0:00:06.686,0:00:09.031
Co oznacza bycie "młodym opiekunem"?

0:00:10.080,0:00:12.450
Gdy ktoś, kogo kochamy, zaczyna chorować,

0:00:13.222,0:00:16.561
cała nasza uwaga poświęca się tej osobie,[br]jego czy jej potrzebom.

0:00:17.193,0:00:22.781
Ale co w przypadku, gdy tą osobą[br]jest mama lub tata?

0:00:22.805,0:00:29.702
Co dzieje się z tobą, gdy jesteś[br]ciągle jeszcze dzieckiem lub nastolatkiem,

0:00:30.209,0:00:32.856
i rodzic choruje?

0:00:32.880,0:00:37.509
Będąc nastolatką, nie miałam pojęcia,[br]że jestem "młodym opiekunem".

0:00:38.033,0:00:41.386
Tak jak wszyscy, chodziłam do szkoły,[br]bawiłam się z przyjaciółmi.

0:00:41.922,0:00:45.467
Ale co kryje się za tymi wspomnieniami,[br]coś, czego nikt nie widział?

0:00:46.651,0:00:49.476
Zanim opowiem wam[br]o ukrytej pod powierzchnią górze lodowej,

0:00:50.691,0:00:55.012
chcę zrobić krok wstecz[br]i zacząć od początku.

0:00:55.492,0:00:59.065
Gdybym spytała was, co się zmieniło,[br]a co pozostało takie samo,

0:00:59.984,0:01:03.541
odpowiedzielibyście zapewne, że poza[br]wiekiem, widać, że nadal kocham psy

0:01:03.565,0:01:05.689
oraz zmieniłam fryzurę.

0:01:06.041,0:01:08.939
Ale co pozostaje niewidzialne[br]na tych zdjęciach?

0:01:08.963,0:01:13.053
Jak wyglądała moja podróż[br]od dziecka, które widzicie na środku

0:01:13.077,0:01:14.867
do dorosłego, którym jestem teraz,

0:01:14.876,0:01:17.876
poprzez nastoletnią mnie,[br]którą widzicie po lewej?

0:01:18.968,0:01:22.457
Niespodziewanie w moją rodzinę[br]uderzyło tsunami.

0:01:22.481,0:01:26.009
Tsunami, które stopniowo wzbierało,[br]aż całkowicie nas zniszczyło.

0:01:26.655,0:01:29.605
Tsunami, które nazywa się[br]problemy zdrowotne.

0:01:29.629,0:01:32.620
I kiedy uderza ono[br]w jedno lub oboje rodziców,

0:01:32.620,0:01:35.075
a wy nadal jesteście dzieckiem[br]lub nastolatkami,

0:01:35.075,0:01:36.950
którzy są od nich zależni.

0:01:36.950,0:01:38.688
Sytuacja staje się bardzo ciężka.

0:01:40.566,0:01:43.853
A co, jeśli powiem wam,[br]że ten problem zdrowotny,

0:01:44.352,0:01:46.232
to problem psychiczny?

0:01:48.078,0:01:51.880
Natłok uczuć córki czy syna może stać się[br]niesamowicie ciężki do zniesienia

0:01:51.904,0:01:57.227
i składać się z poczucia winy,[br]lęku, złości, smutku,

0:01:57.227,0:02:00.204
kłębku zmiennych emocji:[br]miłości i nienawiści,

0:02:00.204,0:02:04.043
ciągłego uczucia[br]stąpania po kruchym lodzie,

0:02:04.676,0:02:10.162
nadmiaru obowiązków,[br]trudności z koncentracją

0:02:11.017,0:02:13.722
i również wykonywania obowiązków domowych,

0:02:13.746,0:02:16.802
takich jak zakupy spożywcze,[br]opieka nad młodszym rodzeństwem

0:02:16.802,0:02:19.221
czy rozmowa z doktorami[br]i organizowanie terapii.

0:02:20.477,0:02:22.165
Albo bycie ofiarą przemocy,

0:02:22.165,0:02:26.296
być może z powodu[br]dziwnego zachowania rodzica.

0:02:27.269,0:02:32.733
Ale dodatkowo pojawiają się[br]groźne sytuacje,

0:02:32.733,0:02:34.826
na które nikt nigdy was nie przygotował.

0:02:35.252,0:02:38.974
Kiedy na przykład wasz rodzic

0:02:38.974,0:02:42.015
widzi lub słyszy rzeczy,[br]które nie istnieją - psychoza.

0:02:42.768,0:02:47.706
Czy radzenie sobie z ekstremalnymi[br]wahaniami nastroju, manią i depresją,

0:02:47.730,0:02:50.047
bez nikogo, kto mógłby[br]was na to przygotować.

0:02:50.465,0:02:54.531
Czy nawet ujrzenie lub interweniowanie[br]w próbie samobójstwa.

0:02:55.800,0:03:00.702
Ponadto musicie kontynuować[br]codziennie życie,

0:03:00.726,0:03:03.162
chodzić do szkoły, uczyć się.

0:03:03.186,0:03:06.792
Jestem tutaj, bo na nasze ramiona[br]zrzuca się dodatkowy ciężar:

0:03:07.117,0:03:10.430
to, że z nikim nie można[br]o tym wszystkim pogadać.

0:03:12.277,0:03:16.372
Jeśli powiesz, że twoja mama lub tata[br]ma fizyczny problem zdrowotny,

0:03:16.372,0:03:18.615
raka czy inną fizyczną chorobę,

0:03:18.639,0:03:21.658
nikt nie będzie ich o to obwiniać,

0:03:21.658,0:03:25.127
czy wierzyć, że są złymi rodzicami[br]czy słabymi osobami.

0:03:25.775,0:03:29.400
Nikt nie będzie uważać cię[br]za osobę genetycznie skłonną

0:03:29.400,0:03:32.406
i automatycznie narażoną[br]na odziedziczenie tej samej choroby.

0:03:33.026,0:03:37.520
Lecz jeżeli powiesz, że mama[br]czy tata cierpi na depresję,

0:03:37.544,0:03:40.085
zaburzenia dwubiegunowe czy schizofrenię,

0:03:40.109,0:03:43.355
czy, gdy nie ma diagnozy,[br]ale po prostu opisujesz ich zachowanie

0:03:43.379,0:03:46.307
i powiesz, że coś jest z nimi nie tak,

0:03:46.331,0:03:49.251
reakcja ludzi będzie zupełnie inna.

0:03:50.446,0:03:52.162
W dzisiejszych czasach nadal

0:03:52.186,0:03:56.347
choroby psychiczne i fizyczne[br]nie są mierzone tą samą miarą.

0:03:57.436,0:03:59.973
Choroby psychiczne[br]wciąż nie są traktowane jako coś,

0:03:59.997,0:04:01.657
co może przytrafić się każdemu.

0:04:01.657,0:04:04.914
A to powoduje opóźnienie[br]w zrozumieniu tego, co dzieje się

0:04:04.938,0:04:07.034
z nami oraz osobami, które kochamy,

0:04:07.058,0:04:09.737
zwlekanie z prośbą o pomoc[br]i późniejsze do niej dotarcie,

0:04:09.761,0:04:11.332
a często po prostu brak pomocy.

0:04:12.021,0:04:16.613
Dla ciebie, jako dziecka, ciężar staje się[br]jeszcze trudniejszy do uniesienia.

0:04:18.017,0:04:20.168
Atmosfera, którą odczuwasz,

0:04:20.168,0:04:23.421
problemy z komunikacją[br]w rodzinie oraz poza nią,

0:04:23.421,0:04:25.646
stygmatyzacja, uprzedzenia, wstyd,

0:04:25.670,0:04:29.378
mogą sprawić, że będziesz trzymać wszystko[br]w sobie i nikomu nic nie powiesz.

0:04:29.402,0:04:34.031
Jednak samotność i milczenie[br]są ogromnym ciężarem dla młodej osoby.

0:04:34.031,0:04:36.510
Jak ja poradziłam sobie z sytuacją?

0:04:37.022,0:04:39.324
Co kryje się za zdjęciami?

0:04:39.338,0:04:40.678
Za tym uśmiechem?

0:04:41.585,0:04:45.042
Automatycznie zaczęłam[br]zakuwać się w zbroję,

0:04:45.042,0:04:48.621
za którą mogłam się skryć - zbroję z lodu,

0:04:48.645,0:04:52.245
która pozwoliła mi trzymać[br]lęk, wściekłość i ból wewnątrz

0:04:52.268,0:04:55.376
żeby nie przytłoczyły mnie samej[br]i ludzi wokoło mnie.

0:04:55.376,0:04:58.360
Zbroja pozwoliła mi[br]robić to, co rówieśnicy,

0:04:58.360,0:04:59.934
ale w tym samym czasie sprawiła,

0:04:59.934,0:05:02.542
że czułam się od nich oddalona[br]o całe lata świetlne.

0:05:02.542,0:05:04.955
Sprawiła, że dorosłam szybciej niż inni.

0:05:05.947,0:05:10.313
Był w tym też skrywane przeze mnie,[br]nieme wołanie o pomoc.

0:05:10.313,0:05:13.138
Krzyk, który nigdy[br]nie mógł się zwerbalizować

0:05:13.138,0:05:16.039
i o którego istnieniu[br]nie wiedział nikt, nawet w szkole.

0:05:18.020,0:05:21.906
Kiedy na zbroi pojawiły się pierwsze rysy[br]i zaczęłam się otwierać?

0:05:21.930,0:05:25.630
Kiedy, po raz pierwszy,[br]dostrzegłam promyk światła?

0:05:26.373,0:05:29.999
Wciąż dobrze wspominam[br]psycholog z poradni rodzinnej,

0:05:30.023,0:05:33.245
która stała się pierwszą zaufaną osobą[br]poza moją rodziną,

0:05:33.269,0:05:34.794
przed którą mogłam się otworzyć

0:05:34.818,0:05:37.913
i która pomogła mi dostrzec,[br]komu w swoim otoczeniu mogę zaufać

0:05:37.937,0:05:41.177
i, dzięki swoim kontaktom, znalazła osoby,[br]które mogły mnie wesprzeć.

0:05:41.201,0:05:43.604
Ale prawdziwym przełomem było dla mnie

0:05:44.338,0:05:49.829
czytanie na forach internetowych historii[br]córek i synów z innych krajów,

0:05:49.853,0:05:53.244
możliwe dzięki miłości do języków[br]odziedziczonej po rodzicach.

0:05:54.359,0:05:57.217
Nasze historie, historie dzieci[br]chorych psychicznie rodziców,

0:05:57.241,0:05:59.041
są zupełnie różne, wyjątkowe.

0:05:59.045,0:06:02.111
Jednak zaskakuje mnie,[br]że wszyscy mamy coś wspólnego.

0:06:02.111,0:06:05.256
Wszyscy wierzymy, że jesteśmy sami.

0:06:06.153,0:06:10.269
Statystycznie, jest to niemożliwe![br]Są nas miliony.

0:06:10.293,0:06:12.776
Pomimo to przekonujemy samych siebie,

0:06:12.800,0:06:16.588
że nikt inny nie boryka się z tym,[br]czego doświadczamy my.

0:06:16.612,0:06:18.203
Wiecie, dlaczego tak się dzieje?

0:06:18.227,0:06:21.076
Ponieważ nie rozmawiamy o historiach[br]z naszego dzieciństwa.

0:06:22.777,0:06:26.545
Poprzez historie dzieci-aktywistów

0:06:26.569,0:06:30.386
z Australii, USA i Kanady,

0:06:30.410,0:06:34.362
nie tylko byłam w stanie nazwać[br]emocje, które odczuwałam

0:06:34.386,0:06:37.685
i zrozumieć, że były normalną reakcją[br]na to, co przeżywam.

0:06:37.709,0:06:40.930
Te historie pozwoliły mi też[br]dostrzec pozytywne cechy,

0:06:40.954,0:06:43.991
które rozwinęłam,[br]by poradzić sobie z sytuacją.

0:06:45.017,0:06:49.020
Po raz pierwszy poleciałam więc[br]na inny kontynent, sama,

0:06:49.044,0:06:53.027
i poleciałam do Vancouver, w Kanadzie,[br]udzielić wykładu na konferencji

0:06:53.788,0:06:56.796
i poznać te córki i synów,[br]i z nimi porozmawiać.

0:06:57.224,0:07:00.628
Był to potężny,[br]optymistyczny moment refleksji,

0:07:00.652,0:07:03.722
jako że mogłam zobaczyć w nich historię[br]tego, co sama przeżyłam,

0:07:03.746,0:07:05.421
ale także tę jeszcze niespisaną.

0:07:05.883,0:07:09.406
Zobaczyłam w nich ból,[br]lecz także szansę odkupienia,

0:07:09.430,0:07:12.192
przemiany bólu w nadzieję.

0:07:12.216,0:07:16.543
Zobaczyłam te pozytywne cechy:[br]wytrzymałość, empatię, odwagę,

0:07:16.567,0:07:18.536
chęć wprowadzania zmian.

0:07:18.560,0:07:20.611
Nie dostrzegałam tego wszystkiego w sobie,

0:07:20.635,0:07:24.210
do momentu, gdy zobaczyłam to w innych[br]i w końcu poczułam, że to też moje.

0:07:24.234,0:07:27.419
To spotkanie było darem, ogromnym darem,

0:07:27.443,0:07:29.563
które dodaje mi energii nawet teraz.

0:07:29.587,0:07:33.237
Był to dar, z którym chciałam wrócić[br]do Włoch, do Europy,

0:07:33.261,0:07:37.261
by pomóc innym "zapomnianym dzieciom"

0:07:37.285,0:07:39.928
i zdjąć część ciężaru z ich ramion.

0:07:40.570,0:07:44.499
Moim życzeniem jest, by żadne dziecko,[br]nastolatek czy młody dorosły

0:07:44.523,0:07:47.364
nie musiał czuć się samotnie,[br]gdy jedno lub oboje rodziców

0:07:47.364,0:07:49.626
zapada na chorobę psychiczną.

0:07:50.177,0:07:53.369
Żeby to wielkie życzenie[br]mogło się spełnić, potrzeba każdego z was,

0:07:53.393,0:07:57.954
bo jak inaczej mogę nie wrócić

0:07:57.978,0:08:00.648
do niesienia ciężaru całego świata[br]na własnych ramionach?

0:08:01.563,0:08:03.608
Przenieśmy się do dzisiejszych czasów.

0:08:03.632,0:08:06.562
W roku 2017, razem z innymi[br]włoskimi córkami i synami

0:08:06.586,0:08:08.394
oraz synami, Gaią, Carlo oraz Marco,

0:08:08.418,0:08:10.862
utworzyliśmy pierwszą[br]włoską organizację nonprofit

0:08:10.886,0:08:12.633
stworzoną przez córki i synów,

0:08:12.657,0:08:15.903
by być głosem tych dzieci i nastolatków,[br]którzy tego głosu nie mają.

0:08:15.927,0:08:19.455
Chcemy chronić naszych praw[br]również w obrębie instytucji.

0:08:19.479,0:08:22.717
Stowarzyszenie nazywa się COMIP,[br]"Children of Mentally Ill Parents",

0:08:22.741,0:08:24.631
"Dzieci Rodziców Chorych Psychicznie".

0:08:24.963,0:08:27.150
Rozpoczęliśmy projekt,

0:08:27.150,0:08:30.080
który nazywa się tak,[br]jak miniprzewodnik, który napisałam,

0:08:30.080,0:08:33.469
i którego potrzebowałam,[br]kiedy miałam piętnaście lat -

0:08:33.469,0:08:36.569
"Gdy mama i tata nie czują się dobrze:

0:08:36.569,0:08:40.049
Miniprzewodnik przetrwania dla dzieci[br]chorych psychicznie rodziców".

0:08:40.786,0:08:44.729
Jest to oddolna inicjatywa,[br]rozpoczęta poprzez datki w internecie,

0:08:44.753,0:08:48.303
z pomocą ludzi wokół mnie,[br]z których część jest tutaj ze mną,

0:08:48.303,0:08:50.629
którzy wierzą w to samo marzenie

0:08:50.653,0:08:54.315
i dodają nam siły,[br]by zacząć i mierzyć wysoko.

0:08:54.315,0:08:58.565
Projekt ten ma za ambitny cel[br]przekazać kopię tego miniprzewodnika

0:08:58.565,0:09:03.178
do wszystkich bibliotek publicznych,[br]szkół, poradni rodzinnych

0:09:03.178,0:09:05.334
oraz ośrodków pomocy[br]psychicznej we Włoszech,

0:09:05.334,0:09:08.833
żeby żadne dziecko czy nastolatek[br]nie czuło się pozostawiane samo sobie

0:09:08.833,0:09:10.143
czy tylko swojej rodzinie.

0:09:10.143,0:09:13.444
Zwłaszcza dzieci, których rodzice[br]nie są świadomi choroby

0:09:13.468,0:09:15.427
i nie korzystają z leczenia.

0:09:15.444,0:09:17.593
Musimy myśleć również o tych dzieciach!

0:09:17.617,0:09:19.665
Długo byłam jednym z nich.

0:09:20.870,0:09:23.926
Kiedy zaczęłam planować ten projekt,

0:09:23.950,0:09:27.430
pomyślałam sobie: "Nigdy mi się nie uda,[br]jak ja sobie z tym poradzę?"

0:09:27.454,0:09:30.350
Jednak pomału poprosiłam[br]o pomoc ludzi wokół mnie.

0:09:30.374,0:09:33.402
Na przykład przewodników[br]wycieczek krajobrazowych.

0:09:33.707,0:09:36.881
W dziesięć minut podczas wycieczki[br]opowiadam swoją historię,

0:09:36.905,0:09:39.145
aby znaleźć ludzi w społeczeństwie,

0:09:39.145,0:09:41.424
którzy może nigdy tego nie doświadczyli,

0:09:41.424,0:09:44.548
ale chcieliby zostać[br]naszymi "listonoszami zmian"

0:09:44.548,0:09:47.532
i dostarczyć kopię przewodnika,[br]jako dar od COMIP,

0:09:47.556,0:09:49.527
do biblioteki publicznej w swoim mieście.

0:09:49.925,0:09:52.906
Udało nam się dotrzeć do wielu rejonów,

0:09:52.915,0:09:55.209
od Doliny Aosty do Sycylii i Sardynii.

0:09:55.233,0:09:58.118
Nie zamierzamy się zatrzymać,[br]chcemy dotrzeć do wszystkich.

0:09:58.142,0:10:01.263
Naszym kolejnym życzeniem jest[br]wzbudzić świadomość w instytucjach

0:10:01.287,0:10:04.804
i sprawić, by robiły więcej[br]dla nas i społeczeństwa

0:10:04.828,0:10:07.531
oraz zainwestowały w zdrowie psychiczne.

0:10:08.232,0:10:10.994
Kolejnym ogromnym marzeniem,[br]które już teraz realizujemy,

0:10:11.018,0:10:15.089
jest odwiedzanie szkół,[br]rozmowa z uczniami, młodymi ludźmi.

0:10:15.113,0:10:17.819
Nie tylko "młodymi opiekunami",[br]ale z wszystkimi.

0:10:17.843,0:10:20.586
Chcemy, by mieli podstawy,

0:10:20.610,0:10:24.382
by radzić sobie z emocjami,[br]zarówno pozytywnymi jak i negatywnymi,

0:10:24.406,0:10:27.016
mieć narzędzia do stawienia czoła[br]życiowym wyzwaniom,

0:10:27.038,0:10:29.178
zanim sytuacja stanie się za ciężka.

0:10:29.821,0:10:31.294
By ratować życie.

0:10:32.584,0:10:36.846
Przed nami długa i trudna droga,

0:10:36.870,0:10:40.433
ale jeżeli istnieje jedna rzecz,[br]której mogę być pewna,

0:10:41.727,0:10:44.002
to to, że jedną z pozytywnych cech,

0:10:44.026,0:10:47.239
którą mamy my, córki i synowie[br]psychicznie chorych rodziców,

0:10:47.263,0:10:49.656
jest chęć zmian.

0:10:49.680,0:10:53.108
Dlatego właśnie wiem,[br]że ta dziewczyna sprawi,

0:10:53.132,0:10:56.251
że jej marzenia się ziszczą,[br]również dzięki waszej pomocy.

0:10:56.275,0:10:58.901
Jeżeli ta historia[br]was uderzyła, poruszyła,

0:10:58.925,0:11:02.289
porozmawiajcie o niej, opowiedzcie ją[br]swoim przyjaciołom, znajomym.

0:11:02.616,0:11:05.869
Otwórzmy im te niewielkie drzwi,[br]które dla nas nie były otwarte.

0:11:05.893,0:11:07.549
Wpuśćmy światło!

0:11:07.549,0:11:08.700
Dziękuję.

0:11:08.724,0:11:15.724
(OKLASKI)