Rome becomes dominant | World History | Khan Academy

W ostatnim filmiku zakończyliśmy na podbojach

Aleksandra Wielkiego, tym, że jest w stanie podbić

większość widocznej tu mapy,

w szczególności terenu od Grecji przez cały Bliski Wschód,

przez Persję aż do granic Indii.

Podbił też Egipt.

Wspomnieliśmy też że miał bardzo krótkie życie,

a gdy umarł jego imperium zostało rozbite.

Zbiegiem okoliczności w tym samym czasie inne potęgi

śródziemnoporskie rosną w siłę.

Głównie Rzymianie, Rzym został utworzony

kilkaset lat przed Aleksandrem Wielkim,

ale w tym czasie zaczęli podbijać coraz więcej

Półwyspu Apenińskiego, o tutaj,

terenu znanego nam jako Półwysep Apeniński.

W siłę rosła też Kartagina, znajdująca się tu

na północnym wybrzeżu Afryki.

Kartagina była początkowo osadą fenicką.

Fenicjanie znani są z fenickiego alfabetu.

Mieli siedzibę na terenie dzisiejszego

Libanu i Syrii, zajmowali się handlem

i osiedlali się w całym basenie Morza Śródziemnego.

A Kartagina, potęga lub cywilizacja Kartaginy,

była w tym czasie dość znacząca.

Możemy sobie wyobrazić, że dwie potęgi

znajdujące się blisko siebie mogą mieć

te same dążenia, pragnąć podboju tej samej ziemi,

mogą postrzegać siebie nawzajem jako zagrożenie

i zwykle zaczynają ze sobą walczyć.

Dokładnie tak wyglądała sytuacja
między Rzymem a Kartaginą.

Wojny, które ze sobą toczyli

są znane jako wojny punickie i rozegrały się

w okresie od 264 do 146 r. p.n.e.

Mamy wojne punickie.

I powtórzę, poświęcimy więcej filmów wojnom punickim,

ale to podczas tych wojen Hannibal zasłynął

z przeprawienia się ze słoniami przez Alpy aby zaatakować Rzym.

Widać to o tutaj na naszej osi czasu.

Wojny punickie między Kartaginą a Rzymem.

I dla jasności, ten mały purpurowy cień

na naszej osi czasu reprezentuje Kartaginę

i Kartagińską cywilizację.

Można nawet powiedzieć potęgę.

A to jest Rzym.

Ostatecznie Rzym definitywnie wygrywa
i jest w stanie

zmieść Kartaginę, dosłownie ją zmieść.

I tak Rzym coraz bardziej staje się dominującą

potęgą w basenie Morza Śródziemnego, a nawet, jak się przekonacie,

daleko poza ten teren.

W tym czasie Rzym jest republiką.

Kiedy mówimy o republice, to mówimy o

pewnym rodzaju reprezentacji, choć nie takiej formie

reprezentacji, jaką moglibyśmy mieć dzisiaj na myśli.

Mówilibyśmy o jakiejś formie ochrony praw.

Po raz kolejny, nie do końca tak, jakbyśmy to robili dzisiaj.

Ale gdy dotrzemy do połowy I w p.n.e.,

mamy wtedy odnoszącego sukcesy rzymskiego generała,

mogliście o nim słyszeć - Juliusza Cezara,

który przejął władzę nad Rzymem,

i został dyktatorem Rzymu.

Sprawując władzę, zaczyna kończyć republikę,

oraz robi wiele innych rzeczy.

Zaczyna zmieniać układ kalendarza,

dostaje miesiąc nazwany od jego imienia - July (lipiec),

a potem zostaje zamordowany i jego adoptowany syn August

przejmuje władzę.

Augusta często uważa się za pierwszego prawdziwego

cesarza Rzymu po tym, jak republika upadła.

On tez dostaje miesiąc od swojego imiennia - August (sierpień).

W tym samym czasie kolejna

bardzo znacząca postać się wyłania,

i oczywiście Jezus jest znaczącą postacią w religii,

ale z kolei to wywołuje efekt na historii.

Jego nauki stanowią podstawę religii,

co będzie miało głębokie konsekwencje

dla reszty historii, całego świata.

I nawet chociaż moglibyśmy mieć tą, można powiedzieć,

świecką oś czasu p.n.e.,

odnoszącą się do czasu przed naszą erą.

Nagrywam ten film w roku 2016 naszej ery.

To są świeckie wersje kalendarza, który jest,

zasadniczo, skoncentrowany na narodzinach Jezusa

albo całkiem blisko narodzin Jezusa.

Zamiast p.n.e., byłoby przed Chrystusem.

Zamiast n.e. mówimy AD, po łaciśku Roku Pańskiego.

A Jezus, trzeba to podkreślić, bo czasami

ludzie, ucząc się o życiu Jezusa,

mogą myśleć o świętej ziemi,

Nazarecie, Jerozolimie i tak dalej,

ale ważne jest, by zrozumieć, że w tym czasie,

Jezus narodził się i wychował, dorastał i umarł

na terenie Imperium Rzymskiego.

Tak naprawdę, kiedy sie urodził, a nie zdarzyło sie to w 0 roku pn.e.,

właściwie po prostu w 0 roku, uważa się, że

było to w okolicach 4 p.n.e. albo 4 n.e.

Więc urodził się za panowania Augusta.

i zmarł za panowania Tyberiusza,

czyli jednych z pierwszych rzymskich cesarzy.

Tym sposobem omówiliśmy

starożytne cywilizacje.

W kilku następnych filmach

zagłębimy się bardziej w każdy z tych tematów

o których mówiliśmy, ale mam nadzieję, że kilka ostatnich filmów

dały wam dobre wyobrażenie tego, co się działo

na świecie zarówno pod względem czasu, jak i przestrzeni.