Liệu bạn có thể sống sót sau vụ nổ hạt nhân? - Brooke Buddemeier và Jessica S. Wieder

Xem toàn bộ bài học tại: https://ed.ted.com/lessons/can-you-survive-nucle-fallout-brooke-buddemeier-and-jessica-s-wieder

Vũ khí hạt nhân là một trong những công cụ hủy diệt khủng khiếp nhất trên Trái đất và tầm ảnh hưởng của nó gần như không thể tưởng tượng được. Tuy nhiên, có một kế hoạch ứng phó dựa trên nền tảng khoa học có thể giúp cứu sống hàng ngàn người. Kế hoạch này là gì và chính xác nó sẽ bảo vệ chúng ta khỏi điều gì? Cùng Brooke Buddemeier và Jessica S. Wieder khám phá khả năng sống sót của con người sau vụ nổ hạt nhân.

Bài học bởi Brooke Buddemeier và Jessica S. Wieder, đạo diễn bởi Tom Gran & Madeleine Grossi.

Tầm ảnh hưởng của một vụ nổ hạt nhân
gần như là không thể tưởng tượng được.

May thay, sẽ không ai phải trải qua
sự cố thảm khốc này một lần nào nữa.

Dựa trên nền tảng khoa học,
có một kế hoạch ứng phó

có thể cứu
hàng trăm ngàn mạng sống

tại những vùng quanh vụ nổ hạt nhân.

Vậy kế hoạch này là gì?

Và chính xác, nó sẽ bảo vệ
chúng ta khỏi thứ gì?

Để tạo ra vụ nổ cực mạnh,

những vũ khí này sử dụng
năng lượng phân hạch hạt nhân,

trong đó, một hạt nhân nguyên tử
được phân tách ra làm hai.

Quá trình này tạo ra
năng lượng vô cùng lớn,

và trong một số vật chất,
neutron tạo ra bởi phản ứng phân hạch

được hấp thụ bởi các nguyên tử gần đó,

phân tách các hạt nhân mới.

Phản ứng dây chuyền này
có thể tạo ra sự bùng nổ hàng loạt,

tương đương với
vụ nổ của 10.000 tấn thuốc nổ.

Một vụ nổ như thế này sẽ tạo ra

một quả cầu lửa
có khả năng hủy hoại một vài dãy nhà

và sóng xung kích phá hủy
các tòa nhà cách đó vài kí-lô-mét.

Đau lòng thay,
ta không thể làm được gì

để cứu những người
trong phạm vi bán kính quả cầu lửa.

Tuy nhiên, với những người
ở vùng sóng xung kích và xa hơn,

khoa học có giao thức hỗ trợ
có thể giúp cứu được mạng người.

Và dù nghe có vẻ kì lạ,

cách tốt nhất để được an toàn
trong suốt vụ nổ hạt nhân,

là tìm nơi trú ẩn.

Cũng giống việc tự bảo vệ
trước lốc xoáy hoặc bão,

vào trong và ở yên
trong một tòa nhà vững chắc

sẽ bảo vệ bạn khỏi
sóng xung kích, nhiệt, và bức xạ.

Năng lượng của sóng xung kích
di chuyển

từ bán kính quả cầu lửa ra xa
vài kí-lô-mét trong vài giây đầu tiên.

Các tòa nhà vững chắc trong phạm vi đó
có thể chịu được sóng xung kích,

và ở yên tại trung tâm và tầng hầm
của những tòa nhà này

cũng giúp bảo vệ
khỏi nhiệt và các vật thể bay.

Tìm nơi trú ẩn là vô cùng quan trọng
nếu quả cầu lửa xảy ra gần mặt đất,

vụ nổ sẽ kéo theo
hàng ngàn tấn bụi và các mảnh vỡ

vào bầu khí quyển vài kí-lô-mét.

Khi quả cầu lửa nguội đi,

những nguyên tử không ổn định
được tạo ra bởi phản ứng phân hạch

hòa vào các mảnh vỡ
gây ra tác động lâu dài nguy hiểm nhất:

các phân tử phóng xạ
gọi là bụi phóng xạ.

Những hạt nhỏ như cát này
phát ra bức xạ ion hóa,

có khả năng tách electron
khỏi phân tử và nguyên tử.

Phơi nhiễm với lượng lớn bức xạ này
có thể dẫn đến tổn thương tế bào,

bỏng phóng xạ, nhiễm xạ,
ung thư, và thậm chí tử vong.

Được tạo ra ở vài kí-lô-mét trên không,

mật độ của vật liệu nguy hiểm này

phụ thuộc vào gió
ở thượng tầng khí quyển,

dẫn đến độ nguy hiểm
của bụi phóng xạ

có thể lên đến
hàng chục kí-lô-mét theo chiều gió.

Rất may, các tòa nhà
cho ta trú ẩn sau vụ nổ,

thậm chí, còn bảo vệ tốt hơn
trước bụi phóng xạ.

Bức xạ giảm khi nó đi xuyên qua
không gian và vật thể có khối lượng.

Vì vậy, trong khi một cửa sổ bị hỏng
và một cửa sổ kín

cùng có một mức độ giảm bức xạ
không đáng kể,

các lớp thép dày, bê tông,
và các khối đất

lại cho ta sự bảo vệ thực sự.

Và vì bụi phóng xạ phát ra

một nửa năng lượng của nó
trong giờ đầu tiên,

và 80% trong ngày đầu tiên,

ở yên tại nơi trú ẩn
trong vòng 24 giờ đầu

giúp giảm đáng kể
mức độ ảnh hưởng của bức xạ.

Sau vụ nổ, sẽ có
ít nhất 15 phút để tìm nơi trú ẩn

trước khi trận bụi phóng xạ bắt đầu.

Vì các hạt bụi phóng xạ nguy hiểm nhất
là nặng nhất,

chúng lắng trong không khí

và tích tụ lại trên đường phố và mái nhà,

nơi trú ẩn lý tưởng nhất là

dưới lòng đất
hoặc giữa các tòa nhà cao tầng.

Nhưng nếu ai đó
bị kẹt trong đám bụi phóng xạ,

vẫn có những biện pháp
họ có thể thực hiện.

Sau khi tìm được nơi an toàn,

họ nên tháo giày
và các lớp quần áo bên ngoài,

rửa sạch những vùng da bị tiếp xúc,

và để quần áo bị nhiễm xạ ra xa.

Khi đã vào bên trong,

lên kế hoạch ở lại đó
trong ít nhất 24 giờ.

Nếu nơi trú ẩn quá tồi tàn,
hoặc ai đó bên trong cần cấp cứu,

hãy thử tìm kiếm
sự giúp đỡ bên ngoài sau một giờ.

Nhưng lý tưởng nhất là

ở trong và theo dõi để biết thêm thông tin
từ những nhân viên ứng phó đầu tiên.

Dù điện, các dịch vụ di động,
và Internet sẽ bị cắt đứt,

hầu hết sóng radio
đều còn hoạt động.

Vì vậy, hãy nghe theo đội cứu hộ

để xác định lộ trình an toàn nhất
trong tương lai.

Vũ khí hạt nhân là một trong những công cụ
hủy diệt khủng khiếp nhất trên Trái đất,

và có vẻ ngây thơ khi đặt niềm tin vào
những biện pháp bảo vệ đơn giản.

Nhưng nghiên cứu
và mô phỏng nhiều lần cho thấy

lợi ích của việc trú ẩn.

Vì vậy, dù hy vọng
sẽ chẳng bao giờ cần đến nó,

hãy nhớ rằng
vào bên trong, ở yên và theo dõi radio.