Doğal hayatın sesi

Bernie Krause 45 yıldır ses atmosferlerini kaydediyor: Ağaçlardaki rüzgar, kuşların ötüşü ve güç algılanan böcek larvalarının seslerini. Bu zaman içerisinde, insanlar tarafından köklü şekilde değiştirilen, hatta bazen çevre dostu diye değerlendirilen uygulamalar tarafından değiştirilen birçok çevre gördü. Deniz şakayığının homurdanmasından, matem içindeki bir kunduzun çıkardığı üzgün seslere kadar, doğanın ahenginden öğrenebileceğimiz şeylere ilginç bir bakış açısı.

(Doğa sesleri)

45 sene önce yaban ses manzaralarını ilk kaydetmeye

başladığımda

karıncaların, böcek larvalarının,

deniz şakayıklarının ve virüslerin

bir ses imzası oluşturduklarına dair hiçbir fikrim yoktu.

Ama yapıyorlar.

Yeryüzündeki her vahşi yaşam alanında bu böyledir.

Arkamda duyduğunuz Amazon Yağmur Ormanları gibi...

Aslında, ılıman ve tropik yağmur ormanlarının

her biri coşkulu bir hayvan orkestrası üretir.

Bu sesler; böceklerin, sürüngenlerin, kurbağaların, kuşların ve memelilerin

anlık ve örgütlü bir anlatımıdır.

Vahşi doğadan kaynaklanan her ses manzarası,

kendine özgü imzasını üretir ve

bu da inanılmaz miktarda bilgi içerir.

Bu bilgilerden bazılarını, bugün sizlerle paylaşmak istiyorum.

Ses atmosferi üç temel kaynaktan oluşur.

İlki "jeofoni" dir.

Yani herhangi bir yaşam alanında

meydana gelen biyolojik olmayan sesler.

Ağaçlardaki rüzgar, akıntıdaki su,

okyanus kenarındaki dalgalar, yeryüzünün hareketleri gibi.

İkincisi biyofoni'dir.

Biophony, belirli bir yaşam alanındaki

bütün organizmalar tarafından oluşturulan tüm seslerdir;

aynı anda ve tek bir yerde.

Üçüncüsü biz insanlar tarafından üretilen tüm seslerdir.

Buna antrofoni denir.

Bazıları kontrollüdür, müzik veya tiyatro gibi.

Ama bir çoğu, düzensiz ve anlaşılmazdır.

Bazılarımız bunlardan gürültü olarak bahseder.

Bir zamanlar vahşi ses atmosferini

işe yaramaz bir ürün olarak değerlendirirdim.

Onlar sadece oradaydılar, fakat hiçbir önemleri yoktu.

Oysa yanılmışım. Bu rastlantılardan

dikkatli dinlemenin bize yaşam alanının sağlığını tüm yaşam yelpazesi

boyunca değerlendirmek için

inanılmaz değerli araçlar sağladığını öğrendim.

60'ların sonunda kayıtlara başladığım zaman,

tipik kayıt yöntemleri

bireysel türlerin tek tek kayıt altına alınması ile sınırlıydı.

Başlangıçta da genelde kuşlar olurdu,

ama daha sonra memeliler ve amfibiler gibi hayvanlar.

Bana göre bu,

Beethoven'ın Beşinci Senfonisi'nin ihtişamını,

tek bir kemancının sesini çıkartarak,

orkestra bağlamı dışında

ve sadece o kısmı işiterek anlamaya çalışmak gibiydi.

Neyseki, gittikçe daha fazla kurum,

bu anlamda ben ve bir kaç meslektaşımın

ekolojik ses atmosferi alanına tanıttığımız

daha bütünsel modelleri uyguluyorlar.

Kırk yıldan daha fazla süre önce, kayıt etmeye başladığımda,

10 saat kayıt yapıp

kullanışlı bir saatlik malzeme yakalayabiliyordum.

Bu da bir albüm, bir film müziği

veya bir müze kurulumu için yeterince iyi.

Artık, küresel ısınma,

kaynak çıkarma,

ve diğer birçok unsurların yanı sıra insan gürültüsü nedeniyle,

aynı şeyi yakalamak,

1000 saat ya da daha fazla zaman alabilir.

Benim arşivimin tam olarak yüzde 50'si,

ya artık tümüyle sessiz

ya da özgün şekilleriyle duyulamayan

çok radikalce değişmiş yaşam alanlarından geliyor.

,,,Bir yaşam alanını değerlendirmenin alışılagelen yöntemi,

belirli bir alandaki türlerin sayılarının görsel yolla belirlenmesi,

ve her bir türün içindeki bireylerin sayısının belirlenmesi olmuştur.

Ancak birbirine bağlı verilerin araştırılması yoluyla,

işittiklerimizin hem yoğunluğu hem de çeşitliliğinden

daha kesin sonuçlara varmayı başarıyorum.

Ve size evrenin içine dalmamız durumunda

önümüzde açılan olasılıkları simgeleyen

bazı örnekler göstermek istiyorum.

Bu Lincoln Çayırı

Lincoln Çayırı üç buçuk saatlik bir yol uzaklığında,

San Francisco'nun doğusundaki Sierra Nevada Dağları'nda,

yaklaşık 2.000 metre yükseklikte

ve ben orada uzun yıllardır kayıt yapıyordum.

1988'de bir ağaç kesme şirketi yerel halkı,

"seçmeli kesim" olarak adlandırdıkları,

ve denedikleri yeni yöntemden kaynaklanan

çevresel hiçbir etkinin kesinlikle olmayacağına dair ikna ettiler.

Buradan ve oradan ağaç çıkarmak,

bütün bir alanı kesip temizlemek yerine...

Kaydetmek için verilen izin ile,

hem çalışma öncesi hem de çalışma sonrası,

Düzeneğimi kurdum ve

cok sıkı kurallar ve hassas ayar eşliğinde çok sayıda şafak korosu kaydettim.

Çünkü gerçekten iyi bir dayanak noktası istedim.

Bu, bir spektrogram örneğidir.

Spektrogram sesin,

sayfa boyunca, soldan sağa zaman ile birlikte grafik bir gösterimidir.

bu durumda 15 saniye gösterilmiştir.

ve frekans sayfanın altından üstüne doğru,

en düşükten en yükseğe doğru gitmektedir.

Sayfanın alt üçte birinde ya da ortasında görünen

akıntının frekans izini görebilirsiniz,

kuşlar o ovada olduğu zamanki

frekans izi sayfanın üstünde gösterilmiştir.

Onlardan çokça vardı.

Ve işte Lincoln Ovası seçmeli kesimden önce böyleydi:

(Doğa sesleri)

Bir yıl sonra döndüm

ve aynı protokolleri kullanarak

ve aynı koşullar altında kayıt yaparak,

aynı şafak korosunun

bir dizi örneğini kaydettim.

Ve şimdi elimizde olan işte bu.

Bu seçmeli kesimden sonra.

Irmağın akışının halen frekans izi olarak

sayfanın alt üçte birlik kısmında görebilirsiniz.

Fakat üst taraftaki üçte ikilik alanda neyin eksik olduğunu farkedebilirsiniz:

(Doğa sesleri)

Gelecek olan bir ağaçkakanın sesi.

Son 25 yıl içinde

Lincoln Ovası'na 15 kez geri döndüm.

Size söyleyebilirim ki biophony,

bu biophony'nin yoğunluğu ve çeşitliliği,

operasyondan önceki haline

hiçbir şekilde dönmedi.

Ama burada, Lincoln Ovası'nın bir resmi var,

kameranın perspektifinden

ya da insan gözünden bakıp,

ağaç kesme şirketinin

çevresel hiçbir etkinin olmayacağına dair iddiasını haklı çıkaran

yerinden edilmiş tek bir dal ya da ağaç göremezsiniz.

Ancak, kulaklarımız bize çok farklı bir öykü anlatıyor.

Genç öğrenciler her zaman bana,

bu hayvanların ne dediğini soruyorlar

ve gerçekten hiçbir fikrim yok.

Fakat size kendilerini ifade ettiklerini söyleyebilirim.

Biz bunun farklı bir öykü olduğunu anlasak da anlamasak da...

Alaska'da kıyı boyunca yürüyordum,

ve bir koloni deniz anemonu ile dolu

bu gel-git havuzu ile karşılaştım

bu harika yeme makineleri,

mercan ve deniz anasıyla akrabadır.

Ve eğer bunlardan herhangibiri bir gürültü yaparsa, bunu görmeye meraklı olduğumdan

Bir hidrofonu,

,kauçuk kaplı bir sualtı mikrofonu,

ağız kısmından aşağı daldırdım

ve yaratık hemen

mikrofonu karının içine doğru emmeye başladı

ve dokungaçları besin değeri olan bir şeyi bulmak için

yüzeyin dışını araştırıyorlardı.

Şimdi işiteceğiniz

statik sese benzeyen ses çok düşüktü.

(Statik sesler)

Evet, ama izleyin. Yemek için bir şey bulamadıkları zaman,

(Korna sesi)

(Kahkahalar)

Bunun herhangi bir dilde anlaşılabilir bir ifade

olduğunu düşünüyorum.

(Kahkahalar)

Üreme döngüsünün sonunda,

geniş çanaklı toprak kurbağası

şartlar yeniden ortaya çıkmasına uygun olana kadar,

birkac sezon kalabileceği,

Batı Amerika'nın sert çöl topraklarına kendisini

yaklaşık bir metre kadar gömer.

Ve, baharda, toprakta yeterli nem olduğunda,

kurbağalar yüzeye çıkarlar

ve büyük sayılarla bu bahar buluşmasında

toplanırlar.

Ve, koro halinde ses çıkarırlar ki bu

kesinlikle birbiri ile senkronize halindedir.

Bunu iki nedenden dolayı yaparlar.

Birincisi, yarışa dayanır, çünkü eş arıyorlardır,

ikincisi ise işbirliğine dayanır,

çünkü eğer hepsi beraber senkronize bicimde ses çıkarırlarsa,

çakal, tilki ve baykuş gibi avcıların, içlerinden herhangibirini av olarak belirlemesi

çok güç olacaktır.

Bu, cok sağlıklı yapıda oldukları zamana ait

bir kurbağa spektrogramıdır.

(Kurbağa sesleri)

Mono Gölü, California'da Yosemite Ulusal Parkı'nın hemen

doğusundadır.

ve karakurbağalarının gözde bir yeridir,

ve Amerikan Donanma jet pilotlari tarafından da gözde bir yerdir

ki bunlar savaş uaçklarıyla saatte 1100 km yi aşan

hızlarda eğitim yaparlar

ve Mono havuzu seviyesinden, yükseklik sadece bir kaç yüz

metredir

cok hızlı, çok alçak ve o kadar seslidir ki

'anthrophony', insan gürültüsü

bir saniye önce dinlediğiniz kurbağa havuzundan altı buçuk kilometre

uzakta olmasına rağmen

koro halindeki karakurbağalarının sesini örttü.

Bu spektrogramda, birinci spektrogramda var olan enerjinin

en üst düzeyden itibaren

gitmiş olduğunu görebilirsiniz,

ve iki buçuk, dört buçuk ve altı buçuk saniyelerde koroda

kesilmeler var,

ve sonrasında jet sesi, tanıtım sesi,

sayfanı en altında sarı rektedir.

Kurbağa sesleri

Uçus sonunda, kurbağaların yeniden koro senkronizasyonunu

almalari tam 45 dakika

sürdü ki,

bu süre içerisinde, dolunay altında,

biz iki çakal ve bir büyük boynuzlu baykuşun gelip içlerinden birkaçını

aldığını izledik

İyi haber şu ki, 1980 yıllarında ve 1990'ların başında

azalmaya başlayan kurbağa populasyonu, biraz çevre iyileştirmesi

ve azalan uçuşlar ile

oldukça normal hale dönmüştür.

Bir kunduz tarafından söylenen bir hikaye ile bitirmek istiyorum.

Bu oldukça üzücü bir hikaye,

fakat gerçekte hayvanların

bazen nasıl duygu sergileyebildiklerini gösteriyor

ki bu bazı eski biyologlar arasındaki çok tartışmalı bir konudur.

Meslektaşlarımdan biri, Amerika'nın orta batısında, belki 16000 yıl önce, buz çağının sonunda

oluşmuş bu havuzun etrafından

kayıt yapıyordu.

Bu havuzunun bir kısmı, uç tarafında bulunan bir kunduz yuvası

tarafından da, ekosistemin tamamını cok hassas bir

denge içinde tutacak şekilde oluşturulmuştur.

Ve, bir öğleden sonra, arkadaşım kayıt ederken,

aniden bir anda, bir kaç av bekçisi

göründü

bunlar hiçbir bariz neden olmadan,

kunduz yuvasına yürüdüler,

bir dinamit çubuğu koyup, orayı patlattılar

anne kunduz ve küçük bebekleri öldüler.

Sok olmus bir halde, meslektasim

dusuncelerini toparlamak ve ogleden sonra

kayit edebilecegi ne ise kayit etmek icin bulundugu yerde kaldi,

ve o aksam olaganustu bir sey yakaladi:

hayatta yalniz kalan erkek kunduz, kaybettigi esi ve yavrulari icin

teselli edilemeyecek şekilde ağlayarak yavaş çemberler halinde yüzüyordu.

Bu büyük olasılıkla,

şimdiye kadar insan ya da başka bir organizmadan duyduğum

en üzücü ses.

(Kunduz ağlıyor)

Evet, böyle.

Ses atmosferinin birçok yönü vardır.

Bunların arasında hayvanların bize dans etmeyi ve şarkı söylemeyi öğrettikleri yollar da vardır.

Bunları anlatmayı daha sonraya bırakacağım.

Fakat siz 'biophonies''in doğal hayatı anlamamıza

nasıl yardımcı olduğunu işittiniz.

Siz, kaynak çıkarılmasının

insan sesinin ve doğanın yok edilmesinin etkisini işittiniz.

Ve, çevre bilimleri genelde,

dünyayı gördüklerimizle anlamaya çalıştılar.

Çok daha derin bir anlayış işittiklerimizden edinilebilir.

'Biophonies' ve 'geophonies' doğal yaşamın

tanıtım sesleridir

ve biz onları işittikçe,

bir yer duygusu ile

içinde yaşadığımız dünyanın gerçek hikayesi ile donanmış oluruz.

Saniyeler içinde

ses atmosferi birçok yönden,

ölçülebilir bilgiden kültürel esinlenmeye kadar

çok fazla bilgi ortaya çıkarır.

Görsel çekim alanı dolaylı olarak

verilen üç boyutlu kaynağı sınırlı bir ön açıdan çerçeveler

oysa ses atmosferi bu açıyı 360 dereceye kadar

büyüterek, bizi tamamıyla içine alır.

Ve bir resmin binlerce sözcüğe değer olabildiği gibi,

bir ses atmosferi de binlerce resim değerindedir.

Ve kulaklarımız bize,

her yaprak ve yaratığın fısıltısı,

yaşamımızın doğal kaynakları hakkında,

özellikle kendi insanlığımız ile ilgili olmak üzere herşey için

sevgi sırlarını barındırma olasılığı olan bu kaynaklar hakkında gerçekten de bilgi verir.

Ve son söz Amazon ormanlarındaki bir jaguardan geliyor:

(Hırıltı)

Dinlediğiniz için teşekkürler.

(Alkışlar)