< Return to Video

Macellan Dünyanın Etrafını Nasıl Dolaştı? - Ewandro Magalhaes

  • 0:07 - 0:10
    6 Eylül 1522'de "Victoria",
  • 0:10 - 0:13
    Güney İspanya'daki
    limana doğru yol aldı.
  • 0:13 - 0:17
    Üç yıl önce yola çıkan bir
    filodan geriye, yıpranmış gemi
  • 0:17 - 0:21
    ve 18 denizci kalmıştı.
  • 0:21 - 0:23
    Fakat "Victoria" eşsiz bir şeyi
  • 0:23 - 0:27
    Başardığı için yolculuğu
    bir başarı olarak görülüyor:
  • 0:27 - 0:31
    Dünyanın etrafında ilk kez dolaşmak.
  • 0:31 - 0:34
    Hikâye aslında 1494 yılında başlıyor,
  • 0:34 - 0:38
    Kolomb'un İspanya adına
    yaptığı yolculuktan iki yıl sonra.
  • 0:38 - 0:42
    Kolomb'un keşfi, Katolik İspanyol
    yöneticileri, yeni topraklara dair
  • 0:42 - 0:47
    üstünlüğü Portekiz'e vermemesi
    için Papa'ya gitmeye teşvik etti.
  • 0:47 - 0:53
    Papa, dünya haritasına hayali bir
    çizgi çizerek tartışmayı sonlandırdı.
  • 0:53 - 0:57
    İspanya ayrımın batısındaki
    bölgelerde, Portekiz ise doğusundaki
  • 0:57 - 0:59
    bölgelerde hak iddia edebilecekti.
  • 0:59 - 1:04
    İspanya ve Portekiz, zamanın en
    büyük deniz güçlerinden ikisi olarak,
  • 1:04 - 1:10
    Tordesillas Antlaşması
    adı verilen bu şartları kabul etti.
  • 1:10 - 1:13
    O zamanlar bu ulusların
    aynı ödül üzerinde gözleri vardı:
  • 1:13 - 1:18
    Günümüzdeki Endonezya'nın
    Baharat Adaları'na giden ticaret yolu.
  • 1:18 - 1:19
    Orada çeşni,
  • 1:19 - 1:21
    yemek koruyucu ve
  • 1:21 - 1:22
    afrodizyak olarak
  • 1:22 - 1:24
    kullanılan baharatlar vardı
  • 1:24 - 1:26
    ve ağırlıklarından daha
    fazla altın değerindelerdi.
  • 1:26 - 1:30
    Fakat Portekiz'in doğu deniz
    rotalarındaki kontrolünden ötürü
  • 1:30 - 1:34
    İspanya'nın tek seçeneği
    batıya doğru yol almaktı.
  • 1:34 - 1:37
    Portekizli bir sığınmacı olan
    Ferdinand Macellan, Baharat Adaları'na
  • 1:37 - 1:41
    giden bir batı rotası
    olduğunu iddia ettiğinde, Kral Charles
  • 1:41 - 1:45
    onu bir İspanyol
    donanmasının kaptanı yaptı ve
  • 1:45 - 1:48
    ihtiyacı olan bütün kaynakları verdi.
  • 1:48 - 1:51
    Yolculuğun kârından
    alacağı bir pay ile birlikte,
  • 1:51 - 1:55
    Macellan'a beş gemi ve
    ortalama 260 adam verdi.
  • 1:55 - 1:58
    Tayfada Enrique
    adında genç bir köle vardı,
  • 1:58 - 2:01
    Macellan onu Malakka'ya
    yaptığı bir yolculukta yakalamıştı
  • 2:01 - 2:03
    ve macera arayan Venedikli
  • 2:03 - 2:07
    bir soylu olan Antonio Pigafetta vardı.
  • 2:07 - 2:11
    20 Eylül 1519'da filo demir aldı ve
  • 2:11 - 2:14
    güneybatıya doğru yol aldı.
  • 2:14 - 2:16
    Şu anda Brezilya
    olan yere ulaştıktan sonra
  • 2:16 - 2:20
    kıyı boyunca ilerlediler ve
    iç kısma doğru giden bir su yolu aradılar.
  • 2:20 - 2:25
    Doğu ve batıyı bağlayan
    efsanevi bir geçişi arıyorlardı.
  • 2:25 - 2:27
    Hava kötüleştikçe İspanyollar
  • 2:27 - 2:31
    Portekizli bir kaptanın onları
    kışkırttığına inanarak kızgınlaştılar.
  • 2:31 - 2:34
    Kısa süre sonra bir ayaklanma başladı,
  • 2:34 - 2:38
    Macellan bunu
    korkunç bir zalimlikle bastırdı.
  • 2:38 - 2:41
    Fakat sorunları daha yeni başlıyordu.
  • 2:41 - 2:45
    Bir keşif görevi esnasında
    "Santiago" bir fırtınada parçalandı.
  • 2:45 - 2:48
    Dar bir su yolu ararken,
  • 2:48 - 2:52
    "San Antonio"nun kaptanı
    kaçarak evine doğru yol alma
  • 2:52 - 2:54
    fırsatını yakaladı.
  • 2:54 - 2:56
    Macellan hızla ilerledi
  • 2:56 - 3:01
    ve 21 Ekim'de gemilere
    uygun bir deniz yolu keşfetti.
  • 3:01 - 3:03
    27 dondurucu günün sonunda
  • 3:03 - 3:06
    kalan üç gemi, Büyük Okyanus'ta,
    bugün Macellan Boğazı olarak
  • 3:06 - 3:10
    bildiğimiz yerden ortaya çıktılar.
  • 3:10 - 3:14
    Filo, yeni okyanusun bu denli
    engin olmasını beklemiyordu.
  • 3:14 - 3:20
    Denizde 98 gün sonrasında, düzinelerce
    gemici pisliğe ve açlığa yenik düştü.
  • 3:20 - 3:22
    Tekrar karaya ulaştıklarında
  • 3:22 - 3:27
    genç köle olan Enrique
    yerlilerle iletişim kurmayı başardı.
  • 3:27 - 3:29
    Hedefleri çok uzakta olamazdı.
  • 3:29 - 3:35
    Daha da batıya giden Macellan, Cebu'daki
    Rajah Humabon tarafından karşılandı.
  • 3:35 - 3:37
    Yönetici Maktan'ın isyankâr şefini
  • 3:37 - 3:40
    kontrolüne almasını
    ve değiştirmesini istediğinde,
  • 3:40 - 3:43
    kaptan seve seve kabul etti.
  • 3:43 - 3:45
    Bu onun son macerası olacaktı.
  • 3:45 - 3:49
    Macellan'ın gücü, kendinden
    çok emin ve sayıca fazla olan
  • 3:49 - 3:53
    yerlilerin bambu mızraklarıyla
    bastırıldı ve kaptanın yaşamı sona erdi.
  • 3:53 - 3:55
    Fakat yolculuk devam etmeliydi.
  • 3:55 - 3:59
    Macellan, Enrique'nin
    özgür bırakılmasını istemişti
  • 3:59 - 4:02
    fakat yolculukta hâlâ
    bir tercümana ihtiyaç vardı.
  • 4:02 - 4:03
    Özgürlüğü tehlikede olan
  • 4:03 - 4:06
    Enrique'nin, sahildeki
    festivalde yaklaşık 30 İspanyol'un
  • 4:06 - 4:11
    öldürüleceği konusunda
    Rajah ile entrika çevirdiğine inanılıyor.
  • 4:11 - 4:14
    Enrique'nin adı bir daha duyulmadı,
  • 4:14 - 4:15
    fakat Malakka'ya gitmeyi başardıysa,
  • 4:15 - 4:21
    dünyanın etrafını
    gerçekten dolaşan ilk insan o olabilir.
  • 4:21 - 4:24
    Bu esnada hayatta
    kalanlar, Concepcion'u yaktılar
  • 4:24 - 4:26
    ve yollarına devam ettiler.
  • 4:26 - 4:30
    1521'in Kasım ayında
    Baharat Adaları'na ulaştılar ve
  • 4:30 - 4:33
    değerli kargo yükü aldılar.
  • 4:33 - 4:36
    Fakat hâlâ İspanya'ya
    dönmeleri gerekiyordu.
  • 4:36 - 4:40
    "Trinidad", Portekizliler tarafından
    ele geçirildikten kısa süre sonra battı.
  • 4:40 - 4:45
    "Victoria", affedilen isyancılardan
    birisi olan Juan Sebastián Elcano
  • 4:45 - 4:48
    aracılığıyla batıya doğru devam etti.
  • 4:48 - 4:51
    Her şeye rağmen küçük gemi,
    keşfin üstünü örtmeye ve onu bir
  • 4:51 - 4:55
    kârâ çevirmeye yetecek miktarda
  • 4:55 - 4:59
    karanfil ve tarçınla
    İspanya'ya geri dönebildi.
  • 4:59 - 5:00
    Takıntılı bir tarihçi olan
  • 5:00 - 5:04
    Pigafetta, karşılaştıkları
    yerleri ve insanları anlattı.
  • 5:04 - 5:05
    Sıradan bir kölenin yardımıyla
  • 5:05 - 5:08
    yerli dillere dair dünyanın
  • 5:08 - 5:10
    ilk dil kılavuzunu da derledi.
  • 5:10 - 5:14
    Bu hikâyeyi onun günlüğü
    sayesinde anlatabiliyoruz.
  • 5:14 - 5:16
    Macellan'ın mirası bitmek bilmiyor.
  • 5:16 - 5:20
    Adı galaksilere ve
    uzay programlarına verildi.
  • 5:20 - 5:23
    Elcano da İspanya'da armalarla
  • 5:23 - 5:27
    ve pullardaki, paralardaki
    resimleriyle takdir ediliyor.
  • 5:27 - 5:29
    Kaderle bir araya gelen hayatta kalanlar
  • 5:29 - 5:32
    ve yaşamlarını feda
    eden yüzlerce kişi, geleneksel
  • 5:32 - 5:34
    bilgeliğe karşı geldiler ve
  • 5:34 - 5:38
    imkânsız olduğu düşünülen
    tarihsel bir yolculuğu tamamladılar.
Title:
Macellan Dünyanın Etrafını Nasıl Dolaştı? - Ewandro Magalhaes
Description:

Konuşmanın tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/how-magellan-circumnavigated-the-globe-ewandro-magalhaes

6 Eylül 1522 tarihinde "Victoria", Güney İspanya'daki limana doğru yol aldı. Üç yıl önce yola çıkan bir filodan geriye yıpranmış bir gemi ve 18 denizci kalmıştı. Fakat "Victoria" benzeri görülmemiş bir şeyi başardığı için, yolculuğu bir başarı olarak görülüyor - dünyanın etrafında ilk kez dolaşmak. Ewandro Magalhaes, Macellan'ın yolculuğunu paylaşıyor.

Konuşma Ewandro Magalhaes, animasyon ise TED-Ed tarafından hazırlanmıştır.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:53

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.