1
00:00:01,135 --> 00:00:04,952
Eşime göre yaşadığımız 
şey ilk görüşte aşktı.

2
00:00:04,976 --> 00:00:06,246
(Gülüşmeler)

3
00:00:06,270 --> 00:00:07,865
Yaşananlar şöyle:

4
00:00:07,889 --> 00:00:09,839
Yıllar önce o zamanlar kesinlikle

5
00:00:09,863 --> 00:00:13,926
arkadaş olarak gördüğüm Rudy,

6
00:00:13,950 --> 00:00:19,300
piyasaya yeni ilacı sürdükten sonra 
henüz emekli olan babamla

7
00:00:19,576 --> 00:00:21,783
tanışmak için evimize geldi.

8
00:00:22,339 --> 00:00:25,256
Babam, "Büyük ihtimalle 
duymamışsındır,

9
00:00:25,256 --> 00:00:30,417
ilaç İPS, İdiyopatik Pulmoner Fibrozis, 
hastaları için." dedi.

10
00:00:30,644 --> 00:00:34,564
Rudy uzun bir süre sustu
ve o hastalığın 15 yıl önce

11
00:00:34,588 --> 00:00:39,065
babasını kaybetmesine 
sebep olduğunu söyledi.

12
00:00:40,016 --> 00:00:43,103
Rudy, tam da bu anda
aşık olduğunu söylüyor.

13
00:00:43,127 --> 00:00:44,895
(Gülüşmeler)

14
00:00:44,919 --> 00:00:46,071
Ama babama.

15
00:00:46,095 --> 00:00:48,243
(Gülüşmeler)

16
00:00:48,847 --> 00:00:52,339
Babamın, Rudy'nin babasını kurtarması 
için biraz geç olsa da

17
00:00:52,363 --> 00:00:56,186
kaderin bizi bu anda 
birleştirdiğini hissetti.

18
00:00:57,224 --> 00:01:01,565
Ailecek, babamın buluşlarına karşı
özel bir sevgimiz var.

19
00:01:01,589 --> 00:01:04,950
Özellikle de patentlerine karşı
büyük bir saygımız var.

20
00:01:05,498 --> 00:01:09,459
Patentlerin hepsini çerçeveletip
evin duvarlarına astık.

21
00:01:09,887 --> 00:01:14,547
Yapabildiğim her şeyin, yüksekokul,
hukuk fakültesi ve sağlık adalet işi dahil

22
00:01:14,571 --> 00:01:17,936
ailemizde bir tanınırlığı oldu.

23
00:01:17,960 --> 00:01:21,285
Bunların hepsi Amerika,
babama bir mucit olarak

24
00:01:21,309 --> 00:01:24,661
potansiyelini gerçekleştirme
fırsatı verdiği için oldu.

25
00:01:25,411 --> 00:01:29,919
(Alkış)

26
00:01:30,363 --> 00:01:35,281
Geçen sene hayatımda ilk defa
ABD Patent Ofisi müdürüyle tanıştım.

27
00:01:35,281 --> 00:01:38,956
ve hemen Virginia'daki ofisten
aileme bir selfie gönderdim.

28
00:01:38,980 --> 00:01:39,981
(Gülüşmeler)

29
00:01:40,005 --> 00:01:41,900
O kadar çok emoji aldım ki

30
00:01:41,924 --> 00:01:44,325
Beyoncé ile tanıştığımı zannederdiniz.

31
00:01:44,349 --> 00:01:45,647
(Gülüşmeler)

32
00:01:46,187 --> 00:01:47,871
İşin doğrusu oraya bir problemi,

33
00:01:47,871 --> 00:01:51,130
çağ dışı patent sistemimizin 
ilaçların fiyatını nasıl arttırdığını

34
00:01:51,130 --> 00:01:56,405
ve hayatlara mal olduğunu 
konuşmak için gitmiştim.

35
00:01:57,315 --> 00:02:01,672
Bugün, iki milyardan fazla insan
ilaçlara erişimi olmadan yaşıyor.

36
00:02:01,696 --> 00:02:03,656
Bu küresel krize rağmen

37
00:02:03,680 --> 00:02:05,926
varlıklı ülkeler de dahil olmak üzere

38
00:02:05,950 --> 00:02:08,331
ilaç fiyatları hızlıca yükselmekte.

39
00:02:08,355 --> 00:02:13,176
34 milyon Amerikalı son 5 yılda
aile fertlerinden

40
00:02:13,200 --> 00:02:15,057
ya da arkadaşlarından birini

41
00:02:15,081 --> 00:02:17,382
tedavisi olmadığı için değil,

42
00:02:17,406 --> 00:02:19,663
ilaçları karşılayamadıkları için kaybetti.

43
00:02:20,287 --> 00:02:24,224
Yükselen ilaç fiyatları 
aileleri evsizliğe,

44
00:02:24,248 --> 00:02:26,581
patronları iflasa

45
00:02:26,605 --> 00:02:30,938
ve ebeveynleri ağır hasta çocukları için
kitlesel fonlama tedavisine itiyor.

46
00:02:31,919 --> 00:02:34,990
Bu krize yol açan birçok sebep var.

47
00:02:35,014 --> 00:02:38,418
Bir tanesi, Amerika'nın
dünyanın kalanına aktarmak istediği

48
00:02:38,442 --> 00:02:42,109
çağ dışı patent sistemi.

49
00:02:43,026 --> 00:02:45,689
Patent sisteminin ardındaki asıl gaye,

50
00:02:45,713 --> 00:02:48,240
insanları zamanla sınırlı
bir tekelle ödüllendirerek

51
00:02:48,264 --> 00:02:51,852
keşifte bulunmaya motive etmekti.

52
00:02:51,876 --> 00:02:56,177
Ama bugün bu niyet
tanınmayacak kadar çarpıtıldı.

53
00:02:56,661 --> 00:03:02,148
Şirketlerin, tek görevi patent korumasını
mümkün olduğunca uzatmak olan

54
00:03:02,148 --> 00:03:05,192
avukat ve lobici ekipleri var.

55
00:03:05,795 --> 00:03:08,731
Onlar da patent ofisini meşgul ettiler.

56
00:03:08,755 --> 00:03:12,403
ABD Patent Ofisi'nin ilk beş milyon

57
00:03:12,427 --> 00:03:15,125
patenti vermesi 155 yıl sürdü.

58
00:03:15,149 --> 00:03:20,228
Diğer beş milyon patenti vermesi ise
sadece 27 yıl aldı.

59
00:03:20,704 --> 00:03:23,795
Birden daha keşifçi bir hâl almadık.

60
00:03:23,819 --> 00:03:28,477
Sadece şirketler sistemle oynamada 
çok daha iyi hâle geldiler.

61
00:03:28,946 --> 00:03:31,200
2006-2016 arası ilaç patentleri

62
00:03:31,224 --> 00:03:35,931
iki katına çıkarak patladı.

63
00:03:36,246 --> 00:03:37,976
Ama bunu bir düşünün:

64
00:03:38,659 --> 00:03:44,310
Patentleri yeni alınan ilaçların
büyük bir çoğunluğu

65
00:03:44,334 --> 00:03:45,593
aslında yeni değil.

66
00:03:45,617 --> 00:03:49,688
İlaçların onda sekizi
çoktan mevcut olanlar,

67
00:03:49,712 --> 00:03:52,656
insülin ve aspirin gibi.

68
00:03:53,133 --> 00:03:56,926
Bilim insanı ve avukatların yer aldığı
bir takımdan oluşan organizasyonum

69
00:03:56,950 --> 00:04:02,529
geçenlerde Amerika'da en çok satan
12 ilaca yönelik bir soruşturma yürüttü.

70
00:04:02,553 --> 00:04:04,664
Bulduklarımıza göre

71
00:04:04,688 --> 00:04:09,759
her ilacın ortalama 125 adet
dosyalanmış patenti vardı.

72
00:04:10,204 --> 00:04:13,395
Çoğunlukla iki hapı bir tanede
birleştirmek gibi

73
00:04:13,419 --> 00:04:16,278
yıllardır yapmayı 
bildiğimiz şeyler içindi.

74
00:04:16,855 --> 00:04:19,966
Bir firma, patent duvarını
ne kadar yüksek inşa ederse

75
00:04:19,990 --> 00:04:22,626
tekelde o kadar uzun süre tutunur.

76
00:04:22,650 --> 00:04:24,951
Yarışacak kimse olmayınca da

77
00:04:24,975 --> 00:04:27,292
uçuk fiyatlar belirleyebilirler.

78
00:04:27,316 --> 00:04:29,308
Bunlar tasarım saatler değil de

79
00:04:29,332 --> 00:04:31,419
ilaçlar olduğundan

80
00:04:31,443 --> 00:04:33,991
ödemekten başka şansımız olmaz.

81
00:04:34,678 --> 00:04:38,693
Patent duvarı, rekabeti engelleyen
bir strateji aslında.

82
00:04:39,075 --> 00:04:42,268
Amerika'nın kurucularının orijinalde

83
00:04:42,292 --> 00:04:45,963
öngördüğü gibi maksimum 14 yıl

84
00:04:45,987 --> 00:04:49,371
ya da bugün yasanın
onayladığı 20 yıl değil,

85
00:04:49,395 --> 00:04:52,402
40 yıl veya daha uzun bir süre.

86
00:04:52,854 --> 00:04:56,679
Bu sırada bu ilaçların fiyatları
2012'den beri %68 artarak

87
00:04:56,703 --> 00:04:59,632
yükselmeye devam etti.

88
00:05:00,306 --> 00:05:04,021
Bu da enflasyonun tam 7 katı eder.

89
00:05:04,728 --> 00:05:07,347
İnsanlarsa ilaçları karşılayamadıklarından

90
00:05:07,371 --> 00:05:09,704
acı çekiyor hatta ölüyorlar.

91
00:05:10,912 --> 00:05:13,444
Bir konuda açık olmak istiyorum.

92
00:05:13,468 --> 00:05:17,499
Bu ilaç endüstrisini 
kötü adam yapmakla ilgili değil.

93
00:05:17,523 --> 00:05:19,659
Bugün üstünde durmak istediğim nokta

94
00:05:19,683 --> 00:05:23,677
gelişimi teşvik etmesi için
kurduğumuz sistemin

95
00:05:23,701 --> 00:05:26,264
istendiği gibi çalışıp çalışmadığı.

96
00:05:27,121 --> 00:05:31,034
İlaç şirketlerinin
sistemle oynadığı doğru.

97
00:05:31,058 --> 00:05:34,016
Ama bunu oynayabildikleri için yapıyorlar.

98
00:05:34,040 --> 00:05:37,656
Çünkü biz, sistemi
bugünün gerçeklerini karşılayacak şekilde

99
00:05:37,680 --> 00:05:40,127
adapte etmekte başarısız olduk.

100
00:05:40,151 --> 00:05:41,755
Hükümet, iş dünyasının

101
00:05:41,779 --> 00:05:45,093
en değerli ödüllerinden birini

102
00:05:45,117 --> 00:05:50,466
- rekabetten korunan bir 
ürün yaratma fırsatı - veriyor

103
00:05:50,490 --> 00:05:54,236
ve karşılığında bizim adımıza
gittikçe daha azını istiyor.

104
00:05:54,720 --> 00:06:00,720
100 Pulitzer Ödülü'nün aynı kitap için
aynı yazara verildiğini hayal edin.

105
00:06:00,744 --> 00:06:02,021
(Mırıldanmalar)

106
00:06:02,735 --> 00:06:04,695
Bu şekilde olmak zorunda değil.

107
00:06:04,719 --> 00:06:07,776
21. yüzyılın gereklerini karşılayan

108
00:06:07,800 --> 00:06:11,219
modern bir patent sistemi yaratabiliriz.

109
00:06:11,243 --> 00:06:12,442
Bunu yapmak için de

110
00:06:12,466 --> 00:06:15,823
patent sistemini sadece şirketlere değil
halka hizmet eder

111
00:06:15,847 --> 00:06:18,594
hale getirmek için 
yeniden düzenlemek gerekir.

112
00:06:18,736 --> 00:06:20,003
Peki bunu nasıl yaparız?

113
00:06:20,752 --> 00:06:22,172
Beş adet reformla.

114
00:06:22,633 --> 00:06:26,332
Önce bu kadar çok patent 
dağıtmayı bırakmamız lazım.

115
00:06:27,077 --> 00:06:29,181
Kennedy hükümeti zamanında

116
00:06:29,205 --> 00:06:32,753
artan ilaç maliyetlerini azaltmak için

117
00:06:32,777 --> 00:06:35,738
Tennessee'den bir meclis üyesi
bir fikir sundu.

118
00:06:36,211 --> 00:06:37,528
Dedi ki:

119
00:06:37,552 --> 00:06:41,416
"Bir ilacı değiştirmek ve yeni bir 
patent almak istiyorsanız

120
00:06:41,600 --> 00:06:45,768
modifiye edilmiş sürümün hastalar için
tedavi edici bir şekilde,

121
00:06:45,792 --> 00:06:47,949
önemli ölçüde daha iyi olması gerekir. "

122
00:06:47,949 --> 00:06:49,691
Yoğun kulis faaliyetleri yüzünden

123
00:06:49,691 --> 00:06:51,528
bu fikir günümüze gelemedi.

124
00:06:52,464 --> 00:06:55,075
Ama yeniden düzenlenecek 
bir patent sistemi

125
00:06:55,099 --> 00:07:00,123
bu basit ama zekice öneriyi
hayata döndürüp geliştirebilir.

126
00:07:00,147 --> 00:07:01,543
Patent almak için

127
00:07:01,567 --> 00:07:04,813
zaten mavcut olandan
önemli ölçüde daha iyi

128
00:07:04,837 --> 00:07:06,892
bir şey icat etmelisiniz.

129
00:07:06,916 --> 00:07:09,241
Bu konu tartışmalı olmamalı.

130
00:07:09,265 --> 00:07:14,942
Toplum olarak büyük ödülleri
büyük fikirler için saklıyoruz.

131
00:07:14,942 --> 00:07:19,109
Michelin yıldızlarını tarifte 
ince bir ayar yapan şeflere değil,

132
00:07:19,133 --> 00:07:23,555
yemek hakkındaki düşüncelerimizi
tamamen değiştiren şeflere veriyoruz.

133
00:07:23,579 --> 00:07:26,602
Ama yine de küçük değişimler için
milyarlarca dolar değerinde

134
00:07:26,626 --> 00:07:28,499
patentler dağıtıyoruz.

135
00:07:28,523 --> 00:07:30,323
Çıtayı yükseltmenin zamanı geldi.

136
00:07:31,499 --> 00:07:33,077
İkinci olarak

137
00:07:33,101 --> 00:07:37,514
Patent Ofisi'nin finansal teşviklerini
değiştirmemiz gerekiyor.

138
00:07:37,538 --> 00:07:40,093
Şu anda Patent Ofisi'nin geliri

139
00:07:40,117 --> 00:07:44,013
verdiği patent sayısı ile 
doğrudan bağlantılı.

140
00:07:45,292 --> 00:07:50,879
Daha fazla insan barındırması için
daha çok ödenen özel hapishaneler gibi.

141
00:07:50,903 --> 00:07:54,680
Bu, daha çok tutuklamaya neden oluyor

142
00:07:54,704 --> 00:07:56,101
daha azına değil.

143
00:07:56,125 --> 00:07:58,696
Patentler için de aynısı geçerli.

144
00:08:00,173 --> 00:08:04,069
Üçüncüsü, daha fazla
halk katılımına ihtiyacımız var.

145
00:08:04,093 --> 00:08:07,180
Şu anda patent sistemi
kara bir kutu gibi.

146
00:08:07,204 --> 00:08:12,629
Patent ofisi ve sektör arasındaki
iki taraflı bir görüşme.

147
00:08:12,653 --> 00:08:15,700
Partiye siz de davetli değilsiniz 
ben de davetli değilim.

148
00:08:16,454 --> 00:08:18,541
Ancak bunun yerine

149
00:08:18,565 --> 00:08:24,197
Patent Ofisi'nin, sadece teknik uzmanlar
ve bürokratlarla değil

150
00:08:24,221 --> 00:08:28,269
bilim tutkusu olan
büyük halk sağlığı hikaye anlatıcıları

151
00:08:28,293 --> 00:08:31,706
ile çalışan, vatandaşların
öğrenimi ve yaratıcılığı için

152
00:08:31,730 --> 00:08:34,109
dinamik bir merkez haline
geldiğini düşünün.

153
00:08:34,133 --> 00:08:38,056
Daimi vatandaşlar, 
yapay zeka veya gen düzenleme gibi

154
00:08:38,080 --> 00:08:40,087
karmaşık teknolojiler hakkındaki

155
00:08:40,111 --> 00:08:43,940
erişilebilir bilgileri alabilir,

156
00:08:43,964 --> 00:08:48,503
bu da sağlığımızı ve 
yaşamlarımızı doğrudan etkileyen

157
00:08:48,527 --> 00:08:51,963
siyasi görüşmelere katılmamızı sağlar.

158
00:08:53,948 --> 00:08:55,098
Dördüncü olarak,

159
00:08:56,095 --> 00:08:58,761
doğrudan mahkemeye gitme hakkına
ihtiyacımız var.

160
00:08:59,245 --> 00:09:02,888
Şu anda Amerika'da
bir patent verildikten sonra

161
00:09:02,912 --> 00:09:05,570
halkın yasal bir duruş
sergileme hakkı yok.

162
00:09:05,895 --> 00:09:12,477
Yalnızca genellikle ticari çıkarları olan
diğer ilaç şirketleri bu hakka sahip.

163
00:09:12,680 --> 00:09:16,387
Ben ise halkın mahkemeye gitme
hakkı olduğunda

164
00:09:16,411 --> 00:09:19,831
hayatların nasıl kurtarılabileceğine
ilk elden şahit oldum.

165
00:09:20,720 --> 00:09:22,929
2006 yılında Hindistan'da

166
00:09:22,953 --> 00:09:26,072
organizasyonum, ilaçların alımın ötesinde

167
00:09:26,096 --> 00:09:30,493
fiyatlandırılması dolayısıyla
insanların hayatlarını kaybettiği

168
00:09:30,517 --> 00:09:33,450
o dönemde, haksız HIV ilacı 
patentlerine yasal olarak

169
00:09:33,474 --> 00:09:36,244
karşı çıkmak için
hasta savunucularıyla çalıştı.

170
00:09:36,268 --> 00:09:40,806
İlaç fiyatlarını %87'ye kadar 
düşürmeyi başarmıştık.

171
00:09:41,006 --> 00:09:45,823
(Alkış)

172
00:09:45,847 --> 00:09:47,735
Sadece üç ilaçla

173
00:09:47,759 --> 00:09:51,672
sağlık sisteminin yarım milyar dolar
tasarruf etmesini sağladık.

174
00:09:52,212 --> 00:09:57,276
Şimdilerde buna benzer olaylar 
milyonlarca hayat

175
00:09:57,300 --> 00:09:59,410
ve milyarlarca dolar kurtarabilir.

176
00:09:59,434 --> 00:10:03,253
Amerikalıların da mahkemeye gitme
hakkı olduğunu hayal edin.

177
00:10:05,259 --> 00:10:08,870
Son olarak, daha güçlü 
bir gözetim gerekiyor.

178
00:10:09,969 --> 00:10:15,477
Bir kamu savunucusu olarak
hizmet edebilecek,

179
00:10:15,501 --> 00:10:18,969
Patent Ofisinin faaliyetlerini 
düzenli olarak izleyecek

180
00:10:18,993 --> 00:10:22,162
ve Kongre'ye rapor verebilecek
bağımsız bir birime ihtiyacımız var.

181
00:10:22,162 --> 00:10:23,669
Böyle bir birim mevcut olsaydı

182
00:10:23,669 --> 00:10:28,243
örneğin Silikon Vadisi şirketi Theranos'u
kan testi için birçok patent almadan

183
00:10:28,267 --> 00:10:32,022
ve dokuz milyar dolarlık bir
ölçüm yapmadan önce

184
00:10:32,046 --> 00:10:39,329
yakalamış olurdu ki gerçeğe baktığımızda 
ortada bir buluş yoktu.

185
00:10:39,673 --> 00:10:44,585
Bu tür bir hesap izlenebilirlik giderek 
daha acil hale gelecektir.

186
00:10:44,609 --> 00:10:46,870
23andMe şirketi döneminde

187
00:10:46,894 --> 00:10:49,008
şirketlerin genetik bilgilerimizi

188
00:10:49,032 --> 00:10:52,291
ve hasta verilerimizi patentleyerek
satıp satamayacakları konusunda

189
00:10:52,315 --> 00:10:55,980
önemli sorular sorulmakta.

190
00:10:56,004 --> 00:10:58,678
Çok geç olmadan bizim de 
bu görüşmelerin

191
00:10:58,702 --> 00:11:00,281
bir parçası olmamız gerekiyor.

192
00:11:00,821 --> 00:11:05,109
Bilgilerimiz yeni tedavi yöntemleri 
yaratmak için kullanılıyor.

193
00:11:05,133 --> 00:11:09,672
Teşhis zamanı bana ve benim aileme
ya da siz ve sizin ailenize geldiği zaman

194
00:11:09,696 --> 00:11:11,593
sevdiklerimizin hayatını kurtarmak için

195
00:11:11,617 --> 00:11:15,834
kitlesel fon yaratmak 
zorunda mı kalacağız?

196
00:11:16,660 --> 00:11:19,160
Bu, içinde yaşamak istediğim
bir dünya değil.

197
00:11:19,184 --> 00:11:22,584
İki yaşındaki oğlum için
istediğim dünya da bu değil.

198
00:11:24,260 --> 00:11:28,898
Babam artık yaşlanıyor 
ama hala oldukça zeki

199
00:11:28,898 --> 00:11:32,985
ve ahlaki olarak her zaman 
olduğu gibi yönetiliyor.

200
00:11:33,478 --> 00:11:37,390
Bazen insanlar patent sahibi bilim insanı

201
00:11:37,414 --> 00:11:39,279
ve patent yenilikçisi avukat kızı

202
00:11:39,303 --> 00:11:42,036
arasında bir şeylerin 
kızışıp kızışmadığını soruyor.

203
00:11:43,377 --> 00:11:47,978
Bu, tehlikede olan şeyin 
derin bir yanlış anlaşılması

204
00:11:48,002 --> 00:11:51,981
çünkü bu,
bilim insanlarına karşı aktivistler

205
00:11:52,005 --> 00:11:54,716
veya icatlara karşı 
koruma ile alakalı değil.

206
00:11:54,740 --> 00:12:00,598
Bu durum; insanlar, icat etme arayışımız
ve yaşama hakkımızla ilgili.

207
00:12:00,629 --> 00:12:04,766
Babam ve ben yaratıcılığımız 
ve haysiyetimizin

208
00:12:04,790 --> 00:12:07,257
el ele gittiğini anlıyoruz.

209
00:12:07,281 --> 00:12:09,567
İkimiz de aynı taraftayız.

210
00:12:09,868 --> 00:12:13,098
Bu bilgiyi yansıtan bir patent sistemini

211
00:12:13,122 --> 00:12:15,304
yeniden tasarlamanın zamanı geldi.

212
00:12:15,710 --> 00:12:16,860
Teşekkürler.

213
00:12:16,884 --> 00:12:21,500
(Alkış)