0:00:00.772,0:00:03.145 W ostatnim filmiku zakończyliśmy na podbojach 0:00:03.145,0:00:06.369 Aleksandra Wielkiego, tym, że jest w stanie podbić 0:00:06.369,0:00:10.029 większość widocznej tu mapy, 0:00:10.029,0:00:14.336 w szczególności terenu od Grecji przez cały Bliski Wschód, 0:00:14.336,0:00:18.503 przez Persję aż do granic Indii. 0:00:19.677,0:00:22.264 Podbił też Egipt. 0:00:22.264,0:00:24.566 Wspomnieliśmy też że miał bardzo krótkie życie, 0:00:24.566,0:00:27.887 a gdy umarł jego imperium zostało rozbite. 0:00:27.887,0:00:31.221 Zbiegiem okoliczności w tym samym czasie inne potęgi 0:00:31.221,0:00:34.301 śródziemnoporskie rosną w siłę. 0:00:34.301,0:00:38.877 Głównie Rzymianie, Rzym został utworzony 0:00:38.877,0:00:42.616 kilkaset lat przed Aleksandrem Wielkim, 0:00:42.616,0:00:46.154 ale w tym czasie zaczęli podbijać coraz więcej 0:00:46.154,0:00:49.234 Półwyspu Apenińskiego, o tutaj, 0:00:49.234,0:00:51.134 terenu znanego nam jako Półwysep Apeniński. 0:00:51.134,0:00:55.301 W siłę rosła też Kartagina, znajdująca się tu 0:00:56.726,0:00:58.829 na północnym wybrzeżu Afryki. 0:00:58.829,0:01:02.746 Kartagina była początkowo osadą fenicką. 0:01:04.309,0:01:07.266 Fenicjanie znani są z fenickiego alfabetu. 0:01:07.266,0:01:09.940 Mieli siedzibę na terenie dzisiejszego 0:01:09.940,0:01:14.033 Libanu i Syrii, zajmowali się handlem 0:01:14.033,0:01:16.605 i osiedlali się w całym basenie Morza Śródziemnego. 0:01:16.605,0:01:20.772 A Kartagina, potęga lub cywilizacja Kartaginy, 0:01:21.844,0:01:24.475 była w tym czasie dość znacząca. 0:01:24.475,0:01:26.646 Możemy sobie wyobrazić, że dwie potęgi 0:01:26.646,0:01:28.470 znajdujące się blisko siebie mogą mieć 0:01:28.470,0:01:31.119 te same dążenia, pragnąć podboju tej samej ziemi, 0:01:31.119,0:01:32.995 mogą postrzegać siebie nawzajem jako zagrożenie 0:01:32.995,0:01:35.277 i zwykle zaczynają ze sobą walczyć. 0:01:35.277,0:01:38.517 Dokładnie tak wyglądała sytuacja[br]między Rzymem a Kartaginą. 0:01:38.517,0:01:40.297 Wojny, które ze sobą toczyli 0:01:40.297,0:01:42.928 są znane jako wojny punickie i rozegrały się 0:01:42.928,0:01:45.261 w okresie od 264 do 146 r. p.n.e. 0:01:50.518,0:01:53.101 Mamy wojne punickie. 0:01:54.615,0:01:57.238 I powtórzę, poświęcimy więcej filmów wojnom punickim, 0:01:57.238,0:02:00.694 ale to podczas tych wojen Hannibal zasłynął 0:02:00.694,0:02:05.220 z przeprawienia się ze słoniami przez Alpy aby zaatakować Rzym. 0:02:05.220,0:02:08.461 Widać to o tutaj na naszej osi czasu. 0:02:08.461,0:02:11.914 Wojny punickie między Kartaginą a Rzymem. 0:02:11.914,0:02:16.234 I dla jasności, ten mały purpurowy cień 0:02:16.234,0:02:19.590 na naszej osi czasu reprezentuje Kartaginę 0:02:19.590,0:02:22.421 i Kartagińską cywilizację. 0:02:22.421,0:02:24.345 Można nawet powiedzieć potęgę. 0:02:24.345,0:02:26.345 A to jest Rzym. 0:02:26.345,0:02:30.260 Ostatecznie Rzym definitywnie wygrywa [br]i jest w stanie 0:02:30.260,0:02:34.454 zmieść Kartaginę, dosłownie ją zmieść. 0:02:34.454,0:02:38.621 I tak Rzym coraz bardziej staje się dominującą 0:02:39.493,0:02:43.143 potęgą w basenie Morza Śródziemnego, a nawet, jak się przekonacie, 0:02:43.143,0:02:45.185 daleko poza ten teren. 0:02:45.185,0:02:48.594 W tym czasie Rzym jest republiką. 0:02:48.594,0:02:50.957 Kiedy mówimy o republice, to mówimy o 0:02:50.957,0:02:55.124 pewnym rodzaju reprezentacji, choć nie takiej formie 0:02:56.326,0:02:58.575 reprezentacji, jaką moglibyśmy mieć dzisiaj na myśli. 0:02:58.575,0:03:02.649 Mówilibyśmy o jakiejś formie ochrony praw. 0:03:02.649,0:03:05.564 Po raz kolejny, nie do końca tak, jakbyśmy to robili dzisiaj. 0:03:05.564,0:03:10.384 Ale gdy dotrzemy do połowy I w p.n.e., 0:03:10.384,0:03:13.206 mamy wtedy odnoszącego sukcesy rzymskiego generała, 0:03:13.206,0:03:16.207 mogliście o nim słyszeć - Juliusza Cezara, 0:03:16.207,0:03:19.252 który przejął władzę nad Rzymem, 0:03:19.252,0:03:22.626 i został dyktatorem Rzymu. 0:03:22.626,0:03:26.209 Sprawując władzę, zaczyna kończyć republikę, 0:03:27.731,0:03:29.105 oraz robi wiele innych rzeczy. 0:03:29.105,0:03:30.835 Zaczyna zmieniać układ kalendarza, 0:03:30.835,0:03:33.252 dostaje miesiąc nazwany od jego imienia - July (lipiec), 0:03:33.252,0:03:38.033 a potem zostaje zamordowany i jego adoptowany syn August 0:03:38.033,0:03:39.502 przejmuje władzę. 0:03:39.502,0:03:43.511 Augusta często uważa się za pierwszego prawdziwego 0:03:43.511,0:03:47.288 cesarza Rzymu po tym, jak republika upadła. 0:03:47.288,0:03:51.179 On tez dostaje miesiąc od swojego imiennia - August (sierpień). 0:03:51.179,0:03:54.165 W tym samym czasie kolejna 0:03:54.165,0:03:57.229 bardzo znacząca postać się wyłania, 0:03:57.229,0:04:01.237 i oczywiście Jezus jest znaczącą postacią w religii, 0:04:01.237,0:04:03.439 ale z kolei to wywołuje efekt na historii. 0:04:03.439,0:04:05.869 Jego nauki stanowią podstawę religii, 0:04:05.869,0:04:07.930 co będzie miało głębokie konsekwencje 0:04:07.930,0:04:11.053 dla reszty historii, całego świata. 0:04:11.053,0:04:14.125 I nawet chociaż moglibyśmy mieć tą, można powiedzieć, 0:04:14.125,0:04:16.025 świecką oś czasu p.n.e., 0:04:16.025,0:04:20.006 odnoszącą się do czasu przed naszą erą. 0:04:20.006,0:04:23.231 Nagrywam ten film w roku 2016 naszej ery. 0:04:23.231,0:04:25.907 To są świeckie wersje kalendarza, który jest, 0:04:25.907,0:04:27.929 zasadniczo, skoncentrowany na narodzinach Jezusa 0:04:27.929,0:04:30.277 albo całkiem blisko narodzin Jezusa. 0:04:30.277,0:04:32.839 Zamiast p.n.e., byłoby przed Chrystusem. 0:04:32.839,0:04:37.660 Zamiast n.e. mówimy AD, po łaciśku Roku Pańskiego. 0:04:37.660,0:04:40.855 A Jezus, trzeba to podkreślić, bo czasami 0:04:40.855,0:04:42.995 ludzie, ucząc się o życiu Jezusa, 0:04:42.995,0:04:44.980 mogą myśleć o świętej ziemi, 0:04:44.980,0:04:47.721 Nazarecie, Jerozolimie i tak dalej, 0:04:47.721,0:04:50.697 ale ważne jest, by zrozumieć, że w tym czasie, 0:04:50.697,0:04:54.053 Jezus narodził się i wychował, dorastał i umarł 0:04:54.053,0:04:56.419 na terenie Imperium Rzymskiego. 0:04:56.419,0:04:59.821 Tak naprawdę, kiedy sie urodził, a nie zdarzyło sie to w 0 roku pn.e., 0:04:59.821,0:05:03.598 właściwie po prostu w 0 roku, uważa się, że 0:05:03.598,0:05:06.681 było to w okolicach 4 p.n.e. albo 4 n.e. 0:05:07.731,0:05:11.215 Więc urodził się za panowania Augusta. 0:05:11.215,0:05:15.047 i zmarł za panowania Tyberiusza, 0:05:15.047,0:05:18.178 czyli jednych z pierwszych rzymskich cesarzy. 0:05:18.178,0:05:20.339 Tym sposobem omówiliśmy 0:05:20.339,0:05:23.018 starożytne cywilizacje. 0:05:23.018,0:05:25.353 W kilku następnych filmach 0:05:25.353,0:05:28.536 zagłębimy się bardziej w każdy z tych tematów 0:05:28.536,0:05:30.606 o których mówiliśmy, ale mam nadzieję, że kilka ostatnich filmów 0:05:30.606,0:05:33.684 dały wam dobre wyobrażenie tego, co się działo 0:05:33.684,0:05:36.871 na świecie zarówno pod względem czasu, jak i przestrzeni.