Doğal hayatın sesi
-
0:02 - 0:08(Doğa sesleri)
-
0:08 - 0:1145 sene önce yaban ses manzaralarını ilk kaydetmeye
-
0:11 - 0:12başladığımda
-
0:12 - 0:15karıncaların, böcek larvalarının,
-
0:15 - 0:18deniz şakayıklarının ve virüslerin
-
0:18 - 0:20bir ses imzası oluşturduklarına dair hiçbir fikrim yoktu.
-
0:20 - 0:22Ama yapıyorlar.
-
0:22 - 0:25Yeryüzündeki her vahşi yaşam alanında bu böyledir.
-
0:25 - 0:29Arkamda duyduğunuz Amazon Yağmur Ormanları gibi...
-
0:29 - 0:32Aslında, ılıman ve tropik yağmur ormanlarının
-
0:32 - 0:35her biri coşkulu bir hayvan orkestrası üretir.
-
0:35 - 0:39Bu sesler; böceklerin, sürüngenlerin, kurbağaların, kuşların ve memelilerin
-
0:39 - 0:43anlık ve örgütlü bir anlatımıdır.
-
0:43 - 0:46Vahşi doğadan kaynaklanan her ses manzarası,
-
0:46 - 0:50kendine özgü imzasını üretir ve
-
0:50 - 0:53bu da inanılmaz miktarda bilgi içerir.
-
0:53 - 0:57Bu bilgilerden bazılarını, bugün sizlerle paylaşmak istiyorum.
-
0:57 - 1:00Ses atmosferi üç temel kaynaktan oluşur.
-
1:00 - 1:03İlki "jeofoni" dir.
-
1:03 - 1:05Yani herhangi bir yaşam alanında
-
1:05 - 1:07meydana gelen biyolojik olmayan sesler.
-
1:07 - 1:10Ağaçlardaki rüzgar, akıntıdaki su,
-
1:10 - 1:13okyanus kenarındaki dalgalar, yeryüzünün hareketleri gibi.
-
1:13 - 1:17İkincisi biyofoni'dir.
-
1:17 - 1:20Biophony, belirli bir yaşam alanındaki
-
1:20 - 1:23bütün organizmalar tarafından oluşturulan tüm seslerdir;
-
1:23 - 1:27aynı anda ve tek bir yerde.
-
1:27 - 1:31Üçüncüsü biz insanlar tarafından üretilen tüm seslerdir.
-
1:31 - 1:33Buna antrofoni denir.
-
1:33 - 1:36Bazıları kontrollüdür, müzik veya tiyatro gibi.
-
1:36 - 1:40Ama bir çoğu, düzensiz ve anlaşılmazdır.
-
1:40 - 1:44Bazılarımız bunlardan gürültü olarak bahseder.
-
1:44 - 1:47Bir zamanlar vahşi ses atmosferini
-
1:47 - 1:48işe yaramaz bir ürün olarak değerlendirirdim.
-
1:48 - 1:52Onlar sadece oradaydılar, fakat hiçbir önemleri yoktu.
-
1:52 - 1:56Oysa yanılmışım. Bu rastlantılardan
-
1:56 - 2:01dikkatli dinlemenin bize yaşam alanının sağlığını tüm yaşam yelpazesi
-
2:01 - 2:03boyunca değerlendirmek için
-
2:03 - 2:07inanılmaz değerli araçlar sağladığını öğrendim.
-
2:07 - 2:1060'ların sonunda kayıtlara başladığım zaman,
-
2:10 - 2:13tipik kayıt yöntemleri
-
2:13 - 2:18bireysel türlerin tek tek kayıt altına alınması ile sınırlıydı.
-
2:18 - 2:21Başlangıçta da genelde kuşlar olurdu,
-
2:21 - 2:27ama daha sonra memeliler ve amfibiler gibi hayvanlar.
-
2:27 - 2:30Bana göre bu,
-
2:30 - 2:33Beethoven'ın Beşinci Senfonisi'nin ihtişamını,
-
2:33 - 2:36tek bir kemancının sesini çıkartarak,
-
2:36 - 2:39orkestra bağlamı dışında
-
2:39 - 2:42ve sadece o kısmı işiterek anlamaya çalışmak gibiydi.
-
2:42 - 2:45Neyseki, gittikçe daha fazla kurum,
-
2:45 - 2:47bu anlamda ben ve bir kaç meslektaşımın
-
2:47 - 2:49ekolojik ses atmosferi alanına tanıttığımız
-
2:49 - 2:53daha bütünsel modelleri uyguluyorlar.
-
2:53 - 2:58Kırk yıldan daha fazla süre önce, kayıt etmeye başladığımda,
-
2:58 - 3:0110 saat kayıt yapıp
-
3:01 - 3:03kullanışlı bir saatlik malzeme yakalayabiliyordum.
-
3:03 - 3:06Bu da bir albüm, bir film müziği
-
3:06 - 3:09veya bir müze kurulumu için yeterince iyi.
-
3:09 - 3:12Artık, küresel ısınma,
-
3:12 - 3:13kaynak çıkarma,
-
3:13 - 3:16ve diğer birçok unsurların yanı sıra insan gürültüsü nedeniyle,
-
3:16 - 3:19aynı şeyi yakalamak,
-
3:19 - 3:221000 saat ya da daha fazla zaman alabilir.
-
3:22 - 3:25Benim arşivimin tam olarak yüzde 50'si,
-
3:25 - 3:28ya artık tümüyle sessiz
-
3:28 - 3:31ya da özgün şekilleriyle duyulamayan
-
3:31 - 3:36çok radikalce değişmiş yaşam alanlarından geliyor.
-
3:36 - 3:38,,,Bir yaşam alanını değerlendirmenin alışılagelen yöntemi,
-
3:38 - 3:41belirli bir alandaki türlerin sayılarının görsel yolla belirlenmesi,
-
3:41 - 3:45ve her bir türün içindeki bireylerin sayısının belirlenmesi olmuştur.
-
3:45 - 3:49Ancak birbirine bağlı verilerin araştırılması yoluyla,
-
3:49 - 3:52işittiklerimizin hem yoğunluğu hem de çeşitliliğinden
-
3:52 - 3:57daha kesin sonuçlara varmayı başarıyorum.
-
3:57 - 3:59Ve size evrenin içine dalmamız durumunda
-
3:59 - 4:02önümüzde açılan olasılıkları simgeleyen
-
4:02 - 4:05bazı örnekler göstermek istiyorum.
-
4:05 - 4:06Bu Lincoln Çayırı
-
4:06 - 4:08Lincoln Çayırı üç buçuk saatlik bir yol uzaklığında,
-
4:08 - 4:11San Francisco'nun doğusundaki Sierra Nevada Dağları'nda,
-
4:11 - 4:14yaklaşık 2.000 metre yükseklikte
-
4:14 - 4:16ve ben orada uzun yıllardır kayıt yapıyordum.
-
4:16 - 4:201988'de bir ağaç kesme şirketi yerel halkı,
-
4:20 - 4:23"seçmeli kesim" olarak adlandırdıkları,
-
4:23 - 4:25ve denedikleri yeni yöntemden kaynaklanan
-
4:25 - 4:27çevresel hiçbir etkinin kesinlikle olmayacağına dair ikna ettiler.
-
4:27 - 4:28Buradan ve oradan ağaç çıkarmak,
-
4:28 - 4:32bütün bir alanı kesip temizlemek yerine...
-
4:32 - 4:33Kaydetmek için verilen izin ile,
-
4:33 - 4:35hem çalışma öncesi hem de çalışma sonrası,
-
4:35 - 4:40Düzeneğimi kurdum ve
-
4:40 - 4:43cok sıkı kurallar ve hassas ayar eşliğinde çok sayıda şafak korosu kaydettim.
-
4:43 - 4:46Çünkü gerçekten iyi bir dayanak noktası istedim.
-
4:46 - 4:48Bu, bir spektrogram örneğidir.
-
4:48 - 4:50Spektrogram sesin,
-
4:50 - 4:53sayfa boyunca, soldan sağa zaman ile birlikte grafik bir gösterimidir.
-
4:53 - 4:56bu durumda 15 saniye gösterilmiştir.
-
4:56 - 4:59ve frekans sayfanın altından üstüne doğru,
-
4:59 - 5:00en düşükten en yükseğe doğru gitmektedir.
-
5:00 - 5:03Sayfanın alt üçte birinde ya da ortasında görünen
-
5:03 - 5:08akıntının frekans izini görebilirsiniz,
-
5:08 - 5:11kuşlar o ovada olduğu zamanki
-
5:11 - 5:14frekans izi sayfanın üstünde gösterilmiştir.
-
5:14 - 5:16Onlardan çokça vardı.
-
5:16 - 5:19Ve işte Lincoln Ovası seçmeli kesimden önce böyleydi:
-
5:19 - 5:34(Doğa sesleri)
-
5:34 - 5:35Bir yıl sonra döndüm
-
5:35 - 5:37ve aynı protokolleri kullanarak
-
5:37 - 5:40ve aynı koşullar altında kayıt yaparak,
-
5:40 - 5:42aynı şafak korosunun
-
5:42 - 5:44bir dizi örneğini kaydettim.
-
5:44 - 5:46Ve şimdi elimizde olan işte bu.
-
5:46 - 5:48Bu seçmeli kesimden sonra.
-
5:48 - 5:50Irmağın akışının halen frekans izi olarak
-
5:50 - 5:52sayfanın alt üçte birlik kısmında görebilirsiniz.
-
5:52 - 5:56Fakat üst taraftaki üçte ikilik alanda neyin eksik olduğunu farkedebilirsiniz:
-
5:56 - 6:02(Doğa sesleri)
-
6:02 - 6:11Gelecek olan bir ağaçkakanın sesi.
-
6:11 - 6:14Son 25 yıl içinde
-
6:14 - 6:15Lincoln Ovası'na 15 kez geri döndüm.
-
6:15 - 6:19Size söyleyebilirim ki biophony,
-
6:19 - 6:22bu biophony'nin yoğunluğu ve çeşitliliği,
-
6:22 - 6:24operasyondan önceki haline
-
6:24 - 6:27hiçbir şekilde dönmedi.
-
6:27 - 6:30Ama burada, Lincoln Ovası'nın bir resmi var,
-
6:30 - 6:33kameranın perspektifinden
-
6:33 - 6:34ya da insan gözünden bakıp,
-
6:34 - 6:37ağaç kesme şirketinin
-
6:37 - 6:40çevresel hiçbir etkinin olmayacağına dair iddiasını haklı çıkaran
-
6:40 - 6:42yerinden edilmiş tek bir dal ya da ağaç göremezsiniz.
-
6:42 - 6:49Ancak, kulaklarımız bize çok farklı bir öykü anlatıyor.
-
6:49 - 6:51Genç öğrenciler her zaman bana,
-
6:51 - 6:52bu hayvanların ne dediğini soruyorlar
-
6:52 - 6:57ve gerçekten hiçbir fikrim yok.
-
6:57 - 7:02Fakat size kendilerini ifade ettiklerini söyleyebilirim.
-
7:02 - 7:05Biz bunun farklı bir öykü olduğunu anlasak da anlamasak da...
-
7:05 - 7:08Alaska'da kıyı boyunca yürüyordum,
-
7:08 - 7:10ve bir koloni deniz anemonu ile dolu
-
7:10 - 7:13bu gel-git havuzu ile karşılaştım
-
7:13 - 7:15bu harika yeme makineleri,
-
7:15 - 7:18mercan ve deniz anasıyla akrabadır.
-
7:18 - 7:20Ve eğer bunlardan herhangibiri bir gürültü yaparsa, bunu görmeye meraklı olduğumdan
-
7:20 - 7:21Bir hidrofonu,
-
7:21 - 7:24,kauçuk kaplı bir sualtı mikrofonu,
-
7:24 - 7:26ağız kısmından aşağı daldırdım
-
7:26 - 7:27ve yaratık hemen
-
7:27 - 7:30mikrofonu karının içine doğru emmeye başladı
-
7:30 - 7:32ve dokungaçları besin değeri olan bir şeyi bulmak için
-
7:32 - 7:35yüzeyin dışını araştırıyorlardı.
-
7:35 - 7:37Şimdi işiteceğiniz
-
7:37 - 7:39statik sese benzeyen ses çok düşüktü.
-
7:39 - 7:44(Statik sesler)
-
7:44 - 7:46Evet, ama izleyin. Yemek için bir şey bulamadıkları zaman,
-
7:46 - 7:48(Korna sesi)
-
7:48 - 7:50(Kahkahalar)
-
7:50 - 7:53Bunun herhangi bir dilde anlaşılabilir bir ifade
-
7:53 - 7:54olduğunu düşünüyorum.
-
7:54 - 7:59(Kahkahalar)
-
7:59 - 8:01Üreme döngüsünün sonunda,
-
8:01 - 8:03geniş çanaklı toprak kurbağası
-
8:03 - 8:05şartlar yeniden ortaya çıkmasına uygun olana kadar,
-
8:05 - 8:08birkac sezon kalabileceği,
-
8:08 - 8:10Batı Amerika'nın sert çöl topraklarına kendisini
-
8:10 - 8:14yaklaşık bir metre kadar gömer.
-
8:14 - 8:15Ve, baharda, toprakta yeterli nem olduğunda,
-
8:15 - 8:18kurbağalar yüzeye çıkarlar
-
8:18 - 8:23ve büyük sayılarla bu bahar buluşmasında
-
8:23 - 8:25toplanırlar.
-
8:25 - 8:28Ve, koro halinde ses çıkarırlar ki bu
-
8:28 - 8:31kesinlikle birbiri ile senkronize halindedir.
-
8:31 - 8:33Bunu iki nedenden dolayı yaparlar.
-
8:33 - 8:36Birincisi, yarışa dayanır, çünkü eş arıyorlardır,
-
8:36 - 8:38ikincisi ise işbirliğine dayanır,
-
8:38 - 8:40çünkü eğer hepsi beraber senkronize bicimde ses çıkarırlarsa,
-
8:40 - 8:44çakal, tilki ve baykuş gibi avcıların, içlerinden herhangibirini av olarak belirlemesi
-
8:44 - 8:49çok güç olacaktır.
-
8:49 - 8:52Bu, cok sağlıklı yapıda oldukları zamana ait
-
8:52 - 8:54bir kurbağa spektrogramıdır.
-
8:54 - 9:04(Kurbağa sesleri)
-
9:04 - 9:08Mono Gölü, California'da Yosemite Ulusal Parkı'nın hemen
-
9:08 - 9:10doğusundadır.
-
9:10 - 9:13ve karakurbağalarının gözde bir yeridir,
-
9:13 - 9:16ve Amerikan Donanma jet pilotlari tarafından da gözde bir yerdir
-
9:16 - 9:19ki bunlar savaş uaçklarıyla saatte 1100 km yi aşan
-
9:19 - 9:21hızlarda eğitim yaparlar
-
9:21 - 9:24ve Mono havuzu seviyesinden, yükseklik sadece bir kaç yüz
-
9:24 - 9:27metredir
-
9:27 - 9:30cok hızlı, çok alçak ve o kadar seslidir ki
-
9:30 - 9:33'anthrophony', insan gürültüsü
-
9:33 - 9:35bir saniye önce dinlediğiniz kurbağa havuzundan altı buçuk kilometre
-
9:35 - 9:38uzakta olmasına rağmen
-
9:38 - 9:41koro halindeki karakurbağalarının sesini örttü.
-
9:41 - 9:45Bu spektrogramda, birinci spektrogramda var olan enerjinin
-
9:45 - 9:48en üst düzeyden itibaren
-
9:48 - 9:49gitmiş olduğunu görebilirsiniz,
-
9:49 - 9:52ve iki buçuk, dört buçuk ve altı buçuk saniyelerde koroda
-
9:52 - 9:54kesilmeler var,
-
9:54 - 9:57ve sonrasında jet sesi, tanıtım sesi,
-
9:57 - 10:00sayfanı en altında sarı rektedir.
-
10:00 - 10:10Kurbağa sesleri
-
10:10 - 10:12Uçus sonunda, kurbağaların yeniden koro senkronizasyonunu
-
10:12 - 10:15almalari tam 45 dakika
-
10:15 - 10:18sürdü ki,
-
10:18 - 10:21bu süre içerisinde, dolunay altında,
-
10:21 - 10:24biz iki çakal ve bir büyük boynuzlu baykuşun gelip içlerinden birkaçını
-
10:24 - 10:27aldığını izledik
-
10:27 - 10:30İyi haber şu ki, 1980 yıllarında ve 1990'ların başında
-
10:30 - 10:33azalmaya başlayan kurbağa populasyonu, biraz çevre iyileştirmesi
-
10:33 - 10:37ve azalan uçuşlar ile
-
10:37 - 10:40oldukça normal hale dönmüştür.
-
10:40 - 10:43Bir kunduz tarafından söylenen bir hikaye ile bitirmek istiyorum.
-
10:43 - 10:45Bu oldukça üzücü bir hikaye,
-
10:45 - 10:48fakat gerçekte hayvanların
-
10:48 - 10:50bazen nasıl duygu sergileyebildiklerini gösteriyor
-
10:50 - 10:55ki bu bazı eski biyologlar arasındaki çok tartışmalı bir konudur.
-
10:55 - 10:58Meslektaşlarımdan biri, Amerika'nın orta batısında, belki 16000 yıl önce, buz çağının sonunda
-
10:58 - 11:01oluşmuş bu havuzun etrafından
-
11:01 - 11:05kayıt yapıyordu.
-
11:05 - 11:07Bu havuzunun bir kısmı, uç tarafında bulunan bir kunduz yuvası
-
11:07 - 11:10tarafından da, ekosistemin tamamını cok hassas bir
-
11:10 - 11:13denge içinde tutacak şekilde oluşturulmuştur.
-
11:13 - 11:16Ve, bir öğleden sonra, arkadaşım kayıt ederken,
-
11:16 - 11:20aniden bir anda, bir kaç av bekçisi
-
11:20 - 11:23göründü
-
11:23 - 11:24bunlar hiçbir bariz neden olmadan,
-
11:24 - 11:26kunduz yuvasına yürüdüler,
-
11:26 - 11:29bir dinamit çubuğu koyup, orayı patlattılar
-
11:29 - 11:33anne kunduz ve küçük bebekleri öldüler.
-
11:33 - 11:36Sok olmus bir halde, meslektasim
-
11:36 - 11:38dusuncelerini toparlamak ve ogleden sonra
-
11:38 - 11:42kayit edebilecegi ne ise kayit etmek icin bulundugu yerde kaldi,
-
11:42 - 11:46ve o aksam olaganustu bir sey yakaladi:
-
11:46 - 11:51hayatta yalniz kalan erkek kunduz, kaybettigi esi ve yavrulari icin
-
11:51 - 11:56teselli edilemeyecek şekilde ağlayarak yavaş çemberler halinde yüzüyordu.
-
11:56 - 11:59Bu büyük olasılıkla,
-
11:59 - 12:02şimdiye kadar insan ya da başka bir organizmadan duyduğum
-
12:02 - 12:05en üzücü ses.
-
12:07 - 12:22(Kunduz ağlıyor)
-
12:22 - 12:24Evet, böyle.
-
12:24 - 12:27Ses atmosferinin birçok yönü vardır.
-
12:27 - 12:30Bunların arasında hayvanların bize dans etmeyi ve şarkı söylemeyi öğrettikleri yollar da vardır.
-
12:30 - 12:32Bunları anlatmayı daha sonraya bırakacağım.
-
12:32 - 12:35Fakat siz 'biophonies''in doğal hayatı anlamamıza
-
12:35 - 12:39nasıl yardımcı olduğunu işittiniz.
-
12:39 - 12:42Siz, kaynak çıkarılmasının
-
12:42 - 12:45insan sesinin ve doğanın yok edilmesinin etkisini işittiniz.
-
12:45 - 12:47Ve, çevre bilimleri genelde,
-
12:47 - 12:50dünyayı gördüklerimizle anlamaya çalıştılar.
-
12:50 - 12:55Çok daha derin bir anlayış işittiklerimizden edinilebilir.
-
12:55 - 12:58'Biophonies' ve 'geophonies' doğal yaşamın
-
12:58 - 13:00tanıtım sesleridir
-
13:00 - 13:02ve biz onları işittikçe,
-
13:02 - 13:04bir yer duygusu ile
-
13:04 - 13:08içinde yaşadığımız dünyanın gerçek hikayesi ile donanmış oluruz.
-
13:08 - 13:10Saniyeler içinde
-
13:10 - 13:13ses atmosferi birçok yönden,
-
13:13 - 13:14ölçülebilir bilgiden kültürel esinlenmeye kadar
-
13:14 - 13:19çok fazla bilgi ortaya çıkarır.
-
13:19 - 13:22Görsel çekim alanı dolaylı olarak
-
13:22 - 13:26verilen üç boyutlu kaynağı sınırlı bir ön açıdan çerçeveler
-
13:26 - 13:28oysa ses atmosferi bu açıyı 360 dereceye kadar
-
13:28 - 13:33büyüterek, bizi tamamıyla içine alır.
-
13:33 - 13:37Ve bir resmin binlerce sözcüğe değer olabildiği gibi,
-
13:37 - 13:41bir ses atmosferi de binlerce resim değerindedir.
-
13:41 - 13:43Ve kulaklarımız bize,
-
13:43 - 13:47her yaprak ve yaratığın fısıltısı,
-
13:47 - 13:50yaşamımızın doğal kaynakları hakkında,
-
13:50 - 13:55özellikle kendi insanlığımız ile ilgili olmak üzere herşey için
-
13:55 - 13:57sevgi sırlarını barındırma olasılığı olan bu kaynaklar hakkında gerçekten de bilgi verir.
-
13:57 - 14:03Ve son söz Amazon ormanlarındaki bir jaguardan geliyor:
-
14:03 - 14:17(Hırıltı)
-
14:17 - 14:19Dinlediğiniz için teşekkürler.
-
14:19 - 14:25(Alkışlar)
- Title:
- Doğal hayatın sesi
- Speaker:
- Bernie Krause
- Description:
-
Bernie Krause 45 yıldır ses atmosferlerini kaydediyor: Ağaçlardaki rüzgar, kuşların ötüşü ve güç algılanan böcek larvalarının seslerini. Bu zaman içerisinde, insanlar tarafından köklü şekilde değiştirilen, hatta bazen çevre dostu diye değerlendirilen uygulamalar tarafından değiştirilen birçok çevre gördü. Deniz şakayığının homurdanmasından, matem içindeki bir kunduzun çıkardığı üzgün seslere kadar, doğanın ahenginden öğrenebileceğimiz şeylere ilginç bir bakış açısı.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:48
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for The voice of the natural world | ||
ASLI KARSLI accepted Turkish subtitles for The voice of the natural world | ||
ASLI KARSLI edited Turkish subtitles for The voice of the natural world | ||
ASLI KARSLI edited Turkish subtitles for The voice of the natural world | ||
Enis Başol edited Turkish subtitles for The voice of the natural world | ||
Doğan Korkmaz edited Turkish subtitles for The voice of the natural world | ||
Doğan Korkmaz edited Turkish subtitles for The voice of the natural world | ||
Doğan Korkmaz edited Turkish subtitles for The voice of the natural world |