Evləndiyin zaman ya sən həyat yoldaşının, ya da həyat yoldaşın sənin soyadını qəbul edir. Nəticədə 2 müxtəlif soyadlı şəxslər eyni soyada sahib olur. Soyadlardan biri yayıldığı halda, digəri ... yox olur? Adətən, xeyr. Mümkündür ki, bacı-qardaşlar, qohum uşaqları, yad şəxslər soyadın daşıyıcısı olar bilər hansı ki, müəyyən şəxs tərəfindən itirilmişdir Lakin, əgər həmin şəxs soyadı itirə bilirsə digərlərinin də eyni halı yaşama ehtimalları var Əslində, müəyyən dönəmlər ərzində soyadın son daşıyıcısı da öldükdə həmin soyad sonrakı nəslə ötürülmədən tarixə çevrilir. Daily Mail-e istinadən, İngiltərə ve Uelsdə 200,000 soyad 1901-ci ildən bəri itmişdir. Nəsli kəsilmiş soyadlarını Ancestry.com, myheritage.com və ya digər tipli saytlarda hələ da tapa bilərsiz. Ancestry saytı daşıyıcılarının sayı 50-dən az olan soyadları tükənmiş olaraq qeydə alır, hansı ki İngiltərə və Uelsdə bu tipli soyadlara misal olaraq Pober, Mirren, Febland (hah, Febland), Nighy - N-Nighy? Bu soyadlardan bəzilərinin digərlərinə nisbətən daha nəzərə çarpan dərəcədə yoxa çıxdigina baxamayaraq, bir nece nesilden sonra butun soyadlarin qeybe cekilmesini dusunmek uzucudur. Kecmisde, yeni soyadlari her hansi sexsin pesesinden, atasinin adinan ve ya mensub oldugu bolgeden asli olaraq yaradilirdi Amma, muasir dovrde bu artiq bas vermir, verse bele cox kicik miqyasda buna rast gelmek olar Belelikle, iten soyadlari dogulan soyadlarini sayca usteleyir. Bu tendensiyani uzun muddet davam etdirsek, danilimazdir ki, her kes eyni soyad dasiyicisi olacaq, ele deyilmi? Eger tarixin qedim sivilizasiyalarini nezerden kecirsek - daha qedim - derin arasdirmalar onu gosterir ki Cinde istifadede olan soyadlarinin coxu 1000 iller onceden indiki nesle oturulumusdur. Tarix boyu 12,000 Cin soyadi qeyde alindigi halda onlardan cemi 3,000-i hazirda istifadededir. Azalma emsali 75%-dir Ve bu soyadlardin cuzi hissesi digerlerini usteleyerek ehalinin cox hissesi terefinden istifade olunur Cinde qeyde alinan 3 en kutlevi soyad - Li, Wang, Zhang-dir hansi ki, her biri butun Cin ehalisinin 7%-i terefinden dasinir Birlikde, bu soyadlari 300 milyon insana mexsusdur ve asanliqlar demek olar ki, dunyada ki en genish yayilmish soyadlaridir. Cinde bele bir ifade var - " üç Zhang, dörd Li" - hansi ki tercumede "hamı" anmalini verir Ve min iller sonra, Cin ehalisi bir deyil bir nece dominant soyada sahibdir. Bunun sebebi nedir? Bu effekt simulasiya vasitesi ile izah edile biler. Hazirda gorduyunuz, Galton-Watson prossesinin neticesidir, hansi ki, aile soyadlarini zaman spektrumuna hekk ederek soyadlarinin tarix erzinde nece deyishdiyini visual olaraq gosterir Bashlarda, her biri ferqli rengle gosterilmish coxlu sayda ferqli soyadlara rast gelirik, 40 nesilden sonra ve ya min ilden sonra, qrafikde gorunduyu kimi geriye qalan soyadlari sag qalir Zaman oxunun sonuna nezer salsaq gorduyumuz situasiya eslinde Cindeki situasiya ile oxsardir Dominant 3 ad butun adlarin 20%-ini zebt edir. Amma bele bir sual ortaya cixir: eger simulasiyani uzun zaman kesiyinde davam etsek mumkundur mu ki, yalniz bir soyad sag qalsin? Riyazi olaraq, butun ehali gelecekde yalniz bir soyad dasiyici olacaq Amma real heyatda, eger 10,000 soyadla yolaq cixsaq (gercekde soyadlarinin sayi vurgulanan reqemden cox daha ustundur) 40 nesilden sonra biz hele de 400 soyadini qorumush olariq Yaxshi, bes 200 nesilden sonra? Hele de 93 soyad. Nadir soyadlari daha celd yox oldugu halda populyar soyadlari o qeder genis istifadededir ki, insan irqinin hemin soyadlarindan once qeybe cekilme ehtimali var. Yalniz bir genc cutluk terefinden dasinan unikal soyadin neslinin kesilme ehtimali 45%-dir. En azindan bu qerb olkelerinde bu beledir. Bu onlarin ortalama ushaga sahib olmama ve ya soyadini sonraki nesle oturmeme ehtimalini nezere alaraq hesablanmisdir. Lakin, bir nece genc cutluk terefinden dasinan aile soyadinin bir nesil erzinde yoxa cixma ehtimali 45 uzeri n-e beraberdir, hansi ki n hemin cutluklerin sayini ifade edir. Belelikle, bir nece insanin eyni adi dashidigini nezere alanda soyadin yoxa cixma ehtimalinin cox asagi oldugu aydin olur Eger soyadinizin ne qeder genish istifadede oldugunu oyrenmek isteyisinizse bunu Forebear saytindan oyrene biliersiz US Census Bureau-ya esasen, ABS-da istifadede olan en dominant soyadlari Smith, Johnson, ve Williamsdir, hansi ki, birlikde, ABS ehalisinin 2%-ine mensubdur. Elbette ki, Cinle muqaisede bu o qeder de tesirli deyil. Bir nov vurguluya bilerik ki, ABS zaman oxunda texminen burada Cin ise artiq buradadir. Daha cox soyadlari oz populyarligini itirdikce biz de Cinle eyni aqibeti yashaya bilerik, neticede soyadlarini secerken daha yaradici olar bilerik. Belelikle, siz Tim Smith evezine TalentedPeaceful Smith adlana bilersiz. Ve men, Tom evezine "Rest of Us" adlandirila bilerem.