< Return to Video

Hoe slim zijn dolfijnen? - Lori Marino

  • 0:07 - 0:12
    In 1985 begonnen drie onderzoekers
    die op een dolfijnenexpeditie waren
  • 0:12 - 0:14
    zich een beetje te vervelen.
  • 0:14 - 0:17
    Om de boel wat op te vrolijken
    deed een van hen of hij Poseidon was,
  • 0:17 - 0:22
    zette een slinger van zeewier op
    en gooide hem in de oceaan.
  • 0:22 - 0:27
    Even later dook een dolfijn op met
    een krans van zeewier op haar hoofd.
  • 0:27 - 0:29
    Ok, dit kon natuurlijk toeval zijn,
  • 0:29 - 0:35
    maar het is ook goed mogelijk dat
    de dolfijn de wetenschapper nadeed.
  • 0:35 - 0:40
    Dat komt omdat dolfijnen een van de
    slimste diersoorten op aarde zijn.
  • 0:40 - 0:43
    Hoe slim zijn ze nu eigenlijk?
  • 0:43 - 0:45
    Net als walvissen en bruinvissen
  • 0:45 - 0:48
    behoren dolfijnen tot de groep van
    zeezoogdieren,
  • 0:48 - 0:53
    ook wel walvisachtigen genaamd,
    die 86 verschillende soorten omvatten
  • 0:53 - 0:57
    en verwant zijn aan ungulata
    oftewel hoefdieren.
  • 0:57 - 1:00
    Van oorsprong landzoogdieren,
  • 1:00 - 1:04
    gingen de eerste walvisachtigen
    55 miljoen jaar geleden het water in
  • 1:04 - 1:07
    als grote roofdieren met scherpe tanden.
  • 1:07 - 1:12
    Een verandering in de oceaantemperaturen
    zo'n 35 miljoen jaar geleden
  • 1:12 - 1:15
    deed de beschikbare prooien afnemen.
  • 1:15 - 1:18
    Eén groep walvisachtigen
    overleefde deze verstoring:
  • 1:18 - 1:22
    de odontoceti, een kleinere soort
    met minder scherpe tanden,
  • 1:22 - 1:26
    en met grotere, complexere hersenen
  • 1:26 - 1:28
    zodat ze complexe sociale relaties
    konden aangaan
  • 1:28 - 1:32
    en echolocatiebepaling gebruiken om
    te navigeren en communiceren.
  • 1:32 - 1:33
    En vandaag:
  • 1:33 - 1:38
    het encefalisatiequotiënt
    van de grote hersenen van dolfijnen,
  • 1:38 - 1:42
    oftewel hun hersengrootte vergeleken met
    hun gemiddelde lichaamsgrootte,
  • 1:42 - 1:44
    komt meteen na dat van de mens.
  • 1:44 - 1:47
    Dolfijnen zijn geëvolueerd om te overleven
  • 1:47 - 1:50
    omdat zij complexe sociale netwerken
    kunnen vormen
  • 1:50 - 1:54
    die samen jagen, rivalen afweren en
    nakomelingen grootbrengen.
  • 1:54 - 1:57
    Eén groep dolfijnen uit Florida
  • 1:57 - 2:01
    houdt er een geavanceerde vorm van
    samenwerking op na om op vis te jagen.
  • 2:01 - 2:05
    Een dolfijn die aangewezen is als
    'nettenmaker' woelt modder om
  • 2:05 - 2:07
    terwijl een ander het signaal geeft
  • 2:07 - 2:12
    zodat de overige dolfijnen zich tegelijk
    opstellen en de ontsnappende vis vangen.
  • 2:12 - 2:16
    Om dit doel te bereiken zijn
    doordachte planning en samenwerking nodig,
  • 2:16 - 2:21
    die weer een vorm van
    opzettelijke communicatie vereisen.
  • 2:21 - 2:24
    Dolfijnen geven hun communicatiemethoden
    en andere vaardigheden door
  • 2:24 - 2:26
    van generatie op generatie.
  • 2:26 - 2:30
    Verschillende dolfijnpopulaties vertonen
    variaties in begroeting,
  • 2:30 - 2:33
    jachtstrategieën en andere gedragingen.
  • 2:33 - 2:38
    Deze vorm van culturele overdracht heeft
    zich uitgebreid tot gereedschapsgebruik.
  • 2:38 - 2:41
    Een groep langbektuimelaars
    voor de Australische kust,
  • 2:41 - 2:44
    bijgenaamd de Dolfijnen Sponzen Club,
  • 2:44 - 2:49
    heeft geleerd hun bek met spons
    te bedekken als zij in koraal wroeten
  • 2:49 - 2:52
    en geven die kennis door
    van moeder op dochter.
  • 2:52 - 2:55
    Dolfijnen hebben zelfs laten zien
    taal te begrijpen.
  • 2:55 - 2:58
    Ze leerden een taal door middel van
    fluiten en handgebaren
  • 2:58 - 3:01
    en begrepen niet alleen
    wat de gebaren betekenden,
  • 3:01 - 3:03
    maar ook dat de volgorde betekenis had:
  • 3:03 - 3:05
    het verschil tussen de bal
    naar de hoepel brengen
  • 3:05 - 3:08
    en de hoepel naar de bal.
  • 3:08 - 3:12
    Ze konden dus twee van
    de hoofdkenmerken van taal begrijpen:
  • 3:12 - 3:15
    symbolen die staan voor
    objecten en handelingen,
  • 3:15 - 3:19
    en de syntaxis die bepaalt
    hoe zij gestructureerd zijn.
  • 3:19 - 3:23
    Dolfijnen zijn een van de weinige soorten
    die slagen voor de spiegeltest.
  • 3:23 - 3:28
    Door zichzelf in spiegels te herkennen
    geven zij lichamelijk zelfbewustzijn aan
  • 3:28 - 3:32
    en onderzoek toont aan dat zij niet alleen
    hun lichaam kunnen herkennen
  • 3:32 - 3:37
    maar ook hun gedachten,
    een eigenschap die metacognitie heet.
  • 3:37 - 3:40
    In een onderzoek konden dolfijnen
    die geluiden vergeleken
  • 3:40 - 3:44
    eenzelfde, een verschillende
    of een onzekere respons aangeven.
  • 3:44 - 3:46
    Net als mensen
  • 3:46 - 3:49
    gaven zij vaker aan onzeker te zijn
    bij moeilijke onderzoeken.
  • 3:49 - 3:52
    Ze zijn zich bewust
    van wat ze weten
  • 3:52 - 3:55
    en zijn vol vertrouwen
    over die kennis.
  • 3:55 - 3:57
    Maar het meest verbazingwekkende
    van dolfijnen is
  • 3:57 - 4:01
    hun gevoel voor empathie, altruïsme
    en verbondenheid.
  • 4:01 - 4:06
    Hun gewoonte om gewonde personen
    te helpen, reikt verder dan hun grenzen,
  • 4:06 - 4:08
    wat vele verhalen bewijzen
  • 4:08 - 4:11
    waarin dolfijnen mensen aan de oppervlakte
    brengen om te kunnen ademhalen.
  • 4:11 - 4:14
    Zoals wij rouwen dolfijnen om hun doden.
  • 4:14 - 4:16
    Als we al dit bewijs evalueren,
  • 4:16 - 4:20
    kunnen we ons afvragen
    waarom wij nog steeds op dolfijnen jagen,
  • 4:20 - 4:22
    hen in gevaar brengen door bevissing
    en vervuiling
  • 4:22 - 4:25
    of ze gevangen nemen om trucjes te doen.
  • 4:25 - 4:29
    De echte vraag is niet
    of dolfijnen intelligent zijn
  • 4:29 - 4:30
    en complexe wezens
  • 4:30 - 4:35
    maar of mensen genoeg empathie hebben
    voor hun veiligheid en vrijheid.
Title:
Hoe slim zijn dolfijnen? - Lori Marino
Description:

Dolfijnen zijn een van de slimste diersoorten op aarde. Eigenlijk komt hun encefalisatiequotiënt (hun hersengrootte vergeleken met het gemiddelde van hun lichaamsgrootte) meteen na dat van de mens. Maar hoe slim zijn ze nou precies? Lori Marino zet een aantal ongelooflijke feiten over dolfijnen op een rijtje.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:51

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.