Banyo yaparak Arşimet Prensibine ulaşmak - Mark Salata

Dersin tamamını buradan izleyebilirsiniz: http://ed.ted.com/lessons/mark-salata-how-taking-a-bath-led-to-archimedes-principle

Buluş ve icadı içeren hikayeler genellikle çözülmesi gereken bir problem ile başlar. Kral tarafından çağrılıp şüpheli bir kuyumcuyu incelemesi istenilen ilk Yunan matematikçilerinden olan Arşimet onu ünlü yapan bir prensip ile karşılaştı.

Ders: Amdon Danışmanı Mark Salata, animasyon: TED-Ed.

Öğrenmek için en iyi fırsatlar

kafamızın karıştığı zamanlarda olur.

O anlarda merak eder ve sorgularsın.

Bu tür anlar tarih boyunca olmuştur

ve inanılmaz buluşlara sebep vermiştir.

Bu hikayeyi bir örnek olarak alın.

Bir zamanlar Arşimet adında bir adam vardı.

M.Ö. 287 yılında Sicilya'da Syracuse şehrinde doğmuştu.

Yunanlı bir matematikçi, fizikçi, mühendis,

mucit ve astronom idi.

Bir gün, Arşimet, Sicilya kralı tarafından çağrıldı, ve kuyumcu

tarafından kandırılıp kandırılmadığını araştırması istendi.

Kral, kuyumcuya bir taç yapacak kadar

altın verdiğini söyledi.

Fakat taç geldiğinde, kral, kuyumcunun altından biraz çalıp

tacın içine gizlice gümüş koyduğu konusunda

şüpheler duydu.

Kral, Arşimet'in bu sorunu çözmesini istedi.

Ama bir sorun vardı: Taca hiçbir şekilde zarar vermemesi gerekiyordu.

Bir gün, banyo yaparken,

Arşimet küvetin içine girince

suyun yükselip dışa taştığını gördü.

Birden, taşan su miktarının, vücudunun ne kadarının

suya girdiğine bağlı olduğunu fark etti.

Bu buluş onu o kadar heyecanlandırdı ki, küvetten çıkıp

sokakta çıplak bir şekilde koşarak ''Eureka!'' diye bağırdı.

Bu kelime, eski Yunanca'dan gelir ve ''Buldum.'' anlamına gelir.

Peki neyi buldu?

Kralın sorununu nasıl çözeceğini buldu.

Arşimet, tacın ''yoğunluğunu'' saf altının yoğunluğu ile

aynı olup olmadığını kontrol etmesi gerekiyordu.

Yoğunluk, bir objeye ait kütlenin hacmi ile bölünmesidir.

Saf altın çok yoğundur, ama gümüş ise daha az yoğundur.

Böylece taçın içinde gümüş varsa, saf altından yapılan bir taçtan daha az yoğun olması gerekir.

Ama neyden yapılırsa yapılsın, taç aynı şekilde olurdu,

böylece hacmi de aynı olmuş olurdu.

Arşimet önce taçın kütlesini,

sonrada hacmini ölçerek

ne kadar yoğun olduğunu bulabilirdi.

Ama bir taçın hacmini kolay bir şekilde ölçemezsin - çünkü basit bir kutu ya da toptan

farklı olarak düzensiz bir şekle sahiptir.

Boyutunu bulup diğer şekiller gibi çarpıp hesaplayamazsın.

Arşimet çözümü taca banyo

yaptırarak buldu.

Suya koyarak ne kadar suyun arttığını bulup

hacmini ölçebilir,

böylece taçın yoğunluğunu da hesaplayabilirdi.

Eğer tacın yoğunluğu saf altından daha az ise,

o zaman kuyumcunun kralı kandırdığı kesindi.

Hikayede olduğu gibi, Arşimet krala geri gidip deneyini gösterdiğinde

kuyumucunun kralı gerçekten kandırıp

gümüş kullandığı ortaya çıktı. Günümüzde,

suyu kullanarak bir objenin hacmini hesaplamaya

''Arşimet Prensibi'' denir. Bir sonraki sefer banyo yaptığınızda,

Arşimet Prensibinin nasıl çalıştığını görebilirsiniz.

Ve belki siz de kendi dahiyane fikrinizi üretebilirsiniz.