Công nghệ chưa thay đổi tình yêu, và đây là lí do.

Nhà nhân học Helen Fisher đã phát biểu, "Trong một thời đại phát triển của công nghệ và liên kết toàn cầu, chúng ta đã có nhiều hình thức và luật mới để giao lưu tình cảm, nhưng những nguyên tắc cơ bản của tình yêu vẫn luôn như thế." Trong bài nói chuyện sôi nổi bàn về mọi khía cạnh phổ quát của tình yêu, ta sẽ hiểu được làm thế nào mà đường truyền internet nhanh hơn có thể tạo ra những mối quan hệ từ tốn và thân mật hơn. Hãy xem đến phút cuối cùng để chứng kiến cuộc thảo luận sôi nổi cùng chuyên gia tư vấn tình cảm Esther Perel.

Trong chuyến du ngoạn lên vùng
cao nguyên New Guinea,

tôi có nói chuyện với
một người đàn ông có ba vợ.

Tôi hỏi, "Anh muốn lấy
bao nhiêu người vợ?"

Rồi chúng tôi im lặng một lúc lâu,

và tôi tự đoán

"Anh ta muốn có năm,

mười người,

hay 25 người vợ?"

Và anh ta ngả về phía tôi,

thì thầm "Không."

(Cười)

86% cộng đồng trên thế giới
cho phép đàn ông có nhiều vợ:

đó là chế độ đa thê.

Nhưng trong 86% này chỉ có

khoảng 5% đến 10%
đàn ông thật sự có nhiều vợ.

Có nhiều bạn đời có khi
là một vấn đề nhức nhối.

Thật ra, các bà vợ có thể tị nạnh nhau,

có khi bà này còn đầu độc cả
con của bà kia.

Và các ông chồng phải có
thật nhiều bò, dê,

tiền bạc và đất đai,

để xây cả một "hậu cung" cho mình.

Chúng ta là loài kết đôi.

97% động vật có vú không
kết đôi để nuôi con;

nhưng con người thì có.

Tôi không có ý nói
các bạn đừng kết đôi,

vì chúng ta thật sự là loài
chung thủy với bạn đời.

Tôi đã xem xét vấn đề ngoại tình
ở 42 nền văn hoá khác nhau,

và chỉ thật sự thấy được
vài yếu tố liên quan đến gen,

cũng như về tư duy cho hành vi đó.

Ngoại tình rất phổ biến trên thế giới,

nhưng con người
sinh ra là để yêu thương.

Công nghệ đang
thay đổi tình yêu như thế nào?

Tôi sẽ nói: gần như không hề.

Tôi nghiên cứu về não bộ.

Tôi và đồng nghiệp đã tiến hành
quét não của hơn 100 người,

gồm những người vừa
bắt đầu tình yêu đẹp,

những người vừa bị tình yêu chối từ

và những người yêu nhau đã lâu.

Và chúng ta có thể
"yêu nhau dài lâu".

Từ lâu, tôi đã xác định được

con người chúng ta có ba hệ
vận hành não riêng biệt

cho việc kết đôi và sinh sản:

ham muốn tình dục,

cảm giác yêu thương mãnh liệt

và sợi dây buộc chặt chúng ta
về mặt tinh thần với bạn tình.

Và ba hệ thống này

cùng với nhiều phần khác của não

sẽ chi phối đời sống tình dục,
tình yêu và gia đình của chúng ta.

Nhưng chúng nằm sâu bên dưới
phần vỏ não,

sâu bên dưới hệ viền, là phần
điều khiển cảm xúc,

cũng như tạo ra cảm xúc của ta.

Chúng thuộc phần quan trọng
nhất của não, nối với năng lượng,

sự tập trung, khao khát, động cơ,
ham muốn của chúng ta.

Trong trường hợp này,

giải thưởng lớn nhất trong đời chính là:

một người để ghép đôi.

Từ đời tổ tiên đến nay, chúng đã
được 4,4 triệu tuổi,

và sẽ không đổi dù bạn có vuốt
sang phải hay trái khi dùng Tinder.

(Cười)

(Vỗ tay)

Không có gì lạ khi nói công nghệ
đang thay đổi cách tán tỉnh nhau:

thư điện tử, tin nhắn,

các biểu tượng ngộ nghĩnh
để bày tỏ cảm xúc,

các tin nhắn sex,

bấm "thích" khi thấy hình,
ảnh chụp tự sướng của nhau...

Chúng ta đang chứng kiến nhiều
luật và điều cấm mới khi tán tỉnh.

Nhưng, bạn có chắc

điều này đang thay đổi tình yêu
một cách chóng mặt không?

Vậy còn cuối những năm 40,

khi nhà di động đang là cơn sốt

và bỗng nhiên ta có
phòng ngủ di động thì sao?

(Cười)

Còn phát minh ra thuốc tránh thai nữa?

Nhờ có nó mà nỗi sợ mang thai
ngoài ý muốn và mất mặt biến mất,

cuối cùng phụ nữ đã có thể thể
hiện bản năng tình dục của mình.

Kể cả những trang hẹn hò cũng
không thay đổi tình yêu.

Tôi là trưởng ban tư vấn kỷ thuật
cho trang Ghépđôi.com,

cũng được 11 năm rồi.

Tôi luôn nói với họ,
và họ cũng đồng ý với tôi,

rằng đây không phải web hẹn hò,

mà chỉ là web giới thiệu mà thôi.

Khi bạn vào bar ngồi,

hay trong quán cà phê,

hoặc ghế đá công viên,

bộ não cũ kỹ của bạn đột nhiên
tỉnh như con mèo vừa ngủ dậy,

và bạn mỉm cười

hay cười lớn

và lắng nghe

rồi lũ lượt cặp kè nhau như
ông bà ta cách đây trăm ngàn năm.

Chúng tôi có thể giới thiệu
cho bạn nhiều người,

nhiều web hẹn hò khác nhau,

nhưng thuật toán ghép đôi thật
duy nhất ở đây là não người.

Công nghệ sẽ không thay đổi được nó.

Công nghệ sẽ không thay đổi
đối tượng chúng ta chọn để yêu.

Tôi nghiên cứu đặc điểm sinh học
của tính cách,

và tôi đã tin

bốn kiểu tư duy, hành xử cơ bản
nhất của chúng ta phát triển

có liên kết với hệ tác nhân
dopamine, serotonin,

testosterone và estrogen.

Do đó dựa vào khoa học não bộ,
tôi đã làm ra một bảng khảo sát

để đo độ biểu hiện của
các đặc trưng tính cách

xem thử các tính cách của bạn

có liên quan bao nhiêu đến
bốn hệ thống trong não bộ.

Sau đó tôi đăng bài khảo sát đó
lên nhiều web hẹn hò khác nhau

của 40 quốc gia.

Đã có hơn 14 triệu người
làm bài khảo sát,

và tôi quan sát được ai sẽ bị ai
thu hút, một cách tự nhiên.

Kết quả thế này,

ai có hệ dopamin
hoạt động mạnh

có xu hướng tò mò, sáng tạo,
tuỳ hứng, năng nổ.

Tôi tưởng tượng căn phòng này
có nhiều người như thế,

họ sẽ để ý những người giống mình.

Những người tò mò, sáng tạo cần
những người giống họ.

Còn những ai có hệ thần kinh
tiết nhiều hormone serotonin

thường sống theo kiểu
truyền thống, quy củ,

coi trọng tôn ti trật tự,

cũng như có niềm tin mãnh liệt,
lòng mộ đạo do serotonin sinh ra.

Và kiểu người truyền thống sẽ
bị cuốn hút bởi kiểu giống họ.

Hai trường hợp đầu bị thu hút
bởi người giống mình.

Còn hai trường hợp sau, là kiểu
đối lập với mình.

Những ai có tuyến
testosterone hoạt động mạnh

thường phân tích và suy luận tốt,
thẳng thắn và quyết đoán,

họ sẽ chú ý tới người
có tính cách đối lập:

là người có hàm lượng estrogen cao,

những người không giỏi ăn nói,

không giỏi giao tiếp,

những người có trực giác tốt

cũng như rất tận tâm và giàu cảm xúc.

Bẩm sinh ai cũng có
cách chọn bạn tình riêng.

Công nghệ ngày nay sẽ không
thay đổi cách chọn ấy.

Nhưng công nghệ đang tạo ra
một xu hướng mới

mà tôi thấy là đặc biệt quan trọng.

Nó có liên hệ với cái gọi là
"Mâu thuẫn của chọn lựa"

Trong nhiều triệu năm,

con người sống trong từng nhóm
săn bắt nhỏ.

Họ không có cơ hội lựa chọn

mình sẽ yêu ai trong số
1000 người trên web hẹn hò.

Sự thật là gần đây tôi nghiên cứu
mâu thuẫn của chọn lựa.

và tôi nghĩ trong não chúng ta
có một nơi chứa sự lãng mạn.

Không biết đó là gì, nhưng rõ ràng,
sau khi đọc hàng loạt dữ liệu,

ta sẽ "khoanh vùng" năm
tới chín đối tượng đặc biệt.

rồi sau đó rơi vào một trạng thái
gọi là "quá tải nhận thức",

và rốt cuộc bạn chẳng chọn ai.

Nên tôi bắt đầu cho rằng
chính sự quá tải thông tin này

đã dẫn đến một kiểu hẹn hò mới

mà tôi gọi là "yêu chậm."

Tôi nghĩ ra khái niệm này
khi làm cho trang Ghépđôi.com.

Mỗi năm trong sáu năm qua,

chúng tôi đã nghiên cứu
về "Người độc thân ở Mỹ".

Thay vì khảo sát người dùng
của trang Match

chúng tôi khảo sát công dân Mỹ.

Hơn 5000 người được khảo sát

đủ đại diện cho người Mỹ theo
quy định của phía điều tra dân số.

Chúng tôi thu thập dữ liệu của hơn
30.000 người,

và cứ qua mỗi năm,

tôi lại nhận thấy vài
nét đặc trưng giống nhau.

Mỗi năm trôi qua tôi đều tự hỏi

trong hơn 50% số người
trải qua "tình một đêm",

không hẳn là năm ngoái,
chỉ là từng trải qua,

thì 50% đó đều có một người
bạn để "thoả mãn nhu cầu"

trong cuộc đời của mình,

và hơn một nửa trong số đó
từng sống chung với bạn tình

một thời gian dài trước hôn nhân.

Người Mỹ cho rằng đây là
lối sống buông thả.

Nhưng từ lâu tôi không nghĩ
đây là buông thả,

vì cách sống này quá đặc thù rồi.

Theo thuyết của Darwin,
có một lời giải thích thế này:

con người sẽ không đồng loạt
cư xử điên rồ như thế.

Rồi tôi đọc được một bài thống kê
giúp tôi ngộ ra mọi thứ.

Đó là một bài báo chuyên ngành
rất thú vị,

viết rằng trong 67% người độc thân
trên đất Mỹ ngày nay,

những người đang sống thử
khá lâu với bạn tình,

chưa kết hôn bởi vì sợ phải ly hôn.

Họ sợ gánh những hậu quả
về mặt xã hội,

về pháp lý, cảm xúc,

cũng như về kinh tế, sau khi ly hôn.

Và tôi nhận ra,
đó không hẳn là buông thả

mà chỉ là thận trọng.

Những người độc thân ngày nay
muốn tìm hiểu cặn kẽ về bạn tình

trước khi tiến tới hôn nhân.

Bạn tìm đọc rất nhiều về
cẩm nang chăn gối,

không chỉ xoay quanh
cách họ "yêu",

mà còn xem họ có tử tế,

có biết lắng nghe bạn không.

và ở tuổi tôi,

còn xem họ có biết giỡn không.

(Cười)

Trong thời đại có quá nhiều
chọn lựa như hôm nay,

chúng ta ít phải đối mặt với
nỗi sợ mang thai hay bệnh tật

và chúng ta chẳng thấy quan hệ
trước hôn nhân là đáng xấu hổ,

Tôi nghĩ chúng ta đang
tập yêu từ từ.

Và thật ra điều chúng ta
đang chứng kiến

là sự kéo dài của giai đoạn
"ràng buộc thử"

trước khi "ràng buộc thật"
bằng hôn nhân.

Ngày xưa hôn nhân là cột mốc
bắt đầu một mối quan hệ,

giờ đây, nó là cột mốc kết thúc.

Nhưng não người...

(Cười)

Não người luôn
nhảy múa hân hoan,

thật vậy, nước Mỹ ngày nay

có 86% người độc thân
sẽ kết hôn ở tuổi 49.

Và ngay cả những nước
có tỉ lệ kết hôn thấp,

họ đang nghĩ đến chuyện
kết hôn với bạn tình của mình.

Cho nên, tôi thấy rằng:

khi kéo dài giai đoạn
"ràng buộc thử",

nếu chúng ta có thể rời khỏi
những người không hợp,

có lẽ khi kết hôn rồi, chúng ta
sẽ hạnh phúc hơn.

Tôi đã nghiên cứu 1.100
người đã kết hôn ở Mỹ,

tất nhiên, không phải
trên trang Match.com

và tôi hỏi họ rất nhiều.

Trong số đó có một câu,

"Nếu được kết hôn lại, bạn có
chọn người ở hiện tại không?"

Và 81% đã trả lời "Có."

Thật ra, thay đổi lớn nhất
trong tình yêu và hôn nhân hiện đại

không phải là trình độ công nghệ.

Cũng chẳng phải "yêu chậm" nữa.

Mà chính là việc phụ nữ có
chỗ đứng trong thị trường việc làm

ở mọi quốc gia trên thế giới.

Hàng triệu năm trôi qua,

tổ tiên chúng ta sống theo
từng nhóm săn bắt và hái lượm.

Công việc của người phụ nữ là
đi hái quả và tìm rau.

Họ đóng góp 60% - 80% cho
bữa tối của gia đình.

Vợ chồng đều đi làm
từng là quy luật.

Và người phụ nữ có vai trò
kinh tế, xã hội

và giới tính, ngang với nam giới.

Nhưng rồi xã hội thay đổi từ
khoảng 10.000 năm trước,

chúng ta bắt đầu định cư ở
các nông trại

và cả đàn ông lẫn phụ nữ
đều có một ràng buộc thật sự,

phải lấy đúng người,

hợp gia cảnh,

hợp đạo,

hợp về dòng dõi, quan hệ xã hội,
chính trị.

Người đàn ông
được xem trọng hơn:

họ làm những
công việc đội đá vá trời.

Họ mang hàng hoá ra chợ,
rồi về nhà

với một khoản tiền tương xứng.

Rồi cũng chính thay đổi này

khơi nguồn cho những niềm tin

về chữ "trinh" trước khi lấy chồng,

về những cuộc hôn nhân sắp đặt,
dùng hôn ước để trói buộc;

niềm tin rằng đàn ông
là trụ cột của gia đình,

rằng phụ nữ chỉ nên làm nội trợ

và quan trọng nhất,

là vợ phải yêu kính chồng,
đến khi "cái chết chia lìa đôi ta".

Xưa rồi.

Những quan niệm này,
ở nhiều nơi

đang dần và đã bị thủ tiêu.

Chúng ta hiện đang trong
thời kì "cách mạng hôn nhân".

Chúng ta đang bỏ lại sau lưng
10,000 năm văn minh trồng trọt

để tiến về một mối quan hệ
quân bình về giới tính,

điều mà cá nhân tôi thấy phù hợp
với tinh thần ngày xưa của tổ tiên.

Tôi không phải người
lạc quan hoá mọi thứ;

vẫn còn rất nhiều
chuyện đáng buồn.

Tôi đã nghiên cứu về ly hôn
ở 80 nền văn hoá,

về vấn đề ngoại tình của nhiều người.

Có hàng đống vấn đề đằng sau đó.

Như thi hào William Butler Yeats
từng nói,

"Tình yêu là một điều dối lừa."

để tôi bổ sung:
"Không ai hiểu ra mà toàn mạng."

(Cười)

Ai cũng có vấn đề riêng,

nhưng tôi nghĩ nhà thơ
Randa Jarrell đã tóm gọn nó nhất.

Ông nói, "Dưới bầu trời tối tăm,
phiền hà của hôn nhân,

ai vĩ đại nhất cũng có thể thất bại,
bé nhỏ nhất cũng có thể thắng lợi."

Nhưng tôi sẽ để lại một lời này:

tình yêu và sự gắn bó
vẫn sẽ chiến thắng,

công nghệ không thể
thay đổi được.

Và tôi sẽ kết luận rằng

mọi quan niệm về quan hệ
con người cần phải cân nhắc

những điều bất di bất dịch trong
cách cư xử của loài người:

chính là khao khát mạnh mẽ

nhưng lại mềm dẻo

và căn bản nhất từ khi sinh ra: Yêu.

Cám ơn.

(Vỗ tay)

Kelly Stoetzel: cám ơn rất nhiều, Helen.

chúng ta còn một
diễn giả nữa ở đây

là đồng nghiệp của cô.

Cô ấy nhìn vấn đề
với quan điểm khác.

Esther Perel là nhà tâm lý trị liệu
cho các cặp đôi.

Nếu cô phân tích dữ liệu,

thì Esther phân tích
câu chuyện của các cặp đôi

khi họ tìm đến cô ấy.

Hãy mời cô ấy lên đây nào.

Esther?

(Vỗ tay)

Nào, Esther,

khi xem Helen nói chuyện,

trong đó có điểm nào

là đồng điệu với góc nhìn của chị
trong công việc

mà chị muốn chia sẻ không?

Esther Perel: bài nói chuyện này
rất thú vị, vì một mặt

yêu là một nhu cầu
mọi lúc mọi nơi của mỗi người.

Nhưng cách chúng ta yêu

cách ta nhìn nhận tình yêu,

những quy luật che lấp tình yêu

tôi nghĩ về căn bản,
chúng đang thay đổi.

Cho đến giờ, chúng ta vẫn
yêu theo một kiểu hình

xây dựng trên nền tảng về
bổn phận và ràng buộc,

về nhu cầu của mọi người
và lòng chung thuỷ.

Chúng ta dần chuyển sang

một kiểu hình mới, coi trọng
quyền tự do chọn lựa của cá nhân,

có lợi cho hạnh phúc của cá nhân.

Do đó, suy nghĩ đầu tiên của tôi

là nhu cầu được yêu
không thay đổi,

nhưng bối cảnh và cách thức
điều tiết tình yêu của chúng ta

thay đổi rất nhiều.

Theo mâu thuẫn của chọn lựa,

một mặt, chúng ta thích cái mới lạ

và sự vui vẻ trong tình yêu,

nên chúng ta muốn có nhiều chọn lựa.

Nhưng đồng thời,

khi chị nói về "quá tải thông tin",

tôi cũng thấy có rất nhiều người

sợ phải đối mặt với sự mập mờ,
ngờ vực của bản thân

khi có quá nhiều chọn lựa,

và nỗi sợ có tên là "FOMO" đó

dắt mũi chúng ta đi.

"FOMO" là nỗi sợ
bỏ lỡ một điều gì đó,

kiểu như "Sao tôi biết được
tôi tìm được "người đó",

"một nửa hoàn hảo" chưa ?"

Do đó, chúng ta tạo ra trạng thái
"Mập mờ ổn định".

"Mập mờ ổn định" là khi bạn
quá sợ ở một mình

nhưng lại chưa sẵn sàng xây dựng
mối quan hệ gần gũi với ai.

Đó là thủ thuật duy trì sự "mờ ám"
của một mối quan hệ

và đồng thời, trì hoãn việc chia tay.

Trên Internet có ba
trạng thái quan hệ chính:

Một là kiểu đóng băng
và sôi tăm,

chiến thuật trì hoãn thông minh

cho thấy một kiểu quan hệ

xem trọng bản chất mờ ám,
không định nghĩa được

nhưng đồng thời luôn tạo cho bạn
đủ cảm giác thoải mái

và đủ không gian tự do
sau những giới hạn mờ ám đó.

(Cười)

Đúng không?

Còn có kiểu ma ám.

Và "ám" ở đây, căn bản là

bạn không công khai
nhắn tin qua lại cho người kia,

không phải đối diện với
sự dằn vặt bạn gây ra cho họ,

vì chính bạn đang tự dằn vặt
bằng nỗi đau vô hình.

(Cười)

Đúng không?

Trong lúc nghe chị nói, những từ
này xuất hiện trong đầu tôi

giống như từ ngữ có khả năng
tạo ra thực tế vậy,

và đồng thời,

tôi cũng muốn hỏi chị:

Chị có nghĩ khi bối cảnh thay đổi,

thì bản chất của tình yêu vẫn
được giữ nguyên không?

Chị nghiên cứu não, tôi nghiên cứu
các mối quan hệ và câu chuyện,

nên tôi nghĩ những gì chị nói
là chính xác một phần.

Nhưng tôi không biết là bối cảnh
thay đổi bao nhiêu...

thì sẽ thay đổi ý nghĩa
của tình yêu.

Và nếu ý nghĩa của tình yêu
thay đổi, nó có thay đổi nhu cầu

hay nhu cầu yêu không liên quan
gì tới bối cảnh?

HF: Wow! À...

(Cười)

(Vỗ tay)

Chúng ta có ba điều cần bàn, nhỉ?

Điều thứ nhất:

rõ ràng chúng ta đã thay đổi, giờ
chúng ta cần một người để yêu,

và trải qua hàng ngàn năm,
chúng ta cần lấy đúng người,

hợp từ gia cảnh cho đến dòng tộc.

Và thật ra, trong nghiên cứu
5.000 người mỗi năm của tôi,

Tôi đã hỏi: "Bạn đang tìm kiếm gì?"

Và mỗi năm trôi qua,
có hơn 97% số người khảo sát...

EF: mong muốn ngày càng nhiều?

HF: Không phải.

Điều căn bản là: hơn 97%
số người khảo sát

muốn tìm một người trân trọng họ,

một người họ có thể tin tưởng
và tâm sự,

một người có thể làm họ cười,

có thể dành thời gian bên họ,

và cũng nên dễ nhìn nữa.

Luôn luôn là vậy.

Và chắc chắn, có hai phần

EP: Chị biết tôi gọi đó là gì không?

Họ không thường nói như vậy.

HF: Hoàn toàn chính xác.

EP: Họ nói họ cần một người
có thể luôn bên cạnh họ,

hỗ trợ họ về kinh tế, chăm con.

Nền kinh tế chúng ta đi
từ sản xuất tới dịch vụ.

(Cười)

Nền kinh tế đi theo hướng đó,
và giờ lại áp dụng vào hôn nhân.

HF: Phải, rõ ràng như vậy.

Nhưng thú vị là, trải qua ngàn năm,
ai cũng muốn làm cha mẹ tốt,

trong khi bề trên lại muốn
ta lấy được người ưng ý

nhưng cũng không nhiều bằng
muốn làm cha mẹ tốt.

Bạn thấy mọi khía cạnh của
vấn đề này rồi chứ.

Nhân cách có hai phần chính:

thứ nhất là nền văn hoá, nơi mà
bạn lớn lên và học hỏi

thứ hai, bản chất của bạn.

Về cơ bản, những gì tôi
muốn nói là bản chất của bạn.

Và bản chất chắc chắn sẽ thay đổi
khi thời thế thay đổi

và niềm tin trong xã hội thay đổi.

Nói đến mâu thuẫn của lựa chọn,

không cần phải bàn,
vì nó rất hóc búa.

Nhiều triệu năm trôi qua,
chỉ cần nhìn thấy một người vừa ý

ở phía bên kia quầy bar,

bạn đã "liều mình" rồi.

EP: Thì đúng, nhưng mà...

HF: Tôi muốn nói thêm điều này.

Quan trọng là, trong xã hội
săn bắt hái lượm,

một chồng thường có hai,
hoặc ba vợ.

Không công bằng chút nào!

Và tôi không ủng hộ chế độ đa thê,

nhưng quan trọng là, chúng ta
luôn có lựa chọn khác.

Loài người luôn...

sự thật, bộ não được tạo
ra để cân bằng mọi thứ

khi ta nỗ lực và quyết định:

Tôi nên tiến, hay dừng?
Tôi nên ra đi, hay ở lại?

Cơ hội tôi có là gì?

Tôi sẽ làm sao khi đến đó?

Và tôi nghĩ chúng ta đang
hình dung ra kết quả của vấn đề.

KS: Cám ơn hai người rất nhiều.

Chắc sẽ có một triệu người
chờ ăn tối cùng hai người đấy!

(Vỗ tay)

Cám ơn, cám ơn.