Kiedy mama lub tata nie czują się dobrze | Stefania Buoni | TEDxNapoli

Co oznacza bycie „młodym opiekunem”? Co dzieje się, gdy jeden z twoich rodziców ma problemy zdrowotne, a ty nadal jesteś tylko dzieckiem lub nastolatkiem? Co w przypadku, gdy są to problemy psychiczne?

Prelegentka, aktywistka, to przewodnicząca oraz współzałożycielka „COMIP - CHILDREN OF MENTALLY ILL PARENTS”, pierwszej włoskiej organizacji nonprofit działającej na rzecz młodzieży, której rodzice chorują psychicznie – „zapomnianych dzieci”.

W 2018 roku, dzięki pomocy organizacji Cesvol Umbria-Terni, opublikowała „Kiedy mama lub tata nie czują się dobrze – miniporadnik przetrwania dla dzieci rodziców chorych psychicznie”, książkę, którą chciałaby mieć w rękach, gdy miała 15 lat, a której publikacja i dystrybucja była możliwa dzięki datkom w internecie.

W tym samym roku wraz z organizacją COMIP rozpoczęła projekt mający na celu zwiększenie świadomości i poszerzenie informacji o „młodych opiekunach” w szkołach w całych Włoszech.

Co oznacza bycie "młodym opiekunem"?

Gdy ktoś, kogo kochamy, zaczyna chorować,

cała nasza uwaga poświęca się tej osobie,
jego czy jej potrzebom.

Ale co w przypadku, gdy tą osobą
jest mama lub tata?

Co dzieje się z tobą, gdy jesteś
ciągle jeszcze dzieckiem lub nastolatkiem,

i rodzic choruje?

Będąc nastolatką, nie miałam pojęcia,
że jestem "młodym opiekunem".

Tak jak wszyscy, chodziłam do szkoły,
bawiłam się z przyjaciółmi.

Ale co kryje się za tymi wspomnieniami,
coś, czego nikt nie widział?

Zanim opowiem wam
o ukrytej pod powierzchnią górze lodowej,

chcę zrobić krok wstecz
i zacząć od początku.

Gdybym spytała was, co się zmieniło,
a co pozostało takie samo,

odpowiedzielibyście zapewne, że poza
wiekiem, widać, że nadal kocham psy

oraz zmieniłam fryzurę.

Ale co pozostaje niewidzialne
na tych zdjęciach?

Jak wyglądała moja podróż
od dziecka, które widzicie na środku

do dorosłego, którym jestem teraz,

poprzez nastoletnią mnie,
którą widzicie po lewej?

Niespodziewanie w moją rodzinę
uderzyło tsunami.

Tsunami, które stopniowo wzbierało,
aż całkowicie nas zniszczyło.

Tsunami, które nazywa się
problemy zdrowotne.

I kiedy uderza ono
w jedno lub oboje rodziców,

a wy nadal jesteście dzieckiem
lub nastolatkami,

którzy są od nich zależni.

Sytuacja staje się bardzo ciężka.

A co, jeśli powiem wam,
że ten problem zdrowotny,

to problem psychiczny?

Natłok uczuć córki czy syna może stać się
niesamowicie ciężki do zniesienia

i składać się z poczucia winy,
lęku, złości, smutku,

kłębku zmiennych emocji:
miłości i nienawiści,

ciągłego uczucia
stąpania po kruchym lodzie,

nadmiaru obowiązków,
trudności z koncentracją

i również wykonywania obowiązków domowych,

takich jak zakupy spożywcze,
opieka nad młodszym rodzeństwem

czy rozmowa z doktorami
i organizowanie terapii.

Albo bycie ofiarą przemocy,

być może z powodu
dziwnego zachowania rodzica.

Ale dodatkowo pojawiają się
groźne sytuacje,

na które nikt nigdy was nie przygotował.

Kiedy na przykład wasz rodzic

widzi lub słyszy rzeczy,
które nie istnieją - psychoza.

Czy radzenie sobie z ekstremalnymi
wahaniami nastroju, manią i depresją,

bez nikogo, kto mógłby
was na to przygotować.

Czy nawet ujrzenie lub interweniowanie
w próbie samobójstwa.

Ponadto musicie kontynuować
codziennie życie,

chodzić do szkoły, uczyć się.

Jestem tutaj, bo na nasze ramiona
zrzuca się dodatkowy ciężar:

to, że z nikim nie można
o tym wszystkim pogadać.

Jeśli powiesz, że twoja mama lub tata
ma fizyczny problem zdrowotny,

raka czy inną fizyczną chorobę,

nikt nie będzie ich o to obwiniać,

czy wierzyć, że są złymi rodzicami
czy słabymi osobami.

Nikt nie będzie uważać cię
za osobę genetycznie skłonną

i automatycznie narażoną
na odziedziczenie tej samej choroby.

Lecz jeżeli powiesz, że mama
czy tata cierpi na depresję,

zaburzenia dwubiegunowe czy schizofrenię,

czy, gdy nie ma diagnozy,
ale po prostu opisujesz ich zachowanie

i powiesz, że coś jest z nimi nie tak,

reakcja ludzi będzie zupełnie inna.

W dzisiejszych czasach nadal

choroby psychiczne i fizyczne
nie są mierzone tą samą miarą.

Choroby psychiczne
wciąż nie są traktowane jako coś,

co może przytrafić się każdemu.

A to powoduje opóźnienie
w zrozumieniu tego, co dzieje się

z nami oraz osobami, które kochamy,

zwlekanie z prośbą o pomoc
i późniejsze do niej dotarcie,

a często po prostu brak pomocy.

Dla ciebie, jako dziecka, ciężar staje się
jeszcze trudniejszy do uniesienia.

Atmosfera, którą odczuwasz,

problemy z komunikacją
w rodzinie oraz poza nią,

stygmatyzacja, uprzedzenia, wstyd,

mogą sprawić, że będziesz trzymać wszystko
w sobie i nikomu nic nie powiesz.

Jednak samotność i milczenie
są ogromnym ciężarem dla młodej osoby.

Jak ja poradziłam sobie z sytuacją?

Co kryje się za zdjęciami?

Za tym uśmiechem?

Automatycznie zaczęłam
zakuwać się w zbroję,

za którą mogłam się skryć - zbroję z lodu,

która pozwoliła mi trzymać
lęk, wściekłość i ból wewnątrz

żeby nie przytłoczyły mnie samej
i ludzi wokoło mnie.

Zbroja pozwoliła mi
robić to, co rówieśnicy,

ale w tym samym czasie sprawiła,

że czułam się od nich oddalona
o całe lata świetlne.

Sprawiła, że dorosłam szybciej niż inni.

Był w tym też skrywane przeze mnie,
nieme wołanie o pomoc.

Krzyk, który nigdy
nie mógł się zwerbalizować

i o którego istnieniu
nie wiedział nikt, nawet w szkole.

Kiedy na zbroi pojawiły się pierwsze rysy
i zaczęłam się otwierać?

Kiedy, po raz pierwszy,
dostrzegłam promyk światła?

Wciąż dobrze wspominam
psycholog z poradni rodzinnej,

która stała się pierwszą zaufaną osobą
poza moją rodziną,

przed którą mogłam się otworzyć

i która pomogła mi dostrzec,
komu w swoim otoczeniu mogę zaufać

i, dzięki swoim kontaktom, znalazła osoby,
które mogły mnie wesprzeć.

Ale prawdziwym przełomem było dla mnie

czytanie na forach internetowych historii
córek i synów z innych krajów,

możliwe dzięki miłości do języków
odziedziczonej po rodzicach.

Nasze historie, historie dzieci
chorych psychicznie rodziców,

są zupełnie różne, wyjątkowe.

Jednak zaskakuje mnie,
że wszyscy mamy coś wspólnego.

Wszyscy wierzymy, że jesteśmy sami.

Statystycznie, jest to niemożliwe!
Są nas miliony.

Pomimo to przekonujemy samych siebie,

że nikt inny nie boryka się z tym,
czego doświadczamy my.

Wiecie, dlaczego tak się dzieje?

Ponieważ nie rozmawiamy o historiach
z naszego dzieciństwa.

Poprzez historie dzieci-aktywistów

z Australii, USA i Kanady,

nie tylko byłam w stanie nazwać
emocje, które odczuwałam

i zrozumieć, że były normalną reakcją
na to, co przeżywam.

Te historie pozwoliły mi też
dostrzec pozytywne cechy,

które rozwinęłam,
by poradzić sobie z sytuacją.

Po raz pierwszy poleciałam więc
na inny kontynent, sama,

i poleciałam do Vancouver, w Kanadzie,
udzielić wykładu na konferencji

i poznać te córki i synów,
i z nimi porozmawiać.

Był to potężny,
optymistyczny moment refleksji,

jako że mogłam zobaczyć w nich historię
tego, co sama przeżyłam,

ale także tę jeszcze niespisaną.

Zobaczyłam w nich ból,
lecz także szansę odkupienia,

przemiany bólu w nadzieję.

Zobaczyłam te pozytywne cechy:
wytrzymałość, empatię, odwagę,

chęć wprowadzania zmian.

Nie dostrzegałam tego wszystkiego w sobie,

do momentu, gdy zobaczyłam to w innych
i w końcu poczułam, że to też moje.

To spotkanie było darem, ogromnym darem,

które dodaje mi energii nawet teraz.

Był to dar, z którym chciałam wrócić
do Włoch, do Europy,

by pomóc innym "zapomnianym dzieciom"

i zdjąć część ciężaru z ich ramion.

Moim życzeniem jest, by żadne dziecko,
nastolatek czy młody dorosły

nie musiał czuć się samotnie,
gdy jedno lub oboje rodziców

zapada na chorobę psychiczną.

Żeby to wielkie życzenie
mogło się spełnić, potrzeba każdego z was,

bo jak inaczej mogę nie wrócić

do niesienia ciężaru całego świata
na własnych ramionach?

Przenieśmy się do dzisiejszych czasów.

W roku 2017, razem z innymi
włoskimi córkami i synami

oraz synami, Gaią, Carlo oraz Marco,

utworzyliśmy pierwszą
włoską organizację nonprofit

stworzoną przez córki i synów,

by być głosem tych dzieci i nastolatków,
którzy tego głosu nie mają.

Chcemy chronić naszych praw
również w obrębie instytucji.

Stowarzyszenie nazywa się COMIP,
"Children of Mentally Ill Parents",

"Dzieci Rodziców Chorych Psychicznie".

Rozpoczęliśmy projekt,

który nazywa się tak,
jak miniprzewodnik, który napisałam,

i którego potrzebowałam,
kiedy miałam piętnaście lat -

"Gdy mama i tata nie czują się dobrze:

Miniprzewodnik przetrwania dla dzieci
chorych psychicznie rodziców".

Jest to oddolna inicjatywa,
rozpoczęta poprzez datki w internecie,

z pomocą ludzi wokół mnie,
z których część jest tutaj ze mną,

którzy wierzą w to samo marzenie

i dodają nam siły,
by zacząć i mierzyć wysoko.

Projekt ten ma za ambitny cel
przekazać kopię tego miniprzewodnika

do wszystkich bibliotek publicznych,
szkół, poradni rodzinnych

oraz ośrodków pomocy
psychicznej we Włoszech,

żeby żadne dziecko czy nastolatek
nie czuło się pozostawiane samo sobie

czy tylko swojej rodzinie.

Zwłaszcza dzieci, których rodzice
nie są świadomi choroby

i nie korzystają z leczenia.

Musimy myśleć również o tych dzieciach!

Długo byłam jednym z nich.

Kiedy zaczęłam planować ten projekt,

pomyślałam sobie: "Nigdy mi się nie uda,
jak ja sobie z tym poradzę?"

Jednak pomału poprosiłam
o pomoc ludzi wokół mnie.

Na przykład przewodników
wycieczek krajobrazowych.

W dziesięć minut podczas wycieczki
opowiadam swoją historię,

aby znaleźć ludzi w społeczeństwie,

którzy może nigdy tego nie doświadczyli,

ale chcieliby zostać
naszymi "listonoszami zmian"

i dostarczyć kopię przewodnika,
jako dar od COMIP,

do biblioteki publicznej w swoim mieście.

Udało nam się dotrzeć do wielu rejonów,

od Doliny Aosty do Sycylii i Sardynii.

Nie zamierzamy się zatrzymać,
chcemy dotrzeć do wszystkich.

Naszym kolejnym życzeniem jest
wzbudzić świadomość w instytucjach

i sprawić, by robiły więcej
dla nas i społeczeństwa

oraz zainwestowały w zdrowie psychiczne.

Kolejnym ogromnym marzeniem,
które już teraz realizujemy,

jest odwiedzanie szkół,
rozmowa z uczniami, młodymi ludźmi.

Nie tylko "młodymi opiekunami",
ale z wszystkimi.

Chcemy, by mieli podstawy,

by radzić sobie z emocjami,
zarówno pozytywnymi jak i negatywnymi,

mieć narzędzia do stawienia czoła
życiowym wyzwaniom,

zanim sytuacja stanie się za ciężka.

By ratować życie.

Przed nami długa i trudna droga,

ale jeżeli istnieje jedna rzecz,
której mogę być pewna,

to to, że jedną z pozytywnych cech,

którą mamy my, córki i synowie
psychicznie chorych rodziców,

jest chęć zmian.

Dlatego właśnie wiem,
że ta dziewczyna sprawi,

że jej marzenia się ziszczą,
również dzięki waszej pomocy.

Jeżeli ta historia
was uderzyła, poruszyła,

porozmawiajcie o niej, opowiedzcie ją
swoim przyjaciołom, znajomym.

Otwórzmy im te niewielkie drzwi,
które dla nas nie były otwarte.

Wpuśćmy światło!

Dziękuję.

(OKLASKI)