In 1985 begonnen drie onderzoekers
die op een dolfijnenexpeditie waren
zich een beetje te vervelen.
Om de boel wat op te vrolijken
deed een van hen of hij Poseidon was,
zette een slinger van zeewier op
en gooide hem in de oceaan.
Even later dook een dolfijn op met
een krans van zeewier op haar hoofd.
Ok, dit kon natuurlijk toeval zijn,
maar het is ook goed mogelijk dat
de dolfijn de wetenschapper nadeed.
Dat komt omdat dolfijnen een van de
slimste diersoorten op aarde zijn.
Hoe slim zijn ze nu eigenlijk?
Net als walvissen en bruinvissen
behoren dolfijnen tot de groep van
zeezoogdieren,
ook wel walvisachtigen genaamd,
die 86 verschillende soorten omvatten
en verwant zijn aan ungulata
oftewel hoefdieren.
Van oorsprong landzoogdieren,
gingen de eerste walvisachtigen
55 miljoen jaar geleden het water in
als grote roofdieren met scherpe tanden.
Een verandering in de oceaantemperaturen
zo'n 35 miljoen jaar geleden
deed de beschikbare prooien afnemen.
Eén groep walvisachtigen
overleefde deze verstoring:
de odontoceti, een kleinere soort
met minder scherpe tanden,
en met grotere, complexere hersenen
zodat ze complexe sociale relaties
konden aangaan
en echolocatiebepaling gebruiken om
te navigeren en communiceren.
En vandaag:
het encefalisatiequotiënt
van de grote hersenen van dolfijnen,
oftewel hun hersengrootte vergeleken met
hun gemiddelde lichaamsgrootte,
komt meteen na dat van de mens.
Dolfijnen zijn geëvolueerd om te overleven
omdat zij complexe sociale netwerken
kunnen vormen
die samen jagen, rivalen afweren en
nakomelingen grootbrengen.
Eén groep dolfijnen uit Florida
houdt er een geavanceerde vorm van
samenwerking op na om op vis te jagen.
Een dolfijn die aangewezen is als
'nettenmaker' woelt modder om
terwijl een ander het signaal geeft
zodat de overige dolfijnen zich tegelijk
opstellen en de ontsnappende vis vangen.
Om dit doel te bereiken zijn
doordachte planning en samenwerking nodig,
die weer een vorm van
opzettelijke communicatie vereisen.
Dolfijnen geven hun communicatiemethoden
en andere vaardigheden door
van generatie op generatie.
Verschillende dolfijnpopulaties vertonen
variaties in begroeting,
jachtstrategieën en andere gedragingen.
Deze vorm van culturele overdracht heeft
zich uitgebreid tot gereedschapsgebruik.
Een groep langbektuimelaars
voor de Australische kust,
bijgenaamd de Dolfijnen Sponzen Club,
heeft geleerd hun bek met spons
te bedekken als zij in koraal wroeten
en geven die kennis door
van moeder op dochter.
Dolfijnen hebben zelfs laten zien
taal te begrijpen.
Ze leerden een taal door middel van
fluiten en handgebaren
en begrepen niet alleen
wat de gebaren betekenden,
maar ook dat de volgorde betekenis had:
het verschil tussen de bal
naar de hoepel brengen
en de hoepel naar de bal.
Ze konden dus twee van
de hoofdkenmerken van taal begrijpen:
symbolen die staan voor
objecten en handelingen,
en de syntaxis die bepaalt
hoe zij gestructureerd zijn.
Dolfijnen zijn een van de weinige soorten
die slagen voor de spiegeltest.
Door zichzelf in spiegels te herkennen
geven zij lichamelijk zelfbewustzijn aan
en onderzoek toont aan dat zij niet alleen
hun lichaam kunnen herkennen
maar ook hun gedachten,
een eigenschap die metacognitie heet.
In een onderzoek konden dolfijnen
die geluiden vergeleken
eenzelfde, een verschillende
of een onzekere respons aangeven.
Net als mensen
gaven zij vaker aan onzeker te zijn
bij moeilijke onderzoeken.
Ze zijn zich bewust
van wat ze weten
en zijn vol vertrouwen
over die kennis.
Maar het meest verbazingwekkende
van dolfijnen is
hun gevoel voor empathie, altruïsme
en verbondenheid.
Hun gewoonte om gewonde personen
te helpen, reikt verder dan hun grenzen,
wat vele verhalen bewijzen
waarin dolfijnen mensen aan de oppervlakte
brengen om te kunnen ademhalen.
Zoals wij rouwen dolfijnen om hun doden.
Als we al dit bewijs evalueren,
kunnen we ons afvragen
waarom wij nog steeds op dolfijnen jagen,
hen in gevaar brengen door bevissing
en vervuiling
of ze gevangen nemen om trucjes te doen.
De echte vraag is niet
of dolfijnen intelligent zijn
en complexe wezens
maar of mensen genoeg empathie hebben
voor hun veiligheid en vrijheid.