Steven Levitt'in çocuk oto koltukları üzerine konuşması
-
0:00 - 0:05Bir zamanlar, çocukları telef eden berbat bir hastalık varmış.
-
0:05 - 0:09Hatta bu bölgede var olan diğer tüm hastalıklar arasında
-
0:09 - 0:12bu, en kötüsüymüş. Birçok çocuğu öldüren bir hastalıkmış bu.
-
0:12 - 0:15Bunun üzerine, bu hastalıga kısmi bir tedavi bulan
-
0:15 - 0:18parlak bir mucit, bir bilim adamı cıkmış ortaya.
-
0:18 - 0:22Ama bu tedavi de kesin çözüm olmamış. Hala bir sürü çocuk öluyormuş,
-
0:22 - 0:25ama önceki duruma kıyasla bu tedavi kesinlikle daha iyi sayılırmış.
-
0:25 - 0:31Bu tedavi hakkındaki artılardan biri de ücretsiz olmasıymış,
-
0:31 - 0:33yani neredeyse ücretsiz, ve uygulanması da çok kolaymış.
-
0:33 - 0:36Ancak en kötü tarafı, bu tedaviyi küçük çocuklar,
-
0:36 - 0:40bebekler, ve bir yaşındakiler üzerinde uygulayamıyormuşsunuz.
-
0:40 - 0:42Ve sonuç olarak, birkac yıl sonra
-
0:42 - 0:44başka bir bilim adamı (belki de bu bilim adamı
-
0:44 - 0:48kendisinden onceki kadar dahi değildi,
-
0:48 - 0:50ama ilk bilim adamının buluşunu geliştirmişti)
-
0:50 - 0:53ikinci bir tedavi yöntemi geliştirmiş.
-
0:53 - 0:56Ve ikinci tedavi yönteminin güzel yanı ise,
-
0:56 - 1:00bebekler ve bir yaşındakiler üzerinde uygulanabiliyor olmasıymış.
-
1:00 - 1:05Bu tedavinin olumsuz yanı ise çok pahalı olmasıymış,
-
1:05 - 1:06ve uygulaması da oldukça karmaşıkmış.
-
1:06 - 1:10Ebeveynler tedaviyi doğru şekilde uygulayabilmek için ellerinden geleni yapsalar da,
-
1:10 - 1:14sonuçta neredeyse hiçbiri uygulama konusunda başarılı olamamış.
-
1:14 - 1:17Ama ne yapmışlar.. Tabii tedavi çok karışık ve pahalı olduğundan,
-
1:17 - 1:20bunu yalnızca, henüz 1 yaşını doldurmamış bebekler ve 1 yaşındakiler üzerinde uygulamışlar
-
1:20 - 1:23Ve hal-i hazırda, 2 ve daha büyük yaştaki çocuklara verilen ilacı
-
1:23 - 1:24kullanmaya devam etmişler.
-
1:24 - 1:26Ve bir süre daha bu böyle devam etmiş. İnsanlar mutluymuş.
-
1:26 - 1:29İki tedaviyi de uyguluyorlarmış. Ta ki bir anne,
-
1:29 - 1:34henüz 2 yaşına basmış çocuğunu bu hastalık yüzünden kaybedene dek...
-
1:34 - 1:38Ve anne düşünmeye başlamış, "Çocuğum daha yeni 2 yaşına bastı,
-
1:38 - 1:42ve bu yaşa gelene kadar, bu karmaşık, pahalı ilacı
-
1:42 - 1:47yani bu tedaviyi hep uyguladım.
-
1:47 - 1:48Sonra çocuğum 2 yaşına basınca, ben de ucuz
-
1:48 - 1:51ve kolay olan tedaviyi uygulamaya başladım, ve acaba..."
-
1:51 - 1:53Çocuğunu kaybeden diğer tüm ebeveynlerin de merak ettiği gibi,
-
1:53 - 1:55bu anne de, "... ya o karmaşık ve pahalı tedaviyi uygulamayı sürdürmek gibi
-
1:55 - 1:59yapabileceğim bir şey yoksa," diye merak etmiş.
-
1:59 - 2:02Ve bunu diğer insanlarla da paylaşarak şöyle demiş;
-
2:02 - 2:04"Nasıl olur da ucuz ve basit olan yöntem ile
-
2:04 - 2:07karmaşık ve pahalı olan tedavi yöntemi
-
2:07 - 2:09aynı etkiyi gösterebilir?"
-
2:09 - 2:11Ve insanlar da düşünmüşler ve, "Aslında haklısın.
-
2:11 - 2:13İlkinden sonra ucuz ve basit yönteme geçiş yapmak
-
2:13 - 2:16muhtemelen hatalı," demeye başlamışlar.
-
2:16 - 2:19Bu annenin hikayesini duyduktan sonra, hükümet ve diğer insanlar da,
-
2:19 - 2:22"Evet, haklısın, bir yasa çıkarmak gerek.
-
2:22 - 2:24Bu ucuz ve basit tedavi yöntemini yasaklamalıyız,
-
2:24 - 2:27ve insanların bunu çocukları üzerinde uygulamasına engel olmalıyız," demişler.
-
2:27 - 2:29Halk durumdan hoşnutmuş, tatmin olmuşlar.
-
2:29 - 2:32Yıllar boyu bu böyle sürmüş, her şey yolundaymış.
-
2:32 - 2:37Ama sonra bir gün, kendisi de çocuk sahibi olan bir ekonomist çıkagelmiş,
-
2:37 - 2:44ve o da çocuğuna pahalı ve karmaşık olan tedaviyi uyguluyormuş.
-
2:44 - 2:46Fakat ucuz ve basit olan yöntemden de haberdarmış.
-
2:46 - 2:48Bunun üzerinde düşününce, pahalı olan,
-
2:48 - 2:51gözüne o kadar da şahane gözükmemiş. Ve düşünmeye başlamış,
-
2:51 - 2:54"Bilimden anladığım söylenemez, ama veriler hakkında bir şeyler biliyorum,
-
2:54 - 2:56o zaman belki de geçmiş verileri incelemeli ve
-
2:56 - 3:00bu pahalı ve karmaşık tedavinin gerçekten de
-
3:00 - 3:03ucuz ve basit olandan daha etkili olup olmadığını kendi gözlerimle görmeliyim."
-
3:03 - 3:05Ne çıksa beğenirsiniz! Verileri incelerken
-
3:05 - 3:08pahalı ve karmaşık olanın, aslında ucuz olandan hiç de
-
3:08 - 3:11farklı gözükmediğini fark etmiş.
-
3:11 - 3:13(En azından 2 yaşındakiler ve daha büyük olanlar için)
-
3:13 - 3:16ucuz olan hala daha küçük çocuklar üzerinde işe yaramıyormuş.
-
3:16 - 3:20Bunun üzerine insanlara şöyle bir açıklama yapmış,
-
3:20 - 3:22"Elde ettiğim muhteşem bulguya göre,
-
3:22 - 3:25görünüşe bakılırsa yalnızca ucuz ve basit tedavi yöntemini kullanabiliriz.
-
3:25 - 3:28Ve bu şekilde, yılda 300 milyon dolar da cebimizde kalır,
-
3:28 - 3:30ve bu parayı da başka şekillerde çocuklarımız için harcayabiliriz."
-
3:30 - 3:34Bu durum ebeveynlerin hiç hoşuna gitmemiş, ve şöyle demişler;
-
3:34 - 3:36"Bu berbat bir şey, zira ucuz ve basit olan nasıl olur da
-
3:36 - 3:40diğer zor olan kadar etkili olabilir?" Bu durumdan hükümet, ve bilhassa da
-
3:40 - 3:43bu pahalı ilacı üreten kişiler hiç hoşnut olmamışlar
-
3:43 - 3:45çünkü, "Ücretsiz bir ilaçla nasıl rekabet edebiliriz?
-
3:45 - 3:48Tüm pazar payımızı kaybederiz,"
-
3:48 - 3:50diye düşünmüşler.
-
3:50 - 3:53Dolayısıyla insanlar bu duruma sinirlenip, ona çok kötü isimler takmışlar.
-
3:53 - 3:56Bunun üzerine o da, ülkeyi birkaç günlüğüne terk edip
-
3:56 - 4:00Oxford adında, daha zeki ve açık fikirli insanların bulunduğu
-
4:00 - 4:03bir yere gitmenin; ve hikayesini buradaki insanlarla paylaşmanın
-
4:03 - 4:06belki de daha iyi bir fikir olacağına karar vermiş.
-
4:06 - 4:10Ve işte, buradayım. Bu bir peri masalı değil.
-
4:10 - 4:12Bu, ABD ile ilgili, günümüze dair gerçek bir hikaye.
-
4:12 - 4:15ve sözünü ettiğim hastalık da aslında
-
4:15 - 4:18çocuklara ilişkin trafik kazaları.
-
4:18 - 4:24Ve ücretsiz tedaviden kastım da yetişkin emniyet kemerleri, pahalı tedavi ise
-
4:24 - 4:28(yani yılda 300 milyon dolara mal olan) çocuk oto koltukları.
-
4:28 - 4:30Bugün sizlere, doğru olduğuna inandığım
-
4:30 - 4:33bazı bulgulardan söz etmek istiyorum. Elde ettiğim bulgulara göre:
-
4:33 - 4:35İlgili yasaların genişletilmesi, ve yasalarla, çocuğunuzun emniyet
-
4:35 - 4:40kemeri takmasının toplumsal açıdan tasvip edilmez olarak
-
4:40 - 4:45kabul ettirilmesi için inanılmaz çabalar gösterilmesine rağmen;
-
4:45 - 4:48iki yaşındakiler ve daha büyük çocukların, çocuk oto koltuğu
-
4:48 - 4:50kullanmasının -kanıtlanmış- bir faydası yoktur.
-
4:50 - 4:55İlk olarak bundan bahsedeceğim. Ardından,
-
4:55 - 4:56bunu neyin doğru kıldığından söz edeceğim.
-
4:56 - 4:59Ve son olarak, biraz da, muhtemelen elimizdekilerden daha iyi olan,
-
4:59 - 5:02ama insanlar mevcut çocuk oto koltuklarına bayıldıkları için
-
5:02 - 5:05ilgilenmedikleri başka bir teknolojiden,
-
5:05 - 5:07üçüncü bir çözümden bahsedeceğim.
-
5:07 - 5:10Peki.
-
5:10 - 5:13Bir veri üzerine araştırma yapmaya çalıştığınızda
-
5:13 - 5:17birçok kez, karmaşık hikayelerle karşılarşırsınız. Emniyet kemerine karşı çocuk oto
-
5:17 - 5:20koltuğunu araştırdığınızda veriler arasında aradığınızı bulmak hiç de kolay değil.
-
5:20 - 5:22Bunun üzerine ABD, 1975'ten beri gerçekleşen her bir ölümcül
-
5:22 - 5:25kazayla ilgili bir veri grubu kaydı tutuyor.
-
5:25 - 5:28Yani, en az bir kişinin hayatını kaybettiği her bir araba kazası
-
5:28 - 5:30ile ilgili tüm kişilerin kayıtları tutuluyor.
-
5:30 - 5:33Ulusal karayolu Ulaşım Güvenliği Müdürlüğü'nün
-
5:33 - 5:35internet sayfasındaki verilere bakacak olursanız,
-
5:35 - 5:37Sadece ham verilere ulaşabiliyorsunuz, ve dolayısıyla
-
5:37 - 5:41iki yaşındaki ve daha büyük çocukların, çocuk oto koltuğu kullanması lehine
-
5:41 - 5:44sınırlı sayıda kanıt bulunduğu hissine kapılmaya başlıyorsunuz.
-
5:44 - 5:48Ve işte veriler: 2 ila 6 yaş arasındakiler ve 6 yaş üstündeki çocuklar
-
5:48 - 5:50için oto çocuk koltuğu kullanan kimse yok, yani
-
5:50 - 5:56karşılaştırma yapamıyorsunuz. En az 1 kişinin öldüğü bir kazada serbest
-
5:56 - 6:00vaziyetteki çocukların %29.3'ü hayatını kaybediyor.
-
6:00 - 6:05Eğer bir çocuğu oto çocuk koltuğuna oturtturursanız, çocukların %18.2'si ölüyor.
-
6:05 - 6:07Bu ham veriye göre, eğer çocuk karın-omuz emniyet kemeri takıyorsa
-
6:07 - 6:12%19.4'ü ölüyor. Ve ilginç bir şekilde, sadece karın emniyet kemeri takanlarda
-
6:12 - 6:14ise %16.7 oranında can kaybı oluyor. Ve aslında, teoriye göre
-
6:14 - 6:17sade karın emniyet kemerinin, karın-omuz emniyet kemerine göre
-
6:17 - 6:18daha kötü olması gerekiyor. Ve bu da size,
-
6:18 - 6:20ham veriye baktığınızda, araya giren yüzlerce şaşırtıcı
-
6:20 - 6:23değişken olduğunu hatırlatıyor.
-
6:23 - 6:28İşte çalışmamız...- bu yalnızca aynı bilginin tekrarı,
-
6:28 - 6:31farkı ise, daha kolay anlaşılması için verilerin rakamsallaştırılmış olması..
-
6:31 - 6:34Buradaki sarı çubuk, oto koltuklarını temsil ederken
-
6:34 - 6:38portakal rengi karın-omuz kemerini, ve kırmızı ise sadece karın emniyet kemerini gösteriyor.
-
6:38 - 6:40Ve tüm bunlar, emniyet kemeri takılmadığı durumlarla bağıntılı.
-
6:40 - 6:41Grafikteki çubuk ne kadar büyükse o kadar iyi. Tamam.
-
6:41 - 6:43Bu ise, az evvel gosterdigim veri.
-
6:43 - 6:46En uzun çubuk da, erişmeye ulaştığınız oran.
-
6:46 - 6:50Yani temel şeyleri kontrol edebiliyorsunuz; çarpışmanın şiddeti,
-
6:50 - 6:54çocuğun hangi koltukta oturduğunu, vs. Çocuğun yaşı..
-
6:54 - 6:56Ve bu da ortadaki çubuk dizisi.
-
6:56 - 6:59Gördüğünüz gibi sadece karın emniyet kemerlerini
-
6:59 - 7:01kullanmaya başladığınızda durum kötüye gidiyor.
-
7:01 - 7:03Ve son olarak da; çarpışmayla ilgili aklınıza gelebilecek
-
7:03 - 7:06muhtemelen her senaryo için gerçekten kontrollü
-
7:06 - 7:08olan son çubuk dizisi.
-
7:08 - 7:11Sözünü ettiğim; bir çarpışmanın elli, yetmiş beş, 100 farklı özelliği vardır.
-
7:11 - 7:14Oto koltukları ve karın-omuz emniyet kemerlerine baktığımızda ise,
-
7:14 - 7:18söz konusu hayat kurtarmak olunca, kazalar aslında birbirlerine tıpatıp benziyor.
-
7:18 - 7:22Ve standart hata kuşakları da, bu tahminlerin yanında nispeten küçük kalıyor.
-
7:22 - 7:25Ve sadece kapsamlı da değil. Bakmak istediğiniz
-
7:25 - 7:27ne olursa olsun, oldukça da sağlam.
-
7:27 - 7:30İlginç olan şey şey ise: önden hasar görmüş kazalara baktığınızda ---
-
7:30 - 7:33araba çarpıştığında, ön kısım bir şeye vurduğunda--
-
7:33 - 7:37araç koltuklarının biraz daha iyi durumda olduğunu görürsünüz.
-
7:37 - 7:39Bana kalırsa, bu bir tesadüf değil.
-
7:39 - 7:40Araç koltuğu için onay almak için,
-
7:40 - 7:43bazı federal standartlardan geçmeniz gerek.
-
7:43 - 7:48Bu standartların hepsi de, arabanızın direkt önden çarpılmasını gerektiriyor.
-
7:48 - 7:50Arkadan çarpma gibi diğer çarpışma türlerine baktığınızda,
-
7:50 - 7:53aslında araç koltukları da iyi bir performans sergilemez.
-
7:53 - 7:55Ve bence bunun sebebi de, hep insanların, arabanın ne kadar
-
7:55 - 7:57etkilenmiş olacağı hakkında parlak çizgi
-
7:57 - 7:59kurallarını optimize etmelerini beklemediğimiz için
-
7:59 - 8:03testi geçmek üzere optimize edilmiş olmaları.
-
8:03 - 8:04Belki savunacağınız bir başka düşünce de;
-
8:04 - 8:06"Zaman içinde araç koltukları çok çok daha iyileşti."
-
8:06 - 8:09Son zamanlardaki kazalara bakacak olursak, - verinin tamamı
-
8:09 - 8:11neredeyse 30 yıllık kayıtlara dayanıyor-- bunu yeni kazalarda
-
8:11 - 8:13görmeyeceksiniz. Yeni araç koltukları çok, çok daha iyi."
-
8:13 - 8:17Ama aslında, bu son çarpışmalarda, karın-omuz emniyet kemerleri
-
8:17 - 8:20araç koltuklarından çok daha etkili.
-
8:20 - 8:23"İmkansız, bu olamaz," diyorlar.
-
8:23 - 8:25Ebeveynlere soracak olursanız, onlar da şöyle diyor;
-
8:25 - 8:28"Ama araba koltukları çok pahalı ve karmaşık,
-
8:28 - 8:31ve bir sürü de karmaşık kilit mandal sistemi var,
-
8:31 - 8:34nasıl olur da, bu kadar pahalı ve karmaşık olmalarına rağmen,
-
8:34 - 8:36emniyet kemerlerinden daha iyi işlev göremez?"
-
8:36 - 8:39Oldukça ilginç bir düşünce, ve bence,
-
8:39 - 8:42insanlar da bu düşünceyi savunuyor. Diğer bir düşünceye göre ise,
-
8:42 - 8:44"Bu çok daha iyi olmasaydı, hükümet bize bunu kullanmayı
-
8:44 - 8:46tercih etmemizi söylemezdi."
-
8:46 - 8:48Ama ilginç olan, hükümetin bize kullanmamızı söyledikleri
-
8:48 - 8:50aslında pek bir şeye dayanmıyor.
-
8:50 - 8:53Aslında bu, verilerden ziyade tüm bu yasaların geçmesine
-
8:53 - 8:56yol açan, ve çocukları iki yaşını geçtikten sonra ölen
-
8:56 - 9:00ebeveynlerin bazı itirazlarına dayanmaktadır.
-
9:00 - 9:04Dolayısıyla, bence, ancak bu soyut istatistikleri kullanarak
-
9:04 - 9:06bir ilerleme kaydedebilirsiniz.
-
9:06 - 9:11Birkaç arkadaşımı akşam yemeğine çağırdım, (barbekü yapıyorduk)
-
9:11 - 9:14ve arkadaşlarımdan, haklı olduğumu nasıl kanıtlayacağıma dair
-
9:14 - 9:18akıl danıştım. Onlar da bana, "Neden birkaç kaza testi yapmıyorsun?" dediler.
-
9:18 - 9:20Ben de, "Çok iyi fikir," dedim.
-
9:20 - 9:22Ve gerçekten de birkaç kaza testi yaptırmaya çalıştık.
-
9:22 - 9:27Ve ülkede bağımsız çalışan kaza-testi şirketlerini
-
9:27 - 9:30aradığımızda, hiçbiri de yaptırmak istediğimiz
-
9:30 - 9:32kaza testini yapmak istemediğini söyledi.
-
9:32 - 9:36Gerekçeleri de; -- bazısı açık, bazısı üstü kapalı--
-
9:36 - 9:38"Tüm işlerimiz, araç koltuğu üreticilerinden geliyor.
-
9:38 - 9:42Araç koltuklarına bağlı emniyet kemerlerini test ederek işimizi kaybetmeyi göze alamayız."
-
9:42 - 9:46Ve sonunda biri, razı oldu. İsimlerini duyurmamak şartıyla,
-
9:46 - 9:49bizim için bu testi seve seve gerçekleştireceklerini belirttiler.
-
9:49 - 9:54Yani ismini saklamak ve çarpılan koltuk başına 1500 dolar karşılığında.
-
9:54 - 9:56Biz de Buffalo, New York'a gittik.
-
9:56 - 9:58Ve burası bu işin öncülerinden.
-
9:58 - 10:00Bunlar da, sahne almak için sıralarını
-
10:00 - 10:03bekleyen deney mankenleri.
-
10:03 - 10:05Ve çarpışma testi de şu şekilde işliyor.
-
10:05 - 10:08Burada aslında tüm arabayı çarpmıyorlar, -- yani bütün
-
10:08 - 10:11arabayı sırf bunun için heba etmeye değmez.
-
10:11 - 10:12Sadece şu bank koltuklardan alıp,
-
10:12 - 10:14araç koltuğunu ve emniyet kemerini bunun üzerine bağlıyorlar.
-
10:14 - 10:16Şimdi sadece buna bakmanızı rica ediyorum.
-
10:16 - 10:18Ve sanırım böylece, neden ebeveynlerin, araç koltuklarının bu
-
10:18 - 10:20kadar harika olduğunu düşündüklerini anlayacaksınız. Koltuktaki çocuğa bakın.
-
10:20 - 10:23Halinden memnun, ve sapasağlam kurtulacakmış
-
10:23 - 10:25gibi görünmüyor mu? Şimdi de arkadaki çocuğa bakın lütfen.
-
10:25 - 10:28Bu çocuk ise, daha çarpışma bile olmadan boğuluyormuş gibi görünüyor.
-
10:28 - 10:31Baktığınızda, çarpışma esnasında arkadaki çocuğun
-
10:31 - 10:33çok iyi bir durumda olacağına inanmak oldukça zor.
-
10:33 - 10:35Şimdi bunun, saatte 30 mil hızla,
-
10:35 - 10:38önden bir duvara çarptığımız bir kaza olduğunu düşünelim.
-
10:38 - 10:41Ve görelim bakalım sonuç ne olacak, tamam?
-
10:41 - 10:43Size hemen ne olacağını göstereyim:
-
10:43 - 10:46Bu arada bunlar, 3 yaşında cansız mankenler.
-
10:46 - 10:48İşte buradaki araç koltuğu. Şimdi iki şeye dikkat edin:
-
10:48 - 10:50başın nasıl ön tarafa savrulup dizlere,
-
10:50 - 10:52çarptığını izleyin -- ve bu araç koltuğundayken oluyor --
-
10:52 - 10:57ve şimdi de araç koltuğunun havada sıçrayıp geri çarparak nasıl savrulduğuna bakın.
-
10:57 - 10:59Bu araç koltuğu arabanın her tarafında hareket halinde.
-
10:59 - 11:01Ve bu konuda iki hususu dikkate alın:
-
11:01 - 11:04Bu araç koltuğu, daha önce 1000 araç koltuğu monte eden,
-
11:04 - 11:07ve kesinlikle işinin ehli biri tarafından monte edilmiştir.
-
11:07 - 11:08Ayrıca, bu bank koltukların da, araç koltuğu
-
11:08 - 11:11monte etmek için en iyi yöntem olduğu netlik kazanmıştır.
-
11:11 - 11:14Yassı arkalıklı olması ise, monte etmeyi çok daha kolaylaştırıyor.
-
11:14 - 11:17Dolayısıyla bu, oto koltuklarının lehine allanıp pullanmış bir test.
-
11:17 - 11:20Değil mi? Ve bu çocuk da çarpışmadan başarıyla kurtuldu.
-
11:20 - 11:22Federal standartlara göre, bu çarpışmada
-
11:22 - 11:24mühim olmayan birkaç ölçü birimiyle,
-
11:24 - 11:26bu kazadaki koltuğun onayını almak için
-
11:26 - 11:301000'in altında bir skor elde etmeniz gerek.
-
11:30 - 11:33Bu kazadaki skor ise 450 civarında olacaktı.
-
11:33 - 11:35Yani bu oto koltuğu, Tüketici Raporlarında ortalamanın
-
11:35 - 11:37üstünde oto koltuğu olarak geçiyordu, ve oldukça iyiydi.
-
11:37 - 11:40Ve bir sonraki. Bu da, çocuğun emniyet kemeri taktığı
-
11:40 - 11:45aynı çarpışma. Aslında diğer çocuğa kıyasla zorlukla
-
11:45 - 11:48hareket edebiliyor. Komik olan ise,
-
11:48 - 11:51kamera kayıt olayı da berbat, zira kamerayı sadece oto
-
11:51 - 11:53koltuğunu yapacak şekilde kurmuşlar, yani çarpıp geri sıçrayan
-
11:53 - 11:55çocuğu görebilecek kadar bile kamerayı hareket ettiremiyorsunuz.
-
11:55 - 11:59Test sonucunda, iki çarpışmadan, 3 yaşındakinin birazcık
-
11:59 - 12:03daha kötü durumda olduğu ortaya çıktı. Yani, 400 'e kıyasla
-
12:03 - 12:07--skor aralığını biliyorsunuz zaten-- 500 puan almış oldu.
-
12:07 - 12:10Ama yine de, eğer bu çarpışmadan çıkan veriyi alıp,
-
12:10 - 12:13federal hükümete görüp, "Yeni bir oto koltuğu icat ettim. Satış için
-
12:13 - 12:16size bunu kanıtlamak istiyorum," deseniz, size
-
12:16 - 12:19şöyle derlerdi: "Bu muhteşem yeni bir oto koltuğu, mükemmel işliyor.
-
12:19 - 12:21Sadece 500 almış, 1000'e kadar çıkabilirdi."
-
12:21 - 12:24Ve bu emniyet kemeri rahatlıkla, bir araç koltuğu gibi
-
12:24 - 12:26onaydan geçecekti.
-
12:26 - 12:28Yani bir bakıma, aslolan insanların bu araç koltuklarını
-
12:28 - 12:31yanlış monte edip çocuklarını tehlikeye atmaları değil.
-
12:31 - 12:33Aslolan, bu araç koltuklarının esasen
-
12:33 - 12:35pek bir işlevi olmadığıdır.
-
12:35 - 12:37Ve işte çarpışma. Aynı anda olacak şekilde zamanlanmışlar.
-
12:37 - 12:39Oto koltuğuyla çok daha uzun süreceğini -- sıçramalarla daha da
-
12:39 - 12:41uzun sürmektedir -- göreceksiniz; fakat
-
12:41 - 12:45emniyet kemeri takılan çocuklarda çok daha az hareket göreceksiniz.
-
12:45 - 12:47Şimdi size, altı yaşındakilerin çarpışmalarını da göstereceğim.
-
12:47 - 12:52Altı yaşındaki manken de bir oto koltuğunda, ve
-
12:52 - 12:57ve berbat görünse de bu harika. 400 civarında, tamam?
-
12:57 - 12:58Yani çocuk, çarpışmayı iyi şekilde atlatıyor.
-
12:58 - 13:02Çocuk için sorun yaratacak hiçbir şey olmuyor.
-
13:02 - 13:05Ve şimdi de altı yaşındaki mankenimiz emniyet kemerine bağlı,
-
13:05 - 13:07ve aslında hepsi de aynı bir iki noktaya bağlı.
-
13:07 - 13:11Yani gerçekten de, altı yaşındakiler için, oto emniyet kemerleri
-
13:11 - 13:15kesinlikle hiçbir etki yaratmadı.
-
13:15 - 13:18Yani bir bakıma, başka kanıtlar da var --
-
13:18 - 13:22"Bu 4 ünü içinde barındıran bir çalışmayı asla yayınlayamazsın," diyen
-
13:22 - 13:24asla yayınlayamazsın," diyen bir bilim adamı tarafından eleştirildim.
-
13:24 - 13:28Ben de kendisine bir cevap yazdım, ve şöyle dedim: "Peki ya
-
13:28 - 13:3045,004 'a ne demeli? Zira elimde ayrıca 45,000 gerçek çarpışma
-
13:30 - 13:34örneği daha var. Ve bence, ekonomistlerin hak vereceği
-
13:34 - 13:36bir şey olan gerçek çarpışmaları kullanma fikrinin, bilim adamları
-
13:36 - 13:38tarafından genelde aynı şekilde düşünülmemesi ilginç;
-
13:38 - 13:40zira, bilim adamları, çocuklar ve oto koltukları üzerine
-
13:40 - 13:4330 yıllık gerçek bilgileri baz almaktansa,
-
13:43 - 13:45laboratuarı, yani cansız mankenleri eksik şekilde inceleyen
-
13:45 - 13:49bir bilimi, bu konuda baz almayı
-
13:49 - 13:52tercih ediyorlar.
-
13:52 - 13:56Ve bence, bu soruna çare ise
-
13:56 - 13:59dışarıda bir yerlerde çok daha iyi bir çözüm olduğu.
-
13:59 - 14:02Ve bu da aslında kimseyi heyecanlandırmıyor, çünkü
-
14:02 - 14:06herkes, araç koltuklarının muhtemelen iş yarıyor olmasından çok memnun.
-
14:06 - 14:09Ve tasarım açısından düşünecek olursanız,
-
14:09 - 14:11ve sil baştan, "arka koltuktaki çocukları
-
14:11 - 14:13korumak istiyorum o kadar," diyecek olursanız...
-
14:13 - 14:15Bence bu salonda, "En iyisi, yetişkinler için harika bir
-
14:15 - 14:16emniyet kemeri yapmakla başlamak olacaktır.
-
14:16 - 14:19Sonra da, birbirine zincir gibi bağlamak
-
14:19 - 14:21zorunda kalacağınız büyük bir tertibat hazırlarız,"
-
14:21 - 14:24diyecek kimse yoktur.
-
14:24 - 14:27Yani neden işe koyulmuyoruz - çocuklar dışında arka koltuğa başka kim oturuyor ki?
-
14:27 - 14:30Aslında, böyle bir işe girişmenin maliyetini
-
14:30 - 14:32tam olarak kestiremesem de, bunun neden normal bir oto
-
14:32 - 14:33koltuğundan çok daha pahalı
-
14:33 - 14:35olması gerektiği konusunda hiçbir sebep göremiyorum.
-
14:35 - 14:39Gördüğünüz gibi aslında katlanabiliyor, ve koltuğun arkasında.
-
14:39 - 14:41Yetişkinler için normal bir oto koltuğu, ama sonra indirince ,
-
14:41 - 14:43çocuklar da üzerine oturabiliyor, entegre bir yapı.
-
14:43 - 14:47Şahsen, bunun çok pahalı bir çözüm olduğunu sanmıyorum,
-
14:47 - 14:50ve şu an sahip olduğumuzdan çok daha iyi iş görecektir.
-
14:50 - 14:55Yani soru şu; muhtemelen birçok can kurtaracak böyle bir düzeneğin
-
14:55 - 14:57kabul görmesi konusunda hiç ümit var mı?
-
14:57 - 15:01Ve bence galiba sorunun cevabı da hikayenin içinde.
-
15:01 - 15:05Neden bir oto koltuğunun bu kadar başarılı olduğu; ve neden bunun
-
15:05 - 15:08bir gün kabul görüp görmeyeceği sorularının cevapları
-
15:08 - 15:12babamın bana anlattığı, kendisi İngiltere'deki ABD Hava Kuv. 'de
-
15:12 - 15:15doktorken yaşadığı bir hikayede yatıyor. Çok uzun zaman önceymiş:
-
15:15 - 15:17o zamanlar yapmanıza izin verdikleri şeyleri bugün yapamıyorsunuz.
-
15:17 - 15:21Babamın da, aslında rahatsız olmadıklarını
-
15:21 - 15:24düşündüğü hastalar gelirmiş.
-
15:24 - 15:28Hastalarına vermek üzere plasebo haplarıyla dolu bir kavanozu vardı, ve
-
15:28 - 15:31onlara, "Hala kötü hissederseniz bir hafta içinde yine gelin," derdi.
-
15:31 - 15:32Ve çoğu gelmemesine rağmen, bir kısmı
-
15:32 - 15:34yine de geri gelirdi.
-
15:34 - 15:38Geri geldiklerinde de, hasta olmadıklarına emin olduğu için,
-
15:38 - 15:43bir kavanoz dolusu plasebo hapı daha verirdi. Devasa büyüklükteydi.
-
15:43 - 15:45Yutması neredeyse imkansız haplardı bu seferkiler.
-
15:45 - 15:49Ve bana göre, bu verdiğim örnek, oto koltulkarıyla benzerlik taşımakta.
-
15:49 - 15:53İnsanlar bakıp şöyle diyeceklerdir; "Bu çok büyük, yutması da çok zor.
-
15:53 - 15:55Eğer bu beni iyileştirmeyecekse, daha başka
-
15:55 - 15:58ne iyileştirebilir ki?"
-
15:58 - 16:00Ve sonra, hastaların birçoğu geri gelmemeye başladı,
-
16:00 - 16:03çünkü işe yaramıştı. Ama yine de, arada bir,
-
16:03 - 16:08hasta olduğuna kendi inandırmış bir tanesi hala gelmeye
-
16:08 - 16:11devame diyordu. Bunun üzerine babam da üçüncü kavanozu denedi.
-
16:11 - 16:13Ve dediğine göre bu kavanozdakiler, bulabildiği
-
16:13 - 16:16en küçük haplardı. Ve o kadar
-
16:16 - 16:18küçüktüler ki zar zor görülebiliyorlardı.
-
16:18 - 16:20Ve hastasına şöyle derdi, "Bak, sana daha önce o karmaşık ve
-
16:20 - 16:24yutması zor olan büyük haplardan verdiğimi biliyorum,
-
16:24 - 16:26ama şimdi verecek olduğum ilaç çok etkili,
-
16:26 - 16:28ve küçücük, neredeyse görülemeyecek boyutta.
-
16:28 - 16:31Aynı şuradaki, neredeyse göremediğiniz şey gibi."
-
16:31 - 16:33Ve bir daha asla, babamın verdiği
-
16:33 - 16:36o küçücük haptan sonra, kimse hastalığından şikayet
-
16:36 - 16:39etmek için tekrar geri gelmedi.
-
16:39 - 16:42Ve babam da, bu küçücük, minicik ve etkili
-
16:42 - 16:46ilacın en güçlü plasebo etkisine sahip
-
16:46 - 16:50sahip olduğunu anladı. Ve bir bakıma, hikaye gerçekse, bence entegre
-
16:50 - 16:52araç koltukları da kısa bir sürede herkesin edineceği
-
16:52 - 16:56bir şey haline gelecektir, göreceksiniz. Tabii bir başka muhtemel çıkarıma
-
16:56 - 16:59göre, belki de babama üç kez gelip plasebolarla eve gönderildikten
-
16:59 - 17:01sonra hala hasta hissedip, bir başka
-
17:01 - 17:03doktor da bulmuş olabilir.
-
17:03 - 17:05Ve bu da kesinlikle mümkün. Eğer durum bu ise,
-
17:05 - 17:08o zaman sanırım, daha uzun bir süre geleneksel oto koltuklarından vazgeçemeyeceğiz demektir.
-
17:08 - 17:09Çok teşekkür ederim.
-
17:09 - 17:13(Alkışlar)
-
17:13 - 17:15(Seyirci: Size şunu sormak istiyorum; emniyet kemeri taktığımızda
-
17:15 - 17:18bunu yalnızca can kayıplarını önlemek için değil,
-
17:18 - 17:20birçok ağır yaralanmayı da engellemesi için de takıyoruz.
-
17:20 - 17:24Sizin verileriniz ölüm oranlarını baz alıyor. Ağır yaralanmaları değil.
-
17:24 - 17:26Acaba, ağır yaralanmaları engelleme konusunda da,
-
17:26 - 17:29çocuk koltuklarının daha az etkili olduğunu, veya emniyet kemerleri
-
17:29 - 17:31kadar etkili olduğunu gösteren bir veri var mı? Zira bu, davanızı haklı çıkaracaktır.)
-
17:31 - 17:34Steven Levitt: Evet, bu harika bir soru. Verilerimde ve bir başka veri dizisinde,
-
17:34 - 17:37New Jersey'deki kazalar için bunu araştırdım.
-
17:37 - 17:41Ve yaralanma konusunda çok az fark buldum.
-
17:41 - 17:43Yani bu veride, araç koltukları ve karın-omuz kemerleri arasındaki
-
17:43 - 17:47yaralanma farkları istatiksel olarak çok küçük.
-
17:47 - 17:48Ölüm olmadığı için diğerlerinden farklı
-
17:48 - 17:51olan, ama New Jersey'de kayda geçen
-
17:51 - 17:53kazalara dair tüm New Jersey verilerinde ise,
-
17:53 - 17:56yaralanmalarda yüzde 10'luk bir fark söz konusu.
-
17:56 - 17:58ama bunlar genellikle hafif yaralanmalar.
-
17:58 - 18:00Şimdi, söylemem gereken asıl ilginç olay ise şu;
-
18:00 - 18:05Oto koltuklarının önemli ölçüde daha iyi olduğunu gösteren diğer verilerle
-
18:05 - 18:09açıklanması çok zor olan tıbbi bir literatür var.
-
18:09 - 18:11Kaza sonrası olanları da kapsayan tamamen farklı bir yöntem kullanıyorlar,
-
18:11 - 18:14Sigorta şirketlerinden, kazazedelerin isimlerini
-
18:14 - 18:16alıyorlar, ve bu kişilere telefonla ulaşıp
-
18:16 - 18:17onlara, kaza anında ne olup
-
18:17 - 18:18bittiğini soruyorlar.
-
18:18 - 18:21Bu konuda henüz kesin bir karara
-
18:21 - 18:23varamadım, ve birbirleriyle tamamen çelişen bu farklılıkların
-
18:23 - 18:26nasıl olabildiğini anlayabilmek için, bu tıp araştırmacılarıyla
-
18:26 - 18:29birlikte çalışmayı çok isterim.
-
18:29 - 18:32Ama belli ki, bu kritik bir soru.
-
18:32 - 18:35"Bunları daha uygun maliyetli yapacak kadar yeterince
-
18:35 - 18:38ciddi yaralanmalar söz konusu mu? Biraz aldatmacalı bir soru.
-
18:38 - 18:40Haklı olsalar bile, çok ucuz oldukları
-
18:40 - 18:41konusu çok net değil.
- Title:
- Steven Levitt'in çocuk oto koltukları üzerine konuşması
- Speaker:
- Steven Levitt
- Description:
-
Steven Levitt, arabalarda çocukların can emniyeti konusunda, çocuk oto koltuklarının artık emniyet kemerlerinden daha etkili olmadığını gösteren verileri bizlerle paylaşıyor. Ancak konuşmasının soru-cevap kısmında hayati önem taşıyan bir ikazda bulunmayı da ihmal etmiyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 18:41