Liệu bạn có chọn một cuộc sống không khổ đau? - Hayley Levitt and Bethany Rickwald

Xem đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/would-you-opt-for-a-life-with-no-pain-hayley-levitt-and-bethany-rickwald

Hãy tưởng tượng bạn có thể kết nối bộ não của mình với một chiếc máy đem lại đem lại hạnh phúc vô tận trong suốt cuộc đời. Đổi lại là gì? Bạn sẽ phải vĩnh viễn bỏ lại thực tế. Hayley Levitt và Bethany Rickwald khám phá trải nghiệm tưởng tượng của Robert Nozick mang tên "Chiếc máy trải nghiệm".

Bài học của Hayley Levitt và Bethany Rickwald, minh họa bởi Avi Ofer.

Hãy tưởng tượng nếu bạn có thể nối
bộ não của mình vào một cái máy

có thể đem đến cho bạn
những niềm vui vô tận.

Nếu bạn có cơ hội để lựa chọn
cách tồn tại như vậy, liệu bạn có đồng ý?

Đó là câu hỏi nhà triết gia
Robert Nozick đặt ra

thông qua một thí nghiệm tưởng tượng
gọi là "Chiếc máy Trải nghiệm".

Thí nghiệm yêu cầu ta
nghĩ về một thế giới

nơi các nhà khoa học phát triển một loại
máy có khả năng mô phỏng cuộc sống thật

trong khi đảm bảo những trải nghiệm đó sẽ
chỉ có niềm vui mà không hề có sự đau đớn.

Đổi lại là gì?

Bạn phải hoàn toàn bỏ lại hiện thực,

nhưng bạn sẽ khó nhận ra sự khác biệt.

Những trải nghiệm của bạn sẽ
không thể phân biệt được với hiện thực.

Những thăng trầm trong cuộc sống

sẽ được thay thế bằng
một loạt những kỉ niệm vui vẻ.

Rất tuyệt phải không?

Đây chắc là một đề nghị hấp dẫn,
nhưng có lẽ nó không lý tưởng đến như vậy.

Thí nghiệm này thực chất được đưa ra để
phản biện một khái niệm trong triết học

gọi là chủ nghĩa khoái lạc.

Những người
ủng hộ chủ nghĩa này

cho rằng việc tối đa hóa khoái lạc
là việc quan trọng nhất của cuộc đời

bởi vì khoái lạc là điều tuyệt vời nhất
mà cuộc sống có thể mang đến

Đối với người theo chủ nghĩa khoái lạc,
lựa chọn tốt nhất

phải mang lại cho ta
nhiều khoái lạc nhất có thể

đồng thời không khiến ta đau khổ.

Những khoái lạc vô hạn, và không có
buồn đau, chính là khoái lạc cực đại

hay nói cách khác chính là viễn cảnh
mà Chiếc máy Trải nghiệm mang lại.

Vì vậy, nếu như bạn theo
chủ nghĩa khoái lạc,

kết nối với chiếc máy này chính là
lựa chọn rõ ràng.

Nhưng sẽ ra sao nếu cuộc đời
không chỉ là khoái lạc?

Đó là điều mà Nozick tin rằng
ông đang chứng minh

bằng những thí nghiệm tưởng tượng

Mặc dù chiếc máy hứa hẹn
mang đến những khoái lạc cực đại

ông vẫn có những lý do
để không kết nối với máy,

giống như nhiều người tham gia thí nghiệm
khác mà được đưa ra lời đề nghị tương tự.

Nhưng điều gì ngăn cản chúng ta lựa chọn
một tương lai trong khoái lạc cực đại?

Hãy suy nghĩ về viễn cảnh này.

Besty và Xander đang có
một mối quan hệ lãng mạn và gắn bó

Besty say đắm trong tình yêu và
chưa bao giờ thấy hạnh phúc như vậy.

Tuy nhiên, Besty không biết rằng,

Xander đang tán tỉnh
em gái của cô, Angelica,

bằng những lá thư tình và những cuộc hẹn
bí mật trong suốt thời gian họ quen nhau.

Nếu Besty phát hiện ra,

Mối quan hệ giữa cô với cả Xander
và Angelica sẽ bị hủy hoại

và cô sẽ bị tổn thương đến mức
không bao giờ dám yêu thêm lần nữa.

Nhưng vì quá hạnh phúc, cô
không nhận ra sự dối trá của Xander,

những người theo chủ nghĩa khoái lạc
sẽ nói tốt nhất là cô không biết

và tiếp tục sống trong khoái lạc cực độ.

Miễn là Besty không phát hiện ra
mối quan hệ bí mật kia,

cuộc đời của cô đảm bảo sẽ tiếp tục
ngập tràn hạnh phúc như hiện tại.

Bởi vậy, việc Besty biết sự thật
có giúp ích gì không?

Hãy tưởng tượng nếu bạn là Besty.

bạn có muốn biết sự thật không?

Nếu như bạn trả lời có,

thì niềm vui hiện tại của bạn
sẽ bị giảm nhanh chóng.

Có lẽ, bạn tin rằng
có nhiều thứ trong cuộc sống

mang nhiều giá trị nội tại hơn niềm vui.

Sự thật, trí tuệ, những mối quan hệ
thành thực với người khác

mới thực sự là những thứ đáng coi trọng.

Do không bao giờ biết sự thật

về cơ bản, Besty đang sống trong
chiếc máy trải nghiệm của chính mình,

một thế giới với những hạnh phúc vô thực.

Ví dụ về mối tình tay ba này
có thể hơi quá,

nhưng nó phản ánh rất nhiều lựa chọn
chúng ta đưa ra trong cuộc sống hàng ngày.

Vì thế, cho dù bạn đang lựa chọn
cho Besty hay cho chính bạn,

tại sao bạn cho rằng
hiện thực là một yếu tố quan trọng?

Liệu trải nghiệm thực tế có thực sự
mang một giá trị cố hữu,

kể cả khi nó mang lại
hạnh phúc hay khổ đau?

Liệu bạn có thấy mình có giá trị hơn

khi trải nghiệm những hạnh phúc và
khổ đau thực tế?

Thí nghiệm của Nozick có thể không
trả lời hết các câu hỏi,

nhưng chúng khiến ta phải suy nghĩ:
liệu thực tế, dù không hoàn hảo,

có mang những giá trị nội tại hơn cả
những hạnh phúc vô thực của máy móc?