0:00:00.816,0:00:03.388
Hepimiz doktorlara gideriz.

0:00:04.944,0:00:09.282
Ayrıca istedikleri testlerin ve [br]verdikleri reçetelerdeki ilaçların

0:00:09.306,0:00:13.164
bize faydalı olacağı bulgularına [br]

0:00:13.188,0:00:16.363
dayanılarak hazırlandığına güvenir

0:00:16.387,0:00:19.314
ve buna körü körüne inanarak yaparız.

0:00:20.338,0:00:26.181
Fakat gerçek şu ki, bu herkes için[br]her zaman geçerli değildir.

0:00:27.086,0:00:28.381
Sizlere

0:00:28.405,0:00:32.351
tıp biliminin geçtiğimiz yüzyıl boyunca[br]yaptığı keşifler

0:00:32.375,0:00:36.042
sadece nüfusun yarısını[br]temel almıştır desem?

0:00:36.066,0:00:38.360
Ben bir acil servis doktoruyum.

0:00:38.749,0:00:42.400
Acil yardıma hazır olmak[br]üzerine eğitim aldım.

0:00:42.940,0:00:47.389
Bu hayat kurtarma meselesi.[br]Ne harika!

0:00:48.492,0:00:51.652
Tamam birçok burnu akan ve[br]ayak parmağını çarpıp incitenler var

0:00:51.676,0:00:55.341
fakat acil servisin kapısından içeriye[br]kim girerse girsin

0:00:55.365,0:00:57.817
aynı testleri istiyoruz,

0:00:57.841,0:00:59.975
aynı ilaçları yazıyoruz,

0:00:59.999,0:01:04.401
biyolojik ya da toplumsal cinsiyetini[br]hiç düşünmeden.

0:01:05.370,0:01:06.624
Neden düşünecektik ki?

0:01:07.053,0:01:10.794
Bize kadınlar ve erkekler arasında[br]bazı farklılıklar olduğu hiç anlatılmadı.

0:01:10.818,0:01:15.377
Yeni bir "Devlet İzlenebilirlik"[br]araştırması ilaçların %80 'inin

0:01:15.401,0:01:17.552
kadınlar üzerindeki yan etkileri yüzünden

0:01:17.576,0:01:19.969
piyasadan çekildiğini ortaya çıkardı.

0:01:21.080,0:01:23.391
O zaman bunu bir dakika düşünelim.

0:01:23.415,0:01:27.289
Neden bir ilacın[br]kadınlara yan etkisi olduğunu

0:01:27.313,0:01:30.599
satışa sunulduktan hemen sonra[br]fark ediyoruz?

0:01:31.496,0:01:37.156
Bir hapın bir fikir olmaktan çıkıp

0:01:37.180,0:01:40.337
laboratuvar birimlerinde test edilmesi,

0:01:40.361,0:01:42.329
hayvanlarda denenmesi, sonra

0:01:42.353,0:01:44.480
insanlar üzerinde [br]klinik deneyler yapılması,

0:01:44.504,0:01:48.375
son olarak doktorunuzun size reçete[br]olarak yazabilmesi için

0:01:48.399,0:01:52.735
ruhsat onayı aşamasından geçmesinin[br]yıllar aldığını biliyor musunuz?

0:01:54.170,0:01:57.540
Bu aşamalardan geçerken harcanan[br]milyonlar ve milyarlarca dolarlık

0:01:57.564,0:01:59.946
bütçeden bahsetmiyorum bile.

0:02:01.597,0:02:04.549
O zaman neden onaylandıktan sonra[br]nüfusun yarısında

0:02:04.573,0:02:09.024
kabul edilemez yan etkilerle [br]karşılaşıyoruz?

0:02:11.163,0:02:12.427
Neler oluyor?

0:02:12.777,0:02:16.881
Yani, laboratuvarlarda kullanılan [br]hücrelerin

0:02:16.905,0:02:18.835
eril hücreler olduğu ve

0:02:18.859,0:02:22.261
hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalardaki[br]hayvanların eril olduğu

0:02:22.285,0:02:27.375
ve de klinik denemelerin yalnızca[br]erkeklere uygulandığı ortaya çıkıyor.

0:02:29.176,0:02:34.530
Nasıl olur da erkek model [br]tıbbi araştırmalarımızın taslağı olur?

0:02:34.554,0:02:38.625
Medyada oldukça popüler olan[br]bir örneğe bakalım;

0:02:38.649,0:02:41.855
üstelik uyku ilacı Ambien ile ilgili.

0:02:41.879,0:02:46.643
Ambien yirmi yıldan önce[br]satışa sunulmuştur

0:02:46.667,0:02:51.480
ve o zamandan beri ağırlıklı olarak[br]kadınlar olmak üzere yüz milyonlarca

0:02:51.504,0:02:55.952
reçete yazılmıştır çünkü kadınlar[br]erkeklerden daha çok uyku bozukluğu çeker.

0:02:57.047,0:02:59.223
Ancak geçtiğimiz yıl,

0:02:59.247,0:03:02.671
Gıda ve İlaç Kurumu en azından kadınlar[br]için dozu yarıya indirmeyi

0:03:02.695,0:03:05.582
tavsiye etti,

0:03:05.606,0:03:08.443
çünkü kadınların erkeklerden[br]daha yavaş bir oranda

0:03:08.467,0:03:11.380
ilacı metabolize ettiğini [br]henüz fark ettiler,

0:03:11.404,0:03:13.443
bu ise sabahları vücutlarında daha fazla[br]

0:03:13.467,0:03:16.661
aktif uyuşturucu maddeyle[br]uyanmalarına sebep oluyor.

0:03:16.685,0:03:20.615
Sonra uykulu uykulu [br]direksiyonun başına geçiyorlar

0:03:20.639,0:03:23.606
ve trafik kazası geçirme [br]tehlikesi altında oluyorlar.

0:03:24.955,0:03:28.899
Ben de bir acil servis doktoru olarak,[br]

0:03:28.923,0:03:33.716
eğer böyle bir araştırma yirmi yıl önce[br]bu ilaç ilk çıktığında yapılsaydı

0:03:33.740,0:03:36.546
ve ona göre hareket edilseydi

0:03:36.570,0:03:40.022
yıllardır ilgilendiğim hastaların[br]kaç tanesinin

0:03:40.046,0:03:45.161
trafik kazasına karışmasının[br]belki önüne geçilebilirdi

0:03:45.185,0:03:47.193
diye düşünmeden edemiyorum.

0:03:49.089,0:03:52.284
Başka nelerin toplumsal cinsiyet[br]açısından incelenmesi gerekiyor?

0:03:53.197,0:03:54.879
Kaçırdığımız başka neler var?

0:03:57.555,0:04:01.231
İkinci Dünya Savaşı[br]pek çok şeyi değiştirdi,

0:04:01.255,0:04:04.136
bunlardan biri insanları [br]bilgilendirilmiş onayları olmadan

0:04:04.160,0:04:08.500
tıbbi araştırmaların mağduru olmaktan[br]koruma ihtiyacıydı.

0:04:09.467,0:04:13.143
Böylelikle bazı gerekli açıklamalar [br]ve kurallar düzenlendi

0:04:13.167,0:04:18.189
ve bir bölümü kadınları[br]doğurganlık yaşlarında

0:04:18.213,0:04:21.164
herhangi bir tıbbi araştırmaya[br]girmesinden koruma isteğiydi.

0:04:22.016,0:04:26.579
Korkulan şuydu: Ya anne karnındaki[br]bebeğe araştırma sırasında bir şey olursa?

0:04:27.366,0:04:28.915
Sorumlu kim olacaktı?

0:04:29.999,0:04:32.488
Bu yüzden zamanın bilim adamları

0:04:32.512,0:04:35.128
bunu aslında bir gizli lütuf olarak gördü,

0:04:35.152,0:04:40.365
çünkü kabul etmek gerekir ki[br]erkeklerin vücudu oldukça homojendir.

0:04:40.867,0:04:44.313
Sadece erkeklerden elde edilebilen[br]net bilgiyi bozabilecek

0:04:44.337,0:04:48.081
sürekli değişkenlik gösteren[br]hormon düzeyleri yok.

0:04:49.210,0:04:51.920
Daha kolay, daha ucuzdu.

0:04:53.651,0:04:56.484
Ayrıca o zamanlarda

0:04:56.508,0:05:00.733
kadınlar ve erkekler [br]üreme organları dışında

0:05:00.757,0:05:04.200
her yönden birbirine benzer olduğu gibi [br]genel bir varsayım vardı.

0:05:05.211,0:05:08.028
Böylece tıbbi araştırmaların

0:05:09.117,0:05:12.633
erkekler üzerinde yapılmasına

0:05:12.657,0:05:15.414
ve sonuçların sonra kadınlara [br]uygulanmasına karar verildi.

0:05:17.203,0:05:20.744
Bu kadın sağlığı kavramında[br]neye yol açtı?

0:05:20.768,0:05:25.024
Kadın sağlığı üreme ile eş anlamlı oldu:

0:05:25.048,0:05:29.593
göğüs, yumurtalık, rahim, gebelik.

0:05:30.355,0:05:33.387
Bugün bizim tabirimizle "bikini tıbbı".

0:05:34.461,0:05:37.105
Bu anlayış neredeyse 1980'lere kadar

0:05:37.129,0:05:40.614
doktor topluluğu ve [br]halk sağlığı planlayıcılarının

0:05:40.638,0:05:44.779
kadınları tıbbi araştırma çalışmalarından[br]çıkararak

0:05:44.803,0:05:49.106
aslında onlara kötülük yaptıklarını

0:05:49.130,0:05:52.619
fark etmelerine kadar böyle kaldı,

0:05:52.643,0:05:54.975
çünkü üreme konusu dışında[br]neredeyse

0:05:54.999,0:05:57.563
kadın bir hastanın[br]kendine özgü ihtiyaçlarına dair

0:05:57.587,0:05:59.305
hiçbir şey bilmiyorlardı.

0:06:00.999,0:06:06.513
O zamandan bu yana[br]kadınlar ve erkeklerin

0:06:06.537,0:06:12.048
ne kadar farklı olduklarını gösteren[br]çok kuvvetli kanıtlar ortaya çıktı.

0:06:17.297,0:06:20.050
Bilirsiniz, tıpta bir deyim vardır:

0:06:20.074,0:06:23.022
Çocuklar küçük yetişkin değildir.

0:06:24.810,0:06:26.747
Bunu çocukların normal yetişkinlerden[br]

0:06:26.771,0:06:31.448
daha farklı bir psikolojiye [br]sahip olduklarını hatırlamak için söyleriz

0:06:32.678,0:06:37.635
ve bu yüzden de [br]çocuk sağlığı tıbbı ortaya çıktı.

0:06:37.659,0:06:43.905
Şimdilerde yaşamlarını geliştirmek için[br]çocuklar üzerine araştırmalar yürütüyoruz.

0:06:45.039,0:06:47.936
Biliyorum ki aynı şey [br]kadınlar için de söylenebilir.

0:06:47.960,0:06:53.021
Kadınlar göğüsleri ve tüpleri olan [br]erkekler değildir.

0:06:54.561,0:06:58.117
Halbuki aynı yoğunlukta[br]araştırılmayı hak eden

0:06:58.141,0:07:01.671
kendilerine has[br]anatomi ve psikolojiye sahiplerdir.

0:07:03.381,0:07:06.312
Mesela örnek olarak[br]kalp ve dolaşım sistemini ele alalım.

0:07:06.999,0:07:10.706
Tıpta en çok çözülmeye çalışılan alandır,

0:07:10.730,0:07:14.879
neden erkekler ve kadınların tamamen [br]farklı kalp krizi geçirdiği görülüyor.

0:07:15.999,0:07:21.089
Kalp hastalıkları hem erkekler hem de[br]kadınlarda bir numaralı ölüm sebebidir,

0:07:21.113,0:07:25.549
fakat erkeklerden daha çok kadınlar kalp[br]krizi geçirdiği ilk yıl içerisinde ölüyor.

0:07:27.049,0:07:31.063
Erkekler ezici bir göğüs sancısından[br]şikayet eder,

0:07:31.087,0:07:33.569
göğüslerine fil oturmuş gibidir.

0:07:34.455,0:07:35.995
Buna tipikal deriz.

0:07:37.622,0:07:40.712
Kadınlar da göğüs ağrısı çeker.

0:07:40.736,0:07:47.433
Ancak erkeklerden daha çok kadınlar[br]"sadece iyi hissetmedikleri"

0:07:48.898,0:07:51.767
"yeteri kadar hava alamadıkları, [br]son zamanlarda

0:07:51.791,0:07:53.765
yorgun hissettikleri"nden [br]yakınırlar.

0:07:55.000,0:07:57.903
Bazı nedenlerden dolayı da[br]buna atipikal deriz,

0:07:57.927,0:08:01.854
bahsettiğim gibi kadınlar [br]nüfusun yarısını oluştursa bile.

0:08:03.537,0:08:09.308
Peki bu farklılıkların birazını açıklamaya[br]yardımcı olan bazı kanıtlar neler?

0:08:09.999,0:08:12.530
Anatomiye bakarsak,

0:08:12.554,0:08:18.569
kalbi çevreleyen kan damarları[br]erkeklere kıyasla kadınlarda daha zayıftır

0:08:18.593,0:08:23.073
ve bu kan damarlarının[br]hastalık ortaya çıkarması

0:08:23.097,0:08:25.152
erkeklere nazaran kadınlarda farklıdır.

0:08:25.875,0:08:31.027
Bir kimsede kalp krizi riski olup[br]olmadığını belirlemede yaptığımız test ise

0:08:31.051,0:08:35.623
başlangıçta erkelerde planlanmış,[br]test edilmiş ve tamamlanmıştı

0:08:35.647,0:08:38.781
ve bu yüzden kadınlarınkini belirlemede[br]o kadar iyi değildi.

0:08:40.305,0:08:43.242
Sonra da ilaçları, aspirin gibi

0:08:43.266,0:08:46.513
kullandığımız sıradan ilaçları düşünelim.

0:08:47.767,0:08:52.294
Aspirini sağlıklı erkeklere kalp krizinden[br]korumaya yardımcı olarak veririz,

0:08:52.318,0:08:56.552
fakat aspirini [br]sağlıklı bir kadına vermenizin aslında

0:08:56.576,0:08:58.162
zararlı olduğunu biliyor musunuz?

0:09:00.376,0:09:02.758
Bu yaptığımız şey sadece

0:09:02.782,0:09:05.534
yüzeyi kazıdığımızı anlatıyor.

0:09:07.145,0:09:10.571
Acil tıp hızlı bir iştir.

0:09:11.563,0:09:14.916
Hayat kurtarıcı tıp alanlarının kaçında,

0:09:14.940,0:09:18.916
örneğin kanser ve felç gibi,

0:09:18.940,0:09:23.073
kadınlar ve erkekler arasında [br]kullandığımız önemli farklılıklar var?

0:09:24.252,0:09:29.056
Ya da neden bazı insanların[br]diğerlerinden daha çok

0:09:29.080,0:09:31.265
burun akıntısı var,

0:09:31.289,0:09:34.616
veya neden ayak başparmağını [br]incitenlere verdiğimiz ağrı kesiciler

0:09:34.640,0:09:37.845
bazısında işe yararken[br]bazısında faydalı olmuyor?

0:09:41.288,0:09:46.518
Tıp Enstitüsü her bir hücrenin[br]cinsiyeti olduğunu söylemiş.

0:09:47.820,0:09:49.233
Bu ne anlama geliyor?

0:09:50.532,0:09:52.930
Biyolojik cinsiyet DNA'dır.

0:09:52.954,0:09:57.295
Toplumsal cinsiyet bir kişinin[br]toplumda kendini nasıl gösterdiğidir.

0:09:57.883,0:10:00.423
Bu ikisi her zaman eşleşmeyebilir,

0:10:00.447,0:10:03.613
kendini karşı cins gibi hisseden[br]nüfusumuzda görebildiğimiz gibi.

0:10:04.740,0:10:09.655
Ancak şunu fark etmemiz önemlidir,[br]hamile kaldığımızdan itibaren

0:10:09.679,0:10:11.801
vücudumuzdaki her bir hücre

0:10:11.825,0:10:15.126
deri, saç, kalp ve akciğerler

0:10:15.150,0:10:18.437
kendimize ait DNA'mızı içerir

0:10:18.461,0:10:22.212
ve bu DNA erkek ya da kadın,[br]bay veya bayan olacağımızı belirleyen

0:10:22.236,0:10:27.297
kromozomları içerir.

0:10:28.400,0:10:29.988
Burada resmedilmiş olan

0:10:30.012,0:10:34.340
cinsiyet belirleyici kromozomların

0:10:34.364,0:10:37.737
erkekseniz XY, kadınsanız XX ,[br]

0:10:37.761,0:10:42.975
sadece yumurtalık ya da testisli[br]doğacağınızı belirlediği

0:10:42.999,0:10:46.740
ve bu organların ürettiği[br]cinsiyet hormonlarının

0:10:46.764,0:10:51.329
karşı cinste gördüğümüz farklılıklardan[br]sorumlu olduğu düşünülürdü.

0:10:52.757,0:10:57.591
Ancak şimdi bu teorinin [br]yanlış olduğunu

0:10:57.615,0:11:00.060
ya da en azından [br]biraz eksik olduğunu biliyoruz.

0:11:00.084,0:11:04.862
Neyse ki, Y kromozomu üzerine çalışan[br]

0:11:04.886,0:11:06.860
Whitehead Institute'den Doktor Page

0:11:06.884,0:11:09.051
ve UCLA'dan Doktor Yang gibi[br]bilim adamları,

0:11:09.075,0:11:14.734
vücudumuzdaki her bir hücrede bulunan[br]

0:11:14.758,0:11:17.355
cinsiyet belirleyici kromozomların

0:11:17.379,0:11:22.738
hayatımız boyunca [br]aktif kalmaya devam ettiği

0:11:24.517,0:11:28.092
ve ilaç dozajında[br]gördüğümüz farklılıklardan

0:11:28.116,0:11:30.331
sorumlu olabileceği ya da

0:11:30.355,0:11:33.321
erkekler ve kadınlar arasında[br]hastalıların hassasiyet ve

0:11:33.345,0:11:36.861
şiddetinde neden farklılıklar[br]olduğunu gösteren kanıtlar buldular.

0:11:39.032,0:11:41.952
Bu yeni bilgi ezberleri bozdu,

0:11:45.425,0:11:48.799
kanıtları bulmaya devam etmek de[br]bu bilim adamlarının takdiridir

0:11:48.823,0:11:52.976
ancak başuçlarındaki bu bilgiyi[br]tercüme etmeye başlamak da

0:11:53.000,0:11:55.999
klinik tedavi uzmanlarına bağlı.

0:11:57.168,0:11:58.324
Bugünden tezi yok.

0:12:01.450,0:12:04.474
Buna yardımcı olmak adına [br]"Sex and Gender Women's Health

0:12:04.498,0:12:07.481
Collaborative"adlı ulusal bir kurumun [br]kurucu ortağıyım

0:12:07.505,0:12:12.125
ve bu bilgilerin tümünü derslerde ve[br]hasta bakımında kullanılabilmesi için

0:12:12.149,0:12:13.554
topluyoruz.

0:12:14.380,0:12:18.748
Ayrıca tıp eğitmenlerini[br]bir araya getirmeye çalışıyoruz.

0:12:19.756,0:12:21.224
Bu büyük bir iş.

0:12:22.162,0:12:27.301
Başlangıcından bu yana tıp eğitiminin[br]uyguladığı yöntemi değiştirmek.

0:12:29.039,0:12:30.882
Fakat onlara inanıyorum.

0:12:31.882,0:12:37.479
Biliyorum ki cinsiyet objektifini[br]güncel müfredata dahil etmenin

0:12:37.503,0:12:39.225
önemini görecekler.

0:12:40.598,0:12:45.216
Bu geleceğin sağlık hizmeti uzmanlarını[br]eğitmek ile ilgili.

0:12:48.437,0:12:49.588
Bölgesel bazda ise

0:12:49.612,0:12:53.473
Brown Üniversitesi'nde bulunan[br]Acil Tıp Departmanı'na bağlı

0:12:53.497,0:12:55.217
"Sex and Gender

0:12:55.241,0:12:57.851
in Emergency Medicine"[br]bölümün eş kurucusuyum

0:12:57.875,0:13:02.501
ve acil durumlarda erkekler ve kadınlar [br]arasındaki farklılıkları

0:13:02.525,0:13:04.683
belirlemek için araştırma yürütüyoruz,

0:13:04.707,0:13:09.975
kalp krizi, felç, kan zehirlenmesi,[br]madde bağımlılığı gibi durumlar,

0:13:09.999,0:13:14.376
fakat, eğitimin de[br]en önemlisi olduğuna inanıyoruz.

0:13:15.304,0:13:19.305
360 derecelik bir eğitim modeli[br]oluşturduk.

0:13:19.329,0:13:25.287
Doktorlar, hemşireler, öğrenciler[br]ve hastalar için

0:13:25.311,0:13:27.017
programlarımız var.

0:13:27.511,0:13:31.569
Çünkü bu sadece [br]sağlık hizmetleri öncülerine bırakılamaz.

0:13:32.315,0:13:35.792
Hepimizin farklılık yaratmada[br]bir rolü var.

0:13:36.650,0:13:40.507
Fakat sizi uyarmalıyım ki bu kolay değil.

0:13:41.840,0:13:43.432
Aslında zor bir şey.

0:13:45.146,0:13:49.538
Öncelikli olarak[br]tıp, sağlık ve araştırma hakkında

0:13:49.562,0:13:52.559
düşünme şeklimizi değiştirmektir.

0:13:53.711,0:13:56.847
Sağlık hizmetleri sistemiyle olan[br]ilişkimizi değiştirmektir.

0:13:57.760,0:14:00.648
Ancak geri dönmek yok.

0:14:01.339,0:14:05.038
Şimdi sadece düzgün yapmadığımızı

0:14:05.062,0:14:07.418
bilmeye yetecek kadarını biliyoruz.

0:14:09.672,0:14:11.990
Martin Luther King Jr. demiş ki;

0:14:12.014,0:14:16.663
"Değişim kaçınılmazın çarkından[br]rastgele çıkıp gelmez,

0:14:16.687,0:14:18.861
ancak devamlı mücadeleden ortaya çıkar."

0:14:20.314,0:14:23.044
Değişime doğru ilk adım ise [br]farkındalıktır.

0:14:24.116,0:14:28.194
Bu sadece kadınlar için tıbbi tedaviyi[br]ilerletmek değildir.

0:14:28.702,0:14:33.661
Bu herkes için kişiselleştirilmiş,[br]bireyselleştirilmiş sağlık hizmetleridir.

0:14:35.090,0:14:41.192
Bu farkındalığın erkekler ve kadınların[br]tıbbi tedavisini değiştirme gücü var.

0:14:42.827,0:14:48.515
Şu andan itibaren, sizden istediğim [br]doktorlarınıza aldığınız tedavilerin

0:14:48.539,0:14:52.816
biyolojik ve toplumsal cinsiyetinize[br]özel olup olmadığını sormanızdır.

0:14:54.246,0:14:56.935
Cevabı bilemeyebilirler;

0:14:56.959,0:14:58.125
şimdilik.

0:14:59.101,0:15:02.963
Fakat iletişim başladı ve[br]hep beraber öğrenebiliriz.

0:15:03.797,0:15:08.174
Beni ve bu alandaki çalışma arkadaşlarımı[br]hatırlayın,

0:15:08.198,0:15:10.475
biyolojik ve toplumsal cinsiyetiniz[br]önemlidir.

0:15:11.379,0:15:12.531
Teşekkürler.

0:15:12.555,0:15:16.999
(Alkışlar)