0:00:01.625,0:00:05.000
Quero empezar citando a Hellen Keller,

0:00:06.583,0:00:09.643
esa gran muller que todos admiramos.

0:00:09.667,0:00:13.250
E ela fixo unha declaración[br]que é moi profunda,

0:00:14.333,0:00:16.393
o que dixo é

0:00:16.417,0:00:22.476
que a ciencia foi capaz de atopar [br]curas para moitos demos,

0:00:22.500,0:00:27.476
pero nunca para o maior demo de todos[br]dentro dos seres humanos,

0:00:27.500,0:00:30.208
e ese demo é a apatía.

0:00:31.792,0:00:36.268
Sabemos que a apatía [br]abofé que nos supón un gran custo,

0:00:36.292,0:00:38.726
especialmente na nosa democracia.

0:00:38.750,0:00:42.184
E cando pensamos en por que[br]a xente non se compromete,

0:00:42.208,0:00:44.476
por que non se converten en activistas,

0:00:44.500,0:00:50.184
a miúdo é que a xente está tan esgotada[br]coas súas responsabilidades familiares,

0:00:50.208,0:00:52.476
e as mulleres especialmente.

0:00:52.500,0:00:56.059
Sabedes, as mulleres, [br]teñen tantas inhibicións.

0:00:56.083,0:00:59.476
Moitas delas teñen sufrido [br]tantos traumas nas súas vidas,

0:00:59.500,0:01:01.726
tantas agresións nas súas vidas.

0:01:01.750,0:01:06.809
Por iso élles moi difícil darse conta[br]de que teñen capacidades de liderado.

0:01:06.833,0:01:09.792
De que poden saír aí fóra[br]e cambiar o mundo.

0:01:10.583,0:01:12.601
Outra cousa que moitas mulleres...

0:01:12.625,0:01:14.893
pensamos que temos que facer todo.

0:01:14.917,0:01:18.476
Que somos as únicas [br]responsables das nosas familias,

0:01:18.500,0:01:21.893
e para nós é moi difícil delegar

0:01:21.917,0:01:26.268
e conseguir que outros nos axuden [br]coas nosas responsabilidades.

0:01:26.292,0:01:28.809
Sentímonos avergoñadas ou culpables.

0:01:28.833,0:01:31.351
Pero sabemos que temos que acadar isto,

0:01:31.375,0:01:35.809
porque se non, nunca teremos tempo[br]para facer voluntariado

0:01:35.833,0:01:39.833
para axudar nas moitas causas[br]que temos diante.

0:01:41.333,0:01:44.184
Unha das áreas á que as mulleres[br]podemos quitar algo de tempo

0:01:44.208,0:01:46.184
é ir de compras, non si?

0:01:46.208,0:01:48.726
(Risadas)

0:01:48.750,0:01:50.434
E especialmente cando saímos

0:01:50.458,0:01:52.559
comprar cousas que[br]nin sequera precisamos.

0:01:52.583,0:01:53.601
(Risadas)

0:01:53.625,0:01:57.351
Sabedes, nunca vistes un coche fúnebre[br]cun camión de mudanzas detrás.

0:01:57.375,0:02:00.393
(Risadas)

0:02:00.417,0:02:04.018
Temos que vivir simplemente,[br]para que outros poidan simplemente vivir.

0:02:04.042,0:02:06.351
E cando pensemos no tipo de herdanza

0:02:06.375,0:02:09.726
que queremos deixar[br]ós nosos fillos ou netos,

0:02:09.750,0:02:12.809
pensemos deixarlles un legado de xustiza.

0:02:12.833,0:02:15.476
Este é un legado que poden, non só imitar,

0:02:15.500,0:02:18.643
senón que tamén os fará sentir orgullosos[br]o resto das súas vidas

0:02:18.667,0:02:22.643
Se lles deixamos moitos bens materiais,[br]o único que van facer é pelexar,

0:02:22.667,0:02:24.400
e vanse odiar uns ós outros.

0:02:24.400,0:02:27.559
Só lembrade iso, cando pensemos[br]no que estamos facendo.

0:02:27.583,0:02:32.184
A outra cousa que temos que facer [br]para liberar as nosas mulleres, algún día,

0:02:32.208,0:02:35.518
para que poidamos facer o traballo[br]desinteresado que precisamos facer

0:02:35.542,0:02:37.059
para cambiar este mundo,

0:02:37.083,0:02:41.559
é que temos que ter un tipo de educación [br]diferente para as nosas nenas.

0:02:41.583,0:02:45.059
Desgraciadamente, [br]nas sociedades do noso mundo,

0:02:45.083,0:02:47.375
apréndennos ás mulleres a sermos víctimas.

0:02:48.083,0:02:52.018
Non nos aprenden que imos ter que[br]defendernos nós mesmas,

0:02:52.042,0:02:54.351
que imos ter que apoiarse entre nós mesmas

0:02:54.375,0:02:56.268
e que temos que protexernos a nós mesmas.

0:02:56.292,0:02:59.245
Porque, sabedes, certamente[br]cando miramos ó reino animal,

0:02:59.269,0:03:03.643
e vemos quen son os máis feros,[br]os machos ou as femias?

0:03:03.667,0:03:05.601
Sabemos que son as femias, verdade?

0:03:05.625,0:03:10.416
Entón algo nos saíu mal ás mulleres [br]na cima dese reino animal.

0:03:10.440,0:03:11.893
(Risadas)

0:03:11.917,0:03:15.268
Entón, quero darvos un exemplo[br]de como eu atopei a miña voz.

0:03:15.292,0:03:18.851
E fun moi afortunada niso,[br]cando eu tiña 25 anos,

0:03:18.875,0:03:21.268
coñecín un señor chamado Fred Ross Sr.,

0:03:21.292,0:03:26.407
que organizou unha etapa dun grupo chamado[br]Organización do Servizo á Comunidade

0:03:26.427,0:03:29.107
na miña terra Stockton, California.

0:03:29.137,0:03:34.222
Era unha organización popular,[br]e eu fun reclutada como voluntaria.

0:03:34.242,0:03:37.360
Así que, un día, mentres[br]estabamos sentados na oficina,

0:03:37.380,0:03:39.660
entra un traballador dunha granxa.

0:03:39.690,0:03:43.436
Estaba paralizado, case non podía andar,[br]levaba unha muleta.

0:03:43.436,0:03:44.714
E precisaba axuda.

0:03:44.714,0:03:47.472
Precisaba que o axudasen[br]a baixar á oficina de asistencia

0:03:47.472,0:03:48.861
e facer unha solicitude.

0:03:48.861,0:03:51.326
Así que, me ofrecín voluntaria para facelo.

0:03:51.326,0:03:53.686
Pero cando cheguei[br]á oficina de asistencia,

0:03:53.686,0:03:58.171
non me deixaron facer [br]unha solicitude para este señor.

0:03:58.171,0:04:01.242
Eu non sabía que facer, estaba perdida.

0:04:01.242,0:04:03.977
Así que volvín á oficina, [br]e díxenlle a Mr. Ross,

0:04:03.977,0:04:06.358
"Non me van deixar facer a solicitude"

0:04:06.358,0:04:08.953
E el díxome, moi serio,

0:04:08.953,0:04:12.555
"Ti volve baixar a esa[br]oficina de asistencia,

0:04:12.555,0:04:15.352
e pide ver un supervisor.

0:04:15.862,0:04:19.179
E esixe que lle deixen[br]facer a el a solicitude."

0:04:19.759,0:04:22.172
E eu pensei, "Vaites, podo facer eu iso?"

0:04:22.172,0:04:22.923
(Risadas)

0:04:22.923,0:04:24.614
Entón pensei niso,

0:04:24.614,0:04:27.396
e foi como se me sobrepuxese[br]ás miñas ansiedades e medos.

0:04:27.396,0:04:31.358
Baixei á oficina de asistencia[br]e esixin ver o supervisor.

0:04:31.358,0:04:33.588
Efectivamente, el saíu,

0:04:33.588,0:04:36.788
e tiveron que deixar a Mr. Ruiz[br]facer unha solicitude de asistencia.

0:04:36.802,0:04:40.390
E obtivo a discapacidade[br]para si e para a súa familia.

0:04:40.390,0:04:42.201
Pero iso aprendeume unha lección.

0:04:42.201,0:04:44.787
Iso aprendeume que eu tiña voz.

0:04:44.787,0:04:49.106
Ben, Mr. Ross tamén nos aprendeu a moitos[br]outras cousas, incluíndo a Cesar Chavez

0:04:49.110,0:04:51.103
e a moitos outros voluntarios.

0:04:51.103,0:04:54.286
E aprendeunos non só que[br]podíamos esixir cousas á xente,

0:04:54.286,0:04:57.165
especialmente ós nosos funcionarios.

0:04:57.165,0:04:59.615
E isto é algo que sempre[br]debemos ter presente:

0:04:59.615,0:05:03.254
cada funcionario púbico --[br]sabedes que? -- traballa para nós.

0:05:03.254,0:05:06.777
Porque nós pagamos os seus soldos[br]cos nosos impostos.

0:05:06.777,0:05:10.047
E eles son en realidade serventes nosos.

0:05:10.047,0:05:12.864
Algúns deles convértense en líderes,[br]pero non todos eles.

0:05:12.864,0:05:14.040
(Risadas)

0:05:14.040,0:05:16.913
De vez en cando conseguimos[br]sacar algún lider de alí.

0:05:16.913,0:05:21.663
A outra cousa que Mr. Ross nos aprendeu[br]é que votar é de extrema importancia.

0:05:21.961,0:05:23.150
E non só votar,

0:05:23.150,0:05:26.062
senón sair aí fóra[br]e conseguir que outra xente vote.

0:05:26.076,0:05:28.105
Indo de porta a porta.

0:05:28.385,0:05:30.866
Facendo chamadas teléfonicas,[br]falando cos votantes

0:05:30.866,0:05:34.317
porque moitos votantes teñen moitas[br]dúbidas e non saben como votar.

0:05:34.375,0:05:35.785
E por desgraza,

0:05:35.785,0:05:38.882
sabemos que en moitos países[br]non se lle permite votar á xente

0:05:38.882,0:05:41.650
porque temos supresión do voto[br]noutros países,

0:05:41.650,0:05:43.819
como temos aquí[br]nos Estados Unidos de América.

0:05:43.819,0:05:46.781
Pero o caso é se podemos [br]saír aí fóra como individuos

0:05:46.781,0:05:50.089
e falar coa xente, [br]para acabar coa súa apatía

0:05:50.089,0:05:52.369
e asegurarnos de que poidan votar.

0:05:52.719,0:05:56.557
Quero darvos un exemplo[br]dunha muller na nosa fundación,

0:05:56.557,0:05:58.565
a Fundación Dolores Huerta,

0:05:58.565,0:06:01.817
e só para amosarvos que[br]ás veces a xente ten poder,

0:06:01.817,0:06:03.330
pero non o sabe.

0:06:03.330,0:06:06.113
Pero cando o encontran,[br]fan cousas milagrosas.

0:06:06.231,0:06:10.149
Leticia Prado[br]é unha inmigrante de México,

0:06:10.149,0:06:12.439
só foi á escola ata sexto grao

0:06:12.449,0:06:14.789
e falaba moi pouco inglés.

0:06:15.102,0:06:17.342
Pero estaba moi preocupada

0:06:17.342,0:06:21.802
porque os nenos na primaria[br]no seu pobo Weedpatch-

0:06:22.570,0:06:24.684
isto é en California, Central Valley --

0:06:24.684,0:06:27.864
eles non podían saír[br]e xogar no patio da escola,

0:06:27.864,0:06:30.509
porque a calidade do aire era moi mala

0:06:30.509,0:06:33.367
na parte sur de Kern County, California

0:06:33.367,0:06:35.397
nos nosos Estados Unidos de América.

0:06:35.397,0:06:39.867
Entón ela e o seu home saíron, [br]e aprobaron unha emisión de bonos

0:06:39.867,0:06:43.256
para construír un novo ximnasio[br]con todos os adiantos

0:06:43.256,0:06:45.624
para os nenos na escola primaria.

0:06:46.058,0:06:48.770
Foi un gran éxito.

0:06:48.774,0:06:50.212
Despois ela oíu un rumor

0:06:50.212,0:06:53.288
de que o director ía poñer fin[br]ó programa de almorzos

0:06:53.288,0:06:55.069
para os fillos dos granxeiros,

0:06:55.069,0:06:58.572
porque o director simplemente pensou[br]que era moito papelorio,

0:06:58.756,0:07:03.022
Así que Leticia conseguiu ser elixida[br]para o consello escolar.

0:07:03.022,0:07:06.278
E mantívose o programa de almorzos,[br]e librouse do director.

0:07:06.288,0:07:08.159
(risadas)

0:07:08.159,0:07:12.209
(Aplausos)

0:07:12.552,0:07:14.490
Entón houbo outros rumores.

0:07:14.490,0:07:17.612
sobre certa corrupción[br]nos distritos de auga locais.

0:07:17.902,0:07:20.862
Así que Leticia conseguiu ser elixida [br]para o distrito de auga.

0:07:20.862,0:07:23.456
Logo revisou todas as finanzas[br]do distrito de auga

0:07:23.456,0:07:28.796
e atopou que faltaban [br]250.000 dólares da conta bancaria.

0:07:29.060,0:07:33.644
Así que Leticia avisou ó gran xurado,[br]e tiveron lugar varios arrestos.

0:07:33.644,0:07:38.873
E isto é só un exemplo dunha[br]muller que nunca foi ó instituto,

0:07:38.873,0:07:40.334
nunca foi á universidade,

0:07:40.334,0:07:41.792
pero que atopou o seu poder.

0:07:41.792,0:07:45.212
E ademais, reclutou[br]outras persoas na comunidade

0:07:45.212,0:07:47.321
para presentarse tamén a cargos públicos,

0:07:47.321,0:07:50.727
e adiviña que pasou -- todos eles[br]conseguiron ser elixidos.

0:07:50.937,0:07:55.357
Eu creo que Leticia realmente representa

0:07:55.357,0:07:57.254
algo que Coretta Scott King dixo.

0:07:57.264,0:08:00.560
E quero compartir isto con vós.[br]Coretta Scott King dixo,

0:08:00.560,0:08:05.600
"Nunca teremos paz neste mundo[br]ata que as mulleres tomen o poder."

0:08:06.085,0:08:11.001
(Aplausos)

0:08:11.909,0:08:14.326
Agora, eu modifico esa cita para dicir

0:08:14.326,0:08:19.656
que nunca teremos paz neste mundo[br]ata que os feministas tomen o poder.

0:08:19.656,0:08:20.361
(Risadas)

0:08:20.361,0:08:23.051
Porque sabemos que[br]hai unha diferenza, verdade?

0:08:23.061,0:08:26.993
Non só iso, senón que se[br]queremos definir que é ser feminista --

0:08:26.993,0:08:29.759
unha persoa que loita[br]polos dereitos reprodutivos,

0:08:29.759,0:08:32.775
polos dereitos dos inmigrantes,[br]polo medio ambiente,

0:08:32.775,0:08:37.815
polos dereitos LGBT e tamén [br]polos sindicatos e a xente traballadora

0:08:37.969,0:08:42.439
(Aplausos)

0:08:42.922,0:08:46.788
O cal significa que os homes[br]tamén poden ser feministas.

0:08:47.882,0:08:52.275
(Aplausos)

0:08:52.699,0:08:54.933
Así que cando pensemos en feminización,

0:08:54.933,0:08:58.474
tamén debemos pensar en como[br]podemos feminizar as políticas,

0:08:58.474,0:09:00.893
e non só as dos nosos principais países,

0:09:00.893,0:09:03.121
os países ricos como os Estados Unidos,

0:09:03.121,0:09:04.622
senón as de todo o mundo,

0:09:04.622,0:09:06.663
as políticas domésticas e exteriores.

0:09:06.663,0:09:10.406
E unha das cousas que podemos facer[br]para parar as guerras e ter paz

0:09:10.406,0:09:13.086
é asegurármosnos de que os[br]países máis ricos do mundo

0:09:13.086,0:09:15.241
tamén axuden ós países en desenvolvemento.

0:09:15.241,0:09:16.955
Agora, fixemos isto no pasado.

0:09:16.955,0:09:18.369
Despois da II Guerra Mundial,

0:09:18.369,0:09:21.429
cando Xapón e Alemaña [br]foron devastados trala guerra,

0:09:21.763,0:09:26.845
Os Estados Unidos de América deron moitos[br]cartos dos impostos a estes dous países,

0:09:26.845,0:09:31.739
para que puidesen reconstruír[br]as súas economías e as súas empresas.

0:09:31.739,0:09:33.917
E podemos facelo outra vez.

0:09:33.917,0:09:36.927
E se somos quen de pensar en como[br]podemos axudar a estoutros países.

0:09:36.927,0:09:38.451
E quero dar un exemplo

0:09:38.451,0:09:41.639
de problemas que estamos enfrontando[br]nos Estados Unidos de América,

0:09:41.639,0:09:42.355
por exemplo.

0:09:42.355,0:09:43.778
Sabemos que agora

0:09:43.778,0:09:47.020
temos moitos refuxiados [br]de América Central

0:09:47.031,0:09:49.100
que están na fronteira [br]dos Estados Unidos.

0:09:49.100,0:09:51.453
Por que a xente abandona [br]os seus fogares,

0:09:51.547,0:09:54.186
os seus fermosos fogares[br]ós que nós imos como turistas?

0:09:54.186,0:09:56.646
Porque non teñen oportunidades alí.

0:09:56.646,0:09:59.671
E despois nós pensamos, [br]"Mmh, plátanos."

0:09:59.685,0:10:03.999
Cantos millóns de plátanos consumimos [br]nos Estados Unidos cada día?

0:10:03.999,0:10:05.653
E en todo o mundo.

0:10:05.761,0:10:08.009
Agora ben, a xente de [br]América Central

0:10:08.009,0:10:11.215
consegue os beneficios dos plátanos[br]que nós consumimos?

0:10:11.215,0:10:12.606
Non.

0:10:12.606,0:10:17.276
Os beneficios van a empresas[br]dos Estados Unidos de América.

0:10:17.276,0:10:19.496
E nós pensamos que isto está mal.

0:10:19.496,0:10:24.404
Agora ben, se a xente en América Central[br]fose capaz de conseguir algo deses cartos

0:10:24.404,0:10:26.025
que nós pagamos polos plátanos,

0:10:26.025,0:10:28.376
entón eles non terían que[br]deixar os seus fogares.

0:10:28.376,0:10:31.019
Non terían que vir pedindo asilo.

0:10:31.019,0:10:33.458
ata as fronteiras dos[br]Estados Unidos de América.

0:10:33.458,0:10:38.369
E quizáis entón, moitos nenos non terían[br]que ser separados dos seus pais.

0:10:38.633,0:10:41.172
Agora, sabemos que hai países no mundo

0:10:41.172,0:10:45.075
que teñen ensino gratuíto[br]e sanidade gratuíta

0:10:45.075,0:10:47.441
para todas as persoas no país.

0:10:47.441,0:10:49.321
E ese país é Cuba.

0:10:49.321,0:10:52.151
Cuba ten sanidade para [br]cada un dos seus cidadáns,

0:10:52.151,0:10:56.239
e teñen educación universitaria gratuíta[br]para cada un dos seus cidadáns.

0:10:56.239,0:10:58.181
Son 11 millóns de cidadáns.

0:10:58.181,0:11:01.001
Agora pensemos, se un país [br]pobre como Cuba

0:11:01.415,0:11:05.144
pode ter este tipo de recursos, [br]e sabemos que é un país pobre,

0:11:05.144,0:11:07.906
entón por que non pode[br]algún dos outros países máis ricos,

0:11:07.906,0:11:09.877
como os Estados Unidos de América,

0:11:09.877,0:11:10.826
facer o mesmo?

0:11:10.826,0:11:12.968
Eu penso que podemos [br]facer que iso pase.

0:11:12.968,0:11:15.806
(Aplausos)

0:11:15.996,0:11:17.936
Pero sabemos que non vai pasar

0:11:17.936,0:11:21.753
ata que nós, a xente[br]dos Estados Unidos de América,

0:11:21.753,0:11:23.414
e a xente de todo o mundo,

0:11:23.414,0:11:28.348
empecemos a asegurar que nos seus gobernos sexan elixidos representantes

0:11:28.348,0:11:32.211
que realmente se preocupen[br]polos votantes, pola xente,

0:11:32.211,0:11:35.546
que se comprometan a asegurar[br]que os recursos que teñen

0:11:35.546,0:11:39.277
van ser usados polos cidadáns, [br]e non para a guerra.

0:11:39.651,0:11:42.097
Entón, como facemos [br]que isto suceda?

0:11:42.097,0:11:43.904
Temos que librarnos da apatía,

0:11:43.904,0:11:45.736
temos que implicarnos máis.

0:11:45.736,0:11:49.651
Sabemos que se non podemos ter [br]unha democracia nos Estados Unidos,

0:11:49.651,0:11:51.979
non podemos ter democracias no mundo,

0:11:51.979,0:11:53.762
a non ser que a xente participe.

0:11:53.762,0:11:57.668
Así que é imperativo que todos nós [br]saiamos aí fóra e digamos,

0:11:57.668,0:12:00.913
"Liberádevos da apatía,[br]saíde da beirarrúa,

0:12:00.913,0:12:03.505
vide e unídevos á manifestación[br]pola paz e a xustiza,

0:12:03.505,0:12:06.603
fagamos da visión de Coretta Scott[br]unha realidade,

0:12:06.603,0:12:08.176
para ter paz no mundo."

0:12:08.176,0:12:11.807
Recentemente tivemos eleccións intermedias en EEUU.

0:12:11.811,0:12:13.246
E que vimos?

0:12:13.246,0:12:15.752
Vimos que moitísimas máis mulleres,

0:12:15.757,0:12:18.900
xente nova, xente de cor, xente LGBT,

0:12:18.900,0:12:20.919
foron todos elixidos para cargos públicos.

0:12:20.919,0:12:23.035
E sabemos que isto pasou -- por que?

0:12:23.035,0:12:25.813
Porque moitas mulleres [br]se manifestaron.

0:12:25.813,0:12:28.418
Tivemos a Marcha das Mulleres[br]nos Estados Unidos.

0:12:28.418,0:12:30.858
Houbo Marchas de Mulleres[br]por todo o mundo.

0:12:30.858,0:12:34.453
Agora vemos que temos este potencial.

0:12:34.453,0:12:36.678
Temos este potencial [br]para librarnos da apatía.

0:12:36.678,0:12:40.649
E se conseguimos que todos se involucren, [br]que todos se comprometan,

0:12:40.649,0:12:44.293
entón, eu penso, que podemos[br]facer realidade a visión de Coretta Scott.

0:12:44.293,0:12:46.921
Daquela, só quero recordar a todos,

0:12:46.921,0:12:49.897
en todo o mundo,[br]unha das cousas é que,

0:12:49.897,0:12:51.494
nós temos poder,

0:12:51.494,0:12:53.187
a xente pobre ten poder,

0:12:53.187,0:12:54.817
cada cidadán ten poder.

0:12:54.817,0:13:00.003
Pero para acadar a paz[br]que todos desexamos,

0:13:00.003,0:13:01.774
temos que implicarnos todos.

0:13:01.774,0:13:03.744
Entón, que dicimos?

0:13:03.744,0:13:04.826
Podemos facelo?

0:13:04.826,0:13:06.518
Nós dicimos, "Si, nós podemos!"

0:13:06.518,0:13:08.579
E en Español, nós dicimos, "Sí, se puede."

0:13:08.579,0:13:09.983
Moitas grazas.

0:13:09.983,0:13:14.649
(Aplausos)