< Return to Video

Surname Extinction: When will we all be "Smiths"?

  • 0:01 - 0:02
    Evləndiyin zaman
  • 0:02 - 0:07
    ya sən həyat yoldaşının, ya da həyat yoldaşın sənin soyadını qəbul edir.
  • 0:07 - 0:09
    Nəticədə 2 müxtəlif soyadlı şəxslər
  • 0:09 - 0:11
    eyni soyada sahib olur.
  • 0:11 - 0:14
    Soyadlardan biri yayıldığı halda, digəri
  • 0:14 - 0:15
    ... yox olur? Adətən, xeyr.
  • 0:15 - 0:17
    Mümkündür ki, bacı-qardaşlar, qohum uşaqları,
  • 0:17 - 0:20
    yad şəxslər soyadın daşıyıcısı olar bilər
  • 0:20 - 0:22
    hansı ki, müəyyən şəxs tərəfindən itirilmişdir
  • 0:22 - 0:25
    Lakin, əgər həmin şəxs soyadı itirə bilirsə
  • 0:25 - 0:27
    digərlərinin də eyni halı yaşama ehtimalları var
  • 0:27 - 0:29
    Əslində, müəyyən dönəmlər ərzində
  • 0:29 - 0:32
    soyadın son daşıyıcısı da öldükdə
  • 0:32 - 0:34
    həmin soyad
  • 0:34 - 0:36
    sonrakı nəslə ötürülmədən tarixə çevrilir.
  • 0:36 - 0:38
    Daily Mail-e istinadən,
  • 0:38 - 0:41
    İngiltərə ve Uelsdə 200,000 soyad
  • 0:41 - 0:43
    1901-ci ildən bəri itmişdir.
  • 0:43 - 0:45
    Nəsli kəsilmiş soyadlarını
  • 0:45 - 0:49
    Ancestry.com, myheritage.com və ya digər tipli saytlarda hələ da tapa bilərsiz.
  • 0:49 - 0:51
    Ancestry saytı daşıyıcılarının sayı
  • 0:51 - 0:54
    50-dən az olan soyadları tükənmiş olaraq qeydə alır,
  • 0:54 - 0:55
    hansı ki İngiltərə və Uelsdə
  • 0:55 - 0:57
    bu tipli soyadlara misal olaraq
  • 0:57 - 1:00
    Pober, Mirren, Febland (hah, Febland),
  • 1:00 - 1:02
    Nighy - N-Nighy?
  • 1:02 - 1:05
    Bu soyadlardan bəzilərinin digərlərinə nisbətən daha nəzərə çarpan dərəcədə yoxa çıxdigina baxamayaraq,
  • 1:05 - 1:10
    bir nece nesilden sonra butun soyadlarin qeybe cekilmesini dusunmek uzucudur.
  • 1:10 - 1:14
    Kecmisde, yeni soyadlari
  • 1:14 - 1:19
    her hansi sexsin pesesinden, atasinin adinan ve ya mensub oldugu bolgeden asli olaraq yaradilirdi
  • 1:19 - 1:21
    Amma, muasir dovrde bu artiq bas vermir,
  • 1:21 - 1:23
    verse bele cox kicik miqyasda buna rast gelmek olar
  • 1:23 - 1:26
    Belelikle, iten soyadlari dogulan soyadlarini sayca usteleyir.
  • 1:26 - 1:29
    Bu tendensiyani uzun muddet davam etdirsek,
  • 1:29 - 1:34
    danilimazdir ki, her kes eyni soyad dasiyicisi olacaq, ele deyilmi?
  • 1:34 - 1:38
    Eger tarixin qedim sivilizasiyalarini nezerden kecirsek - daha qedim -
  • 1:38 - 1:43
    derin arasdirmalar onu gosterir ki
  • 1:43 - 1:46
    Cinde istifadede olan soyadlarinin coxu 1000 iller onceden indiki nesle oturulumusdur.
  • 1:46 - 1:51
    Tarix boyu 12,000 Cin soyadi qeyde alindigi halda
  • 1:51 - 1:54
    onlardan cemi 3,000-i hazirda istifadededir.
  • 1:54 - 1:57
    Azalma emsali 75%-dir
  • 1:57 - 2:02
    Ve bu soyadlardin cuzi hissesi digerlerini usteleyerek ehalinin cox hissesi terefinden istifade olunur
  • 2:02 - 2:08
    Cinde qeyde alinan 3 en kutlevi soyad - Li, Wang, Zhang-dir
  • 2:08 - 2:12
    hansi ki, her biri butun Cin ehalisinin 7%-i terefinden dasinir
  • 2:12 - 2:16
    Birlikde, bu soyadlari 300 milyon insana mexsusdur
  • 2:16 - 2:20
    ve asanliqlar demek olar ki, dunyada ki en genish yayilmish soyadlaridir.
  • 2:20 - 2:24
    Cinde bele bir ifade var - " üç Zhang, dörd Li" - hansi ki tercumede "hamı" anmalini verir
  • 2:24 - 2:28
    Ve min iller sonra, Cin ehalisi bir deyil
  • 2:28 - 2:32
    bir nece dominant soyada sahibdir.
  • 2:32 - 2:33
    Bunun sebebi nedir?
  • 2:33 - 2:35
    Bu effekt simulasiya vasitesi ile izah edile biler.
  • 2:36 - 2:39
    Hazirda gorduyunuz, Galton-Watson prossesinin neticesidir,
  • 2:39 - 2:44
    hansi ki, aile soyadlarini zaman spektrumuna hekk ederek soyadlarinin tarix erzinde nece deyishdiyini visual olaraq gosterir
  • 2:44 - 2:47
    Bashlarda, her biri ferqli rengle gosterilmish coxlu sayda ferqli soyadlara rast gelirik,
  • 2:47 - 2:51
    40 nesilden sonra
  • 2:51 - 2:55
    ve ya min ilden sonra, qrafikde gorunduyu kimi geriye qalan soyadlari sag qalir
  • 2:55 - 2:56
    Zaman oxunun sonuna nezer salsaq
  • 2:56 - 3:00
    gorduyumuz situasiya eslinde Cindeki situasiya ile oxsardir
  • 3:00 - 3:04
    Dominant 3 ad butun adlarin 20%-ini zebt edir.
  • 3:04 - 3:08
    Amma bele bir sual ortaya cixir: eger simulasiyani uzun zaman kesiyinde davam etsek
  • 3:08 - 3:11
    mumkundur mu ki, yalniz bir soyad sag qalsin?
  • 3:11 - 3:15
    Riyazi olaraq, butun ehali gelecekde yalniz bir soyad dasiyici olacaq
  • 3:15 - 3:20
    Amma real heyatda, eger 10,000 soyadla yolaq cixsaq
  • 3:20 - 3:22
    (gercekde soyadlarinin sayi vurgulanan reqemden cox daha ustundur)
  • 3:22 - 3:26
    40 nesilden sonra biz hele de 400 soyadini qorumush olariq
  • 3:26 - 3:29
    Yaxshi, bes 200 nesilden sonra?
  • 3:29 - 3:32
    Hele de 93 soyad.
  • 3:32 - 3:35
    Nadir soyadlari daha celd yox oldugu halda
  • 3:35 - 3:38
    populyar soyadlari o qeder genis istifadededir ki,
  • 3:38 - 3:42
    insan irqinin hemin soyadlarindan once qeybe cekilme ehtimali var.
  • 3:42 - 3:44
    Yalniz bir genc cutluk terefinden dasinan
  • 3:44 - 3:47
    unikal soyadin neslinin kesilme ehtimali
  • 3:47 - 3:51
    45%-dir. En azindan bu qerb olkelerinde bu beledir.
  • 3:51 - 3:54
    Bu onlarin ortalama ushaga sahib olmama
  • 3:54 - 3:58
    ve ya soyadini sonraki nesle oturmeme ehtimalini nezere alaraq hesablanmisdir.
  • 3:58 - 4:01
    Lakin, bir nece genc cutluk terefinden dasinan aile soyadinin
  • 4:01 - 4:08
    bir nesil erzinde yoxa cixma ehtimali 45 uzeri n-e beraberdir, hansi ki n hemin cutluklerin sayini ifade edir.
  • 4:08 - 4:13
    Belelikle, bir nece insanin eyni adi dashidigini nezere alanda
  • 4:13 - 4:16
    soyadin yoxa cixma ehtimalinin cox asagi oldugu aydin olur
  • 4:16 - 4:19
    Eger soyadinizin ne qeder genish istifadede oldugunu oyrenmek isteyisinizse bunu
  • 4:19 - 4:22
    Forebear saytindan oyrene biliersiz
  • 4:22 - 4:25
    US Census Bureau-ya esasen,
  • 4:25 - 4:27
    ABS-da istifadede olan en dominant soyadlari
  • 4:27 - 4:30
    Smith, Johnson, ve Williamsdir,
  • 4:30 - 4:35
    hansi ki, birlikde, ABS ehalisinin 2%-ine mensubdur.
  • 4:35 - 4:38
    Elbette ki, Cinle muqaisede bu o qeder de tesirli deyil.
  • 4:38 - 4:42
    Bir nov vurguluya bilerik ki, ABS zaman oxunda texminen burada
  • 4:42 - 4:45
    Cin ise artiq buradadir.
  • 4:45 - 4:49
    Daha cox soyadlari oz populyarligini itirdikce
  • 4:49 - 4:53
    biz de Cinle eyni aqibeti yashaya bilerik, neticede soyadlarini secerken daha yaradici olar bilerik.
  • 4:53 - 4:55
    Belelikle, siz Tim Smith evezine
  • 4:55 - 5:08
    TalentedPeaceful Smith adlana bilersiz.
  • 5:04 - 5:08
    Ve men, Tom evezine "Rest of Us" adlandirila bilerem.
Title:
Surname Extinction: When will we all be "Smiths"?
Description:

more » « less
Video Language:
English
Duration:
05:08

Azerbaijani subtitles

Revisions