< Return to Video

Rosalind Franklin: DNA'nın isimsiz kahramanı - Cláudio L. Guerra

  • 0:07 - 0:10
    DNA yapısının keşfi,
  • 0:10 - 0:14
    geçtiğimiz yüzyılın en önemli
    bilimsel başarılarından birisiydi,
  • 0:14 - 0:16
    aynı zamanda insanlık tarihinin de.
  • 0:16 - 0:18
    Çift sarmal olarak bilinen yapı
  • 0:18 - 0:21
    onu keşfeden Nobel ödüllü
    iki bilim insanı olan
  • 0:21 - 0:24
    Watson ve Crick'in isimleriyle
    neredeyse özdeşleşmiştir.
  • 0:24 - 0:27
    Ancak biliyor olabileceğiniz
    başka bir isim daha var,
  • 0:27 - 0:28
    Rosalind Franklin.
  • 0:28 - 0:31
    Franklin'in bulgularının,
    Watson ve Crick'in parlak fikriyle
  • 0:31 - 0:33
    desteklendiğini duymuş olabilirsiniz
  • 0:33 - 0:37
    ya da Watson'ın "Çift Sarmal" kitabında da
    tanımladığı şekilde
  • 0:37 - 0:42
    muhafazakâr giyimli ve kavgacı
    bir bilim insanı olduğunu.
  • 0:42 - 0:44
    Neyse ki Franklin'in hayatını inceleyen,
  • 0:44 - 0:47
    onu yakından tanıyan insanlarla röportaj
    yapan biyografi yazarları sayesinde
  • 0:47 - 0:51
    artık bu tür bir tanımlamanın
    gerçeklerden çok uzak olduğunu
  • 0:51 - 0:55
    ve onun bilime olan katkılarının
    ne kadar az değer gördüğünü biliyoruz.
  • 0:55 - 0:57
    Hadi gerçek hikâyeyi öğrenelim.
  • 0:57 - 1:01
    Rosalind Elsie Franklin 1920'de
    Londra'da doğdu.
  • 1:01 - 1:05
    Ergenlik zamanlarından beri
    hep bir bilim insanı olmayı istedi, ki bu,
  • 1:05 - 1:09
    o dönemde kızlar için çizilen alışılmış
    ve kolay bir kariyer planı değildi.
  • 1:09 - 1:11
    Yine de fen bilgisinde başarılı oldu.
  • 1:11 - 1:14
    Sonradan "doktora" derecesi
    alacağı Cambridge'de
  • 1:14 - 1:16
    kimya okumak için burs kazandı.
  • 1:16 - 1:21
    2. Dünya Savaşı'nda İngilizler için daha
    iyi bir gaz maskesine öncülük edecek
  • 1:21 - 1:23
    kömürün yapısını araştıran
    bir projeyi yürüttü.
  • 1:24 - 1:27
    1951'de, o zamanın bilimde
    en popüler konularından biri olan
  • 1:27 - 1:31
    DNA yapısını X-ray yöntemlerini kullanarak
    araştırmak için King's College'e katıldı.
  • 1:32 - 1:36
    Franklin X-ray laboratuvarını geliştirdi
    ve minicik ıslak DNA kristalleri üzerinde
  • 1:36 - 1:40
    yüksek enerjili X-ray parlamalarını
    incelemeye başladı.
  • 1:40 - 1:44
    Ancak akademi camiası o zamanlar
    kadınlara çok da dostça bakmıyordu.
  • 1:44 - 1:46
    Franklin iş arkadaşları
    tarafından dışlanmıştı.
  • 1:46 - 1:50
    Franklin laboratuvar arkadaşı olduğu
    Maurice Wilkins ile iyi anlaşamıyordu
  • 1:50 - 1:53
    çünkü Maurice onun, asistanı
    olarak işe alındığını düşünüyordu.
  • 1:53 - 1:55
    Ancak Franklin çalışmaya devam etti
  • 1:55 - 2:01
    ve 1952'de DNA'nın en ünlü X-ray
    görüntüsü olan "Foto 51"i elde etti.
  • 2:01 - 2:04
    Sadece fotoğrafı elde etmek bile
    100 saat sürmüşken
  • 2:04 - 2:07
    analizini yapmak için gerekli
    hesaplamalar bir yıl sürebilirdi.
  • 2:07 - 2:11
    O sıralarda Amerikan biyolog James Watson
  • 2:11 - 2:15
    ve İngiliz fizikçi Francis Crick de
    DNA yapısı üzerine çalışıyordu.
  • 2:16 - 2:17
    Franklin'in bilgisi olmadan
  • 2:17 - 2:22
    Wilkins "Foto 51" in fotoğrafını çekip
    Watson ve Crick'e gösterdi.
  • 2:22 - 2:25
    Her bir atomun yerini
    tam olarak hesaplamak yerine
  • 2:25 - 2:28
    Franklin'in bulgusunun
    hızlıca analizini yapıp
  • 2:28 - 2:31
    bunu birkaç olası yapı
    oluşturmak için kullandılar.
  • 2:31 - 2:34
    Sonunda doğru olanı elde ettiler.
  • 2:34 - 2:37
    DNA spiral şeklindeki
    iki zincirden yapılmıştır;
  • 2:37 - 2:42
    karşılıklı iki zincir ve ortadaki bazla
    tıpkı bir merdivenin basamaklarındaki gibi
  • 2:42 - 2:47
    Watson ve Crick modellerini
    Nisan 1953'te yayımladı.
  • 2:47 - 2:50
    O dönemde Franklin
    hesaplamalarını bitirdi,
  • 2:50 - 2:52
    aynı sonuca vardı
  • 2:52 - 2:54
    ve kendi el yazısıyla bunu ilan etti.
  • 2:54 - 2:57
    Dergi, el yazmalarını birlikte yayımladı
  • 2:57 - 2:59
    ancak Franklin'inkini en sona koydu,
  • 2:59 - 3:03
    sanki onun çalışması
    Watson ve Crick'in buluşunun
  • 3:03 - 3:05
    ilham kaynağı değil de
    sadece teyidiymiş gibi.
  • 3:05 - 3:08
    Franklin zaten DNA üzerine
    çalışmayı bırakmıştı.
  • 3:08 - 3:11
    1958'de kanserden hayatını kaybetti,
  • 3:11 - 3:15
    fotoğraflarının Watson ve Crick
    tarafından görüldüğünü bilmeden.
  • 3:15 - 3:18
    Watson, Crick ve Wilkins 1962'de
  • 3:18 - 3:21
    DNA üzerine çalışmaları ile
    Nobel Ödülünü kazandı.
  • 3:21 - 3:25
    Her zaman Franklin'in bir Nobel Ödülü
    ile ödüllendirilmesi gerektiği söylenir,
  • 3:25 - 3:28
    eğer ölümlerinden sonra bile
    ödülü kazanabiliyorlar olsalardı.
  • 3:28 - 3:31
    Aslında iki kez kazanabilirdi.
  • 3:31 - 3:34
    Virüslerin yapısı üzerine
    yaptığı çalışmalar,
  • 3:34 - 3:37
    1982'de bir iş arkadaşının
    Nobel Ödülü kazanmasına öncülük etti.
  • 3:38 - 3:41
    Bilimde cinsiyetçilik ile savaşmış,
  • 3:41 - 3:44
    tıp, biyoloji ve tarımda devrim
    niteliğinde çalışmaları olan
  • 3:44 - 3:48
    bu cesur kadının
    hikâyesini anlatma zamanı.
  • 3:48 - 3:51
    Şimdi Rosalind Elsie Franklin'i
    onurlandırma zamanı
  • 3:51 - 3:54
    çift sarmalın isimsiz annesini.
Title:
Rosalind Franklin: DNA'nın isimsiz kahramanı - Cláudio L. Guerra
Description:

Tüm ders için: http://ed.ted.com/lessons/rosalind-franklin-dna-s-unsung-hero-claudio-l-guerra

DNA yapısının keşfi, insanlık tarihindeki en önemli bilimsel başarılardan biridir. Çift sarmal olarak bilinen yapı, onu keşfeden Nobel ödüllü iki bilim insanı olan Watson ve Crick ile neredeyse özdeşleşmiştir. Ancak biliyor olabileceğiniz bir isim daha var: Rosalind Franklin. Cláudio L. Guerra bu spiralin arkasındaki kadının gerçek hikayesini paylaşıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:10

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.