WEBVTT

00:00:07.433 --> 00:00:09.984
6 Eylül 1522'de "Victoria",

00:00:09.984 --> 00:00:13.454
Güney İspanya'daki
limana doğru yol aldı.

00:00:13.454 --> 00:00:17.163
Üç yıl önce yola çıkan bir
filodan geriye, yıpranmış gemi

00:00:17.163 --> 00:00:20.823
ve 18 denizci kalmıştı.

00:00:20.823 --> 00:00:23.379
Fakat "Victoria" eşsiz bir şeyi

00:00:23.379 --> 00:00:26.949
Başardığı için yolculuğu
bir başarı olarak görülüyor:

00:00:26.949 --> 00:00:30.859
Dünyanın etrafında ilk kez dolaşmak.

00:00:30.859 --> 00:00:34.359
Hikâye aslında 1494 yılında başlıyor,

00:00:34.359 --> 00:00:38.110
Kolomb'un İspanya adına
yaptığı yolculuktan iki yıl sonra.

00:00:38.110 --> 00:00:41.540
Kolomb'un keşfi, Katolik İspanyol
yöneticileri, yeni topraklara dair

00:00:41.540 --> 00:00:47.470
üstünlüğü Portekiz'e vermemesi
için Papa'ya gitmeye teşvik etti.

00:00:47.470 --> 00:00:53.030
Papa, dünya haritasına hayali bir
çizgi çizerek tartışmayı sonlandırdı.

00:00:53.030 --> 00:00:56.991
İspanya ayrımın batısındaki
bölgelerde, Portekiz ise doğusundaki

00:00:56.991 --> 00:00:59.330
bölgelerde hak iddia edebilecekti.

00:00:59.330 --> 00:01:03.679
İspanya ve Portekiz, zamanın en
büyük deniz güçlerinden ikisi olarak,

00:01:03.679 --> 00:01:09.521
Tordesillas Antlaşması
adı verilen bu şartları kabul etti.

00:01:09.521 --> 00:01:13.320
O zamanlar bu ulusların
aynı ödül üzerinde gözleri vardı:

00:01:13.320 --> 00:01:17.730
Günümüzdeki Endonezya'nın
Baharat Adaları'na giden ticaret yolu.

00:01:17.730 --> 00:01:19.170
Orada çeşni,

00:01:19.170 --> 00:01:20.620
yemek koruyucu ve

00:01:20.620 --> 00:01:21.880
afrodizyak olarak

00:01:21.880 --> 00:01:23.511
kullanılan baharatlar vardı

00:01:23.511 --> 00:01:26.461
ve ağırlıklarından daha
fazla altın değerindelerdi.

00:01:26.461 --> 00:01:29.551
Fakat Portekiz'in doğu deniz
rotalarındaki kontrolünden ötürü

00:01:29.551 --> 00:01:34.206
İspanya'nın tek seçeneği
batıya doğru yol almaktı.

00:01:34.206 --> 00:01:37.432
Portekizli bir sığınmacı olan
Ferdinand Macellan, Baharat Adaları'na

00:01:37.432 --> 00:01:41.143
giden bir batı rotası
olduğunu iddia ettiğinde, Kral Charles

00:01:41.143 --> 00:01:44.781
onu bir İspanyol
donanmasının kaptanı yaptı ve

00:01:44.781 --> 00:01:48.191
ihtiyacı olan bütün kaynakları verdi.

00:01:48.191 --> 00:01:50.652
Yolculuğun kârından
alacağı bir pay ile birlikte,

00:01:50.652 --> 00:01:54.953
Macellan'a beş gemi ve
ortalama 260 adam verdi.

00:01:54.953 --> 00:01:57.941
Tayfada Enrique
adında genç bir köle vardı,

00:01:57.941 --> 00:02:01.381
Macellan onu Malakka'ya
yaptığı bir yolculukta yakalamıştı

00:02:01.381 --> 00:02:03.381
ve macera arayan Venedikli

00:02:03.381 --> 00:02:06.513
bir soylu olan Antonio Pigafetta vardı.

00:02:06.513 --> 00:02:11.062
20 Eylül 1519'da filo demir aldı ve

00:02:11.062 --> 00:02:13.516
güneybatıya doğru yol aldı.

00:02:13.516 --> 00:02:16.101
Şu anda Brezilya
olan yere ulaştıktan sonra

00:02:16.101 --> 00:02:20.455
kıyı boyunca ilerlediler ve
iç kısma doğru giden bir su yolu aradılar.

00:02:20.455 --> 00:02:25.322
Doğu ve batıyı bağlayan
efsanevi bir geçişi arıyorlardı.

00:02:25.322 --> 00:02:27.099
Hava kötüleştikçe İspanyollar

00:02:27.099 --> 00:02:31.402
Portekizli bir kaptanın onları
kışkırttığına inanarak kızgınlaştılar.

00:02:31.402 --> 00:02:33.882
Kısa süre sonra bir ayaklanma başladı,

00:02:33.882 --> 00:02:37.621
Macellan bunu
korkunç bir zalimlikle bastırdı.

00:02:37.621 --> 00:02:40.582
Fakat sorunları daha yeni başlıyordu.

00:02:40.582 --> 00:02:45.373
Bir keşif görevi esnasında
"Santiago" bir fırtınada parçalandı.

00:02:45.373 --> 00:02:47.613
Dar bir su yolu ararken,

00:02:47.613 --> 00:02:51.973
"San Antonio"nun kaptanı
kaçarak evine doğru yol alma

00:02:51.973 --> 00:02:54.203
fırsatını yakaladı.

00:02:54.203 --> 00:02:55.763
Macellan hızla ilerledi

00:02:55.763 --> 00:03:00.583
ve 21 Ekim'de gemilere
uygun bir deniz yolu keşfetti.

00:03:00.583 --> 00:03:02.764
27 dondurucu günün sonunda

00:03:02.764 --> 00:03:06.372
kalan üç gemi, Büyük Okyanus'ta,
bugün Macellan Boğazı olarak

00:03:06.372 --> 00:03:10.293
bildiğimiz yerden ortaya çıktılar.

00:03:10.293 --> 00:03:14.443
Filo, yeni okyanusun bu denli
engin olmasını beklemiyordu.

00:03:14.443 --> 00:03:20.183
Denizde 98 gün sonrasında, düzinelerce
gemici pisliğe ve açlığa yenik düştü.

00:03:20.183 --> 00:03:22.004
Tekrar karaya ulaştıklarında

00:03:22.004 --> 00:03:26.864
genç köle olan Enrique
yerlilerle iletişim kurmayı başardı.

00:03:26.864 --> 00:03:28.814
Hedefleri çok uzakta olamazdı.

00:03:28.814 --> 00:03:34.645
Daha da batıya giden Macellan, Cebu'daki
Rajah Humabon tarafından karşılandı.

00:03:34.645 --> 00:03:36.793
Yönetici Maktan'ın isyankâr şefini

00:03:36.793 --> 00:03:40.155
kontrolüne almasını
ve değiştirmesini istediğinde,

00:03:40.155 --> 00:03:42.700
kaptan seve seve kabul etti.

00:03:42.700 --> 00:03:44.749
Bu onun son macerası olacaktı.

00:03:44.749 --> 00:03:49.005
Macellan'ın gücü, kendinden
çok emin ve sayıca fazla olan

00:03:49.005 --> 00:03:53.111
yerlilerin bambu mızraklarıyla
bastırıldı ve kaptanın yaşamı sona erdi.

00:03:53.111 --> 00:03:55.159
Fakat yolculuk devam etmeliydi.

00:03:55.159 --> 00:03:58.570
Macellan, Enrique'nin
özgür bırakılmasını istemişti

00:03:58.570 --> 00:04:01.522
fakat yolculukta hâlâ
bir tercümana ihtiyaç vardı.

00:04:01.522 --> 00:04:02.920
Özgürlüğü tehlikede olan

00:04:02.920 --> 00:04:05.770
Enrique'nin, sahildeki
festivalde yaklaşık 30 İspanyol'un

00:04:05.770 --> 00:04:11.181
öldürüleceği konusunda
Rajah ile entrika çevirdiğine inanılıyor.

00:04:11.181 --> 00:04:13.581
Enrique'nin adı bir daha duyulmadı,

00:04:13.581 --> 00:04:15.479
fakat Malakka'ya gitmeyi başardıysa,

00:04:15.479 --> 00:04:21.380
dünyanın etrafını
gerçekten dolaşan ilk insan o olabilir.

00:04:21.380 --> 00:04:24.212
Bu esnada hayatta
kalanlar, Concepcion'u yaktılar

00:04:24.212 --> 00:04:25.900
ve yollarına devam ettiler.

00:04:25.900 --> 00:04:30.011
1521'in Kasım ayında
Baharat Adaları'na ulaştılar ve

00:04:30.011 --> 00:04:32.971
değerli kargo yükü aldılar.

00:04:32.971 --> 00:04:35.651
Fakat hâlâ İspanya'ya
dönmeleri gerekiyordu.

00:04:35.651 --> 00:04:39.652
"Trinidad", Portekizliler tarafından
ele geçirildikten kısa süre sonra battı.

00:04:39.652 --> 00:04:44.599
"Victoria", affedilen isyancılardan
birisi olan Juan Sebastián Elcano

00:04:44.599 --> 00:04:47.692
aracılığıyla batıya doğru devam etti.

00:04:47.692 --> 00:04:51.171
Her şeye rağmen küçük gemi,
keşfin üstünü örtmeye ve onu bir

00:04:51.171 --> 00:04:54.661
kârâ çevirmeye yetecek miktarda

00:04:54.661 --> 00:04:58.772
karanfil ve tarçınla
İspanya'ya geri dönebildi.

00:04:58.772 --> 00:05:00.291
Takıntılı bir tarihçi olan

00:05:00.291 --> 00:05:03.552
Pigafetta, karşılaştıkları
yerleri ve insanları anlattı.

00:05:03.552 --> 00:05:05.391
Sıradan bir kölenin yardımıyla

00:05:05.391 --> 00:05:08.142
yerli dillere dair dünyanın

00:05:08.142 --> 00:05:09.895
ilk dil kılavuzunu da derledi.

00:05:09.895 --> 00:05:13.502
Bu hikâyeyi onun günlüğü
sayesinde anlatabiliyoruz.

00:05:13.502 --> 00:05:15.792
Macellan'ın mirası bitmek bilmiyor.

00:05:15.792 --> 00:05:19.987
Adı galaksilere ve
uzay programlarına verildi.

00:05:19.987 --> 00:05:22.789
Elcano da İspanya'da armalarla

00:05:22.789 --> 00:05:27.209
ve pullardaki, paralardaki
resimleriyle takdir ediliyor.

00:05:27.209 --> 00:05:29.149
Kaderle bir araya gelen hayatta kalanlar

00:05:29.149 --> 00:05:31.829
ve yaşamlarını feda
eden yüzlerce kişi, geleneksel

00:05:31.829 --> 00:05:33.630
bilgeliğe karşı geldiler ve

00:05:33.630 --> 00:05:37.730
imkânsız olduğu düşünülen
tarihsel bir yolculuğu tamamladılar.