WEBVTT 00:00:06.417 --> 00:00:09.844 Hãy tưởng tượng nếu bạn có thể nối bộ não của mình vào một cái máy 00:00:09.844 --> 00:00:12.910 có thể đem đến cho bạn những niềm vui vô tận. 00:00:12.910 --> 00:00:17.250 Nếu bạn có cơ hội để lựa chọn cách tồn tại như vậy, liệu bạn có đồng ý? 00:00:17.250 --> 00:00:20.013 Đó là câu hỏi nhà triết gia Robert Nozick đặt ra 00:00:20.013 --> 00:00:23.645 thông qua một thí nghiệm tưởng tượng gọi là "Chiếc máy Trải nghiệm". 00:00:23.645 --> 00:00:26.065 Thí nghiệm yêu cầu ta nghĩ về một thế giới 00:00:26.065 --> 00:00:30.376 nơi các nhà khoa học phát triển một loại máy có khả năng mô phỏng cuộc sống thật 00:00:30.376 --> 00:00:35.300 trong khi đảm bảo những trải nghiệm đó sẽ chỉ có niềm vui mà không hề có sự đau đớn. 00:00:35.300 --> 00:00:36.210 Đổi lại là gì? 00:00:36.210 --> 00:00:39.012 Bạn phải hoàn toàn bỏ lại hiện thực, 00:00:39.012 --> 00:00:40.845 nhưng bạn sẽ khó nhận ra sự khác biệt. 00:00:40.845 --> 00:00:44.246 Những trải nghiệm của bạn sẽ không thể phân biệt được với hiện thực. 00:00:44.246 --> 00:00:45.758 Những thăng trầm trong cuộc sống 00:00:45.758 --> 00:00:49.835 sẽ được thay thế bằng một loạt những kỉ niệm vui vẻ. 00:00:49.835 --> 00:00:51.401 Rất tuyệt phải không? 00:00:51.401 --> 00:00:55.767 Đây chắc là một đề nghị hấp dẫn, nhưng có lẽ nó không lý tưởng đến như vậy. 00:00:55.767 --> 00:00:59.712 Thí nghiệm này thực chất được đưa ra để phản biện một khái niệm trong triết học 00:00:59.712 --> 00:01:01.460 gọi là chủ nghĩa khoái lạc. 00:01:01.460 --> 00:01:02.997 Những người ủng hộ chủ nghĩa này 00:01:02.997 --> 00:01:06.940 cho rằng việc tối đa hóa khoái lạc là việc quan trọng nhất của cuộc đời 00:01:06.940 --> 00:01:10.309 bởi vì khoái lạc là điều tuyệt vời nhất mà cuộc sống có thể mang đến 00:01:10.309 --> 00:01:13.487 Đối với người theo chủ nghĩa khoái lạc, lựa chọn tốt nhất 00:01:13.487 --> 00:01:17.122 phải mang lại cho ta nhiều khoái lạc nhất có thể 00:01:17.122 --> 00:01:19.331 đồng thời không khiến ta đau khổ. 00:01:19.331 --> 00:01:23.699 Những khoái lạc vô hạn, và không có buồn đau, chính là khoái lạc cực đại 00:01:23.699 --> 00:01:28.024 hay nói cách khác chính là viễn cảnh mà Chiếc máy Trải nghiệm mang lại. 00:01:28.024 --> 00:01:30.964 Vì vậy, nếu như bạn theo chủ nghĩa khoái lạc, 00:01:30.964 --> 00:01:33.859 kết nối với chiếc máy này chính là lựa chọn rõ ràng. 00:01:33.859 --> 00:01:36.566 Nhưng sẽ ra sao nếu cuộc đời không chỉ là khoái lạc? 00:01:36.566 --> 00:01:39.047 Đó là điều mà Nozick tin rằng ông đang chứng minh 00:01:39.047 --> 00:01:42.194 bằng những thí nghiệm tưởng tượng 00:01:42.194 --> 00:01:45.117 Mặc dù chiếc máy hứa hẹn mang đến những khoái lạc cực đại 00:01:45.117 --> 00:01:47.591 ông vẫn có những lý do để không kết nối với máy, 00:01:47.591 --> 00:01:51.857 giống như nhiều người tham gia thí nghiệm khác mà được đưa ra lời đề nghị tương tự. 00:01:51.857 --> 00:01:56.400 Nhưng điều gì ngăn cản chúng ta lựa chọn một tương lai trong khoái lạc cực đại? 00:01:56.400 --> 00:01:58.156 Hãy suy nghĩ về viễn cảnh này. 00:01:58.156 --> 00:02:01.073 Besty và Xander đang có một mối quan hệ lãng mạn và gắn bó 00:02:01.073 --> 00:02:04.351 Besty say đắm trong tình yêu và chưa bao giờ thấy hạnh phúc như vậy. 00:02:04.351 --> 00:02:06.053 Tuy nhiên, Besty không biết rằng, 00:02:06.053 --> 00:02:09.201 Xander đang tán tỉnh em gái của cô, Angelica, 00:02:09.201 --> 00:02:14.353 bằng những lá thư tình và những cuộc hẹn bí mật trong suốt thời gian họ quen nhau. 00:02:14.353 --> 00:02:15.524 Nếu Besty phát hiện ra, 00:02:15.524 --> 00:02:19.482 Mối quan hệ giữa cô với cả Xander và Angelica sẽ bị hủy hoại 00:02:19.482 --> 00:02:23.488 và cô sẽ bị tổn thương đến mức không bao giờ dám yêu thêm lần nữa. 00:02:23.488 --> 00:02:26.632 Nhưng vì quá hạnh phúc, cô không nhận ra sự dối trá của Xander, 00:02:26.632 --> 00:02:30.000 những người theo chủ nghĩa khoái lạc sẽ nói tốt nhất là cô không biết 00:02:30.000 --> 00:02:33.628 và tiếp tục sống trong khoái lạc cực độ. 00:02:33.628 --> 00:02:36.485 Miễn là Besty không phát hiện ra mối quan hệ bí mật kia, 00:02:36.485 --> 00:02:40.994 cuộc đời của cô đảm bảo sẽ tiếp tục ngập tràn hạnh phúc như hiện tại. 00:02:40.994 --> 00:02:45.823 Bởi vậy, việc Besty biết sự thật có giúp ích gì không? 00:02:45.823 --> 00:02:47.561 Hãy tưởng tượng nếu bạn là Besty. 00:02:47.561 --> 00:02:49.909 bạn có muốn biết sự thật không? 00:02:49.909 --> 00:02:51.060 Nếu như bạn trả lời có, 00:02:51.060 --> 00:02:54.990 thì niềm vui hiện tại của bạn sẽ bị giảm nhanh chóng. 00:02:54.990 --> 00:02:57.843 Có lẽ, bạn tin rằng có nhiều thứ trong cuộc sống 00:02:57.843 --> 00:03:00.843 mang nhiều giá trị nội tại hơn niềm vui. 00:03:00.843 --> 00:03:04.807 Sự thật, trí tuệ, những mối quan hệ thành thực với người khác 00:03:04.807 --> 00:03:07.536 mới thực sự là những thứ đáng coi trọng. 00:03:07.536 --> 00:03:09.066 Do không bao giờ biết sự thật 00:03:09.066 --> 00:03:13.209 về cơ bản, Besty đang sống trong chiếc máy trải nghiệm của chính mình, 00:03:13.209 --> 00:03:17.028 một thế giới với những hạnh phúc vô thực. 00:03:17.028 --> 00:03:19.341 Ví dụ về mối tình tay ba này có thể hơi quá, 00:03:19.341 --> 00:03:23.546 nhưng nó phản ánh rất nhiều lựa chọn chúng ta đưa ra trong cuộc sống hàng ngày. 00:03:23.546 --> 00:03:26.570 Vì thế, cho dù bạn đang lựa chọn cho Besty hay cho chính bạn, 00:03:26.570 --> 00:03:29.758 tại sao bạn cho rằng hiện thực là một yếu tố quan trọng? 00:03:29.758 --> 00:03:33.115 Liệu trải nghiệm thực tế có thực sự mang một giá trị cố hữu, 00:03:33.115 --> 00:03:35.518 kể cả khi nó mang lại hạnh phúc hay khổ đau? 00:03:35.518 --> 00:03:37.388 Liệu bạn có thấy mình có giá trị hơn 00:03:37.388 --> 00:03:41.602 khi trải nghiệm những hạnh phúc và khổ đau thực tế? 00:03:41.602 --> 00:03:44.358 Thí nghiệm của Nozick có thể không trả lời hết các câu hỏi, 00:03:44.358 --> 00:03:48.572 nhưng chúng khiến ta phải suy nghĩ: liệu thực tế, dù không hoàn hảo, 00:03:48.572 --> 00:03:53.375 có mang những giá trị nội tại hơn cả những hạnh phúc vô thực của máy móc?