1
00:00:00,000 --> 00:00:05,000
Bir zamanlar, çocukları telef eden berbat bir hastalık varmış.

2
00:00:05,000 --> 00:00:09,000
Hatta bu bölgede var olan diğer tüm hastalıklar arasında

3
00:00:09,000 --> 00:00:12,000
bu, en kötüsüymüş. Birçok çocuğu öldüren bir hastalıkmış bu.

4
00:00:12,000 --> 00:00:15,000
Bunun üzerine, bu hastalıga kısmi bir tedavi bulan

5
00:00:15,000 --> 00:00:18,000
parlak bir mucit, bir bilim adamı cıkmış ortaya.

6
00:00:18,000 --> 00:00:22,000
Ama bu tedavi de kesin çözüm olmamış. Hala bir sürü çocuk öluyormuş,

7
00:00:22,000 --> 00:00:25,000
ama önceki duruma kıyasla bu tedavi kesinlikle daha iyi sayılırmış.

8
00:00:25,000 --> 00:00:31,000
Bu tedavi hakkındaki artılardan biri de ücretsiz olmasıymış,

9
00:00:31,000 --> 00:00:33,000
yani neredeyse ücretsiz, ve uygulanması da çok kolaymış.

10
00:00:33,000 --> 00:00:36,000
Ancak en kötü tarafı, bu tedaviyi küçük çocuklar,

11
00:00:36,000 --> 00:00:40,000
bebekler, ve bir yaşındakiler üzerinde uygulayamıyormuşsunuz.

12
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
Ve sonuç olarak, birkac yıl sonra

13
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
başka bir bilim adamı (belki de bu bilim adamı

14
00:00:44,000 --> 00:00:48,000
kendisinden onceki kadar dahi değildi,

15
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
ama ilk bilim adamının buluşunu geliştirmişti)

16
00:00:50,000 --> 00:00:53,000
ikinci bir tedavi yöntemi geliştirmiş.

17
00:00:53,000 --> 00:00:56,000
Ve ikinci tedavi yönteminin güzel yanı ise,

18
00:00:56,000 --> 00:01:00,000
bebekler ve bir yaşındakiler üzerinde uygulanabiliyor olmasıymış.

19
00:01:00,000 --> 00:01:05,000
Bu tedavinin olumsuz yanı ise çok pahalı olmasıymış,

20
00:01:05,000 --> 00:01:06,000
ve uygulaması da oldukça karmaşıkmış.

21
00:01:06,000 --> 00:01:10,000
Ebeveynler tedaviyi doğru şekilde uygulayabilmek için ellerinden geleni yapsalar da,

22
00:01:10,000 --> 00:01:14,000
sonuçta neredeyse hiçbiri uygulama konusunda başarılı olamamış.

23
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
Ama ne yapmışlar.. Tabii tedavi çok karışık ve pahalı olduğundan,

24
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
bunu yalnızca, henüz 1 yaşını doldurmamış bebekler ve 1 yaşındakiler üzerinde uygulamışlar

25
00:01:20,000 --> 00:01:23,000
Ve hal-i hazırda, 2 ve daha büyük yaştaki çocuklara verilen ilacı

26
00:01:23,000 --> 00:01:24,000
kullanmaya devam etmişler.

27
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Ve bir süre daha bu böyle devam etmiş. İnsanlar mutluymuş.

28
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
İki tedaviyi de uyguluyorlarmış. Ta ki bir anne,

29
00:01:29,000 --> 00:01:34,000
henüz 2 yaşına basmış çocuğunu bu hastalık yüzünden kaybedene dek...

30
00:01:34,000 --> 00:01:38,000
Ve anne düşünmeye başlamış, "Çocuğum daha yeni 2 yaşına bastı,

31
00:01:38,000 --> 00:01:42,000
ve bu yaşa gelene kadar, bu karmaşık, pahalı ilacı

32
00:01:42,000 --> 00:01:47,000
yani bu tedaviyi hep uyguladım.

33
00:01:47,000 --> 00:01:48,000
Sonra çocuğum 2 yaşına basınca, ben de ucuz

34
00:01:48,000 --> 00:01:51,000
ve kolay olan tedaviyi uygulamaya başladım, ve acaba..."

35
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Çocuğunu kaybeden diğer tüm ebeveynlerin de merak ettiği gibi,

36
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
bu anne de, "... ya o karmaşık ve pahalı tedaviyi uygulamayı sürdürmek gibi

37
00:01:55,000 --> 00:01:59,000
yapabileceğim bir şey yoksa," diye merak etmiş.

38
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
Ve bunu diğer insanlarla da paylaşarak şöyle demiş;

39
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
"Nasıl olur da ucuz ve basit olan yöntem ile

40
00:02:04,000 --> 00:02:07,000
karmaşık ve pahalı olan tedavi yöntemi

41
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
aynı etkiyi gösterebilir?"

42
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
Ve insanlar da düşünmüşler ve, "Aslında haklısın.

43
00:02:11,000 --> 00:02:13,000
İlkinden sonra ucuz ve basit yönteme geçiş yapmak

44
00:02:13,000 --> 00:02:16,000
muhtemelen hatalı," demeye başlamışlar.

45
00:02:16,000 --> 00:02:19,000
Bu annenin hikayesini duyduktan sonra, hükümet ve diğer insanlar da,

46
00:02:19,000 --> 00:02:22,000
"Evet, haklısın, bir yasa çıkarmak gerek.

47
00:02:22,000 --> 00:02:24,000
Bu ucuz ve basit tedavi yöntemini yasaklamalıyız,

48
00:02:24,000 --> 00:02:27,000
ve insanların bunu çocukları üzerinde uygulamasına engel olmalıyız," demişler.

49
00:02:27,000 --> 00:02:29,000
Halk durumdan hoşnutmuş, tatmin olmuşlar.

50
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
Yıllar boyu bu böyle sürmüş, her şey yolundaymış.

51
00:02:32,000 --> 00:02:37,000
Ama sonra bir gün, kendisi de çocuk sahibi olan bir ekonomist çıkagelmiş,

52
00:02:37,000 --> 00:02:44,000
ve o da çocuğuna pahalı ve karmaşık olan tedaviyi uyguluyormuş.

53
00:02:44,000 --> 00:02:46,000
Fakat ucuz ve basit olan yöntemden de haberdarmış.

54
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
Bunun üzerinde düşününce, pahalı olan,

55
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
gözüne o kadar da şahane gözükmemiş. Ve düşünmeye başlamış,

56
00:02:51,000 --> 00:02:54,000
"Bilimden anladığım söylenemez, ama veriler hakkında bir şeyler biliyorum,

57
00:02:54,000 --> 00:02:56,000
o zaman belki de geçmiş verileri incelemeli ve

58
00:02:56,000 --> 00:03:00,000
bu pahalı ve karmaşık tedavinin gerçekten de

59
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
ucuz ve basit olandan daha etkili olup olmadığını kendi gözlerimle görmeliyim."

60
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
Ne çıksa beğenirsiniz! Verileri incelerken

61
00:03:05,000 --> 00:03:08,000
pahalı ve karmaşık olanın, aslında ucuz olandan hiç de

62
00:03:08,000 --> 00:03:11,000
farklı gözükmediğini fark etmiş.

63
00:03:11,000 --> 00:03:13,000
(En azından 2 yaşındakiler ve daha büyük olanlar için)

64
00:03:13,000 --> 00:03:16,000
ucuz olan hala daha küçük çocuklar üzerinde işe yaramıyormuş.

65
00:03:16,000 --> 00:03:20,000
Bunun üzerine insanlara şöyle bir açıklama yapmış,

66
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
"Elde ettiğim muhteşem bulguya göre,

67
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
görünüşe bakılırsa yalnızca ucuz ve basit tedavi yöntemini kullanabiliriz.

68
00:03:25,000 --> 00:03:28,000
Ve bu şekilde, yılda 300 milyon dolar da cebimizde kalır,

69
00:03:28,000 --> 00:03:30,000
ve bu parayı da başka şekillerde çocuklarımız için harcayabiliriz."

70
00:03:30,000 --> 00:03:34,000
Bu durum ebeveynlerin hiç hoşuna gitmemiş, ve şöyle demişler;

71
00:03:34,000 --> 00:03:36,000
"Bu berbat bir şey, zira ucuz ve basit olan nasıl olur da

72
00:03:36,000 --> 00:03:40,000
diğer zor olan kadar etkili olabilir?" Bu durumdan hükümet, ve bilhassa da

73
00:03:40,000 --> 00:03:43,000
bu pahalı ilacı üreten kişiler hiç hoşnut olmamışlar

74
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
çünkü, "Ücretsiz bir ilaçla nasıl rekabet edebiliriz?

75
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
Tüm pazar payımızı kaybederiz,"

76
00:03:48,000 --> 00:03:50,000
diye düşünmüşler.

77
00:03:50,000 --> 00:03:53,000
Dolayısıyla insanlar bu duruma sinirlenip, ona çok kötü isimler takmışlar.

78
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
Bunun üzerine o da, ülkeyi birkaç günlüğüne terk edip

79
00:03:56,000 --> 00:04:00,000
Oxford adında, daha zeki ve açık fikirli insanların bulunduğu

80
00:04:00,000 --> 00:04:03,000
bir yere gitmenin; ve hikayesini buradaki insanlarla paylaşmanın

81
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
belki de daha iyi bir fikir olacağına karar vermiş.

82
00:04:06,000 --> 00:04:10,000
Ve işte, buradayım. Bu bir peri masalı değil.

83
00:04:10,000 --> 00:04:12,000
Bu, ABD ile ilgili, günümüze dair gerçek bir hikaye.

84
00:04:12,000 --> 00:04:15,000
ve sözünü ettiğim hastalık da aslında

85
00:04:15,000 --> 00:04:18,000
çocuklara ilişkin trafik kazaları.

86
00:04:18,000 --> 00:04:24,000
Ve ücretsiz tedaviden kastım da yetişkin emniyet kemerleri, pahalı tedavi ise

87
00:04:24,000 --> 00:04:28,000
(yani yılda 300 milyon dolara mal olan) çocuk oto koltukları.

88
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
Bugün sizlere, doğru olduğuna inandığım

89
00:04:30,000 --> 00:04:33,000
bazı bulgulardan söz etmek istiyorum. Elde ettiğim bulgulara göre:

90
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
İlgili yasaların genişletilmesi, ve yasalarla, çocuğunuzun emniyet

91
00:04:35,000 --> 00:04:40,000
kemeri takmasının toplumsal açıdan tasvip edilmez olarak

92
00:04:40,000 --> 00:04:45,000
kabul ettirilmesi için inanılmaz çabalar gösterilmesine rağmen;

93
00:04:45,000 --> 00:04:48,000
iki yaşındakiler ve daha büyük çocukların, çocuk oto koltuğu

94
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
kullanmasının -kanıtlanmış- bir faydası yoktur.

95
00:04:50,000 --> 00:04:55,000
İlk olarak bundan bahsedeceğim. Ardından,

96
00:04:55,000 --> 00:04:56,000
bunu neyin doğru kıldığından söz edeceğim.

97
00:04:56,000 --> 00:04:59,000
Ve son olarak, biraz da, muhtemelen elimizdekilerden daha iyi olan,

98
00:04:59,000 --> 00:05:02,000
ama insanlar mevcut çocuk oto koltuklarına bayıldıkları için

99
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
ilgilenmedikleri başka bir teknolojiden,

100
00:05:05,000 --> 00:05:07,000
üçüncü bir çözümden bahsedeceğim.

101
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
Peki.

102
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
Bir veri üzerine araştırma yapmaya çalıştığınızda

103
00:05:13,000 --> 00:05:17,000
birçok kez, karmaşık hikayelerle karşılarşırsınız. Emniyet kemerine karşı çocuk oto

104
00:05:17,000 --> 00:05:20,000
koltuğunu araştırdığınızda veriler arasında aradığınızı bulmak hiç de kolay değil.

105
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
Bunun üzerine ABD, 1975'ten beri gerçekleşen her bir ölümcül

106
00:05:22,000 --> 00:05:25,000
kazayla ilgili bir veri grubu kaydı tutuyor.

107
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
Yani, en az bir kişinin hayatını kaybettiği her bir araba kazası

108
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
ile ilgili tüm kişilerin kayıtları tutuluyor.

109
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
Ulusal karayolu Ulaşım Güvenliği Müdürlüğü'nün

110
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
internet sayfasındaki verilere bakacak olursanız,

111
00:05:35,000 --> 00:05:37,000
Sadece ham verilere ulaşabiliyorsunuz, ve dolayısıyla

112
00:05:37,000 --> 00:05:41,000
iki yaşındaki ve daha büyük çocukların, çocuk oto koltuğu kullanması lehine

113
00:05:41,000 --> 00:05:44,000
sınırlı sayıda kanıt bulunduğu hissine kapılmaya başlıyorsunuz.

114
00:05:44,000 --> 00:05:48,000
Ve işte veriler: 2 ila 6 yaş arasındakiler ve 6 yaş üstündeki çocuklar

115
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
için oto çocuk koltuğu kullanan kimse yok, yani

116
00:05:50,000 --> 00:05:56,000
karşılaştırma yapamıyorsunuz. En az 1 kişinin öldüğü bir kazada serbest

117
00:05:56,000 --> 00:06:00,000
vaziyetteki çocukların %29.3'ü hayatını kaybediyor.

118
00:06:00,000 --> 00:06:05,000
Eğer bir çocuğu oto çocuk koltuğuna oturtturursanız, çocukların %18.2'si ölüyor.

119
00:06:05,000 --> 00:06:07,000
Bu ham veriye göre, eğer çocuk karın-omuz emniyet kemeri takıyorsa

120
00:06:07,000 --> 00:06:12,000
%19.4'ü ölüyor. Ve ilginç bir şekilde, sadece karın emniyet kemeri takanlarda

121
00:06:12,000 --> 00:06:14,000
ise %16.7 oranında can kaybı oluyor. Ve aslında, teoriye göre

122
00:06:14,000 --> 00:06:17,000
sade karın emniyet kemerinin, karın-omuz emniyet kemerine göre

123
00:06:17,000 --> 00:06:18,000
daha kötü olması gerekiyor. Ve bu da size,

124
00:06:18,000 --> 00:06:20,000
ham veriye baktığınızda, araya giren yüzlerce şaşırtıcı

125
00:06:20,000 --> 00:06:23,000
değişken olduğunu hatırlatıyor.

126
00:06:23,000 --> 00:06:28,000
İşte çalışmamız...- bu yalnızca aynı bilginin tekrarı,

127
00:06:28,000 --> 00:06:31,000
farkı ise, daha kolay anlaşılması için verilerin rakamsallaştırılmış olması..

128
00:06:31,000 --> 00:06:34,000
Buradaki sarı çubuk, oto koltuklarını temsil ederken

129
00:06:34,000 --> 00:06:38,000
portakal rengi karın-omuz kemerini, ve kırmızı ise sadece karın emniyet kemerini gösteriyor.

130
00:06:38,000 --> 00:06:40,000
Ve tüm bunlar, emniyet kemeri takılmadığı durumlarla bağıntılı.

131
00:06:40,000 --> 00:06:41,000
Grafikteki çubuk ne kadar büyükse o kadar iyi. Tamam.

132
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
Bu ise, az evvel gosterdigim veri.

133
00:06:43,000 --> 00:06:46,000
En uzun çubuk da, erişmeye ulaştığınız oran.

134
00:06:46,000 --> 00:06:50,000
Yani temel şeyleri kontrol edebiliyorsunuz; çarpışmanın şiddeti,

135
00:06:50,000 --> 00:06:54,000
çocuğun hangi koltukta oturduğunu, vs. Çocuğun yaşı..

136
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
Ve bu da ortadaki çubuk dizisi.

137
00:06:56,000 --> 00:06:59,000
Gördüğünüz gibi sadece karın emniyet kemerlerini

138
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
kullanmaya başladığınızda durum kötüye gidiyor.

139
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
Ve son olarak da; çarpışmayla ilgili aklınıza gelebilecek

140
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
muhtemelen her senaryo için gerçekten kontrollü

141
00:07:06,000 --> 00:07:08,000
olan son çubuk dizisi.

142
00:07:08,000 --> 00:07:11,000
Sözünü ettiğim; bir çarpışmanın elli, yetmiş beş, 100 farklı özelliği vardır.

143
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
Oto koltukları ve karın-omuz emniyet kemerlerine baktığımızda ise,

144
00:07:14,000 --> 00:07:18,000
söz konusu hayat kurtarmak olunca, kazalar aslında birbirlerine tıpatıp benziyor.

145
00:07:18,000 --> 00:07:22,000
Ve standart hata kuşakları da, bu tahminlerin yanında nispeten küçük kalıyor.

146
00:07:22,000 --> 00:07:25,000
Ve sadece kapsamlı da değil. Bakmak istediğiniz

147
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
ne olursa olsun, oldukça da sağlam.

148
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
İlginç olan şey şey ise: önden hasar görmüş kazalara baktığınızda ---

149
00:07:30,000 --> 00:07:33,000
araba çarpıştığında, ön kısım bir şeye vurduğunda--

150
00:07:33,000 --> 00:07:37,000
araç koltuklarının biraz daha iyi durumda olduğunu görürsünüz.

151
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
Bana kalırsa, bu bir tesadüf değil.

152
00:07:39,000 --> 00:07:40,000
Araç koltuğu için onay almak için,

153
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
bazı federal standartlardan geçmeniz gerek.

154
00:07:43,000 --> 00:07:48,000
Bu standartların hepsi de, arabanızın direkt önden çarpılmasını gerektiriyor.

155
00:07:48,000 --> 00:07:50,000
Arkadan çarpma gibi diğer çarpışma türlerine baktığınızda,

156
00:07:50,000 --> 00:07:53,000
aslında araç koltukları da iyi bir performans sergilemez.

157
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
Ve bence bunun sebebi de, hep insanların, arabanın ne kadar

158
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
etkilenmiş olacağı hakkında parlak çizgi

159
00:07:57,000 --> 00:07:59,000
kurallarını optimize etmelerini beklemediğimiz için

160
00:07:59,000 --> 00:08:03,000
testi geçmek üzere optimize edilmiş olmaları.

161
00:08:03,000 --> 00:08:04,000
Belki savunacağınız bir başka düşünce de;

162
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
"Zaman içinde araç koltukları çok çok daha iyileşti."

163
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
Son zamanlardaki kazalara bakacak olursak, - verinin tamamı

164
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
neredeyse 30 yıllık kayıtlara dayanıyor-- bunu yeni kazalarda

165
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
görmeyeceksiniz. Yeni araç koltukları çok, çok daha iyi."

166
00:08:13,000 --> 00:08:17,000
Ama aslında, bu son çarpışmalarda, karın-omuz emniyet kemerleri

167
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
araç koltuklarından çok daha etkili.

168
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
"İmkansız, bu olamaz," diyorlar.

169
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
Ebeveynlere soracak olursanız, onlar da şöyle diyor;

170
00:08:25,000 --> 00:08:28,000
"Ama araba koltukları çok pahalı ve karmaşık,

171
00:08:28,000 --> 00:08:31,000
ve bir sürü de karmaşık kilit mandal sistemi var,

172
00:08:31,000 --> 00:08:34,000
nasıl olur da, bu kadar pahalı ve karmaşık olmalarına rağmen,

173
00:08:34,000 --> 00:08:36,000
emniyet kemerlerinden daha iyi işlev göremez?"

174
00:08:36,000 --> 00:08:39,000
Oldukça ilginç bir düşünce, ve bence,

175
00:08:39,000 --> 00:08:42,000
insanlar da bu düşünceyi savunuyor. Diğer bir düşünceye göre ise,

176
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
"Bu çok daha iyi olmasaydı, hükümet bize bunu kullanmayı

177
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
tercih etmemizi söylemezdi."

178
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Ama ilginç olan, hükümetin bize kullanmamızı söyledikleri

179
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
aslında pek bir şeye dayanmıyor.

180
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
Aslında bu, verilerden ziyade tüm bu yasaların geçmesine

181
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
yol açan, ve çocukları iki yaşını geçtikten sonra ölen

182
00:08:56,000 --> 00:09:00,000
ebeveynlerin bazı itirazlarına dayanmaktadır.

183
00:09:00,000 --> 00:09:04,000
Dolayısıyla, bence, ancak bu soyut istatistikleri kullanarak

184
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
bir ilerleme kaydedebilirsiniz.

185
00:09:06,000 --> 00:09:11,000
Birkaç arkadaşımı akşam yemeğine çağırdım, (barbekü yapıyorduk)

186
00:09:11,000 --> 00:09:14,000
ve arkadaşlarımdan, haklı olduğumu nasıl kanıtlayacağıma dair

187
00:09:14,000 --> 00:09:18,000
akıl danıştım. Onlar da bana, "Neden birkaç kaza testi yapmıyorsun?" dediler.

188
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
Ben de, "Çok iyi fikir," dedim.

189
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
Ve gerçekten de birkaç kaza testi yaptırmaya çalıştık.

190
00:09:22,000 --> 00:09:27,000
Ve ülkede bağımsız çalışan kaza-testi şirketlerini

191
00:09:27,000 --> 00:09:30,000
aradığımızda, hiçbiri de yaptırmak istediğimiz

192
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
kaza testini yapmak istemediğini söyledi.

193
00:09:32,000 --> 00:09:36,000
Gerekçeleri de; -- bazısı açık, bazısı üstü kapalı--

194
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
"Tüm işlerimiz, araç koltuğu üreticilerinden geliyor.

195
00:09:38,000 --> 00:09:42,000
Araç koltuklarına bağlı emniyet kemerlerini test ederek işimizi kaybetmeyi göze alamayız."

196
00:09:42,000 --> 00:09:46,000
Ve sonunda biri, razı oldu. İsimlerini duyurmamak şartıyla,

197
00:09:46,000 --> 00:09:49,000
bizim için bu testi seve seve gerçekleştireceklerini belirttiler.

198
00:09:49,000 --> 00:09:54,000
Yani ismini saklamak ve çarpılan koltuk başına 1500 dolar karşılığında.

199
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
Biz de Buffalo, New York'a gittik.

200
00:09:56,000 --> 00:09:58,000
Ve burası bu işin öncülerinden.

201
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
Bunlar da, sahne almak için sıralarını

202
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
bekleyen deney mankenleri.

203
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
Ve çarpışma testi de şu şekilde işliyor.

204
00:10:05,000 --> 00:10:08,000
Burada aslında tüm arabayı çarpmıyorlar, -- yani bütün

205
00:10:08,000 --> 00:10:11,000
arabayı sırf bunun için heba etmeye değmez.

206
00:10:11,000 --> 00:10:12,000
Sadece şu bank koltuklardan alıp,

207
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
araç koltuğunu ve emniyet kemerini bunun üzerine bağlıyorlar.

208
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
Şimdi sadece buna bakmanızı rica ediyorum.

209
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
Ve sanırım böylece, neden ebeveynlerin, araç koltuklarının bu

210
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
kadar harika olduğunu düşündüklerini anlayacaksınız. Koltuktaki çocuğa bakın.

211
00:10:20,000 --> 00:10:23,000
Halinden memnun, ve sapasağlam kurtulacakmış

212
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
gibi görünmüyor mu? Şimdi de arkadaki çocuğa bakın lütfen.

213
00:10:25,000 --> 00:10:28,000
Bu çocuk ise, daha çarpışma bile olmadan boğuluyormuş gibi görünüyor.

214
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
Baktığınızda, çarpışma esnasında arkadaki çocuğun

215
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
çok iyi bir durumda olacağına inanmak oldukça zor.

216
00:10:33,000 --> 00:10:35,000
Şimdi bunun, saatte 30 mil hızla,

217
00:10:35,000 --> 00:10:38,000
önden bir duvara çarptığımız bir kaza olduğunu düşünelim.

218
00:10:38,000 --> 00:10:41,000
Ve görelim bakalım sonuç ne olacak, tamam?

219
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
Size hemen ne olacağını göstereyim:

220
00:10:43,000 --> 00:10:46,000
Bu arada bunlar, 3 yaşında cansız mankenler.

221
00:10:46,000 --> 00:10:48,000
İşte buradaki araç koltuğu. Şimdi iki şeye dikkat edin:

222
00:10:48,000 --> 00:10:50,000
başın nasıl ön tarafa savrulup dizlere,

223
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
çarptığını izleyin -- ve bu araç koltuğundayken oluyor --

224
00:10:52,000 --> 00:10:57,000
ve şimdi de araç koltuğunun havada sıçrayıp geri çarparak nasıl savrulduğuna bakın.

225
00:10:57,000 --> 00:10:59,000
Bu araç koltuğu arabanın her tarafında hareket halinde.

226
00:10:59,000 --> 00:11:01,000
Ve bu konuda iki hususu dikkate alın:

227
00:11:01,000 --> 00:11:04,000
Bu araç koltuğu, daha önce 1000 araç koltuğu monte eden,

228
00:11:04,000 --> 00:11:07,000
ve kesinlikle işinin ehli biri tarafından monte edilmiştir.

229
00:11:07,000 --> 00:11:08,000
Ayrıca, bu bank koltukların da, araç koltuğu

230
00:11:08,000 --> 00:11:11,000
monte etmek için en iyi yöntem olduğu netlik kazanmıştır.

231
00:11:11,000 --> 00:11:14,000
Yassı arkalıklı olması ise, monte etmeyi çok daha kolaylaştırıyor.

232
00:11:14,000 --> 00:11:17,000
Dolayısıyla bu, oto koltuklarının lehine allanıp pullanmış bir test.

233
00:11:17,000 --> 00:11:20,000
Değil mi? Ve bu çocuk da çarpışmadan başarıyla kurtuldu.

234
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
Federal standartlara göre, bu çarpışmada

235
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
mühim olmayan birkaç ölçü birimiyle,

236
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
bu kazadaki koltuğun onayını almak için

237
00:11:26,000 --> 00:11:30,000
1000'in altında bir skor elde etmeniz gerek.

238
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
Bu kazadaki skor ise 450 civarında olacaktı.

239
00:11:33,000 --> 00:11:35,000
Yani bu oto koltuğu, Tüketici Raporlarında ortalamanın

240
00:11:35,000 --> 00:11:37,000
üstünde oto koltuğu olarak geçiyordu, ve oldukça iyiydi.

241
00:11:37,000 --> 00:11:40,000
Ve bir sonraki. Bu da, çocuğun emniyet kemeri taktığı

242
00:11:40,000 --> 00:11:45,000
aynı çarpışma. Aslında diğer çocuğa kıyasla zorlukla

243
00:11:45,000 --> 00:11:48,000
hareket edebiliyor. Komik olan ise,

244
00:11:48,000 --> 00:11:51,000
kamera kayıt olayı da berbat, zira kamerayı sadece oto

245
00:11:51,000 --> 00:11:53,000
koltuğunu yapacak şekilde kurmuşlar, yani çarpıp geri sıçrayan

246
00:11:53,000 --> 00:11:55,000
çocuğu görebilecek kadar bile kamerayı hareket ettiremiyorsunuz.

247
00:11:55,000 --> 00:11:59,000
Test sonucunda, iki çarpışmadan, 3 yaşındakinin birazcık

248
00:11:59,000 --> 00:12:03,000
daha kötü durumda olduğu ortaya çıktı. Yani, 400 'e kıyasla

249
00:12:03,000 --> 00:12:07,000
--skor aralığını biliyorsunuz zaten-- 500 puan almış oldu.

250
00:12:07,000 --> 00:12:10,000
Ama yine de, eğer bu çarpışmadan çıkan veriyi alıp,

251
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
federal hükümete görüp, "Yeni bir oto koltuğu icat ettim. Satış için

252
00:12:13,000 --> 00:12:16,000
size bunu kanıtlamak istiyorum," deseniz, size

253
00:12:16,000 --> 00:12:19,000
şöyle derlerdi: "Bu muhteşem yeni bir oto koltuğu, mükemmel işliyor.

254
00:12:19,000 --> 00:12:21,000
Sadece 500 almış, 1000'e kadar çıkabilirdi."

255
00:12:21,000 --> 00:12:24,000
Ve bu emniyet kemeri rahatlıkla, bir araç koltuğu gibi

256
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
onaydan geçecekti.

257
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
Yani bir bakıma, aslolan insanların bu araç koltuklarını

258
00:12:28,000 --> 00:12:31,000
yanlış monte edip çocuklarını tehlikeye atmaları değil.

259
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
Aslolan, bu araç koltuklarının esasen

260
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
pek bir işlevi olmadığıdır.

261
00:12:35,000 --> 00:12:37,000
Ve işte çarpışma. Aynı anda olacak şekilde zamanlanmışlar.

262
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
Oto koltuğuyla çok daha uzun süreceğini -- sıçramalarla daha da

263
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
uzun sürmektedir -- göreceksiniz; fakat

264
00:12:41,000 --> 00:12:45,000
emniyet kemeri takılan çocuklarda çok daha az hareket göreceksiniz.

265
00:12:45,000 --> 00:12:47,000
Şimdi size, altı yaşındakilerin çarpışmalarını da göstereceğim.

266
00:12:47,000 --> 00:12:52,000
Altı yaşındaki manken de bir oto koltuğunda, ve

267
00:12:52,000 --> 00:12:57,000
ve berbat görünse de bu harika. 400 civarında, tamam?

268
00:12:57,000 --> 00:12:58,000
Yani çocuk, çarpışmayı iyi şekilde atlatıyor.

269
00:12:58,000 --> 00:13:02,000
Çocuk için sorun yaratacak hiçbir şey olmuyor.

270
00:13:02,000 --> 00:13:05,000
Ve şimdi de altı yaşındaki mankenimiz emniyet kemerine bağlı,

271
00:13:05,000 --> 00:13:07,000
ve aslında hepsi de aynı bir iki noktaya bağlı.

272
00:13:07,000 --> 00:13:11,000
Yani gerçekten de, altı yaşındakiler için, oto emniyet kemerleri

273
00:13:11,000 --> 00:13:15,000
kesinlikle hiçbir etki yaratmadı.

274
00:13:15,000 --> 00:13:18,000
Yani bir bakıma, başka kanıtlar da var --

275
00:13:18,000 --> 00:13:22,000
"Bu 4 ünü içinde barındıran bir çalışmayı asla yayınlayamazsın," diyen

276
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
asla yayınlayamazsın," diyen bir bilim adamı tarafından eleştirildim.

277
00:13:24,000 --> 00:13:28,000
Ben de kendisine bir cevap yazdım, ve şöyle dedim: "Peki ya

278
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
45,004 'a ne demeli? Zira elimde ayrıca 45,000 gerçek çarpışma

279
00:13:30,000 --> 00:13:34,000
örneği daha var. Ve bence, ekonomistlerin hak vereceği

280
00:13:34,000 --> 00:13:36,000
bir şey olan gerçek çarpışmaları kullanma fikrinin, bilim adamları

281
00:13:36,000 --> 00:13:38,000
tarafından genelde aynı şekilde düşünülmemesi ilginç;

282
00:13:38,000 --> 00:13:40,000
zira, bilim adamları, çocuklar ve oto koltukları üzerine

283
00:13:40,000 --> 00:13:43,000
30 yıllık gerçek bilgileri baz almaktansa,

284
00:13:43,000 --> 00:13:45,000
laboratuarı, yani cansız mankenleri eksik şekilde inceleyen

285
00:13:45,000 --> 00:13:49,000
bir bilimi, bu konuda baz almayı

286
00:13:49,000 --> 00:13:52,000
tercih ediyorlar.

287
00:13:52,000 --> 00:13:56,000
Ve bence, bu soruna çare ise

288
00:13:56,000 --> 00:13:59,000
dışarıda bir yerlerde çok daha iyi bir çözüm olduğu.

289
00:13:59,000 --> 00:14:02,000
Ve bu da aslında kimseyi heyecanlandırmıyor, çünkü

290
00:14:02,000 --> 00:14:06,000
herkes, araç koltuklarının muhtemelen iş yarıyor olmasından çok memnun.

291
00:14:06,000 --> 00:14:09,000
Ve tasarım açısından düşünecek olursanız,

292
00:14:09,000 --> 00:14:11,000
ve sil baştan, "arka koltuktaki çocukları

293
00:14:11,000 --> 00:14:13,000
korumak istiyorum o kadar," diyecek olursanız...

294
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
Bence bu salonda, "En iyisi, yetişkinler için harika bir

295
00:14:15,000 --> 00:14:16,000
emniyet kemeri yapmakla başlamak olacaktır.

296
00:14:16,000 --> 00:14:19,000
Sonra da, birbirine zincir gibi bağlamak

297
00:14:19,000 --> 00:14:21,000
zorunda kalacağınız büyük bir tertibat hazırlarız,"

298
00:14:21,000 --> 00:14:24,000
diyecek kimse yoktur.

299
00:14:24,000 --> 00:14:27,000
Yani neden işe koyulmuyoruz - çocuklar dışında arka koltuğa başka kim oturuyor ki?

300
00:14:27,000 --> 00:14:30,000
Aslında, böyle bir işe girişmenin maliyetini

301
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
tam olarak kestiremesem de, bunun neden normal bir oto

302
00:14:32,000 --> 00:14:33,000
koltuğundan çok daha pahalı

303
00:14:33,000 --> 00:14:35,000
olması gerektiği konusunda hiçbir sebep göremiyorum.

304
00:14:35,000 --> 00:14:39,000
Gördüğünüz gibi aslında katlanabiliyor, ve koltuğun arkasında.

305
00:14:39,000 --> 00:14:41,000
Yetişkinler için normal bir oto koltuğu, ama sonra indirince ,

306
00:14:41,000 --> 00:14:43,000
çocuklar da üzerine oturabiliyor, entegre bir yapı.

307
00:14:43,000 --> 00:14:47,000
Şahsen, bunun çok pahalı bir çözüm olduğunu sanmıyorum,

308
00:14:47,000 --> 00:14:50,000
ve şu an sahip olduğumuzdan çok daha iyi iş görecektir.

309
00:14:50,000 --> 00:14:55,000
Yani soru şu; muhtemelen birçok can kurtaracak böyle bir düzeneğin

310
00:14:55,000 --> 00:14:57,000
kabul görmesi konusunda hiç ümit var mı?

311
00:14:57,000 --> 00:15:01,000
Ve bence galiba sorunun cevabı da hikayenin içinde.

312
00:15:01,000 --> 00:15:05,000
Neden bir oto koltuğunun bu kadar başarılı olduğu; ve neden bunun

313
00:15:05,000 --> 00:15:08,000
bir gün kabul görüp görmeyeceği sorularının cevapları

314
00:15:08,000 --> 00:15:12,000
babamın bana anlattığı, kendisi İngiltere'deki ABD Hava Kuv. 'de

315
00:15:12,000 --> 00:15:15,000
doktorken yaşadığı bir hikayede yatıyor. Çok uzun zaman önceymiş:

316
00:15:15,000 --> 00:15:17,000
o zamanlar yapmanıza izin verdikleri şeyleri bugün yapamıyorsunuz.

317
00:15:17,000 --> 00:15:21,000
Babamın da, aslında rahatsız olmadıklarını

318
00:15:21,000 --> 00:15:24,000
düşündüğü hastalar gelirmiş.

319
00:15:24,000 --> 00:15:28,000
Hastalarına vermek üzere plasebo haplarıyla dolu bir kavanozu vardı, ve

320
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
onlara, "Hala kötü hissederseniz bir hafta içinde yine gelin," derdi.

321
00:15:31,000 --> 00:15:32,000
Ve çoğu gelmemesine rağmen, bir kısmı

322
00:15:32,000 --> 00:15:34,000
yine de geri gelirdi.

323
00:15:34,000 --> 00:15:38,000
Geri geldiklerinde de, hasta olmadıklarına emin olduğu için,

324
00:15:38,000 --> 00:15:43,000
bir kavanoz dolusu plasebo hapı daha verirdi. Devasa büyüklükteydi.

325
00:15:43,000 --> 00:15:45,000
Yutması neredeyse imkansız haplardı bu seferkiler.

326
00:15:45,000 --> 00:15:49,000
Ve bana göre, bu verdiğim örnek, oto koltulkarıyla benzerlik taşımakta.

327
00:15:49,000 --> 00:15:53,000
İnsanlar bakıp şöyle diyeceklerdir; "Bu çok büyük, yutması da çok zor.

328
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
Eğer bu beni iyileştirmeyecekse, daha başka

329
00:15:55,000 --> 00:15:58,000
ne iyileştirebilir ki?"

330
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
Ve sonra, hastaların birçoğu geri gelmemeye başladı,

331
00:16:00,000 --> 00:16:03,000
çünkü işe yaramıştı. Ama yine de, arada bir,

332
00:16:03,000 --> 00:16:08,000
hasta olduğuna kendi inandırmış bir tanesi hala gelmeye

333
00:16:08,000 --> 00:16:11,000
devame diyordu. Bunun üzerine babam da üçüncü kavanozu denedi.

334
00:16:11,000 --> 00:16:13,000
Ve dediğine göre bu kavanozdakiler, bulabildiği

335
00:16:13,000 --> 00:16:16,000
en küçük haplardı. Ve o kadar

336
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
küçüktüler ki zar zor görülebiliyorlardı.

337
00:16:18,000 --> 00:16:20,000
Ve hastasına şöyle derdi, "Bak, sana daha önce o karmaşık ve

338
00:16:20,000 --> 00:16:24,000
yutması zor olan büyük haplardan verdiğimi biliyorum,

339
00:16:24,000 --> 00:16:26,000
ama şimdi verecek olduğum ilaç çok etkili,

340
00:16:26,000 --> 00:16:28,000
ve küçücük, neredeyse görülemeyecek boyutta.

341
00:16:28,000 --> 00:16:31,000
Aynı şuradaki, neredeyse göremediğiniz şey gibi."

342
00:16:31,000 --> 00:16:33,000
Ve bir daha asla, babamın verdiği

343
00:16:33,000 --> 00:16:36,000
o küçücük haptan sonra, kimse hastalığından şikayet

344
00:16:36,000 --> 00:16:39,000
etmek için tekrar geri gelmedi.

345
00:16:39,000 --> 00:16:42,000
Ve babam da, bu küçücük, minicik ve etkili

346
00:16:42,000 --> 00:16:46,000
ilacın en güçlü plasebo etkisine sahip

347
00:16:46,000 --> 00:16:50,000
sahip olduğunu anladı. Ve bir bakıma, hikaye gerçekse, bence entegre

348
00:16:50,000 --> 00:16:52,000
araç koltukları da kısa bir sürede herkesin edineceği

349
00:16:52,000 --> 00:16:56,000
bir şey haline gelecektir, göreceksiniz. Tabii bir başka muhtemel çıkarıma

350
00:16:56,000 --> 00:16:59,000
göre, belki de babama üç kez gelip plasebolarla eve gönderildikten

351
00:16:59,000 --> 00:17:01,000
sonra hala hasta hissedip, bir başka

352
00:17:01,000 --> 00:17:03,000
doktor da bulmuş olabilir.

353
00:17:03,000 --> 00:17:05,000
Ve bu da kesinlikle mümkün. Eğer durum bu ise,

354
00:17:05,000 --> 00:17:08,000
o zaman sanırım, daha uzun bir süre geleneksel oto koltuklarından vazgeçemeyeceğiz demektir.

355
00:17:08,000 --> 00:17:09,000
Çok teşekkür ederim.

356
00:17:09,000 --> 00:17:13,000
(Alkışlar)

357
00:17:13,000 --> 00:17:15,000
(Seyirci: Size şunu sormak istiyorum; emniyet kemeri taktığımızda

358
00:17:15,000 --> 00:17:18,000
bunu yalnızca can kayıplarını önlemek için değil,

359
00:17:18,000 --> 00:17:20,000
birçok ağır yaralanmayı da engellemesi için de takıyoruz.

360
00:17:20,000 --> 00:17:24,000
Sizin verileriniz ölüm oranlarını baz alıyor. Ağır yaralanmaları değil.

361
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
Acaba, ağır yaralanmaları engelleme konusunda da,

362
00:17:26,000 --> 00:17:29,000
çocuk koltuklarının daha az etkili olduğunu, veya emniyet kemerleri

363
00:17:29,000 --> 00:17:31,000
kadar etkili olduğunu gösteren bir veri var mı? Zira bu, davanızı haklı çıkaracaktır.)

364
00:17:31,000 --> 00:17:34,000
Steven Levitt: Evet, bu harika bir soru. Verilerimde ve bir başka veri dizisinde,

365
00:17:34,000 --> 00:17:37,000
New Jersey'deki kazalar için bunu araştırdım.

366
00:17:37,000 --> 00:17:41,000
Ve yaralanma konusunda çok az fark buldum.

367
00:17:41,000 --> 00:17:43,000
Yani bu veride, araç koltukları ve karın-omuz kemerleri arasındaki

368
00:17:43,000 --> 00:17:47,000
yaralanma farkları istatiksel olarak çok küçük.

369
00:17:47,000 --> 00:17:48,000
Ölüm olmadığı için diğerlerinden farklı

370
00:17:48,000 --> 00:17:51,000
olan, ama New Jersey'de kayda geçen

371
00:17:51,000 --> 00:17:53,000
kazalara dair tüm New Jersey verilerinde ise,

372
00:17:53,000 --> 00:17:56,000
yaralanmalarda yüzde 10'luk bir fark söz konusu.

373
00:17:56,000 --> 00:17:58,000
ama bunlar genellikle hafif yaralanmalar.

374
00:17:58,000 --> 00:18:00,000
Şimdi, söylemem gereken asıl ilginç olay ise şu;

375
00:18:00,000 --> 00:18:05,000
Oto koltuklarının önemli ölçüde daha iyi olduğunu gösteren diğer verilerle

376
00:18:05,000 --> 00:18:09,000
açıklanması çok zor olan tıbbi bir literatür var.

377
00:18:09,000 --> 00:18:11,000
Kaza sonrası olanları da kapsayan tamamen farklı bir yöntem kullanıyorlar,

378
00:18:11,000 --> 00:18:14,000
Sigorta şirketlerinden, kazazedelerin isimlerini

379
00:18:14,000 --> 00:18:16,000
alıyorlar, ve bu kişilere telefonla ulaşıp

380
00:18:16,000 --> 00:18:17,000
onlara, kaza anında ne olup

381
00:18:17,000 --> 00:18:18,000
bittiğini soruyorlar.

382
00:18:18,000 --> 00:18:21,000
Bu konuda henüz kesin bir karara

383
00:18:21,000 --> 00:18:23,000
varamadım, ve birbirleriyle tamamen çelişen bu farklılıkların

384
00:18:23,000 --> 00:18:26,000
nasıl olabildiğini anlayabilmek için, bu tıp araştırmacılarıyla

385
00:18:26,000 --> 00:18:29,000
birlikte çalışmayı çok isterim.

386
00:18:29,000 --> 00:18:32,000
Ama belli ki, bu kritik bir soru.

387
00:18:32,000 --> 00:18:35,000
"Bunları daha uygun maliyetli yapacak kadar yeterince

388
00:18:35,000 --> 00:18:38,000
ciddi yaralanmalar söz konusu mu? Biraz aldatmacalı bir soru.

389
00:18:38,000 --> 00:18:40,000
Haklı olsalar bile, çok ucuz oldukları

390
00:18:40,000 --> 00:18:41,000
konusu çok net değil.