Γιατί οι επιχειρήσεις μπορεί να είναι καλές στο να λύνουν κοινωνικά προβλήματα

Γιατί προστρέχουμε σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, ΜΚΟ και κυβερνήσεις για να λύσουμε τα μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα; Ο Μάικλ Πόρτερ παραδέχεται ότι είναι προκατειλημμένος, ως καθηγητής διοίκησης επιχειρήσεων, αλλά θέλει να ακούσετε την επιχειρηματολογία του υπέρ του να επιτρέψουμε στις επιχειρήσεις να προσπαθήσουν να λύσουν τα σοβαρά προβλήματα όπως η κλιματική αλλαγή και η πρόσβαση στο νερό. Γιατί; Επειδή όταν οι επιχειρήσεις λύνουν ένα πρόβλημα, βγάζουν κέρδος - πράγμα που επιτρέπει την επέκταση της λύσης.

Νομίζω ότι όλοι γνωρίζουμε

ότι ο κόσμος σήμερα
είναι γεμάτος προβλήματα

Aκούμε γι' αυτά

χθες, σήμερα
και κάθε μέρα εδώ και δεκαετίες.

Σοβαρά προβλήματα, μεγάλα προβλήματα,
πιεστικά προβλήματα.

Φτωχή διατροφή, πρόσβαση στο νερό,

κλιματική αλλαγή, αποψίλωση,

έλλειψη δεξιοτήτων, ανασφάλεια,
όχι αρκετό φαγητό

όχι αρκετή περίθαλψη, ρύπανση.

Το ένα πρόβλημα μετά το άλλο,

και νομίζω ότι αυτό
που διαχωρίζει αυτή την εποχή

από οποιαδήποτε άλλη, που μπορώ
να θυμηθώ στη σύντομη ζωή μου

στη Γη,
είναι η γνώση αυτών των προβλημάτων.

Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά.

Γιατί δυσκολευόμαστε τόσο πολύ

να αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα;

Αυτή είναι η ερώτηση με την οποία παλεύω,

από τη δική μου και
πολύ διαφορετική οπτική γωνιά.

Δεν είμαι τύπος που ασχολείται
με κοινωνικά προβλήματα.

Είμαι ο τύπος
που δουλεύει με επιχειρήσεις,

που βοηθάει μια επιχείρηση
να βγάλει λεφτά.

Θεός φυλάξοι.

Γιατί λοιπόν έχουμε τόσες δυσκολίες

με αυτά τα κοινωνικά προβλήματα

και αλήθεια υπάρχει
κανένας ρόλος για τις επιχειρήσεις,

και αν ναι, ποιος είναι αυτός ο ρόλος;

Νομίζω ότι για να απαντήσουμε
αυτή την ερώτηση,

πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω
και να δούμε

πώς έχουμε κατανοήσει και αναλογιστεί

τόσο τα προβλήματα όσο και τις λύσεις

σε αυτές τις μεγάλες κοινωνικές προκλήσεις
που αντιμετωπίζουμε.

Τώρα, νομίζω ότι πολλοί
έχουν δει την επιχείρηση

ως το πρόβλημα, ή τουλάχιστον
ως ένα από τα προβλήματα,

σε πολλές από τις κοινωνικές προκλήσεις
που αντιμετωπίζουμε.

Δείτε τη βιομηχανία γρήγορου φαγητού,

τη φαρμακοβιομηχανία,
την τραπεζική βιομηχανία.

Αυτό είναι ένα χαμηλό σημείο

όσον αφορά στον σεβασμό των επιχειρήσεων.

Οι επιχειρήσεις δεν θεωρούνται ως η λύση.

Θεωρούνται ως το πρόβλημα
για τους περισσότερους ανθρώπους.

Δικαίως, σε πολλές περιπτώσεις.

Υπάρχουν πολλοί κακοί φορείς

που έχουν κάνει κάτι λάθος,

και όντως έχουν κάνει
το πρόβλημα χειρότερο.

Έτσι, η άποψη αυτή
είναι ίσως δικαιολογημένη.

Πώς τείνουμε να βλέπουμε τις λύσεις

σ' αυτά τα κοινωνικά προβλήματα,

αυτά τα πολλά θέματα
που αντιμετωπίζουμε στην κοινωνία;

Τείνουμε να βλέπουμε τις λύσεις

με την έννοια των ΜΚΟ,

της κυβέρνησης,

της φιλανθρωπίας.

Πράγματι, το είδος
της μοναδικής οργανωτικής οντότητας

της εποχής είναι
η τεράστια αύξηση των ΜΚΟ

και των κοινωνικών οργανισμών.

Αυτή είναι μια μοναδική,
νέα οργανωτική μορφή

που έχουμε δει να αναπτύσσεται.

Τεράστια καινοτομία, τεράστια ενέργεια,

τεράστιο ταλέντο έχει κινητοποιηθεί

μέσα από αυτή τη δομή

για να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει
όλες αυτές τις προκλήσεις.

Και πολλοί από εμάς εδώ
έχουμε αναμειχθεί πολύ σε αυτό.

Είμαι καθηγητής
σε σχολή διοίκησης επιχειρήσεων

αλλά έχω ιδρύσει, νομίζω,
τέσσερις μη κερδοσκοπικές.

Όποτε ενδιαφερόμουν και μάθαινα

για ένα κοινωνικό πρόβλημα,
αυτό έκανα,

ίδρυα μία μη κερδοσκοπική.

Αυτός ήταν ο τρόπος που
σκεφτήκαμε για να αντιμετωπίσουμε

αυτά τα θέματα.

Ακόμη και ένας καθηγητής διοίκησης
επιχειρήσεων το έχει σκεφτεί έτσι.

Αλλά νομίζω πως πλέον,

το κάνουμε αυτό εδώ και καιρό.

Εδώ και δεκαετίες γνωρίζουμε
αυτά τα προβλήματα,

έχουμε δεκαετίες εμπειρίας

με τις ΜΚΟ και τους κυβερνητικούς φορείς

και υπάρχει μια άβολη πραγματικότητα.

Η άβολη πραγματικότητα είναι

ότι δεν σημειώνουμε πρόοδο αρκετά γρήγορα.

Δεν κερδίζουμε.

Αυτά τα προβλήματα ακόμη
φαίνονται αποθαρρυντικά

και πολύ ατίθασα

και οποιεσδήποτε λύσεις πετυχαίνουμε

είναι μικρές λύσεις.

Κάνουμε στοιχειώδη πρόοδο.

Ποιο είναι το θεμελιώδες πρόβλημα
που έχουμε

στην αντιμετώπιση
αυτών των κοινωνικών προβλημάτων;

Εάν απομακρύνουμε όλη την περιπλοκότητα

έχουμε το πρόβλημα της κλίμακας.

Δεν μπορούμε να επεκταθούμε.

Μπορούμε να κάνουμε πρόοδο,
να δείξουμε οφέλη.

Μπορούμε να έχουμε αποτελέσματα,
να βελτιώσουμε τα πράγματα.

Βοηθάμε. Βελτιωνόμαστε. Πάμε καλά.

Δε μπορούμε να έχουμε επίδραση

σε μεγάλη κλίμακα σ' αυτά τα προβλήματα.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Επειδή δεν έχουμε τους πόρους.

Και αυτό είναι ξεκάθαρο τώρα.

Είναι πιο ξεκάθαρο τώρα
απ' ό,τι ήταν για δεκαετίες.

Απλά δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα

για να αντιμετωπίσουμε οποιοδήποτε
από αυτά τα προβλήματα σε μεγάλη κλίμακα

χρησιμοποιώντας το τωρινό πρότυπο.

Δεν υπάρχουν αρκετά έσοδα από φόρους,

δεν υπάρχουν αρκετές φιλανθρωπικές δωρεές

για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα
με τον τρόπο που τα αντιμετωπίζουμε τώρα.

Πρέπει να αντικρίσουμε
αυτή την πραγματικότητα.

Kαι η έλλειψη πόρων για την αντιμετώπιση

αυτών των προβλημάτων αυξάνεται.

Σίγουρα στον εξελιγμένο κόσμο σήμερα

με όλα τα δημοσιονομικά προβλήματα
που αντιμετωπίζουμε.

Έτσι, αν είναι θεμελιωδώς
πρόβλημα πόρων

πού είναι οι πόροι στην κοινωνία;

Πώς δημιουργούνται
αυτοί οι πόροι πραγματικά;

Οι πόροι που θα χρειαστούμε
για να αντιμετωπίσουμε

όλες αυτές τις κοινωνικές προκλήσεις;

Λοιπόν πιστεύω η απάντηση
είναι πολύ ξεκάθαρη:

είναι στις επιχειρήσεις.

Όλος ο πλούτος

στην πραγματικότητα
δημιουργείται από τις επιχειρήσεις.

Οι επιχειρήσεις δημιουργούν πλούτο,
όταν καλύπτουν ανάγκες

βγάζοντας κέρδος.

Έτσι δημιουργείται όλος ο πλούτος:

Η κάλυψη αναγκών βγάζοντας κέρδος,

οδηγεί σε φόρους,

και οδηγεί σε εισόδημα,

και οδηγεί σε φιλανθρωπικές δωρεές,

από εκεί προέρχονται όλοι οι πόροι.

Μόνο οι επιχειρήσεις μπορούν
πραγματικά να δημιουργήσουν πόρους.

Άλλοι θεσμοί μπορούν να τους αξιοποιήσουν
για να κάνουν σημαντική δουλειά

αλλά μόνο οι επιχειρήσεις
μπορούν να τους δημιουργήσουν.

Και οι επιχειρήσεις τους δημιουργούν

όταν είναι σε θέση να καλύψουν μια ανάγκη

βγάζοντας κέρδος.

Οι πόροι σε συντριπτικό βαθμό
παράγονται από επιχειρήσεις.

Το ερώτημα τότε είναι

πώς μπορούμε να το αξιοποιήσουμε αυτό;

Οι επιχειρήσεις παράγουν
αυτούς τους πόρους,

όταν βγάζουν κέρδος.

Αυτό το κέρδος είναι
εκείνη η μικρή διαφορά ανάμεσα

στην τιμή και το κόστος που χρειάζεται
για να παραχθεί η λύση που η επιχείρηση

έχει δημιουργήσει για το πρόβλημα
που προσπαθεί να επιλύσει.

Αλλά αυτό το κέρδος είναι η μαγεία.

Γιατί; Επειδή αυτό το κέρδος επιτρέπει

στην οποιαδήποτε λύση έχουμε δημιουργήσει

να εφαρμοστεί σε ευρεία κλίμακα

γιατί αν μπορούμε να βγάλουμε κέρδος

μπορούμε να το κάνουμε για δέκα,
για εκατό, ένα εκατομμύριο

εκατό εκατομμύρια, ένα δισεκατομμύριο.

Η λύση γίνεται βιώσιμη από μόνη της.

Αυτό κάνουν οι επιχειρήσεις

όταν βγάζουν κέρδος.

Τώρα, τι σχέση έχει όλο αυτό

με τα κοινωνικά προβλήματα;

Λοιπόν, ένας τρόπος σκέψης είναι

να αναδιαθέσουμε το κέρδος
για τα κοινωνικά προβλήματα.

Oι επιχειρήσεις πρέπει να δίνουν
περισσότερα, να είναι πιο υπεύθυνες

και αυτός είναι ο δρόμος

που ακολουθούσαμε στις επιχειρήσεις.

Μα πάλι αυτός ο δρόμος που ακολουθούσαμε

δε μας πάει εκεί όπου χρειάζεται να πάμε.

Τώρα, ξεκίνησα ως καθηγητής στρατηγικής

και είμαι ακόμη καθηγητής στρατηγικής,

είμαι περήφανος γι' αυτό,

αλλά επίσης με τα χρόνια δούλεψα

όλο και περισσότερο
πάνω σε κοινωνικά ζητήματα.

Στην υγειονομική περίθαλψη,
το περιβάλλον,

την οικονομική ανάπτυξη,
τη μείωση της φτώχειας,

και όσο περισσότερο δούλευα
στον κοινωνικό τομέα

άρχισα να βλέπω κάτι

που είχε βαθιά επίδραση πάνω μου

και σε ολόκληρη τη ζωή μου
κατά κάποιο τρόπο.

Η συμβατική σοφία στην οικονομική επιστήμη

και η άποψη στις επιχειρήσεις ιστορικά
λέει ότι γίνεται μια ανταλλαγή

ανάμεσα στην κοινωνική απόδοση
και την οικονομική απόδοση

Η συμβατική σοφία λέει
ότι στην πραγματικότητα

οι επιχειρήσεις βγάζουν κέρδος

προκαλώντας ένα κοινωνικό πρόβλημα.

Κλασικό παράδειγμα είναι η μόλυνση:

Αν η επιχείρηση μολύνει,
βγάζει περισσότερα χρήματα,

απ' ό,τι αν προσπαθούσε
να μειώσει αυτή τη μόλυνση.

Η μείωση της μόλυνσης είναι ακριβή

επομένως οι επιχειρήσεις
δε θέλουν να το κάνουν.

Είναι κερδοφόρο το να έχεις
ένα επισφαλές περιβάλλον εργασίας,

είναι πολύ ακριβό το να έχεις
ένα ασφαλές περιβάλλον εργασίας

άρα οι επιχειρήσεις
βγάζουν πιο πολλά χρήματα

αν δεν έχουν
ένα ασφαλές περιβάλλον εργασίας.

Αυτή είναι η συμβατική σοφία.

Πολλές εταιρείες έχουν ακολουθήσει
την συμβατική σοφία,

αντιστάθηκαν
στην περιβαλλοντολογική βελτίωση,

αντιστάθηκαν
στη βελτίωση του χώρου εργασίας.

Αυτός ο τρόπος σκέψης οδήγησε, θεωρώ,

στη συμπεριφορά που έχουμε φθάσει
να κατακρίνουμε στις επιχειρήσεις,

που εγώ έχω φθάσει
να κατακρίνω στις επιχειρήσεις.

Αλλά όσο πιο πολύ εμβάθυνα
σε αυτά τα κοινωνικά ζητήματα,

το ένα μετά το άλλο,

και όσο περισσότερο προσπαθούσα να τα λύσω

εγώ, προσωπικά, σε μερικές περιπτώσεις

μέσω μη κερδοσκοπικών
στις οποίες συμμετείχα,

τόσο ανακάλυπτα

ότι η πραγματικότητα είναι το αντίθετο:

οι επιχειρήσεις δεν κερδοφορούν

δημιουργώντας κοινωνικά προβλήματα,

όχι με κάποια ουσιώδη έννοια.

Αυτή είναι μια πολύ απλουστευτική γνώμη.

Όσο πιο πολύ εμβαθύνουμε
σε αυτά τα ζητήματα,

τόσο πιο πολύ αντιλαμβανόμαστε ότι

οι επιχειρήσεις ωφελούνται

λύνοντας κοινωνικά προβλήματα.

Από εκεί προέρχεται το πραγματικό κέρδος.

Ας πάρουμε τη μόλυνση.

Μάθαμε σήμερα

ότι η μείωση της μόλυνσης και των εκπομπών

αποφέρει κέρδος,

εξοικονομεί χρήματα,

κάνει την επιχείρηση πιο παραγωγική
και αποδοτική, δεν σπαταλά πόρους.

Το ασφαλές περιβάλλον εργασίας

και η αποφυγή ατυχημάτων

κάνει την επιχείρηση πιο επικερδή

γιατί είναι σημάδι καλών διαδικασιών.

Τα ατυχήματα είναι ακριβά και πολυδάπανα.

Στο ένα ζήτημα μετά το άλλο
αρχίζουμε να μαθαίνουμε

ότι στην πραγματικότητα
δεν υπάρχει ανταλλαγή

ανάμεσα στην κοινωνική πρόοδο

και την οικονομική απόδοση

με οποιαδήποτε ουσιαστική έννοια.

Ένα άλλο ζήτημα είναι η υγεία.

Εννοώ ότι αυτό που βρήκαμε

είναι ότι η υγεία
των εργαζομένων είναι κάτι

που οι επιχειρήσεις
πρέπει να εκτιμούν

γιατί αυτή η υγεία επιτρέπει
στους εργαζόμενους

να είναι πιο παραγωγικοί,
να έρχονται στη δουλειά

και να μην απουσιάζουν.

Η πιο βαθιά δουλειά,
η νέα δουλειά, η νέα σκέψη

στη διασύνδεση των επιχειρήσεων
και των κοινωνικών προβλημάτων

δείχνει ότι υπάρχει μια θεμελιώδης,

βαθιά σύμπραξη

ιδιαίτερα αν δεν σκέφτεστε
πολύ βραχυπρόθεσμα.

Βραχυπρόθεσμα μπορεί μερικές φορές

να ξεγελαστείτε σκεφτόμενοι ότι

υπάρχουν θεμελιωδώς αντιτιθέμενοι στόχοι,

αλλά μακροπρόθεσμα τελικά μαθαίνουμε

στον ένα τομέα μετά τον άλλο
ότι αυτό απλά δεν αληθεύει.

Επομένως πώς θα μπορούσαμε
να αξιοποιήσουμε

τη δύναμη των επιχειρήσεων

για να λύσουμε τα ουσιώδη προβλήματα

που αντιμετωπίζουμε;

Φανταστείτε αν μπορούσαμε
να το κάνουμε αυτό.

Γιατί αν μπορούσαμε,
θα μπορούσαμε να επεκταθούμε,

θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε
αυτό το τεράστιο απόθεμα πόρων

και αυτή την οργανωτική ικανότητα.

Και μαντέψτε: αυτό συμβαίνει
τώρα, επιτέλους,

εν μέρει χάρη σε ανθρώπους όπως εσείς

που εγείρουν αυτά τα ζητήματα

χρόνια και δεκαετίες τώρα.

Βλέπουμε εταιρείες όπως η Dow Chemical

να ηγούνται της επανάστασης
για απομάκρυνση από τα τρανς λιπαρά

και τα κορεσμένα λιπαρά
με καινοτόμα νέα προϊόντα.

Εδώ ένα παράδειγμα
από τα αρδευτικά συστήματα Jain:

αυτή είναι μια εταιρεία
που έφερε την τεχνολογία

της στάγδην άρδευσης
σε χιλιάδες και εκατομμύρια αγρότες,

μειώνοντας σημαντικά τη χρήση νερού.

Βλέπουμε εταιρείες όπως
η βραζιλιάνικη εταιρεία δασοκομίας Fibria,

που βρήκε πως να αποφύγει

να καταστρέψει αρχέγονα δάση

και να χρησιμοποιεί ευκάλυπτο
και να βγάζει πολύ μεγαλύτερη σοδειά

ανά εκτάριο πολτού

και να παράγει περισσότερο χαρτί
απ' ό,τι θα παρήγαγε

κόβοντας αυτά τα παλιά δέντρα.

Βλέπετε εταιρείες
όπως η Cisco που εκπαιδεύει

μέχρι στιγμής τέσσερα εκατομμύρια
ανθρώπους στις δεξιότητες υπολογιστών,

ναι, να είναι υπεύθυνοι, αλλά

και να βοηθούν
να διευρυνθεί η δυνατότητα

να διαδοθεί η τεχνολογία των υπολογιστών

και να αναπτυχθεί όλη η επιχείρηση.

Υπάρχει μια θεμελιώδης δυνατότητα
για τις επιχειρήσεις σήμερα

να επηρεάσουν και να λύσουν
αυτά τα κοινωνικά προβλήματα

και αυτή η δυνατότητα είναι

η μεγαλύτερη επιχειρηματική δυνατότητα

που βλέπουμε στις επιχειρήσεις.

Το ερώτημα είναι πώς μπορούμε
να κάνουμε την εταιρική σκέψη

να υιοθετήσει
αυτό το ζήτημα της κοινής αξίας.

Αυτό αποκαλώ κοινή αξία:

Να επιλύω ένα κοινωνικό ζήτημα
με ένα επιχειρησιακό μοντέλο.

Αυτό είναι μια κοινή αξία.

Η κοινή αξία είναι καπιταλισμός

αλλά ένα ανώτερο είδος καπιταλισμού.

Είναι καπιταλισμός όπως ουσιαστικά
θα έπρεπε να είναι:

Να καλύπτει σημαντικές ανάγκες,

όχι αυξητικά να ανταγωνίζεται

για ασήμαντες διαφορές
στα χαρακτηριστικά των προϊόντων

και το μερίδιο στην αγορά.

Η κοινή αξία είναι όταν μπορούμε
να δημιουργήσουμε

κοινωνική αξία
και οικονομική αξία ταυτόχρονα.

Είναι να βρίσκεις εκείνες τις ευκαιρίες

που θα απελευθερώσουν
τη μεγαλύτερη δυνατότητα που έχουμε

να επιλύσουμε αυτά τα κοινωνικά προβλήματα

γιατί μπορούμε να έχουμε
επίδραση σε μεγάλη κλίμακα.

Μπορούμε να διαχειριστούμε
την κοινή αξία σε πολλαπλά επίπεδα.

Γίνεται. Συμβαίνει.

Αλλά για να κάνουμε
αυτή τη λύση να λειτουργήσει

πρέπει τώρα να αλλάξουμε τον τρόπο που
οι επιχειρήσεις βλέπουν τον εαυτό τους.

Και αυτό ευτυχώς είναι σε εξέλιξη.

Οι επιχειρήσεις εγκλωβίστηκαν
μέσα στη συμβατική σοφία,

ότι δεν χρειαζόταν να ανησυχούν
για κοινωνικά προβλήματα,

ότι αυτό ήταν κάτι περιφερειακό

που κάποιος άλλος έκανε.

Τώρα βλέπουμε εταιρείες

να ενστερνίζονται αυτή την ιδέα.

Αλλά επίσης πρέπει να αναγνωρίσουμε
ότι οι επιχειρήσεις

δεν θα το κάνουν αυτό τόσο αποτελεσματικά

όσο αν έχουμε ΜΚΟ και κυβερνήσεις

να δουλεύουν σε συνεργασία
με τις επιχειρήσεις.

Οι νέες ΜΚΟ που πραγματικά
κάνουν τη διαφορά

είναι αυτές που έχουν βρει
αυτές τις συνεργασίες,

αυτούς τους τρόπους
να συνεργαστούν.

Οι κυβερνήσεις που σημειώνουν
τη μεγαλύτερη πρόοδο

είναι οι κυβερνήσεις
που έχουν βρει τρόπους

να ενισχύσουν την κοινή αξία
στις επιχειρήσεις,

παρά να βλέπουν την κυβέρνηση
ως τον μοναδικό παίκτη

που πρέπει να παίρνει τις αποφάσεις.

Και η κυβέρνηση έχει πολλούς τρόπους
για να επηρεάσει

την προθυμία και ικανότητα
των επιχειρήσεων

να ανταγωνιστούν τοιουτοτρόπως.

Αν μπορέσουμε να κάνουμε τις επιχειρήσεις
να δουν τον εαυτό τους διαφορετικά,

και αν κάνουμε τους άλλους
να δουν τις επιχειρήσεις διαφορετικά,

μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο.

Το ξέρω. Το βλέπω.

Το αισθάνομαι.

Οι νέοι άνθρωποι, πιστεύω,

οι φοιτητές μου στη σχολή διοίκησης
επιχειρήσεων του Χάρβαρντ το κατανοούν.

Αν μπορούμε να συντρίψουμε
αυτή τη διαχωριστική γραμμή,

αυτή την ανησυχία, αυτή την ένταση,

αυτή την αίσθηση

ότι δεν συνεργαζόμαστε ουσιαστικά

για να ηγηθούμε αυτών
των κοινωνικών προβλημάτων,

αν μπορούμε να το συντρίψουμε αυτό

τελικά μπορούμε να έχουμε,
πιστεύω, λύσεις.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)