0:00:01.193,0:00:02.127
Evləndiyin zaman

0:00:02.127,0:00:06.811
ya sən həyat yoldaşının, ya da həyat yoldaşın sənin soyadını qəbul edir.

0:00:06.811,0:00:09.057
Nəticədə 2 müxtəlif soyadlı şəxslər

0:00:09.057,0:00:10.867
eyni soyada sahib olur.

0:00:10.867,0:00:13.566
Soyadlardan biri yayıldığı halda, digəri

0:00:13.566,0:00:15.266
... yox olur? Adətən, xeyr.

0:00:15.266,0:00:17.350
Mümkündür ki, bacı-qardaşlar, qohum uşaqları,

0:00:17.350,0:00:19.510
yad şəxslər soyadın daşıyıcısı olar bilər

0:00:19.511,0:00:22.271
hansı ki, müəyyən şəxs tərəfindən itirilmişdir

0:00:22.271,0:00:25.199
Lakin, əgər həmin şəxs soyadı itirə bilirsə

0:00:25.199,0:00:27.327
digərlərinin də eyni halı yaşama ehtimalları var

0:00:27.327,0:00:29.200
Əslində, müəyyən dönəmlər ərzində

0:00:29.200,0:00:31.932
soyadın son daşıyıcısı da öldükdə

0:00:31.932,0:00:33.982
həmin soyad

0:00:33.995,0:00:35.835
sonrakı nəslə ötürülmədən tarixə çevrilir.

0:00:36.011,0:00:37.681
Daily Mail-e istinadən,

0:00:37.681,0:00:40.949
İngiltərə ve Uelsdə 200,000 soyad

0:00:40.949,0:00:43.109
1901-ci ildən bəri itmişdir.

0:00:43.213,0:00:45.143
Nəsli kəsilmiş soyadlarını

0:00:45.148,0:00:48.688
Ancestry.com, myheritage.com və ya digər tipli saytlarda hələ da tapa bilərsiz.

0:00:48.868,0:00:51.178
Ancestry saytı daşıyıcılarının sayı

0:00:51.184,0:00:53.884
50-dən az olan soyadları tükənmiş olaraq qeydə alır,

0:00:53.884,0:00:55.043
hansı ki İngiltərə və Uelsdə

0:00:55.043,0:00:56.876
bu tipli soyadlara misal olaraq

0:00:56.876,0:00:59.976
Pober, Mirren, Febland (hah, Febland),

0:01:00.082,0:01:02.122
Nighy - N-Nighy?

0:01:02.480,0:01:04.860
Bu soyadlardan bəzilərinin digərlərinə nisbətən daha nəzərə çarpan dərəcədə yoxa çıxdigina baxamayaraq,

0:01:04.875,0:01:10.255
bir nece nesilden sonra butun soyadlarin qeybe cekilmesini dusunmek uzucudur.

0:01:10.394,0:01:13.904
Kecmisde, yeni soyadlari

0:01:13.933,0:01:18.603
her hansi sexsin pesesinden, atasinin adinan ve ya mensub oldugu bolgeden asli olaraq yaradilirdi

0:01:18.641,0:01:20.941
Amma, muasir dovrde bu artiq bas vermir,

0:01:20.947,0:01:22.887
verse bele cox kicik miqyasda buna rast gelmek olar

0:01:22.887,0:01:25.885
Belelikle, iten soyadlari dogulan soyadlarini sayca usteleyir.

0:01:25.885,0:01:28.508
Bu tendensiyani uzun muddet davam etdirsek,

0:01:28.515,0:01:33.505
danilimazdir ki, her kes eyni soyad dasiyicisi olacaq, ele deyilmi?

0:01:33.847,0:01:38.440
Eger tarixin qedim sivilizasiyalarini nezerden kecirsek - daha qedim -

0:01:38.440,0:01:43.310
derin arasdirmalar onu gosterir ki

0:01:43.331,0:01:46.191
Cinde istifadede olan soyadlarinin coxu 1000 iller onceden indiki nesle oturulumusdur.

0:01:46.365,0:01:50.591
Tarix boyu 12,000 Cin soyadi qeyde alindigi halda

0:01:50.591,0:01:53.971
onlardan cemi 3,000-i hazirda istifadededir.

0:01:53.971,0:01:56.975
Azalma emsali 75%-dir

0:01:56.987,0:02:01.897
Ve bu soyadlardin cuzi hissesi digerlerini usteleyerek ehalinin cox hissesi terefinden istifade olunur

0:02:01.901,0:02:07.503
Cinde qeyde alinan 3 en kutlevi soyad - Li, Wang, Zhang-dir

0:02:07.503,0:02:12.303
hansi ki, her biri butun Cin ehalisinin 7%-i terefinden dasinir

0:02:12.313,0:02:15.980
Birlikde, bu soyadlari 300 milyon insana mexsusdur

0:02:15.980,0:02:19.559
ve asanliqlar demek olar ki, dunyada ki en genish yayilmish soyadlaridir.

0:02:19.559,0:02:24.429
Cinde bele bir ifade var - " üç Zhang, dörd Li" - hansi ki tercumede "hamı" anmalini verir

0:02:24.441,0:02:28.051
Ve min iller sonra, Cin ehalisi bir deyil

0:02:28.051,0:02:31.527
bir nece dominant soyada sahibdir.

0:02:31.527,0:02:32.687
Bunun sebebi nedir?

0:02:32.702,0:02:35.392
Bu effekt simulasiya vasitesi ile izah edile biler.

0:02:35.736,0:02:39.126
Hazirda gorduyunuz, Galton-Watson prossesinin neticesidir,

0:02:39.126,0:02:43.800
hansi ki, aile soyadlarini zaman spektrumuna hekk ederek soyadlarinin tarix erzinde nece deyishdiyini visual olaraq gosterir

0:02:43.800,0:02:47.116
Bashlarda, her biri ferqli rengle gosterilmish coxlu sayda ferqli soyadlara rast gelirik,

0:02:47.116,0:02:51.126
40 nesilden sonra

0:02:51.126,0:02:54.896
ve ya min ilden sonra, qrafikde gorunduyu kimi geriye qalan soyadlari sag qalir

0:02:54.896,0:02:56.472
Zaman oxunun sonuna nezer salsaq

0:02:56.472,0:03:00.262
gorduyumuz situasiya eslinde Cindeki situasiya ile oxsardir

0:03:00.276,0:03:03.896
Dominant 3 ad butun adlarin 20%-ini zebt edir.

0:03:04.173,0:03:07.705
Amma bele bir sual ortaya cixir: eger simulasiyani uzun zaman kesiyinde davam etsek

0:03:07.705,0:03:10.565
mumkundur mu ki, yalniz bir soyad sag qalsin?

0:03:10.872,0:03:14.562
Riyazi olaraq, butun ehali gelecekde yalniz bir soyad dasiyici olacaq

0:03:14.733,0:03:19.741
Amma real heyatda, eger 10,000 soyadla yolaq cixsaq

0:03:19.741,0:03:21.814
(gercekde soyadlarinin sayi vurgulanan reqemden cox daha ustundur)

0:03:21.814,0:03:26.276
40 nesilden sonra biz hele de 400 soyadini qorumush olariq

0:03:26.276,0:03:29.229
Yaxshi, bes 200 nesilden sonra?

0:03:29.229,0:03:31.639
Hele de 93 soyad.

0:03:31.892,0:03:35.006
Nadir soyadlari daha celd yox oldugu halda

0:03:35.006,0:03:37.882
populyar soyadlari o qeder genis istifadededir ki,

0:03:37.882,0:03:41.919
insan irqinin hemin soyadlarindan once qeybe cekilme ehtimali var.

0:03:41.919,0:03:43.502
Yalniz bir genc cutluk terefinden dasinan

0:03:43.502,0:03:47.450
unikal soyadin neslinin kesilme ehtimali

0:03:47.450,0:03:50.687
45%-dir. En azindan bu qerb olkelerinde bu beledir.

0:03:50.687,0:03:53.773
Bu onlarin ortalama ushaga sahib olmama

0:03:53.773,0:03:57.843
ve ya soyadini sonraki nesle oturmeme ehtimalini nezere alaraq hesablanmisdir.

0:03:57.843,0:04:01.307
Lakin, bir nece genc cutluk terefinden dasinan aile soyadinin

0:04:01.307,0:04:07.567
bir nesil erzinde yoxa cixma ehtimali 45 uzeri n-e beraberdir, hansi ki n hemin cutluklerin sayini ifade edir.

0:04:07.572,0:04:13.121
Belelikle, bir nece insanin eyni adi dashidigini nezere alanda

0:04:13.121,0:04:15.581
soyadin yoxa cixma ehtimalinin cox asagi oldugu aydin olur

0:04:15.581,0:04:19.027
Eger soyadinizin ne qeder genish istifadede oldugunu oyrenmek isteyisinizse bunu

0:04:19.027,0:04:22.312
Forebear saytindan oyrene biliersiz

0:04:22.312,0:04:24.552
US Census Bureau-ya esasen,

0:04:24.552,0:04:27.261
ABS-da istifadede olan en dominant soyadlari

0:04:27.261,0:04:29.901
Smith, Johnson, ve Williamsdir,

0:04:29.901,0:04:34.836
hansi ki, birlikde, ABS ehalisinin 2%-ine mensubdur.

0:04:34.836,0:04:37.841
Elbette ki, Cinle muqaisede bu o qeder de tesirli deyil.

0:04:37.841,0:04:41.998
Bir nov vurguluya bilerik ki, ABS zaman oxunda texminen burada

0:04:41.998,0:04:44.845
Cin ise artiq buradadir.

0:04:44.845,0:04:48.572
Daha cox soyadlari oz populyarligini itirdikce

0:04:48.572,0:04:53.082
biz de Cinle eyni aqibeti yashaya bilerik, neticede soyadlarini secerken daha yaradici olar bilerik.

0:04:53.082,0:04:54.900
Belelikle, siz Tim Smith evezine

0:04:54.900,0:05:07.565
TalentedPeaceful Smith adlana bilersiz.

0:05:03.541,0:05:07.541
Ve men, Tom evezine "Rest of Us" adlandirila bilerem.