
en önemlisi olduğuna inanıyoruz.

360 derecelik bir eğitim modeli
oluşturduk.

Doktorlar, hemşireler, öğrenciler
ve hastalar için

programlarımız var.

Çünkü bu sadece
sağlık hizmetleri öncülerine bırakılamaz.

Hepimizin farklılık yaratmada
bir rolü var.

Fakat sizi uyarmalıyım ki bu kolay değil.

Aslında zor bir şey.

Öncelikli olarak
tıp, sağlık ve araştırma hakkında

düşünme şeklimizi değiştirmektir.

Sağlık hizmetleri sistemiyle olan
ilişkimizi değiştirmektir.

Ancak geri dönmek yok.

Şimdi sadece düzgün yapmadığımızı

bilmeye yetecek kadarını biliyoruz.

Martin Luther King Jr. demiş ki;

"Değişim kaçınılmazın çarkından
rastgele çıkıp gelmez,

ancak devamlı mücadeleden ortaya çıkar."

Değişime doğru ilk adım ise
farkındalıktır.

Bu sadece kadınlar için tıbbi tedaviyi
ilerletmek değildir.

Bu herkes için kişiselleştirilmiş,
bireyselleştirilmiş sağlık hizmetleridir.

Bu farkındalığın erkekler ve kadınların
tıbbi tedavisini değiştirme gücü var.

Şu andan itibaren, sizden istediğim
doktorlarınıza aldığınız tedavilerin

biyolojik ve toplumsal cinsiyetinize
özel olup olmadığını sormanızdır.

Cevabı bilemeyebilirler;

şimdilik.

Fakat iletişim başladı ve
hep beraber öğrenebiliriz.

Beni ve bu alandaki çalışma arkadaşlarımı
hatırlayın,

biyolojik ve toplumsal cinsiyetiniz
önemlidir.

Teşekkürler.

(Alkışlar)