< Return to Video

İlaç fiyatları neden bu kadar yüksek? Çağ dışı ABD patent sisteminin incelenmesi

  • 0:01 - 0:05
    Eşime göre yaşadığımız
    şey ilk görüşte aşktı.
  • 0:05 - 0:06
    (Gülüşmeler)
  • 0:06 - 0:08
    Yaşananlar şöyle:
  • 0:08 - 0:10
    Yıllar önce o zamanlar kesinlikle
  • 0:10 - 0:14
    arkadaş olarak gördüğüm Rudy,
  • 0:14 - 0:19
    piyasaya yeni ilacı sürdükten sonra
    henüz emekli olan babamla
  • 0:20 - 0:22
    tanışmak için evimize geldi.
  • 0:22 - 0:25
    Babam, "Büyük ihtimalle
    duymamışsındır,
  • 0:25 - 0:30
    ilaç İPS, İdiyopatik Pulmoner Fibrozis,
    hastaları için." dedi.
  • 0:31 - 0:35
    Rudy uzun bir süre sustu
    ve o hastalığın 15 yıl önce
  • 0:35 - 0:39
    babasını kaybetmesine
    sebep olduğunu söyledi.
  • 0:40 - 0:43
    Rudy, tam da bu anda
    aşık olduğunu söylüyor.
  • 0:43 - 0:45
    (Gülüşmeler)
  • 0:45 - 0:46
    Ama babama.
  • 0:46 - 0:48
    (Gülüşmeler)
  • 0:49 - 0:52
    Babamın, Rudy'nin babasını kurtarması
    için biraz geç olsa da
  • 0:52 - 0:56
    kaderin bizi bu anda
    birleştirdiğini hissetti.
  • 0:57 - 1:02
    Ailecek, babamın buluşlarına karşı
    özel bir sevgimiz var.
  • 1:02 - 1:05
    Özellikle de patentlerine karşı
    büyük bir saygımız var.
  • 1:05 - 1:09
    Patentlerin hepsini çerçeveletip
    evin duvarlarına astık.
  • 1:10 - 1:15
    Yapabildiğim her şeyin, yüksekokul,
    hukuk fakültesi ve sağlık adalet işi dahil
  • 1:15 - 1:18
    ailemizde bir tanınırlığı oldu.
  • 1:18 - 1:21
    Bunların hepsi Amerika,
    babama bir mucit olarak
  • 1:21 - 1:25
    potansiyelini gerçekleştirme
    fırsatı verdiği için oldu.
  • 1:25 - 1:30
    (Alkış)
  • 1:30 - 1:35
    Geçen sene hayatımda ilk defa
    ABD Patent Ofisi müdürüyle tanıştım.
  • 1:35 - 1:39
    ve hemen Virginia'daki ofisten
    aileme bir selfie gönderdim.
  • 1:39 - 1:40
    (Gülüşmeler)
  • 1:40 - 1:42
    O kadar çok emoji aldım ki
  • 1:42 - 1:44
    Beyoncé ile tanıştığımı zannederdiniz.
  • 1:44 - 1:46
    (Gülüşmeler)
  • 1:46 - 1:48
    İşin doğrusu oraya bir problemi,
  • 1:48 - 1:51
    çağ dışı patent sistemimizin
    ilaçların fiyatını nasıl arttırdığını
  • 1:51 - 1:56
    ve hayatlara mal olduğunu
    konuşmak için gitmiştim.
  • 1:57 - 2:02
    Bugün, iki milyardan fazla insan
    ilaçlara erişimi olmadan yaşıyor.
  • 2:02 - 2:04
    Bu küresel krize rağmen
  • 2:04 - 2:06
    varlıklı ülkeler de dahil olmak üzere
  • 2:06 - 2:08
    ilaç fiyatları hızlıca yükselmekte.
  • 2:08 - 2:13
    34 milyon Amerikalı son 5 yılda
    aile fertlerinden
  • 2:13 - 2:15
    ya da arkadaşlarından birini
  • 2:15 - 2:17
    tedavisi olmadığı için değil,
  • 2:17 - 2:20
    ilaçları karşılayamadıkları için kaybetti.
  • 2:20 - 2:24
    Yükselen ilaç fiyatları
    aileleri evsizliğe,
  • 2:24 - 2:27
    patronları iflasa
  • 2:27 - 2:31
    ve ebeveynleri ağır hasta çocukları için
    kitlesel fonlama tedavisine itiyor.
  • 2:32 - 2:35
    Bu krize yol açan birçok sebep var.
  • 2:35 - 2:38
    Bir tanesi, Amerika'nın
    dünyanın kalanına aktarmak istediği
  • 2:38 - 2:42
    çağ dışı patent sistemi.
  • 2:43 - 2:46
    Patent sisteminin ardındaki asıl gaye,
  • 2:46 - 2:48
    insanları zamanla sınırlı
    bir tekelle ödüllendirerek
  • 2:48 - 2:52
    keşifte bulunmaya motive etmekti.
  • 2:52 - 2:56
    Ama bugün bu niyet
    tanınmayacak kadar çarpıtıldı.
  • 2:57 - 3:02
    Şirketlerin, tek görevi patent korumasını
    mümkün olduğunca uzatmak olan
  • 3:02 - 3:05
    avukat ve lobici ekipleri var.
  • 3:06 - 3:09
    Onlar da patent ofisini meşgul ettiler.
  • 3:09 - 3:12
    ABD Patent Ofisi'nin ilk beş milyon
  • 3:12 - 3:15
    patenti vermesi 155 yıl sürdü.
  • 3:15 - 3:20
    Diğer beş milyon patenti vermesi ise
    sadece 27 yıl aldı.
  • 3:21 - 3:24
    Birden daha keşifçi bir hâl almadık.
  • 3:24 - 3:28
    Sadece şirketler sistemle oynamada
    çok daha iyi hâle geldiler.
  • 3:29 - 3:31
    2006-2016 arası ilaç patentleri
  • 3:31 - 3:36
    iki katına çıkarak patladı.
  • 3:36 - 3:38
    Ama bunu bir düşünün:
  • 3:39 - 3:44
    Patentleri yeni alınan ilaçların
    büyük bir çoğunluğu
  • 3:44 - 3:46
    aslında yeni değil.
  • 3:46 - 3:50
    İlaçların onda sekizi
    çoktan mevcut olanlar,
  • 3:50 - 3:53
    insülin ve aspirin gibi.
  • 3:53 - 3:57
    Bilim insanı ve avukatların yer aldığı
    bir takımdan oluşan organizasyonum
  • 3:57 - 4:03
    geçenlerde Amerika'da en çok satan
    12 ilaca yönelik bir soruşturma yürüttü.
  • 4:03 - 4:05
    Bulduklarımıza göre
  • 4:05 - 4:10
    her ilacın ortalama 125 adet
    dosyalanmış patenti vardı.
  • 4:10 - 4:13
    Çoğunlukla iki hapı bir tanede
    birleştirmek gibi
  • 4:13 - 4:16
    yıllardır yapmayı
    bildiğimiz şeyler içindi.
  • 4:17 - 4:20
    Bir firma, patent duvarını
    ne kadar yüksek inşa ederse
  • 4:20 - 4:23
    tekelde o kadar uzun süre tutunur.
  • 4:23 - 4:25
    Yarışacak kimse olmayınca da
  • 4:25 - 4:27
    uçuk fiyatlar belirleyebilirler.
  • 4:27 - 4:29
    Bunlar tasarım saatler değil de
  • 4:29 - 4:31
    ilaçlar olduğundan
  • 4:31 - 4:34
    ödemekten başka şansımız olmaz.
  • 4:35 - 4:39
    Patent duvarı, rekabeti engelleyen
    bir strateji aslında.
  • 4:39 - 4:42
    Amerika'nın kurucularının orijinalde
  • 4:42 - 4:46
    öngördüğü gibi maksimum 14 yıl
  • 4:46 - 4:49
    ya da bugün yasanın
    onayladığı 20 yıl değil,
  • 4:49 - 4:52
    40 yıl veya daha uzun bir süre.
  • 4:53 - 4:57
    Bu sırada bu ilaçların fiyatları
    2012'den beri %68 artarak
  • 4:57 - 5:00
    yükselmeye devam etti.
  • 5:00 - 5:04
    Bu da enflasyonun tam 7 katı eder.
  • 5:05 - 5:07
    İnsanlarsa ilaçları karşılayamadıklarından
  • 5:07 - 5:10
    acı çekiyor hatta ölüyorlar.
  • 5:11 - 5:13
    Bir konuda açık olmak istiyorum.
  • 5:13 - 5:17
    Bu ilaç endüstrisini
    kötü adam yapmakla ilgili değil.
  • 5:18 - 5:20
    Bugün üstünde durmak istediğim nokta
  • 5:20 - 5:24
    gelişimi teşvik etmesi için
    kurduğumuz sistemin
  • 5:24 - 5:26
    istendiği gibi çalışıp çalışmadığı.
  • 5:27 - 5:31
    İlaç şirketlerinin
    sistemle oynadığı doğru.
  • 5:31 - 5:34
    Ama bunu oynayabildikleri için yapıyorlar.
  • 5:34 - 5:38
    Çünkü biz, sistemi
    bugünün gerçeklerini karşılayacak şekilde
  • 5:38 - 5:40
    adapte etmekte başarısız olduk.
  • 5:40 - 5:42
    Hükümet, iş dünyasının
  • 5:42 - 5:45
    en değerli ödüllerinden birini
  • 5:45 - 5:50
    - rekabetten korunan bir
    ürün yaratma fırsatı - veriyor
  • 5:50 - 5:54
    ve karşılığında bizim adımıza
    gittikçe daha azını istiyor.
  • 5:55 - 6:01
    100 Pulitzer Ödülü'nün aynı kitap için
    aynı yazara verildiğini hayal edin.
  • 6:01 - 6:02
    (Mırıldanmalar)
  • 6:03 - 6:05
    Bu şekilde olmak zorunda değil.
  • 6:05 - 6:08
    21. yüzyılın gereklerini karşılayan
  • 6:08 - 6:11
    modern bir patent sistemi yaratabiliriz.
  • 6:11 - 6:12
    Bunu yapmak için de
  • 6:12 - 6:16
    patent sistemini sadece şirketlere değil
    halka hizmet eder
  • 6:16 - 6:19
    hale getirmek için
    yeniden düzenlemek gerekir.
  • 6:19 - 6:20
    Peki bunu nasıl yaparız?
  • 6:21 - 6:22
    Beş adet reformla.
  • 6:23 - 6:26
    Önce bu kadar çok patent
    dağıtmayı bırakmamız lazım.
  • 6:27 - 6:29
    Kennedy hükümeti zamanında
  • 6:29 - 6:33
    artan ilaç maliyetlerini azaltmak için
  • 6:33 - 6:36
    Tennessee'den bir meclis üyesi
    bir fikir sundu.
  • 6:36 - 6:38
    Dedi ki:
  • 6:38 - 6:41
    "Bir ilacı değiştirmek ve yeni bir
    patent almak istiyorsanız
  • 6:42 - 6:46
    modifiye edilmiş sürümün hastalar için
    tedavi edici bir şekilde,
  • 6:46 - 6:48
    önemli ölçüde daha iyi olması gerekir. "
  • 6:48 - 6:50
    Yoğun kulis faaliyetleri yüzünden
  • 6:50 - 6:52
    bu fikir günümüze gelemedi.
  • 6:52 - 6:55
    Ama yeniden düzenlenecek
    bir patent sistemi
  • 6:55 - 7:00
    bu basit ama zekice öneriyi
    hayata döndürüp geliştirebilir.
  • 7:00 - 7:02
    Patent almak için
  • 7:02 - 7:05
    zaten mavcut olandan
    önemli ölçüde daha iyi
  • 7:05 - 7:07
    bir şey icat etmelisiniz.
  • 7:07 - 7:09
    Bu konu tartışmalı olmamalı.
  • 7:09 - 7:15
    Toplum olarak büyük ödülleri
    büyük fikirler için saklıyoruz.
  • 7:15 - 7:19
    Michelin yıldızlarını tarifte
    ince bir ayar yapan şeflere değil,
  • 7:19 - 7:24
    yemek hakkındaki düşüncelerimizi
    tamamen değiştiren şeflere veriyoruz.
  • 7:24 - 7:27
    Ama yine de küçük değişimler için
    milyarlarca dolar değerinde
  • 7:27 - 7:28
    patentler dağıtıyoruz.
  • 7:29 - 7:30
    Çıtayı yükseltmenin zamanı geldi.
  • 7:31 - 7:33
    İkinci olarak
  • 7:33 - 7:38
    Patent Ofisi'nin finansal teşviklerini
    değiştirmemiz gerekiyor.
  • 7:38 - 7:40
    Şu anda Patent Ofisi'nin geliri
  • 7:40 - 7:44
    verdiği patent sayısı ile
    doğrudan bağlantılı.
  • 7:45 - 7:51
    Daha fazla insan barındırması için
    daha çok ödenen özel hapishaneler gibi.
  • 7:51 - 7:55
    Bu, daha çok tutuklamaya neden oluyor
  • 7:55 - 7:56
    daha azına değil.
  • 7:56 - 7:59
    Patentler için de aynısı geçerli.
  • 8:00 - 8:04
    Üçüncüsü, daha fazla
    halk katılımına ihtiyacımız var.
  • 8:04 - 8:07
    Şu anda patent sistemi
    kara bir kutu gibi.
  • 8:07 - 8:13
    Patent ofisi ve sektör arasındaki
    iki taraflı bir görüşme.
  • 8:13 - 8:16
    Partiye siz de davetli değilsiniz
    ben de davetli değilim.
  • 8:16 - 8:19
    Ancak bunun yerine
  • 8:19 - 8:24
    Patent Ofisi'nin, sadece teknik uzmanlar
    ve bürokratlarla değil
  • 8:24 - 8:28
    bilim tutkusu olan
    büyük halk sağlığı hikaye anlatıcıları
  • 8:28 - 8:32
    ile çalışan, vatandaşların
    öğrenimi ve yaratıcılığı için
  • 8:32 - 8:34
    dinamik bir merkez haline
    geldiğini düşünün.
  • 8:34 - 8:38
    Daimi vatandaşlar,
    yapay zeka veya gen düzenleme gibi
  • 8:38 - 8:40
    karmaşık teknolojiler hakkındaki
  • 8:40 - 8:44
    erişilebilir bilgileri alabilir,
  • 8:44 - 8:49
    bu da sağlığımızı ve
    yaşamlarımızı doğrudan etkileyen
  • 8:49 - 8:52
    siyasi görüşmelere katılmamızı sağlar.
  • 8:54 - 8:55
    Dördüncü olarak,
  • 8:56 - 8:59
    doğrudan mahkemeye gitme hakkına
    ihtiyacımız var.
  • 8:59 - 9:03
    Şu anda Amerika'da
    bir patent verildikten sonra
  • 9:03 - 9:06
    halkın yasal bir duruş
    sergileme hakkı yok.
  • 9:06 - 9:12
    Yalnızca genellikle ticari çıkarları olan
    diğer ilaç şirketleri bu hakka sahip.
  • 9:13 - 9:16
    Ben ise halkın mahkemeye gitme
    hakkı olduğunda
  • 9:16 - 9:20
    hayatların nasıl kurtarılabileceğine
    ilk elden şahit oldum.
  • 9:21 - 9:23
    2006 yılında Hindistan'da
  • 9:23 - 9:26
    organizasyonum, ilaçların alımın ötesinde
  • 9:26 - 9:30
    fiyatlandırılması dolayısıyla
    insanların hayatlarını kaybettiği
  • 9:31 - 9:33
    o dönemde, haksız HIV ilacı
    patentlerine yasal olarak
  • 9:33 - 9:36
    karşı çıkmak için
    hasta savunucularıyla çalıştı.
  • 9:36 - 9:41
    İlaç fiyatlarını %87'ye kadar
    düşürmeyi başarmıştık.
  • 9:41 - 9:46
    (Alkış)
  • 9:46 - 9:48
    Sadece üç ilaçla
  • 9:48 - 9:52
    sağlık sisteminin yarım milyar dolar
    tasarruf etmesini sağladık.
  • 9:52 - 9:57
    Şimdilerde buna benzer olaylar
    milyonlarca hayat
  • 9:57 - 9:59
    ve milyarlarca dolar kurtarabilir.
  • 9:59 - 10:03
    Amerikalıların da mahkemeye gitme
    hakkı olduğunu hayal edin.
  • 10:05 - 10:09
    Son olarak, daha güçlü
    bir gözetim gerekiyor.
  • 10:10 - 10:15
    Bir kamu savunucusu olarak
    hizmet edebilecek,
  • 10:16 - 10:19
    Patent Ofisinin faaliyetlerini
    düzenli olarak izleyecek
  • 10:19 - 10:22
    ve Kongre'ye rapor verebilecek
    bağımsız bir birime ihtiyacımız var.
  • 10:22 - 10:24
    Böyle bir birim mevcut olsaydı
  • 10:24 - 10:28
    örneğin Silikon Vadisi şirketi Theranos'u
    kan testi için birçok patent almadan
  • 10:28 - 10:32
    ve dokuz milyar dolarlık bir
    ölçüm yapmadan önce
  • 10:32 - 10:39
    yakalamış olurdu ki gerçeğe baktığımızda
    ortada bir buluş yoktu.
  • 10:40 - 10:45
    Bu tür bir hesap izlenebilirlik giderek
    daha acil hale gelecektir.
  • 10:45 - 10:47
    23andMe şirketi döneminde
  • 10:47 - 10:49
    şirketlerin genetik bilgilerimizi
  • 10:49 - 10:52
    ve hasta verilerimizi patentleyerek
    satıp satamayacakları konusunda
  • 10:52 - 10:56
    önemli sorular sorulmakta.
  • 10:56 - 10:59
    Çok geç olmadan bizim de
    bu görüşmelerin
  • 10:59 - 11:00
    bir parçası olmamız gerekiyor.
  • 11:01 - 11:05
    Bilgilerimiz yeni tedavi yöntemleri
    yaratmak için kullanılıyor.
  • 11:05 - 11:10
    Teşhis zamanı bana ve benim aileme
    ya da siz ve sizin ailenize geldiği zaman
  • 11:10 - 11:12
    sevdiklerimizin hayatını kurtarmak için
  • 11:12 - 11:16
    kitlesel fon yaratmak
    zorunda mı kalacağız?
  • 11:17 - 11:19
    Bu, içinde yaşamak istediğim
    bir dünya değil.
  • 11:19 - 11:23
    İki yaşındaki oğlum için
    istediğim dünya da bu değil.
  • 11:24 - 11:29
    Babam artık yaşlanıyor
    ama hala oldukça zeki
  • 11:29 - 11:33
    ve ahlaki olarak her zaman
    olduğu gibi yönetiliyor.
  • 11:33 - 11:37
    Bazen insanlar patent sahibi bilim insanı
  • 11:37 - 11:39
    ve patent yenilikçisi avukat kızı
  • 11:39 - 11:42
    arasında bir şeylerin
    kızışıp kızışmadığını soruyor.
  • 11:43 - 11:48
    Bu, tehlikede olan şeyin
    derin bir yanlış anlaşılması
  • 11:48 - 11:52
    çünkü bu,
    bilim insanlarına karşı aktivistler
  • 11:52 - 11:55
    veya icatlara karşı
    koruma ile alakalı değil.
  • 11:55 - 12:01
    Bu durum; insanlar, icat etme arayışımız
    ve yaşama hakkımızla ilgili.
  • 12:01 - 12:05
    Babam ve ben yaratıcılığımız
    ve haysiyetimizin
  • 12:05 - 12:07
    el ele gittiğini anlıyoruz.
  • 12:07 - 12:10
    İkimiz de aynı taraftayız.
  • 12:10 - 12:13
    Bu bilgiyi yansıtan bir patent sistemini
  • 12:13 - 12:15
    yeniden tasarlamanın zamanı geldi.
  • 12:16 - 12:17
    Teşekkürler.
  • 12:17 - 12:22
    (Alkış)
Title:
İlaç fiyatları neden bu kadar yüksek? Çağ dışı ABD patent sisteminin incelenmesi
Speaker:
Priti Krishtel
Description:

2006 ve 2016 arasında, Amerika Birleşik Devletleri'nde verilen ilaç patentlerinin sayısı iki katına çıktı. Ancak bu, buluşta veya yenilikte bir patlama olduğu için değil. İlaç şirketleri, sistemle nasıl oynanacağını öğrendiler, yeni ilaçlar için değil, mevcut ilaçlardaki küçük değişiklikler için patentler aldılar, bu da tekeller inşa etmelerini, rekabeti engellemelerini ve fiyatları yükseltmelerini sağladı. Sağlık adalet avukatı Priti Krishtel, patent sisteminin orijinal amacını nasıl unuttuğumuza ışık tutarak halka hizmet verecek ve hayat kurtaracak bir yeniden tasarım için beş adet reform fikri sunuyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
12:34

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.