1
00:00:01,193 --> 00:00:02,127
Evləndiyin zaman

2
00:00:02,127 --> 00:00:06,811
ya sən həyat yoldaşının, ya da həyat yoldaşın sənin soyadını qəbul edir.

3
00:00:06,811 --> 00:00:09,057
Nəticədə 2 müxtəlif soyadlı şəxslər

4
00:00:09,057 --> 00:00:10,867
eyni soyada sahib olur.

5
00:00:10,867 --> 00:00:13,566
Soyadlardan biri yayıldığı halda, digəri

6
00:00:13,566 --> 00:00:15,266
... yox olur? Adətən, xeyr.

7
00:00:15,266 --> 00:00:17,350
Mümkündür ki, bacı-qardaşlar, qohum uşaqları,

8
00:00:17,350 --> 00:00:19,510
yad şəxslər soyadın daşıyıcısı olar bilər

9
00:00:19,511 --> 00:00:22,271
hansı ki, müəyyən şəxs tərəfindən itirilmişdir

10
00:00:22,271 --> 00:00:25,199
Lakin, əgər həmin şəxs soyadı itirə bilirsə

11
00:00:25,199 --> 00:00:27,327
digərlərinin də eyni halı yaşama ehtimalları var

12
00:00:27,327 --> 00:00:29,200
Əslində, müəyyən dönəmlər ərzində

13
00:00:29,200 --> 00:00:31,932
soyadın son daşıyıcısı da öldükdə

14
00:00:31,932 --> 00:00:33,982
həmin soyad

15
00:00:33,995 --> 00:00:35,835
sonrakı nəslə ötürülmədən tarixə çevrilir.

16
00:00:36,011 --> 00:00:37,681
Daily Mail-e istinadən,

17
00:00:37,681 --> 00:00:40,949
İngiltərə ve Uelsdə 200,000 soyad

18
00:00:40,949 --> 00:00:43,109
1901-ci ildən bəri itmişdir.

19
00:00:43,213 --> 00:00:45,143
Nəsli kəsilmiş soyadlarını

20
00:00:45,148 --> 00:00:48,688
Ancestry.com, myheritage.com və ya digər tipli saytlarda hələ da tapa bilərsiz.

21
00:00:48,868 --> 00:00:51,178
Ancestry saytı daşıyıcılarının sayı

22
00:00:51,184 --> 00:00:53,884
50-dən az olan soyadları tükənmiş olaraq qeydə alır,

23
00:00:53,884 --> 00:00:55,043
hansı ki İngiltərə və Uelsdə

24
00:00:55,043 --> 00:00:56,876
bu tipli soyadlara misal olaraq

25
00:00:56,876 --> 00:00:59,976
Pober, Mirren, Febland (hah, Febland),

26
00:01:00,082 --> 00:01:02,122
Nighy - N-Nighy?

27
00:01:02,480 --> 00:01:04,860
Bu soyadlardan bəzilərinin digərlərinə nisbətən daha nəzərə çarpan dərəcədə yoxa çıxdigina baxamayaraq,

28
00:01:04,875 --> 00:01:10,255
bir nece nesilden sonra butun soyadlarin qeybe cekilmesini dusunmek uzucudur.

29
00:01:10,394 --> 00:01:13,904
Kecmisde, yeni soyadlari

30
00:01:13,933 --> 00:01:18,603
her hansi sexsin pesesinden, atasinin adinan ve ya mensub oldugu bolgeden asli olaraq yaradilirdi

31
00:01:18,641 --> 00:01:20,941
Amma, muasir dovrde bu artiq bas vermir,

32
00:01:20,947 --> 00:01:22,887
verse bele cox kicik miqyasda buna rast gelmek olar

33
00:01:22,887 --> 00:01:25,885
Belelikle, iten soyadlari dogulan soyadlarini sayca usteleyir.

34
00:01:25,885 --> 00:01:28,508
Bu tendensiyani uzun muddet davam etdirsek,

35
00:01:28,515 --> 00:01:33,505
danilimazdir ki, her kes eyni soyad dasiyicisi olacaq, ele deyilmi?

36
00:01:33,847 --> 00:01:38,440
Eger tarixin qedim sivilizasiyalarini nezerden kecirsek - daha qedim -

37
00:01:38,440 --> 00:01:43,310
derin arasdirmalar onu gosterir ki

38
00:01:43,331 --> 00:01:46,191
Cinde istifadede olan soyadlarinin coxu 1000 iller onceden indiki nesle oturulumusdur.

39
00:01:46,365 --> 00:01:50,591
Tarix boyu 12,000 Cin soyadi qeyde alindigi halda

40
00:01:50,591 --> 00:01:53,971
onlardan cemi 3,000-i hazirda istifadededir.

41
00:01:53,971 --> 00:01:56,975
Azalma emsali 75%-dir

42
00:01:56,987 --> 00:02:01,897
Ve bu soyadlardin cuzi hissesi digerlerini usteleyerek ehalinin cox hissesi terefinden istifade olunur

43
00:02:01,901 --> 00:02:07,503
Cinde qeyde alinan 3 en kutlevi soyad - Li, Wang, Zhang-dir

44
00:02:07,503 --> 00:02:12,303
hansi ki, her biri butun Cin ehalisinin 7%-i terefinden dasinir

45
00:02:12,313 --> 00:02:15,980
Birlikde, bu soyadlari 300 milyon insana mexsusdur

46
00:02:15,980 --> 00:02:19,559
ve asanliqlar demek olar ki, dunyada ki en genish yayilmish soyadlaridir.

47
00:02:19,559 --> 00:02:24,429
Cinde bele bir ifade var - " üç Zhang, dörd Li" - hansi ki tercumede "hamı" anmalini verir

48
00:02:24,441 --> 00:02:28,051
Ve min iller sonra, Cin ehalisi bir deyil

49
00:02:28,051 --> 00:02:31,527
bir nece dominant soyada sahibdir.

50
00:02:31,527 --> 00:02:32,687
Bunun sebebi nedir?

51
00:02:32,702 --> 00:02:35,392
Bu effekt simulasiya vasitesi ile izah edile biler.

52
00:02:35,736 --> 00:02:39,126
Hazirda gorduyunuz, Galton-Watson prossesinin neticesidir,

53
00:02:39,126 --> 00:02:43,800
hansi ki, aile soyadlarini zaman spektrumuna hekk ederek soyadlarinin tarix erzinde nece deyishdiyini visual olaraq gosterir

54
00:02:43,800 --> 00:02:47,116
Bashlarda, her biri ferqli rengle gosterilmish coxlu sayda ferqli soyadlara rast gelirik,

55
00:02:47,116 --> 00:02:51,126
40 nesilden sonra

56
00:02:51,126 --> 00:02:54,896
ve ya min ilden sonra, qrafikde gorunduyu kimi geriye qalan soyadlari sag qalir

57
00:02:54,896 --> 00:02:56,472
Zaman oxunun sonuna nezer salsaq

58
00:02:56,472 --> 00:03:00,262
gorduyumuz situasiya eslinde Cindeki situasiya ile oxsardir

59
00:03:00,276 --> 00:03:03,896
Dominant 3 ad butun adlarin 20%-ini zebt edir.

60
00:03:04,173 --> 00:03:07,705
Amma bele bir sual ortaya cixir: eger simulasiyani uzun zaman kesiyinde davam etsek

61
00:03:07,705 --> 00:03:10,565
mumkundur mu ki, yalniz bir soyad sag qalsin?

62
00:03:10,872 --> 00:03:14,562
Riyazi olaraq, butun ehali gelecekde yalniz bir soyad dasiyici olacaq

63
00:03:14,733 --> 00:03:19,741
Amma real heyatda, eger 10,000 soyadla yolaq cixsaq

64
00:03:19,741 --> 00:03:21,814
(gercekde soyadlarinin sayi vurgulanan reqemden cox daha ustundur)

65
00:03:21,814 --> 00:03:26,276
40 nesilden sonra biz hele de 400 soyadini qorumush olariq

66
00:03:26,276 --> 00:03:29,229
Yaxshi, bes 200 nesilden sonra?

67
00:03:29,229 --> 00:03:31,639
Hele de 93 soyad.

68
00:03:31,892 --> 00:03:35,006
Nadir soyadlari daha celd yox oldugu halda

69
00:03:35,006 --> 00:03:37,882
populyar soyadlari o qeder genis istifadededir ki,

70
00:03:37,882 --> 00:03:41,919
insan irqinin hemin soyadlarindan once qeybe cekilme ehtimali var.

71
00:03:41,919 --> 00:03:43,502
Yalniz bir genc cutluk terefinden dasinan

72
00:03:43,502 --> 00:03:47,450
unikal soyadin neslinin kesilme ehtimali

73
00:03:47,450 --> 00:03:50,687
45%-dir. En azindan bu qerb olkelerinde bu beledir.

74
00:03:50,687 --> 00:03:53,773
Bu onlarin ortalama ushaga sahib olmama

75
00:03:53,773 --> 00:03:57,843
ve ya soyadini sonraki nesle oturmeme ehtimalini nezere alaraq hesablanmisdir.

76
00:03:57,843 --> 00:04:01,307
Lakin, bir nece genc cutluk terefinden dasinan aile soyadinin

77
00:04:01,307 --> 00:04:07,567
bir nesil erzinde yoxa cixma ehtimali 45 uzeri n-e beraberdir, hansi ki n hemin cutluklerin sayini ifade edir.

78
00:04:07,572 --> 00:04:13,121
Belelikle, bir nece insanin eyni adi dashidigini nezere alanda

79
00:04:13,121 --> 00:04:15,581
soyadin yoxa cixma ehtimalinin cox asagi oldugu aydin olur

80
00:04:15,581 --> 00:04:19,027
Eger soyadinizin ne qeder genish istifadede oldugunu oyrenmek isteyisinizse bunu

81
00:04:19,027 --> 00:04:22,312
Forebear saytindan oyrene biliersiz

82
00:04:22,312 --> 00:04:24,552
US Census Bureau-ya esasen,

83
00:04:24,552 --> 00:04:27,261
ABS-da istifadede olan en dominant soyadlari

84
00:04:27,261 --> 00:04:29,901
Smith, Johnson, ve Williamsdir,

85
00:04:29,901 --> 00:04:34,836
hansi ki, birlikde, ABS ehalisinin 2%-ine mensubdur.

86
00:04:34,836 --> 00:04:37,841
Elbette ki, Cinle muqaisede bu o qeder de tesirli deyil.

87
00:04:37,841 --> 00:04:41,998
Bir nov vurguluya bilerik ki, ABS zaman oxunda texminen burada

88
00:04:41,998 --> 00:04:44,845
Cin ise artiq buradadir.

89
00:04:44,845 --> 00:04:48,572
Daha cox soyadlari oz populyarligini itirdikce

90
00:04:48,572 --> 00:04:53,082
biz de Cinle eyni aqibeti yashaya bilerik, neticede soyadlarini secerken daha yaradici olar bilerik.

91
00:04:53,082 --> 00:04:54,900
Belelikle, siz Tim Smith evezine

92
00:04:54,900 --> 00:05:07,565
TalentedPeaceful Smith adlana bilersiz.

93
00:05:03,541 --> 00:05:07,541
Ve men, Tom evezine "Rest of Us" adlandirila bilerem.