WEBVTT

00:00:07.051 --> 00:00:09.603
DNA yapısının keşfi,

00:00:09.603 --> 00:00:14.000
geçtiğimiz yüzyılın en önemli 
bilimsel başarılarından birisiydi,

00:00:14.170 --> 00:00:16.224
aynı zamanda insanlık tarihinin de.

00:00:16.224 --> 00:00:18.123
Çift sarmal olarak bilinen yapı

00:00:18.123 --> 00:00:20.553
onu keşfeden Nobel ödüllü 
iki bilim insanı olan

00:00:20.553 --> 00:00:24.267
Watson ve Crick'in isimleriyle
neredeyse özdeşleşmiştir.

00:00:24.267 --> 00:00:26.992
Ancak biliyor olabileceğiniz
başka bir isim daha var,

00:00:27.002 --> 00:00:28.212
Rosalind Franklin.

00:00:28.212 --> 00:00:31.067
Franklin'in bulgularının, 
Watson ve Crick'in parlak fikriyle

00:00:31.067 --> 00:00:33.117
desteklendiğini duymuş olabilirsiniz

00:00:33.117 --> 00:00:37.260
ya da Watson'ın "Çift Sarmal" kitabında da
tanımladığı şekilde

00:00:37.260 --> 00:00:41.649
muhafazakâr giyimli ve kavgacı 
bir bilim insanı olduğunu.

00:00:41.649 --> 00:00:43.722
Neyse ki Franklin'in hayatını inceleyen,

00:00:43.722 --> 00:00:47.371
onu yakından tanıyan insanlarla röportaj 
yapan biyografi yazarları sayesinde

00:00:47.371 --> 00:00:51.057
artık bu tür bir tanımlamanın 
gerçeklerden çok uzak olduğunu

00:00:51.057 --> 00:00:54.851
ve onun bilime olan katkılarının 
ne kadar az değer gördüğünü biliyoruz.

00:00:54.851 --> 00:00:56.721
Hadi gerçek hikâyeyi öğrenelim.

00:00:56.721 --> 00:01:01.135
Rosalind Elsie Franklin 1920'de 
Londra'da doğdu.

00:01:01.135 --> 00:01:04.762
Ergenlik zamanlarından beri 
hep bir bilim insanı olmayı istedi, ki bu,

00:01:04.762 --> 00:01:08.764
o dönemde kızlar için çizilen alışılmış
ve kolay bir kariyer planı değildi.

00:01:08.764 --> 00:01:11.039
Yine de fen bilgisinde başarılı oldu.

00:01:11.039 --> 00:01:13.715
Sonradan "doktora" derecesi
alacağı Cambridge'de

00:01:13.715 --> 00:01:15.915
kimya okumak için burs kazandı.


00:01:16.150 --> 00:01:20.690
2. Dünya Savaşı'nda İngilizler için daha
iyi bir gaz maskesine öncülük edecek

00:01:20.690 --> 00:01:23.337
kömürün yapısını araştıran
bir projeyi yürüttü.

00:01:23.720 --> 00:01:27.326
1951'de, o zamanın bilimde 
en popüler konularından biri olan

00:01:27.326 --> 00:01:31.440
DNA yapısını X-ray yöntemlerini kullanarak
araştırmak için King's College'e katıldı.

00:01:32.254 --> 00:01:36.179
Franklin X-ray laboratuvarını geliştirdi
ve minicik ıslak DNA kristalleri üzerinde

00:01:36.179 --> 00:01:40.120
yüksek enerjili X-ray parlamalarını 
incelemeye başladı.

00:01:40.120 --> 00:01:43.804
Ancak akademi camiası o zamanlar 
kadınlara çok da dostça bakmıyordu.

00:01:43.804 --> 00:01:46.246
Franklin iş arkadaşları 
tarafından dışlanmıştı.

00:01:46.246 --> 00:01:49.769
Franklin laboratuvar arkadaşı olduğu
Maurice Wilkins ile iyi anlaşamıyordu

00:01:49.769 --> 00:01:53.174
çünkü Maurice onun, asistanı 
olarak işe alındığını düşünüyordu.

00:01:53.184 --> 00:01:54.922
Ancak Franklin çalışmaya devam etti

00:01:54.922 --> 00:02:01.023
ve 1952'de DNA'nın en ünlü X-ray
görüntüsü olan "Foto 51"i elde etti.

00:02:01.023 --> 00:02:03.680
Sadece fotoğrafı elde etmek bile
100 saat sürmüşken

00:02:03.680 --> 00:02:07.485
analizini yapmak için gerekli 
hesaplamalar bir yıl sürebilirdi.

00:02:07.485 --> 00:02:10.798
O sıralarda Amerikan biyolog James Watson 


00:02:10.798 --> 00:02:15.197
ve İngiliz fizikçi Francis Crick de 
DNA yapısı üzerine çalışıyordu.

00:02:15.730 --> 00:02:17.252
Franklin'in bilgisi olmadan

00:02:17.252 --> 00:02:21.667
Wilkins "Foto 51" in fotoğrafını çekip
Watson ve Crick'e gösterdi.

00:02:21.667 --> 00:02:25.078
Her bir atomun yerini 
tam olarak hesaplamak yerine

00:02:25.078 --> 00:02:27.942
Franklin'in bulgusunun 
hızlıca analizini yapıp

00:02:27.942 --> 00:02:31.442
bunu birkaç olası yapı 
oluşturmak için kullandılar.

00:02:31.442 --> 00:02:34.220
Sonunda doğru olanı elde ettiler.

00:02:34.220 --> 00:02:37.169
DNA spiral şeklindeki
iki zincirden yapılmıştır;

00:02:37.169 --> 00:02:42.416
karşılıklı iki zincir ve ortadaki bazla 
tıpkı bir merdivenin basamaklarındaki gibi

00:02:42.416 --> 00:02:46.670
Watson ve Crick modellerini 
Nisan 1953'te yayımladı.

00:02:46.670 --> 00:02:50.215
O dönemde Franklin 
hesaplamalarını bitirdi,

00:02:50.215 --> 00:02:51.664
aynı sonuca vardı

00:02:51.664 --> 00:02:54.398
ve kendi el yazısıyla bunu ilan etti.

00:02:54.398 --> 00:02:56.721
Dergi, el yazmalarını birlikte yayımladı

00:02:56.721 --> 00:02:58.883
ancak Franklin'inkini en sona koydu,

00:02:58.883 --> 00:03:02.882
sanki onun çalışması 
Watson ve Crick'in buluşunun

00:03:02.882 --> 00:03:05.381
ilham kaynağı değil de 
sadece teyidiymiş gibi.

00:03:05.381 --> 00:03:07.920
Franklin zaten DNA üzerine
çalışmayı bırakmıştı.

00:03:07.920 --> 00:03:11.018
1958'de kanserden hayatını kaybetti,

00:03:11.018 --> 00:03:15.107
fotoğraflarının Watson ve Crick
tarafından görüldüğünü bilmeden.

00:03:15.107 --> 00:03:17.766
Watson, Crick ve Wilkins 1962'de 


00:03:17.806 --> 00:03:20.626
DNA üzerine çalışmaları ile 
Nobel Ödülünü kazandı.

00:03:20.986 --> 00:03:24.771
Her zaman Franklin'in bir Nobel Ödülü
ile ödüllendirilmesi gerektiği söylenir,

00:03:24.771 --> 00:03:28.356
eğer ölümlerinden sonra bile 
ödülü kazanabiliyorlar olsalardı.

00:03:28.356 --> 00:03:31.458
Aslında iki kez kazanabilirdi.

00:03:31.458 --> 00:03:34.092
Virüslerin yapısı üzerine
yaptığı çalışmalar,

00:03:34.092 --> 00:03:37.152
1982'de bir iş arkadaşının 
Nobel Ödülü kazanmasına öncülük etti.

00:03:37.712 --> 00:03:40.816
Bilimde cinsiyetçilik ile savaşmış,

00:03:40.816 --> 00:03:43.864
tıp, biyoloji ve tarımda devrim 
niteliğinde çalışmaları olan

00:03:43.864 --> 00:03:47.514
bu cesur kadının 
hikâyesini anlatma zamanı.

00:03:47.514 --> 00:03:51.039
Şimdi Rosalind Elsie Franklin'i 
onurlandırma zamanı

00:03:51.039 --> 00:03:53.534
çift sarmalın isimsiz annesini.