Como superar a apatía e atopar o teu poder

"Sí, se puede!" -- "Sí, podemos!" É o berro de guerra que portaba Dolores Huerta como activista xuvenil nos 1970s, e que levou por bandeira dende entón no seu incansable afán por defender os dereitos civís. Co seu humor e enxeño característicos, Huerta reflexiona sobre o traballo da súa vida, ofrecendo inspiración para calquera que intente superar a apatía, implicarse e atopar o seu poder.

Quero empezar citando a Hellen Keller,

esa gran muller que todos admiramos.

E ela fixo unha declaración
que é moi profunda,

o que dixo é

que a ciencia foi capaz de atopar
curas para moitos demos,

pero nunca para o maior demo de todos
dentro dos seres humanos,

e ese demo é a apatía.

Sabemos que a apatía
abofé que nos supón un gran custo,

especialmente na nosa democracia.

E cando pensamos en por que
a xente non se compromete,

por que non se converten en activistas,

a miúdo é que a xente está tan esgotada
coas súas responsabilidades familiares,

e as mulleres especialmente.

Sabedes, as mulleres,
teñen tantas inhibicións.

Moitas delas teñen sufrido
tantos traumas nas súas vidas,

tantas agresións nas súas vidas.

Por iso élles moi difícil darse conta
de que teñen capacidades de liderado.

De que poden saír aí fóra
e cambiar o mundo.

Outra cousa que moitas mulleres...

pensamos que temos que facer todo.

Que somos as únicas
responsables das nosas familias,

e para nós é moi difícil delegar

e conseguir que outros nos axuden
coas nosas responsabilidades.

Sentímonos avergoñadas ou culpables.

Pero sabemos que temos que acadar isto,

porque se non, nunca teremos tempo
para facer voluntariado

para axudar nas moitas causas
que temos diante.

Unha das áreas á que as mulleres
podemos quitar algo de tempo

é ir de compras, non si?

(Risadas)

E especialmente cando saímos

comprar cousas que
nin sequera precisamos.

(Risadas)

Sabedes, nunca vistes un coche fúnebre
cun camión de mudanzas detrás.

(Risadas)

Temos que vivir simplemente,
para que outros poidan simplemente vivir.

E cando pensemos no tipo de herdanza

que queremos deixar
ós nosos fillos ou netos,

pensemos deixarlles un legado de xustiza.

Este é un legado que poden, non só imitar,

senón que tamén os fará sentir orgullosos
o resto das súas vidas

Se lles deixamos moitos bens materiais,
o único que van facer é pelexar,

e vanse odiar uns ós outros.

Só lembrade iso, cando pensemos
no que estamos facendo.

A outra cousa que temos que facer
para liberar as nosas mulleres, algún día,

para que poidamos facer o traballo
desinteresado que precisamos facer

para cambiar este mundo,

é que temos que ter un tipo de educación
diferente para as nosas nenas.

Desgraciadamente,
nas sociedades do noso mundo,

apréndennos ás mulleres a sermos víctimas.

Non nos aprenden que imos ter que
defendernos nós mesmas,

que imos ter que apoiarse entre nós mesmas

e que temos que protexernos a nós mesmas.

Porque, sabedes, certamente
cando miramos ó reino animal,

e vemos quen son os máis feros,
os machos ou as femias?

Sabemos que son as femias, verdade?

Entón algo nos saíu mal ás mulleres
na cima dese reino animal.

(Risadas)

Entón, quero darvos un exemplo
de como eu atopei a miña voz.

E fun moi afortunada niso,
cando eu tiña 25 anos,

coñecín un señor chamado Fred Ross Sr.,

que organizou unha etapa dun grupo chamado
Organización do Servizo á Comunidade

na miña terra Stockton, California.

Era unha organización popular,
e eu fun reclutada como voluntaria.

Así que, un día, mentres
estabamos sentados na oficina,

entra un traballador dunha granxa.

Estaba paralizado, case non podía andar,
levaba unha muleta.

E precisaba axuda.

Precisaba que o axudasen
a baixar á oficina de asistencia

e facer unha solicitude.

Así que, me ofrecín voluntaria para facelo.

Pero cando cheguei
á oficina de asistencia,

non me deixaron facer
unha solicitude para este señor.

Eu non sabía que facer, estaba perdida.

Así que volvín á oficina,
e díxenlle a Mr. Ross,

"Non me van deixar facer a solicitude"

E el díxome, moi serio,

"Ti volve baixar a esa
oficina de asistencia,

e pide ver un supervisor.

E esixe que lle deixen
facer a el a solicitude."

E eu pensei, "Vaites, podo facer eu iso?"

(Risadas)

Entón pensei niso,

e foi como se me sobrepuxese
ás miñas ansiedades e medos.

Baixei á oficina de asistencia
e esixin ver o supervisor.

Efectivamente, el saíu,

e tiveron que deixar a Mr. Ruiz
facer unha solicitude de asistencia.

E obtivo a discapacidade
para si e para a súa familia.

Pero iso aprendeume unha lección.

Iso aprendeume que eu tiña voz.

Ben, Mr. Ross tamén nos aprendeu a moitos
outras cousas, incluíndo a Cesar Chavez

e a moitos outros voluntarios.

E aprendeunos non só que
podíamos esixir cousas á xente,

especialmente ós nosos funcionarios.

E isto é algo que sempre
debemos ter presente:

cada funcionario púbico --
sabedes que? -- traballa para nós.

Porque nós pagamos os seus soldos
cos nosos impostos.

E eles son en realidade serventes nosos.

Algúns deles convértense en líderes,
pero non todos eles.

(Risadas)

De vez en cando conseguimos
sacar algún lider de alí.

A outra cousa que Mr. Ross nos aprendeu
é que votar é de extrema importancia.

E non só votar,

senón sair aí fóra
e conseguir que outra xente vote.

Indo de porta a porta.

Facendo chamadas teléfonicas,
falando cos votantes

porque moitos votantes teñen moitas
dúbidas e non saben como votar.

E por desgraza,

sabemos que en moitos países
non se lle permite votar á xente

porque temos supresión do voto
noutros países,

como temos aquí
nos Estados Unidos de América.

Pero o caso é se podemos
saír aí fóra como individuos

e falar coa xente,
para acabar coa súa apatía

e asegurarnos de que poidan votar.

Quero darvos un exemplo
dunha muller na nosa fundación,

a Fundación Dolores Huerta,

e só para amosarvos que
ás veces a xente ten poder,

pero non o sabe.

Pero cando o encontran,
fan cousas milagrosas.

Leticia Prado
é unha inmigrante de México,

só foi á escola ata sexto grao

e falaba moi pouco inglés.

Pero estaba moi preocupada

porque os nenos na primaria
no seu pobo Weedpatch-

isto é en California, Central Valley --

eles non podían saír
e xogar no patio da escola,

porque a calidade do aire era moi mala

na parte sur de Kern County, California

nos nosos Estados Unidos de América.

Entón ela e o seu home saíron,
e aprobaron unha emisión de bonos

para construír un novo ximnasio
con todos os adiantos

para os nenos na escola primaria.

Foi un gran éxito.

Despois ela oíu un rumor

de que o director ía poñer fin
ó programa de almorzos

para os fillos dos granxeiros,

porque o director simplemente pensou
que era moito papelorio,

Así que Leticia conseguiu ser elixida
para o consello escolar.

E mantívose o programa de almorzos,
e librouse do director.

(risadas)

(Aplausos)

Entón houbo outros rumores.

sobre certa corrupción
nos distritos de auga locais.

Así que Leticia conseguiu ser elixida
para o distrito de auga.

Logo revisou todas as finanzas
do distrito de auga

e atopou que faltaban
250.000 dólares da conta bancaria.

Así que Leticia avisou ó gran xurado,
e tiveron lugar varios arrestos.

E isto é só un exemplo dunha
muller que nunca foi ó instituto,

nunca foi á universidade,

pero que atopou o seu poder.

E ademais, reclutou
outras persoas na comunidade

para presentarse tamén a cargos públicos,

e adiviña que pasou -- todos eles
conseguiron ser elixidos.

Eu creo que Leticia realmente representa

algo que Coretta Scott King dixo.

E quero compartir isto con vós.
Coretta Scott King dixo,

"Nunca teremos paz neste mundo
ata que as mulleres tomen o poder."

(Aplausos)

Agora, eu modifico esa cita para dicir

que nunca teremos paz neste mundo
ata que os feministas tomen o poder.

(Risadas)

Porque sabemos que
hai unha diferenza, verdade?

Non só iso, senón que se
queremos definir que é ser feminista --

unha persoa que loita
polos dereitos reprodutivos,

polos dereitos dos inmigrantes,
polo medio ambiente,

polos dereitos LGBT e tamén
polos sindicatos e a xente traballadora

(Aplausos)

O cal significa que os homes
tamén poden ser feministas.

(Aplausos)

Así que cando pensemos en feminización,

tamén debemos pensar en como
podemos feminizar as políticas,

e non só as dos nosos principais países,

os países ricos como os Estados Unidos,

senón as de todo o mundo,

as políticas domésticas e exteriores.

E unha das cousas que podemos facer
para parar as guerras e ter paz

é asegurármosnos de que os
países máis ricos do mundo

tamén axuden ós países en desenvolvemento.

Agora, fixemos isto no pasado.

Despois da II Guerra Mundial,

cando Xapón e Alemaña
foron devastados trala guerra,

Os Estados Unidos de América deron moitos
cartos dos impostos a estes dous países,

para que puidesen reconstruír
as súas economías e as súas empresas.

E podemos facelo outra vez.

E se somos quen de pensar en como
podemos axudar a estoutros países.

E quero dar un exemplo

de problemas que estamos enfrontando
nos Estados Unidos de América,

por exemplo.

Sabemos que agora

temos moitos refuxiados
de América Central

que están na fronteira
dos Estados Unidos.

Por que a xente abandona
os seus fogares,

os seus fermosos fogares
ós que nós imos como turistas?

Porque non teñen oportunidades alí.

E despois nós pensamos,
"Mmh, plátanos."

Cantos millóns de plátanos consumimos
nos Estados Unidos cada día?

E en todo o mundo.

Agora ben, a xente de
América Central

consegue os beneficios dos plátanos
que nós consumimos?

Non.

Os beneficios van a empresas
dos Estados Unidos de América.

E nós pensamos que isto está mal.

Agora ben, se a xente en América Central
fose capaz de conseguir algo deses cartos

que nós pagamos polos plátanos,

entón eles non terían que
deixar os seus fogares.

Non terían que vir pedindo asilo.

ata as fronteiras dos
Estados Unidos de América.

E quizáis entón, moitos nenos non terían
que ser separados dos seus pais.

Agora, sabemos que hai países no mundo

que teñen ensino gratuíto
e sanidade gratuíta

para todas as persoas no país.

E ese país é Cuba.

Cuba ten sanidade para
cada un dos seus cidadáns,

e teñen educación universitaria gratuíta
para cada un dos seus cidadáns.

Son 11 millóns de cidadáns.

Agora pensemos, se un país
pobre como Cuba

pode ter este tipo de recursos,
e sabemos que é un país pobre,

entón por que non pode
algún dos outros países máis ricos,

como os Estados Unidos de América,

facer o mesmo?

Eu penso que podemos
facer que iso pase.

(Aplausos)

Pero sabemos que non vai pasar

ata que nós, a xente
dos Estados Unidos de América,

e a xente de todo o mundo,

empecemos a asegurar que nos seus gobernos sexan elixidos representantes

que realmente se preocupen
polos votantes, pola xente,

que se comprometan a asegurar
que os recursos que teñen

van ser usados polos cidadáns,
e non para a guerra.

Entón, como facemos
que isto suceda?

Temos que librarnos da apatía,

temos que implicarnos máis.

Sabemos que se non podemos ter
unha democracia nos Estados Unidos,

non podemos ter democracias no mundo,

a non ser que a xente participe.

Así que é imperativo que todos nós
saiamos aí fóra e digamos,

"Liberádevos da apatía,
saíde da beirarrúa,

vide e unídevos á manifestación
pola paz e a xustiza,

fagamos da visión de Coretta Scott
unha realidade,

para ter paz no mundo."

Recentemente tivemos eleccións intermedias en EEUU.

E que vimos?

Vimos que moitísimas máis mulleres,

xente nova, xente de cor, xente LGBT,

foron todos elixidos para cargos públicos.

E sabemos que isto pasou -- por que?

Porque moitas mulleres
se manifestaron.

Tivemos a Marcha das Mulleres
nos Estados Unidos.

Houbo Marchas de Mulleres
por todo o mundo.

Agora vemos que temos este potencial.

Temos este potencial
para librarnos da apatía.

E se conseguimos que todos se involucren,
que todos se comprometan,

entón, eu penso, que podemos
facer realidade a visión de Coretta Scott.

Daquela, só quero recordar a todos,

en todo o mundo,
unha das cousas é que,

nós temos poder,

a xente pobre ten poder,

cada cidadán ten poder.

Pero para acadar a paz
que todos desexamos,

temos que implicarnos todos.

Entón, que dicimos?

Podemos facelo?

Nós dicimos, "Si, nós podemos!"

E en Español, nós dicimos, "Sí, se puede."

Moitas grazas.

(Aplausos)